اقدامات حفاظتی درصنعت برق

[spow 44198]

سلام دوستان عزیز

مقوله ایمنی یکی از بحثهای بسیار مهم درحیطه صنعت است

در دوقسمت براتون فایلهای اموزشی وتحقیقی ایمنی رو قرار میدم

امیدوارم براتون مفید باشه

وهمیشه این نکته رو به یاد داشته باشید که

اول ایمنی بعد کار

موفق باشید

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[spow 44198]

سلام دوستان عزیز

مقوله ایمنی یکی از بحثهای بسیار مهم درحیطه صنعت است

در دوقسمت براتون فایلهای اموزشی وتحقیقی ایمنی رو قرار میدم

امیدوارم براتون مفید باشه

وهمیشه این نکته رو به یاد داشته باشید که

اول ایمنی بعد کار

موفق باشید

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

 

[spow 44198]

دانلود مقاله ای با عنوان

ارزيابي و مديريت خطر ايمني، بهداشتي و زيست محيطی شرکت لوله سازي اهواز

 

موفق باشیم

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[hossain 64]

حوادث بيشمار برقگرفتگي در حرفه برقكاران بيشتر از آن جهت است كه برقكاران در حين انجام كار روي شبكه يا دستگاه هاي بي برق در اثر برقدار شدن آنها بطور اتفاقي يا در اثر اشتباه دچار شوك الكتريكي مي شوند اكنون بخشي از مواردي كه سبب برقدار شدن غيرمترقبه شبكه مي گردد يادآوري مي نمائيم.

برقدار شدن خطوط فشار ضعيف

1- از طريق مولدهايي كه در اختيار مشتركين عمومي مانند نانوائيها ، بيمارستان ها و يا كارخانجات صنعتي و حتي مشتركين خانگي كه بعلت عدم قطع فيوز كنتور، برق برگشت به شبكه مي گردد.

2- خانه اي كه از ترانسفورماتور َa برق مي گيرد بعلت قطع برق مبادرت به گرفتن برق از همسايه با استفاده از سيم سيار مي نمايد ( برق مربوط به شبكه ترانسفورماتور b است ) كه اين عمل منجر به برقدار شدن شبكه ترانسفورماتور a از طريق سيم سرويس مشترك استفاده كننده از برق فرعي مي گردد.

3- شبكه معابري كه تا كنار ترانسفورماتور a از ترانسفورماتور b تغذيه گرديده و برقكاران به تصور قطع برق ترانسفورماتور a اين شبكه هم بي برق شده و به دليل ابري شدن يا مه آلود شدن هوا به دليل عملكرد فتوسل اين شبكه برق دار شده است.

4- از طريق القاء خطوط برق دار مجاور خط بي برق كه فاصله بين آنها كم باشد ( ممكن است در فواصلي بصورت دو مداره يا به موازات يك خط برق دار باشد ) يا در اثر برخورد وسيله نقليه به يكي از خطوط برقدار همجوار ،كه منجر به نزديك شدن آن خط به خط بي برق مي گردد.

لذا به برقكاران و همكاران زحمتكش توصيه مي گردد كه بايد تمام خطوط و انشعابات مرتبط به سمت محل كار خود را ارت موقت ( اتصال زمين ) نمايند ، بگونه اي كه اگر كسي خواست عمداً شبكه بي برق را برقدار نمايد آسيبي به آنان وارد نگردد

[hossain 64]

در هنگام برق گرفتگي معمولا دستگاه تنفس زودتر از قلب از کار مي افتد و رنگ صورت مصدوم متمايل به آبي ميشود . بدين خاطر و قبل از اينکه ضربان قلب متوقف گردد، بايد تنفس مصنوعي هر چه زودترشروع گردد که اين امر نيازمند سرعت عمل ، دقت و خونسردي است

بيشتر برق گرفتگي ها در خانه و يا اماکني که ولتاژ برق از 250 ولت تجاوز نمي کند صورت ميگيرند . اگر شخص هنوز هم با جريان در تماس باشد بايد قبل از کوشش جهت نجات وي ، نخست جريان برق را قطع نمود. در صورت عدم امکان يافتن سريع کليد برق ، بايد بدون فوت وقت شخص را از برق جدا کرد

در مورد اماکني که ولتاژ برق کمتر از 500 ولت است مواظب باشيد که خودتان هم دچار برق گرفتگي نشويد . لذا بايد از وسيله عايق و خشکي نظير دستکش لاستيکي ، کلاه ، کت و ساير البسه خشک استفاده نمود . از تماس با بدن شخص برق گرفته و يا البسه اش ، بخصوص در نقاط مرطوب مانند زير بغل وي خودداري کنيد . عصاي خشک ممکن است بکار بيايد اما به هيچ وجه نبايد از چتر استفاده کرد زيرا داراي فلز است . چوب و طناب خشک يا روزنامه چند لا شده نيز مفيد است . در صورت امکان جهت احتياط بيشتر ، بهتر است هنگام جدا کردن شخص از سيم و يا هر وسيله برقي ديگر ،روي شيئي عايق و خشک بايستيد ، اگر شخص به سيم راديو ، تلويزيون ، اتوو .... چسبيده باشد ، ميتوان پريز را بيرون کشيد

اگر ولتاژ برق بيش از 500 ولت باشد ( نظير کارخانه ها و مراکز برق ) سه حالت براي مصدوم اتفاق مي افتد

1- شخص برق گرفته به محل بي خطري دور از کابل برق پرتاب شده است . در اينصورت نيازي به قطع برق نبوده و اقدامات بعدي بايد صورت گيرد

2- شخص برق گرفته در کنار کابل برق افتاده اما بدن او با جريان برق تماس ندارد. در اينحالت شخص نجات دهنده بايد از نزديک شدن به مصدوم خودداري کرده و توسط عصا ، چوب ، طناب عايق يا ... مصدوم را به اندازه کافي از کابل دور نموده و کمکهاي اوليه را آغاز کند

3- شخص برق گرفته با کابل و جريان برق در تماس مستقيم مي باشد که به احتمال زياد به هلاکت وي خواهد انجاميد . در اينحالت شخص نجات دهنده پس از اطمينان کامل از قطع برق بايد بوسيله چنگک عايق ، زنجيري بر روي کابل بيندازد تا کابل به زمين اتصال يافته و بار الکتريسيته موجود در آن دفع گردد . سپس فورا" مصدوم را به پزشک برساند .

بطور کلي در هنگام برق گرفتگي پس از قطع برق و جدا کردن بيمار از سيم يا وسيله برقي ، در صورت قطع تنفس ، بايد به وي تنفس مصنوعي داده و اگر لازم باشد ، اين عمل براي ساعتها ادامه يابد تا تنفس عادي به بيمار باز گردد .

در مرحله بعد اگر آثار پريدگي رنگ ، کند و سريع شدن نبض ، نامنظم شدن تنفس ، بهم خوردن دندانها ، سردشدن بدن ، دست دادن بيهوشي به بيمار ، ظاهر شدن عرق سرد بر پيشاني و بيني و اطراف دهان ..... که ميتوانند علائم شوک باشند ، مشاهده شد ، بايد فورا" مصدوم را توسط آمبولانس به بيمارستان انتقال داده و در حين اين عمل ، وي را به پشت بخوابانيد به نحوي که سر پايين تر از بدن قرارگيرد و پاها حداقل 30 سانتي متر بلندتر از سر قرار داشته باشند

بدن مصدوم را بايد بوسيله کيسه آب گرم ، پتو يا لباس ، گرم نگه داشت و البسه تنگ را در اطراف گردن ، سينه و کمر شل نمود ، هواي تازه نيز به قدر کافي به بيمار رسانده شود । همچنين سوختگي ناشي از جريان برق نيز بايد پانسمان گردد در هر صورت رساندن شخص آسيب ديده به بيمارستان و يا در صورت امکان ، احضار پزشک به محل حادثه جهت معاينه وي ضروري است

[am in 25041]

	برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید. ورود یا ثبت نام

 

با سلام. فایلی تحت عنوان ایمنی در برق را برای شما دوستان تهیه کرده ام که می توانید از لینک زیر آن را دانلود نمایید. پیشنهاد می کنم که این فایل را مطالعه نمایید. این فایل را یکی از دوستان به نام آقای رامین خرمی ارسال کردند. این جزوه را ایشان در دانشگاه تدریس می کنند. از حسن نظر ایشان هم سپاسگزارم.

---------------------------------------------------------------------------------

 

دانلود فایل از سرور اختصاصی وبلاگ مهندسی برق

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

---------------------------------------------------------------------------------

دانلود فایل از سرور دوم (persiangig)

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

---------------------------------------------------------------------------------

در صورت نیاز پسورد www.powerengineering.blogfa.com می باشد.

 

توجه داشته باشید که پسورد را کپی ننمایید بلکه باید آن را تایپ کنید.

[spow 44198]

ايمني برق عمومي

 

در صنعت برق اگر ايمني رعايت نشود ، خطر برق گرفتگي حتمي است. بنابراين قبل از دست زدن به سيم يا ادوات برقي جهت تعمير و يا هر گونه بازرسي بايستي حتماً جريان برق در مدار قطع بوده و مطمئن باشيد كه جريان برق وجود ندارد و آزمايش وجود يا عدم وجود جريان برق توسط فازمتر صورت ميگيرد.

 

جريان برق :

 

جريان برق را با واحد امپر نشان مي‌دهند كه بر دو نوع مي‌باشد:

1. جريان مستقيم(dc) : جريان برق حاصل از ژنراتورها و باطري ها از اين نوع مي‌باشد.

2. جريان متناوب (ac):جريان برق شبكه شهري از اين نوع مي‌باشد.

 

ولتاژ برق :

 

اندازه گيري فشار الكتريكي رابا ولت نشان مي‌دهند كه در صنعت به سه دسته زير تقسيم مي شود:

1. ولتاژ بالا كه از 650 ولت به بالا مي‌باشد.

2. ولتاژ متوسط كه بين 250 تا 650 ولت مي‌باشد.

3. ولتاژ پائين كه از 250 ولت كمتر است.

توضيح : ولتاژ پائين از نظر ايمني ولتاژ زير 25 ولت مي‌باشد.

مقاومت الكتريكي :

مقاومت در برابر جريان الكتريسيته را مقاومت الكتريكي گويند و واحد اندازه گيري آن اهم مي‌باشد.جدول زير مقاومت بدن انسان را در مقابل جريان الكتريسيته نشان مي‌دهد.

 

 

سيستم ارت وسايل برقي :

 

ازآنجائي كه مقاومت سيم در برابر جريان برق از مقاومت بدن انسان كمتر است چنانچه دستگاه برقي ما بوسيله يك سيم به زمين وصل شود ، جريان برق از طريق اين سيم به زمين منتقل خواهد شد.دستگاههاي برقي سيار بوسيله سيمي كه در دو شاخه آن تعبيه شده به پريز مخصوص متصل مي گردد. براي دستگاهها و سازههاي بزرگ بايد تمامي كابلها به يك نقطه به نام چاه ارت earth peat متصل گردند.

 

فيوز :

 

وسيله اي است براي قطع جريان برق ، در حقيقت فيوز شير اطمينان برق است. زمانيكه بار الكتريكي مدار بيش از مقدار مجاز باشد قبل از اينكه اين امر باعث سوختن و يا جرقه الكتريكي در دستگاه بشود ،فيوز مي‌سوزد.

[spow 44198]

انواع فيوزها :

 

1. فيوز خط هوايي يا حلقه اي

2. فيوز دو شاخه اي

3. فيوز فشنگي

4. فيوز اتوماتيك

5. فيوز استوانه اي

 

بايد توجه داشت كه هر يك از اين فيوزها براي جريان خاصي طراحي شده‌اند و استفاده نامناسب از آنها مي تواند موجب آسيب رسيدن به شخص يا دستگاه گردد.

پاره‌اي از اصول اوليه ايمني برق :

1. قبل از شروع تعمير وسايل برقي حتماً مجوز لازم را اخذ نمائيد.

2. قبل از شروع به كار (تعمير) كليد اصلي برق شبكه را قطع نموده و درب جعبه تقسيم را قفل نمائيد.

3. چنانچه امكان قفل كردن جعبه وجود نداشته باشد، با در آوردن فيوز جريان را قطع نمائيد.

4. در صورت امكان برچسب تعميرات نيز زده شود.

5. فقط برقكاران اجازه كار بر روي شبكه يا دستگاه ها را دارند.

6. تمامي دستگاههاي برقي بايد داراي سيم ارت باشند.

7. تمامي كابلهاي معيوب بايد تعويض شوند.

8. از هر كابل فقط يك انشعاب گرفته شود.

9. تمامي دستگاهها بايد دو شاخه داشته باشند.

10. براي تعمير يك وسيله برقي حتماً بايد دو شاخه آنرا در آوريد.

11. در كارهاي برقي هيچگاه شانسي عمل نكنيد.

12. هيچگاه دو شاخه را با كشيدن كابل از پريز جدا نكنيد.

13. هرگز يك سيم برق لخت را لمس نكنيد.

14. در زمان حفاري اگر به كابل برقي برخورد نموديد قبل از هر كاري به مسئولين اطلاع دهيد.

15. توجه داشته باشيد كه كار در زمين هاي مرطوب با وسايل برقي مي تواند منجر به برق گرفتگي شود.

16. فقط دستگاههايي كه ولتاژ آنها كمتر از 25 ولت باشد ، خطر برق گرفتگي در آنها كاهش يافته است.

17. كابلهاي برق كه در مسير عبور و مرور وسائط نقليه هستندرا حتماً بايد از درون يك لوله يا چيزي شبيه آن عبور داد.

18. براي هر دستگاه فيوز مناسب را استفاده نموده و فيوزهاي سوخته را براي استفاده مجدد سيم پيچي نكنيد.

19. هيچگاه كابل دستگاهي كه گير كرده است را با فشار نكشيد بلكه به آرامي آنرا رها كنيد.

20. توجه داشته باشيد كه آتش سوزي ناشي از برق را فقط بايد با گاز يا پودر خاموش نمود ، استفاده از آب خطرناك است.

21. در صورتي كه قبل از شروع تعميرات ، محيط ايمن سازي مي‌شود بايد پس از اتمام عمليات و برقرار كردن مدار ، علائم هشدار دهنده و بطور كلي تجهيزات ايمني‌ سازي محيط برداشته شود .

 

اقداماتي كه براي نجات شخص برق گرفته مي توان انجام داد عبارتست از :

 

1- قطع مدار برق

2- رها كردن شخص برق گرفته از مدار

3- تنفس مصنوعي

4- رساندن به پزشك

[spow 44198]

مرگ در اثر برق گرفتگي معمولاً نتيجه مستقيم دو چيز است :

 

ý بهم ريختن كار منظم قلب

ý متوقف شدن دستگاه تنفس

يك تماس جزئي با سيم يا وسايل برقي انسان را به سرعت نابود ميكند و چنانچه مسير برق گرفتگي از سمت چپ بدن يا از سمت سر باشد خطرناك تر است.

مسئله مهم در برق گرفتگي تنفس مصنوعي مي باشد كه بايد در كمتر از 3 دقيقه پس از برق گرفتگي با انجام اين كار جريان تنفس را به حالت عادي بازگردانيم.

مصدوم را به پشت بخوابانيد و بلوز كار يا كت خود را تا كنيد و با قرار دادن آن زير شاته ، بطوري كه سر به عقب كشيده شود ، پهلوي سر مصدوم قرار گيريد و تنفس مصنوعي و ماساژ قلبي انجام دهيد.

 

 

 

-بخش hse : بخش تدوين كننده دستورالعملها و قوانين hse در كارخانجات و ناظر براجراي آنها .

واحد hse : واحد اجراي قوانين و دستورالعملهاي hse در كارخانه .

منظور از حفاظت افراد دربرابر تماس مستقيم كه در اين مبحث مطرح مي شود ، كليه مقررات و قوانيني مي باشد كه براي حفاظت پرسنل از خطراتي كه در هنگام لمس تجهيزات برقدار ممكن است پيش بيايد .

حداكثر ولتاژ ايمن به ولتاژ اسمي گفته مي شود كه در بين هاديها از 42 ولت و در بين سيمهاي فاز و نول مدارها از 24 ولت تجاوز نكند . در مورد مدارهائي كه زير بار نيستنداين مقادير به ترتيب نبايد از 50 و 29 ولت تجاوز نمايد (موثرترين نتيجه فركانس 60-50 هرتز خواهد بود . )

ولتاژ تماسي ، بخشي از ولتاژ نشتي يا ولتاژ تخليه شده به زمين مي باشد كه ممكن است در معرض تماس افراد قرار گيرد .

اتصال زمين ياسيستم ارت عبارت است از متصل كردن بدنه تجهيزات به نحوي كه اطمينان حاصل شود درصورت هر گونه نقص الكتريكي ، ولتاژ فورا و بدون هيچگونه خطري به زمين تخليه خواهدشد .

2- مسئوليتها :

4-1- مسئوليت نگهداري صحيح و بازرسي قبل از شروع كار در خصوص كابلهاي نرم (انعطاف پذير) وسائل برقي قابل حمل و نقل بعهده كارگر و سركارگر مربوطه است .

4-2- مسئوليت بازو بسته نمودن در تابلوهاي برق و يا هرگونه تعمير و يا تغييري در سيستم تابلوها و يا راه اندازي و برقراري مجدد جريان برق بعهده افراد ذيصلاح مجرب برقكار كه قبلا از واحد برق كارخانه به واحد hse كارخانه معرفي شده اند مي باشد .

4-3- مسئوليت علامتگذاري و تعيين مشخصات كليه انواع قطع كننده هاي مدارهاي برقي د ركاخانه بعهده رئيس واحد برق كارخانه است .

4-4- مسئوليت بازرسي دوره اي و هرگونه تست و آزمايشي بر روي تجهيزات برقي از قبيل كابلها ، قطع كننده هاي مدار ، فيوزها ، كليدها و ... و در نهايت رد يا قبول نمودن انها بعهده كارشناسان واحد برق و hse كارخانه است .

5-4- در صورت نياز به اخذ مجوز كار (بند 5-21 ) سرپرست مربوطه ملزم به آگاه نمودن واحد hse كارخانه و نيز اخذ مجوز لازم باشد .

6-4- جهت صدور مجوز كار ، واحد hse كارخانه ملزم به بازرسي شرايط كار و افراد از نظر رعايت سلامت و ايمني لازم مي باشد .

3- روش اجرائي :

5-1- دستورالعمل ايمني كار با تاسيسات برقي :

5-1-1- كليه قطعات تاسيسات الكتريكي بايد از نظر ايمني مطابق با استانداردهاي بين المللي باشند .

5-1-2- كليه قطعات الكتريكي بايد در اندازه هاي مناسب و منطبق با كاري باشند كه براي آنها درنظر گرفته شده و بويژه داراي خصوصيات زير باشند :

الف ) تحمل و استقامت مكانيكي كافي در شرايط كار را دارا باشند .

ب) در برابر عواملي چون آب ، گردو غبار ، گرماي الكتريكي و واكنشهاي شيميائي مقاوم بوده و آسيب پذير نباشند .

5-1-3- كليه قسمتهاي تاسيسات الكتريكي بايد طوري ساخته ، نصب و نگهداري شوند كه از هر گونه خطر آتش سوزي و انفجار بدور باشند .

5-1-4- كليه قسمتهاي تاسيسات الكتريكي بايد طوري ساخته ، نصب و نگهداري شوند كه از هر گونه خطر شوك الكتريكي مصون باشند .

5-1-5- تجهيزات ايمني فردي نظير كفشها و دستكشهاي لاستيكي نبايد بعنوان عاملي مناسب براي تامين ايمني در برابر خطر برق گرفتگي محسوب شوند .

5-1-6- كاربرد و ولتاژ كليه ادوات و انشعابات الكتريكي بايد دقيقا مشخص و توسط علائم واضحي نشان داده شود .

5-1-7- مدارها و ادوات الكتريكي يك واحد كه ولتاژهاي مختلفي دارند بايد با مشخصه ها و علامات واضحي مانند رنگهاي مختلف علامتگذاري شوند .

5-1-8- وقتي نتوان كروكي تاسيسات را به وضوح تعيين و مشخص نمود مدارها و ادوات الكتريكي بايد توسط برچسبها يا ديگر روشهاي مقتضي و موثر مشخص و متمايز گردند.

5-1-9- كليه كسانيكه با تجهيزات برقي (الكتريكي) كار مي كنند بايد بطور كامل با خطرات ناشي از الكتريسيته آشنا شده و آموزشهاي لازم را گذرانده باشند .

5-1-10- شبكه خطوط ارتباطي و مخابراتي نبايد از مسير خطوط الكتريكي ولتاژ متوسط يا ولتاژ قوي عبور داده شوند .

5-1-11- براي محافظت تاسيسات الكتريكي در مقابل دريافت ولتاژهاي بالا از ديگر تاسيسات بايد تدابير ايمني كافي بعمل آيد .

5-1-12- در صورت لزوم و براي پيشگيري از خطر رعد و برق بايد تدابير لازم جهت حفاظت از تاسيسات الكتريكي بعمل آورده شود .

5-1-13- آويزان نمودن لباس و يا ديگر وسايل از تابلوها و تجهيزات برقي ممنوع مي باشد .

5-2- حفاظت در برابر تماس مستقيم و غير مستقيم :

5-2-1-در كليه انواع تاسيسات الكتريكي بايد براي حفاظت افراد در برابر تماس مستقيم يا غيرمستقيم با ولتاژهاي بالا تدابير ايمني ويژه اي از قبيل اخذ مجوز كار ، شناسائي خطرات توسط كارشناسان واحد برق و hse كارخانه و ... بعمل آورده شود .

5-2-2- بايد بنا به نيازهاي خاص شرايط مختلف كاري (نظير محلهاي مرطوب يا خيس ، كاردر داخل لوله ها ،

[spow 44198]

تانكها و ... يك يا چند روش از انواع روشهاي ذكر شده زير اعمال گردد :

i. كشيدن حصار

ii. عايق كاري كامل (عايق دوبله – عايق تقويت شده )

iii. حداكثر ولتاژ ايمن

iv. ايزولاسيون ايمن (مانند ترانسهاي ايزوله شده ايمن )

v. اتصال زمين سيم نول

vi. نول ايزوله شده

vii. اتصال زمين قسمتهاي فاقد برق

viii. رله يا سوئيچي كه در صورت هرگونه نشتي ولتاژ به زمين جريان را قطع كند ( از انواع با حساسيت بالا)

ix. وسائل كنترل عايقها

x. كليدهاي قطع مدار به هنگام اتصال به بدنه يا زمين

xi. اخذ مجوز كار در صورت تشخيص واحد HSE

xii. در صورت امكان استفاده از ولتاژ پائين DC

xiii. استفاده از كابلهاي سالم و بدون عيب

5-2-3 – از هيچگونه سيم يا تجهيزات الكتريكي لخت و بدون روپوش نبايد استفاده شود .

5-3- حصارها و پوششها :

5-3-1- پوششها ، توريهاي حفاظتي و حصارها بايد از مواد غير آتشگير ساخته شده و داراي مقاومت مكانيكي كافي بوده و بطور محكم و مطمئن نصب شوند .

5-3-2- جهت نصب پوشش و حصار بايستي اطمينان حاصل گردد كه برقدار نخواهند شد .

5-3-3- برداشتن و جابجائي حصارهاي اطراف قسمتهاي حامل جريان برق نبايد بدون استفاده از ابزارهاي خاص امكان پذير باشد .

5-4- وسائل قطع كننده جريان :

5-4-1- براي قطع جريان در كليه هاديهاي الكتريكي فعال در مواقع ضروري ، يك وسيله قطع كننده مركزي بايد پيش بيني گردد .

5-4-2- به منظور قطع سريع جريان برق در كليه هاديهاي الكتريكي بايد يك وسيله قطع كننده كه دسترسي فوري به آن امكان پذير باشد د رمدار كليه ادوات الكتريكي تعبيه گردد .

5-4-3- تاسيسات الكتريكي حتي الامكان بايد به يك قطع كننده اتوماتيك جريان مجهز شوند تا در مواقع بروز نقص در تاسيسات جريان را قطع نمايد .

5-5- لامپها :

4-5-1- ارتفاع لامپهاي روشنائي و اتصالات آنها از سطح زمين يا كف حتي الامكان نبايد كمتر از 12 متر باشد.

5-6- تجهيزات ضد اشتعال :

5-6-1- در محلهائي كه داراي مواد يا جو آتشزا بوده يا مستعد آتشزائي و انفجار مي باشند فقط بايد از كليدها ، اتصالات ، روشنائي و تجهيزات الكتريكي ضد توليد جرقه(Intrinsic safe ) مخصوص چنين محلهائي استفاده گردد .

5-7- هشدارها :

5-7-1- براي جلب توجه عمومي بايستي اطلاعيه يا اطلاعيه هائي با مضمون هاي زير در محلهاي مناسب نصب كرد :

a) ورود افراد غير مجاز و متفرقه به محلهاي تاسيسات الكتريكي ممنوع

b) هرگونه تعمير و يا دستكاري تاسيسات الكتريكي توسط افراد غير مجاز ممنوع

c) روشهاي مقابله با آتش سوزي در هنگام بروز حريق

d) روشهاي نجات افراد برق گرفته و كمكهاي اوليه به افرادي كه دچار برق گرفتگي شده اند

e) مشخص نمودن افراد معيني براي مقابله با خطرات الكتريكي احتمالي و اعلام نحوه ارتباط با آنها

f) شماره تلفنهاي اضطراري كارخانه

[spow 44198]

5-8- سيمهاي برق :

5-8-1- كليه سيمهاي برق بايد داراي روپوش عايق بوده و از پيچيده شدن آنها بدوراشياء تيز و برنده اكيدا جلوگيري شود .

5-8-2- سيمهاي نول ، حفاظت كننده و جبران كننده بايد به وضوح از ساير سيمها متمايز شوند .

5-8-3- سيمهاي هوائي بايد داراي نگهدارنده هاي مقاوم بوده و در ارتفاعي قرار داشته باشند كه با افراد و اشيائي كه در زيرجابجا مي شوند برخورد ننمايند .

5-8-4- تيرهاي هدايت كننده سيمهاي برق يا تجهيزات الكتريكي بايد بطور مطمئن به زمين يا هر پايه محكم ديگري متصل شده باشند .

5-8-5- هنگام پائين آوردن سيم ازروي تيرها ، تيرها بايدطوري مهار شوند كه دراثر تكانهاي وارده منحرف نشوند.

5-8-6- سوئيچها ، فيوزها ، سرپيچها و پريزهاي سيم كشي هائي كه در فضاي آزاد انجام شده اند بايد كاملا ايزوله شده و تماس با آنها غير ممكن باشد .

5-8-7- سيم كشي هاي هوائي برق 440 ولت و بيشتر بايد در محلهاي تقاطع با جاده ها و مسيرهاي حمل و نقل داراي ارتفاع كافي از سطح زمين باشند .

5-8-8- سيم كشيهائي كه در ارتفاع كمتر از 5/2 متر (8 فوت) از سطح زمين يا كف كارگاه واقع شده اند بايد حصاركشي شده يا در داخل لوله هائي از جنس فولاد يا هر ماده ديگر كه در برابر ضربه و صدمات ناشي از آن استحكام كافي داشته باشند ، قرار داده شوند .

5-8-9- سيم كشيهاي موقت حتي الامكان نبايد مسير خطوط برق ، تلفن يا آنتن راديو را قطع نمايند .

5-8-10- سيمهائي كه از درون زمين عبور داده ميشوند فقط بايد از جنس سيمهاي محكم و بادوام بوده و بايستي در برابر ضربات ناشي از وسائل نقليه ، تجهيزات مكانيكي ، خاك برداري و غيره محافظت شوند . جهت عمليات خاك برداري د رمناطقي كه سيم برق قبلا درون زمين قرار گرفته شده اخذ مجوز كار الزامي است .

5-8-11- كابلهاي فشار قوي هرگز نبايد با دستهاي لخت لمس شوند و براي گرفتن آنها بايد از دستكش هاي مخصوص عايق برق استفاده گردد .

5-8-12- ريلهائي كه بعنوان نيروي محركه برقي براي حركت جراثقالها و غيره بكار مي روند بايد داراي قابليت قطع جريان برق باشند .

5-8-13- اگر تعدادي از ماشين آلات از يك ريل مشترك تغذيه مي كنند ، هر ماشين بايد بطور مستقل قابليت قطع ارتباط از تمامي فازها را داشته باشد .

5-9- كابلهاي نرم (انعطاف پذير) :

5-9-1- اگر براي اتصال به خطوط اصلي نياز به اتصالات دوشاخه و پريز باشد اين اتصالات بايد :

الف) بطور صحيح جفت شوند

ب) بطور صحيح طراحي شده باشند

5-9-2- كابلهاي نرم وسائل برقي قابل حمل و نقل

الف ) درصورت وجود سيستم اتصال به زمين در شبكه سيم كشي ، كابلهاي انعطاف پذير بايد داراي سيستم ارت باشند .

ب) با استفاده از فنر فولادي ، لوله لاستيكي يا ساير وسائل مناسب بايد از گره خوردن يا تاب برداشتن سيم در ناحيه ورودي سيم به دستگاه جلوگيري شود .

5-9-3- در وسائل دستي و در صورت امكان در وسايل قابل حمل و نقل برقي بايد از كابلهاي انعطاف پذير ساده استفاده شود .

5-9-4- كليه كالهاي نرم بايد بخوبي مراقبت شده و اتصال آنها به يكديگر نبايد بدون استفاده از دو شاخه و پريز انجام شود .

5-9-5- براي بلند كردن ابزارهاي پرتابل (قابل حمل ) از روي زمين نبايد سيم آنها را كشيد .

5-9-6 – كابلهاي نرم را نبايد در روي سطوح چرب يا آغشته به مايعات خورنده قرار داد .

5-10- تجهيزات الكتريكي :

5-10-1- وسائل كنترل كننده نظير كليدها ، فيوزها و قطع كننده هاي مدار نبايد در محلهائي كه مايعات قابل اشتعال و مواد قابل انفجار يا گازهاي قابل اشتعال وجود دارد نصب گردند ، مگر آنكه براي چنين منظورهائي ساخته شده باشند .

5-10-2- موتورها ، تجهيزات توزيع برق و كليدها بايد در برابر چكيدن و پاشيدن آب محافظت شوند .

5-10-3- افراد غير مجاز نبايد دراتاقهائي كه تجهيزات الكتريكي قرار دارند تردد نمايند .

5-11- ترانسفورماتورها :

5-11-1- ترانسفورماتورهاي روغني كه در فضاي آزاد و روي زمين قرار داده مي شوند بايد :

الف ) در محلي عاري از مواد قابل اشتعال نصب شوند .

ب) پائين تر از سطح زمين قرارداده شده و يا دورآنها به نحوي محصور شود كه روغن ريخته شده از آنها در سطح زمين پخش نگردد .

 

5-11-2- ترانسفورماتورهاي نصب شده در روي دكلها بايد حداقل 5/4 متر (15 فوت ) بالاتر از سطح زمين نصب شوند .

5-11-3- ترانسفورماتورهاي نصب شده بر روي دكلها كه كمتر از 5/4 متر (15 فوت) از سطح زمين فاصله دارند بايد بطور مناسبي توسط حصار يا ساير وسائل موثر محصور شوند .

5-12- شبكه اتصالات (صفحه كليدها ) :

5-12-1- شبكه اتصالات حتي المقدور بايد بوسيله فلز ، پلاستيك يا ساير مواد مناسب محصور شود . در صورت استفاده از فلز بايستي آنرا به سيستم ارت وصل نمود .

5-12-2- اگر از شبكه هاي نوع روباز استفاده مي شود :

a) كليه قسمتهاي برقدار بايد بطور مناسب در برابر تماس تصادفي توسط حفاظ يا نصب در ارتفاع محافظت شوند .

b) در اطراف قسمتهاي برقدار بايد فضاي كافي براي كار منظور گردد .

c) شبكه اتصالات ومجموعه ترانسفورماتورها و ساير دستگاهها بايد بطور مناسب محصور شوند .

[spow 44198]

5-12-3- تنها افراد ذيصلاح برقكار مجاز به باز نمودن در تابلوهاي برق مي باشند .

5-13- قطع كننده هاي مدار :

5-13-1- قطع كننده هاي مدار بايد عمل قطع و وصل را بطور كامل و دقيق انجام دهند .

5-13-2- مشخصات اصلي اين قطع كننده ها بايد بطور واضح در روي آنها علامت گذاري شود .

5-13-3- جز در مدارهاي با ولتاژ بسيار پائين ، كليه قطبهاي برقدار بايد بطور مناسب عايق كاري شوند .

5-13-4- قطع كننده هاي مدار نبايد بطور تصادفي توسط نيروي جاذبه يا ضربه مكانيكي با يا بسته شوند .

5-14- فيوزها :

5-14-1- اطلاعات مربوط به ميزان عبور جريان از فيوز ، نوع فيوز از نظر قطع كنندگي سريع يا با تاخير و قدرت قطع كنندگي بايد بر روي فيوزها مشخص شده باشد .

5-14-2- براي جلوگيري از آسيب افراد در هنگام بيرون آوردن يا نصب فيوزها بخصوص عدم تماس آنها با قسمتهاي برقدار مجاور بايد اقدامات حفاظتي موثر بعمل آيد .

5-15- كليدهاي قطع و وصل :

5-15-1- كليه كليدها بايد بطور ايمن محصورشده باشند .

5-15-2- كليدها بايد طوري نصب و اتصال زمين شوند كه هنگام كار خطري ايجاد نكنند .

5-15-3- اگر امكان بسته شدن كليدها توسط نيروي جاذبه وجود داشته باشد در اين صورت بايد به قفلي مجهز شوند كه آنها را بازنگهدارد .

تذكر :درخصوص قطع كننده ها ، فيوزها و كليدهاي قطع و وصل مي بايستي بازرسي دوره اي توسط كارشناسان واحد برق و HSE كارخانه بطور مرتب انجام پذيرد .

5-16- موتورها :

5-16-1- كليد موتورها بايد به كليد قطع و وصل مجهز شوند .

5-16-2- اگر موتوري در بيش از يك محل كليد قطع و وصل داشته باشد ، در اين صورت حتي الامكان بايد يك كليد قطع كننده د رنزديكترين نقطه مجاور موتور نصب گردد .

5-16-3- موتورها بايد طوري نصب شوند كه در حين كار به اندازه كافي خنك شوند .

5-16-4- موتورها بايد به نحوي موثر در برابر جريانهاي اضافي محافظت شوند .

5-17- اتصالات :

5-17-1- نقاط اتصال يا انشعاب هاديها و نيز محل ورود هاديها به داخل دستگاهها بايد :

الف ) بطور مكانيكي محافظت شوند .

ب) به روش صحيح و مقاوم عايق كاري شوند .

5-17-2- اتصال ، انشعاب يا وروديها به داخل دستگاهها بايد با استفاده از جعبه هاي تقسيم ، رابطها ، بوشها ، بستها يا ديگر وسايل اتصال دهنده مشابه انجام شود .

5-17-3- براي اتصال كابلها به يكديگر حتي الامكان بايد از جعبه تقسيم يا اتصال دو شاخه و پريز استفاده نمود.

5-17-4- براي اتصال قسمتهائي از يك سيم به يكديگر يا يك سيم به سيم ديگر و يا به دستگاه بايد ازروشهائي چون پيچ كردن ، گيره زدن ، لحيم كاري ، پرچ كاري ، جوش برنج ، كنگره دادن و يا ديگر روشهاي مشابه استفاده نمود .

5-17-5- جعبه هاي تقسيم و هاديها حتي الامكان بايد در برابر صدمات ناشي از حمل و نقل و عبور و مرور ، افتادن بر روي زمين ، آب و ديگر منابع خطر آفرين محافظت شوند .

5-17-6- هنگام اتصال كابلهاي حفاظت شده به يكديگر ، جعبه تقسيم بايد طوري كابلها را به هم متصل نمايد كه روكش حفاظتي كابلها توسط قيدهاي هدايت كننده مناسبي بهم وصل گردد .

5-18- تجهيزات برقي قابل حمل و نقل (توسط دست يا چرخ) :

5-18-1- بطور معمول ولتاژ برق مصرفي وسائل الكتريكي دستي نسبت به زمين نبايد بيش از 250 ولت باشد .

5-18-2- تجهيزات قابل حمل و نقل (بادست يا چرخ) بايد مجهز به كليد قطع و وصل توكار شوند .

5-18-3- در اتمسفرهاي قابل اشتعال و انفجار نبايد از ابزارهاي برقي قابل حمل و نقل استفاده نمود مگر آنكه سيستم آنها براي استفاده در چنين مكانهائي مناسب باشد .

5-18-4- حباب چراغهاي سيار دستي بايد توسط پوشش مناسب در برابر خطر شكستن و تماس افراد با آن محافظت شود .

5-18-5- سرپيچ لامپهاي سيار بايد داراي مشخصات زير باشند :

الف ) كليه قسمتهائي كه جريان برق از آن عبور مي كند بسته و محصور باشد .

ب) داراي دستگيره عايق برق باشد .

5-19- بازرسي ، تعمير و نگهداري :

5-19-1- براي اطمينان از مناسب بودن وسائل الكتريكي جهت انجام كار مورد نظر ، تمامي آنها بايد قبل ازاستفاده بازرسي شوند .

5-19-2- فردي كه از وسائل الكتريكي استفاده مي كند بايد در آغاز هر شيفت تجهيزات و سيمها خصوصا كابلهاي قابل انعطاف را بصورت ظاهري آزمايش نمايد .

5-19-3- هادي ها و تجهيرات الكتريكي فقط بايد توسط متخصصين برقكار تعمير شوند .

5-19-4- حتيالامكان نبايد هيچگونه عملياتي بر روي تجهيزات و سيمهاي برقدارانجام شود .

5-19-5- قبل از انجام هرگونه عمليات برروي هاديها و تجهيزاتي كه نيازي به برقدار بودن آنها در حين انجام عمليات نيست اقدامات زير به اجرا گذاشته شود :

a) جريان برق قطع گردد .

b) احتياطهاي لازم بعمل آيد تا از برقراري مجدد جريان برق جلوگيري شود .

c) هادي ها و تجهيزات از نظر بدون برق بودن آزمايش شوند .

d) تجهيزات و هادي ها را اتصال به زمين كرده و بصورت اتصال كوتاه درآورد .

e) براي جلوگيري از برخورد تصادفي ، قسمتهاي برقدار مجاور بطور مناسب محافظت شوند .

5-19-6- بعد از اتمام كار برروي هادي ها و تجهيزات ، برقراري مجدد جريان برق فقط بايد با دستور فردي ذيصلاح انجام شود .

5-19-7- برقكاران بايد مجهز به ابزار مناسب و كافي و وسائل حفاظت فردي نظير دستكش و زير پائي لاستيكي شده و ولتاژ مورد نياز براي كارشان بطور صحيح تامين گردد .

5-19-8- كليه هادي ها و تجهيزات را بايد برقدارفرض نمود مگر آنكه خلاف آن به اثبات برسد .

5-19-9- هرگونه تعمير بر روي تجهيزات و وسائل برقي بايستي با نظارت و اجراي افراد مجرب برقكار انجام گيرد.

5-20- كار در مجاورت تاسيسات الكتريكي :

5-20-1- قبل از شروع كا ردرمجاورت هاديها يا تاسيسات الكتريكي ، كارفرما بايد ولتاژ عبوري را تعيين نمايد تا افراد و تجهيزات در فاصله اي ايمن از هاديها يا تاسيسات قرار گرفته و كار كنند .

5-20-2- هيچگونه عملياتي نبايد در محدوده خطرناك هاديها و تاسيسات برقي انجام شود مگر آنكه برق آنها قطع شده باشد .

5-20-3- قبل از شروع كارمسئولين برق بايد تائيد نمايند كه برق هادي ها و تاسيسات قطع شده است .

5-20-4- قبل ازبرقراري مجدد جريان برق سرپرست كاربايد مطمئن شود كه كليه كارگران محل كار را ترك نموده اند.

5-20-5- اگر قطع جريان برق در هاديها و تاسيسات مجاور عمليات امكان پذير نباشد در اين صورت بايد براي جلوگيري از خطر ، تدابير لازم اتخاد و به كارگران دستورالعملهاي خاص داده شود .

5-20-6- اگر در مجاورت هاديها و تاسيساتي كه امكان قطع برق انها وجود ندارد از تجهيزات متحرك استفاده مي شود، حركت اين تجهيزات بايد طوري كنترل شود كه فاصله ايمن از هاديها و تاسيسات حفظ گردد .

5-21- مجوز كار :

5-21-1- در صورت نياز به عمليات خاك برداري د رمناطقي كه قبلا سيم برق درون زمين دفن گرديده ، اخذ مجوز كار (حفاري و خاك برداري) از واحد HSE الزامي مي باشد .

5-21-2- در صورت نياز به انجام كار بر روي سيستمهاي برقدار (امكان قطع برق نباشد ) اخذ مجوز كار از واحد HSE الزامي مي باشد.

5-21-3- جهت انجام عمليات تنش زدائي (POST WELDING HEAT TREATMENT ) با ولتاژ بالا ، اخذ مجوز كار از واحد HSE الزامي مي باشد

[سمندون 19437]

دلایل و شرایط برق گرفتگی

استفاده روزافزون از انرژی الکتریکی ، باعث افزایش حوادث برق گرفتگی شده است.برخی از حوادث االکتریکی مستقیم یا غیر مستقیم موجب از دست رفتن زندگی انسان می شود.خطرات الکتریکی به چشم دیده نمی شوند، یک سیم برق دار با یک سیم بدون برق از نظر ظاهری هیچ تفاوتی ندارند.و از طرفی انسان نیز دچار اشتباه می شود.برق گرفتگی می تواند در عرض چند ثانیه منجر به مرگ شود.بنابراین پیشگیری از حوادث برق گرفتگی و رعایت اصول حفاظت و ایمنی می تواندحوادث ناشی از کار را به نحو قابل ملاحظه ای کاهش دهد.

به دو دلیل برق گرفتگی ایجاد می شود.

1- علل ناشی از فقدان تجهیزات و وسایل حفاظتی

2- علل شخصی ، نظیر نداشتن آموزش کافی و لازم، به کاربردن روش های نا صحیح ، مناسب نبودن اعضای بدن شخص نسبت به نوع و ماهیت کار محوله ، عدم آشنایی یا سهل انگاری.

برای کاهش امکان برق گرفتگی افراد از سیستم های ایمنی استفاده می شود.سیستم های ایمنی بسیار متنوع هستندو هرکدام دارای خصوصیاتی می باشند که به ترتیب به شرح آنها در طی چند پست خواهم پرداخت.ولی در این پست فقط آنها را نام می برم و در مراحل بعدی آنها را شرح می دهم.

سیستم های ایمنی عبارتند از

1- سیستم حفاظت توسط سیم زمین

2- حفاظت توسط عایق کاری

3- حفاظت توسط ولتاژ کم

4- حفاظت توسط ترانسفورماتور جدا کننده

5- حفاظت توسط کلید خطای جریان یا FI

1- سیستم حفاظت توسط سیم زمین

در این سیستم به منظور حفاظت از جان تمامی افراد و کارکنانی که از وسایل ، ابزارها و دستگاه های برقی استفاه می کنند در برابر برق گرفتگی اقدامات زیر انجام می شود.

الف – نقطه نول سیم پیچ مولدهای برق در نیروگاه های برق و همچنین نقطه نول سیم پیچ ترانسفورماتور در پست های برق و سیم نول شبکه خطوط هوایی در ابتدا و انتهای خط و در خطوطی به طول بیش از 200 متر علاوه بر ابتدا و انتهای خط در هر فاصله 200 متری به الکترود سیم زمین مربوطه متصل می شودکه این سیستم به طور کلی اتصال زمین نامیده می شود.

ب – بدنه یا محفظه فلزی کلیه وسایل ، ابزار ، دستگاه ها ، ماشین آلات و تابلو های برقی و همچنین اسکلت و اجزای فلزی داخلی هر یک که حامل جریان برق نمی باشد، به سیستم اتصال زمین ساختمان مربوطه وصل می شود.این سیستم به طور کلی اتصال زمین وسایل نامیده می شود.

اتصال زمین در نیروگاه ها و پست های برق ، اتصال زمین وسایل و همچنین اتصال زمین بدنه تابلو های فشار قوی باید کاملا از یکدیگر جدا بوده ، استفاده از یک سیستم اتصال زمین با الکترود مشترک مجاز نمی باشد.

در ساختمان هایی که مجهز به حفاظت با برقگیر می باشند ، سیم اتصال زمین مربوط به برقگیر باید از سیستم اتصال زمین تاسیسات برقی فشار ضعیف یا فشار قوی ساختمان کاملا جدا بوده و از اتصال زمین مشترک استفاده نشود.هادی های اتصال بین الکترودها و یا شبکه اصلی اتصال زمین باید در صورت امکان از تسمه مسی حلقه ای به ابعاد لازم باشد ولی در صورت عدم امکان تهیه آن از سیم مسی لخت نیز بلامانع است.در صورتی که سیم اتصال زمین با سیم های فاز و نول کاملا در یک لوله کشیده شوندمانند سیم کشی سیستم روشنایی و پریزهای برق یک فاز و نول و یا سه فاز و نول و مانند آن ، سطح مقطع اتصال زمین باید مساوی با سطح مقطع سیم های فاز و نول باشد.در صورتی که سیم اتصال زمین با سیم های فاز و نول کاملا در یک پوشش قرار گرفته باشند مانند کابل های معمولی و یا سیم های چند رشته قابل انعطاف ارتباطی ، مانند سیم اطوی برقی ، کتری برقی ، سماور برقی ، توستر برقی ، یخچال ، ماشین لباسشویی و مانند آن ، سطح مقطع سیم اتصال زمین باید مساوی با سطح مقطع سیم های فاز و نول باشد.

در کابل هایی که سطح مقطع سیم نول نصف سطح مقطع هر سیم فاز می باشد سطح مقطع اتصال زمین و سیم نول باید یکسان باشد.

در صورتی که برای اتصال زمین وسایل و ماشین آلات برقی و همچنین تابلو های فرعی و اصلی و غیره از سیم یا شینه جداگانه ای استفاده شود ، سطح مقطع آن باید با سطح مقطع نول کابل اصلی دستگاه های مربوطه یکسان باشد.مشروط بر اینکه سطح مقطع سیم نول از 19 میلی متر مربع کمتر نباشد.

برای کابل هایی باسیم نول کمتر از 16 میلی متر مربع باید سطح مقطع سیم اتصال زمین 16 میلی متر مربع منظور شود.سیستم اتصال زمین شامل چاه اتصال زمین با الکترودهای مختلف و سیم یا تسمه رابط بین شبکه اتصال زمین و چاه اتصال زمین باید باشد.

2- حفاظت توسط عایق کاری

در این نوع حفاظت تمام قسمت های دستگاه که امکان تماس با آن وجود دارد عایق کاری می شود.در مورد دستگاه هایی که ساکن هستند می توان کف زمین و یا دیوارها را عایق کاری نمود.

3 - حفاظت توسط ولتاژ کم

در حفاظت توسط ولتاژ کم از ترانسفورماتور کاهنده با دو سیم پیچ مجزا استفاده می شود.ولتاژ ثانویه ترانسفورماتور باید کمتر از 42 ولت باشد.استفاده از اتوترانسفورماتور در این نوع حفاظت مجاز نمی باشد.دستگاه هایی که با ولتاژکم حفاظت می شوند ، برای سیم حفاظتی به ترمینال احتیاج ندارند و مدار جریان آنها را نباید به زمین یا سیم نول و یا به دستگاه هایی که با ولتاژ بالا سر و کار دارند وصل کرد.

4 - حفاظت توسط ترانسفورماتور جدا کننده

در این نوع حفاظت از ترانسفورماتور با دو سیم پیچ مجزای یک به یک و یا کاهنده استفاده می شود که ولتاژ

خروجی آن بیش از 42 ولت است.در ترانسفورماتور یک به یک ولتاژ ثانویه برابر ولتاژ شبکه می باشد.ترانسفورماتور

ولتاژ تغذیه مصرف کننده را از نظر الکتریکی از شبکه جدا می کند.به ثانویه ترانسفورماتور حفاظتی اتصال بیش از یک مصرف کننده مجاز نمی باشد.زیرا در صورت اتصال بدنه همزمان دو مصرف کننده احتمال خطر برق گرفتگی وجود دارد.ثانویه این نوع ترانسفورماتور نباید اتصال زمین داشته باشد.

5 – حفاظت توسط کلید خطای جریان یا FI

کلید خطای جریان برای حفاظت شخص در مقابل ولتاژهای تماس به کار می رود.اصول کار این کلید به این ترتیب است که دو هادی با جریان هایی در جهت مخالف هم و یکسان در داخل یک هسته آهنی که روی آن سیم پیچی تعبیه شده قرار گرفته اند.میدان های حاصله از آن ها در هسته ، مخالف هم بوده و همدیگر را خنثی می کنند . در نتیجه در سیم پیچ روی هسته نیروی محرکه القا نمی شود.و رله جریانی که به سیم پیچ وصل است تحریک نمی شود.یعنی کلید در حالت عادی کاری انجام نمیدهد.

در صورتی که از یکی از دو هادی جریان عبور نکند یا جریان هادی ها یکسان نباشد میدان حاصل باعث ایجاد نیروی محرکه در سیم پیچ شده و رله جریانی که توسط این سیم پیچ تغذیه می شود را تحریک می کند .این رله خود می تواند باعث قطع کنتاکت های کلید و در نهایت قطع کلی مدار گردد.

در نوع سه فاز این کلید تمامی هادی های فاز و نول از داخل هسته عبور می کند و با توجه به اینکه در این سیستم مجموع جریان ها در هر لحظه صفر است ولتاژی در سیم پیچ روی هسته القا نمی شود.چون در حالت بار نا متعادل از سیم نول جریان عبور می کند در سیستم های یک فاز و سه فاز باید سیم نول از داخل هسته آهنی عبور داده شود.در صورتی که یکی از فازهای مصرف کننده به بدنه اتصال یابد در این صورت مجموع جریان های لحظه ای سه فاز و نول در داخل هسته آهنی صفر نشده و میدان مغناطیسی متغیر هسته باعث ایجاد نیروی در سیم پیچ دور هسته و در نهایت باعث تحریک رله جریان و قطع مدار خواهد شد.برای آزمایش کلید FI از شستی آزمایش روی کلید استفاده می شود.

با فشار دادن شستی آزمایش روی کلید اختلاف جریان در سیم های داخل کلید ایجاد شده و باعث قطع مدار خواهد شد.در استفاده از این کلید نیز بدنه مصرف کننده بایستی به سیستم زمین حفاظتی مجهز باشند ولی نیازی نیست تا مقاومت زمین به کمتر از 2 یا 4 اهم برسد.بلکه این مقاومت می تواند در حدود چند صد اهم نیز باشد

 

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[am in 25041]

ابتدا باید بدانیم که برق گرفتگی چگونه به وجود می آید؟

همان گونه که می دانیم فرد در تماس با جریان برق اگر با سطح زمین ودیوار ها در تماس باشد با بسته شدن سیکل از طریق سیم برق ، بدن وزمین دچار برق گرفتگی می شود که تیر برق به عنوان زمین محسوب خواهد شد. پس از تماس با ارگان های مربوط به این گونه حوادث از جمله : آتش نشانی ، اکیپ اتفاقات اداره ی برق و نیروی انتظامی و اورژانس در محل حاضر شده و به ارزیابی وضعیت خواهند پرداخت و با تعامل و هماهنگی در صدد رفع مشکل بر خواهند آمد. ابتدا می بایست عوامل خطر آفرین را از محیط دور کرد یا بر طرف کرد،بنابراین گروه اتفاقات شبکه ی برق به قطع برق مسیر مبادرت می ورزند تا راه را برای نجات فرد برق گرفته هموار گردد،سپس برای اطمینان بیشتر به ارت کردن شبکه ی تحت عملیات پرداخته . بعضی از تیر برق ها خود دارای سیستم محافظت زمین ( ارت ) هستند ولی طبق گفته های مأمور آتش نشانی که برای تهیه ی مطالب این تحقیق به ایشان مراجعه نمودیم اکثر تیرهای برق فاقد این نوع سیستم بوده ، برای این منظور می بایست از دستگاه ارت موقت استفاده کنیم .

برای ارت کردن موقت باید ابتدا میله ی ارت را در فاصله ی معین از محل عملیات درمرطوب ترین نقطه از زمین کاشته و اگرمیزان مقاومت زمین در حد دلخواه نبوده باید مقداری آب به همراه ماده ی Lom به آن اضافه نموده تا مقاومت آن کاهش یابد .

[شقایق31 40377]

میشه یه کار دیگه کرد به کسی که باهاش دشمنی داریم بگیم برق و قطع کردن برو از تیر جداش کن

[am in 25041]

لزوم ایجاد ارت را می توان به گونه ی زیر بیان نمود :

 

به دلیل القای جریان برق از شبکه های رو گذر یا مانور اکیپ های دیگر در مسیر و همچنین روشن نمودن موتور ژنراتور توسط مشترکین ، بیمارستان ها و کارخانه جات و غیره که ممکن است به طور اشتباه کلید برگشت برق شبکه را قطع ننمایند،محل کار را در مقابل آسیب های ذکر شده برای ما ایمن می کند .

 

پس از بر طرف کردن عوامل خطر زا ، نیروهای امداد که خود دارای لباس های عایق و دستکش ها و چکمه های عایق به تن کرده اند از نبردبان مخصوص به سمت فرد برق گرفته بالا رفته و به بررسی چگونگی وضعیت برق گرفته می پردازد .

 

ابتدا باید فهمید که شخص زنده است یا مرده ، آیا بدن او به جایی گیر کرده یا خیر.

 

دست های شخص برق گرفته به سیم ها خشک شده یا خیر . در صورت زنده بودن دچار شوک و حمله ی قلبی شده یا خیر سپس تمامی اطلاعات را در اختیار سر گروه که در پایین حضور دارد و عملیات را رهبری میکند قرار می دهیم تا او با همفکری با دیگران برای هر چه سریع تر نتیجه گرفتن تلاش می کنند.

 

سپس شخص امداد گر کمر بند Harless را به شخص برق گرفته متصل کرده و طناب نجات را به کمربند بسته ، سپس گیره های طناب نجات را به تکیه گاهی محکم بسته و در این مرحله به جدا کردن فرد برق گرفته از تیر اقدام می کنیم .

 

اگر بدن شخص به راحتی از تیر جدا نشود برای بریدن سیم ها و آزاد کردن شخص باید از قیچی ها و تبر های عایقی که می تواند ولتاژ تا سقف 22 کیلو ولت را تحمل نمایند استفاده کنیم .

 

امداد گر، شخص برق گرفته را در هنگام پایین آوردن از تیر همراهی می نمایند تا مانع از تاب خوردن مصدوم و برخورد او با تیر و سیم ها ی برق شود.

 

زمانی که که مصدوم به سطح زمین میرسد ، امداد گران در صورت زنده بودن شخص برای انجام کمک های اولیه در محل حاضر شده . اگر شخص دچار شکستگی شده باشد ، عضو شکسته را ثابت نگاه داشته . اگر دچار ایست قلبی شده باشد عملیات احیا را انجام می دهند.سپس شخص را به مرکز درمانی می برند .

 

اکیپ اداره ی برق نیز سیم های ارت موقت را جدا نموده و پس از اطمینان از سالم بودن شبکه ، دستور وصل جریان برق را صادر می کنند . آتش نشانان نیز کلیه ی وسایل به کار رفته جمع آوری نموده و به پایگاه باز می گردند .

[am in 25041]

زمین کردن حفاظتی:

 

اول زمین کردن :

 

درتمامی تأسیسات الکتریکی، بخصوص تأسیسات فشارقوی ،زمین کردن یکی ازمهم ترین واساسی ترین اقدامی است که برای رفاه وسلامتی واصولا ادامه زندگی اشخاصی که به نحوی بااین پست هادرتماس هستندوحتی در خارج از پست دررفت وآمد می باشند، باید بادقت هرچه تمام تروباتوجه به قواعد وقوانینی که بدین منظورتحریر شده است انجام می گیرد.

 

درتأسیسات برقی دونوع زمین کردن وجود دارد که مایکی را « زمین کردن حفاظتی » ودیگری را«زمین کردن الکتریکی » می نامیم .

 

زمین کردن حفاظتی :

 

زمین کردن حفاظتی عبارتست اززمین کردن کلیه قطعات فلزی تأسیسات الکتریکی که درارتباط مستقیم (فلزبافلز) بامدارالکتریکی قرارندارند. این زمین کردن بخصوص برای حفاظت اشخاص درمقابل اختلاف سطح تماسی زیادبه کاربرده می شود.

 

بدین منظوردرپست های فشارقوی بایدتمام قسمت های فلزی که درنزدیکی وهمسایگی بافشارقوی قرارگرفته اند ومکان تماس عمدی یاسهوی باآن ها موجود است، به تأسیسات زمینی که برای این منظوراحداث شده است (زمین حفاظتی ) متصل ومرتبط گردند. این قسمت هاعبارتند از ستون 1- زمین کردن حفاظتی :

 

زمین کردن حفاظتی عبارتست اززمین کردن کلیه قطعات فلزی تأسیسات الکتریکی که درارتباط مستقیم (فلزبافلز) بامدارالکتریکی قرارندارند. این زمین کردن بخصوص برای حفاظت اشخاص درمقابل اختلاف سطح تماسی زیادبه کاربرده می شود.

 

بدین منظوردرپست های فشارقوی بایدتمام قسمت های فلزی که درنزدیکی وهمسایگی بافشارقوی قرارگرفته اند ومکان تماس عمدی یاسهوی باآن ها موجود است، به تأسیسات زمینی که برای این منظوراحداث شده است (زمین حفاظتی ) متصل ومرتبط گردند. این قسمت هاعبارتند از ستون هااوپایه های فلزی ، درب هاونرده های فلزی، قسمت های فلزی دسترس تمام دستگاه های اندازه گیری ، ایزولاتورها، مقره های عبور، بخصوص قسمت های فلزی که برای کارکردن بادستگاه ها بایدباآنها لمس کردودردست گرفت ، مثل چرخ های فرمان انواع واقسام تنظیم کننده هاورگولاتور، دسته کلیدها وغیره. زیرادراین قسمت هادراثرعبورجریان خیلی کم نیزعضلات دست به طوری منقبض می شودکه بازکردن ورهایی پیداکردن ازآن غیرممکن ومحال به نظرمی رسدوعاقبتی وخیم واسفناک برای تماس گیرنده به پیش خواهدداشت.

 

بدین منظوروبرای جلوگیری ازهرحادثه ای باید زمین حفاظتی به نحوی تأسیس گرددکه قسمتس ازمسیرجریان که توسط تماس اعضای بدن انسان اتصالی می شود(دست وپا ویا دو دست یادوپا)دارای تفاوت پتانسیل یا افت ولتاژ زیادنباشد. افت ولتاژ بستگی به شدت جریان ومقاومت مسیرجریان دارد. شدت جریان قابل محاسبه ودرضمن غیرقابل پیشگیری .

 

لذا برای کوئچک نگه داشتن افت ولتاژ بایدمقاومت مسیرجریان حتی المقدور کوچک نگه داشته شود. به طورمثال اگریک مقره عبورکه دردیوار مرطوبی نصب شده است، بشکندوسیم فشارقوی بادیوارتماس پیدا کندوجریان اتصال زمین دراین حالت 25 آمپرومقاومت هرمتر دیوار 10 اهم باشد،مابین دونقطه ازدیوار که انسان باآن تماس دارد(فاصله دست وپاتقریبا 2 متر) اختلاف سطحی برابر با:

 

U = I . R = 25 . 2 .10 = 500 volt

 

به وجودمی آید که مسلما برای انسان خطرناک استولی اگرپایه فلزی مقره که به دیوار محکم شده به وسیله یک سیم نسبتا ضخیم به زمین وصل شود، درموقع اتصال بدنه یا اتصال زمین ، قسمت عمده جریان اتصالی ازاین سیم عبورخواهدکرد وکلیه قسمت های دیوار هم پتانسیل سیم درآن نقطه قطع خواهدشد. لذاافت ولتاژ درامتداد دیوارناچیز شده وبرای انسان خطری ایجاد نخواهدکرد.

 

عامل مؤثرخطربرای انسان یاهرموجود زنده دیگرجریان می باشدکه البته وجوداختلاف سطح است که باعث عبوراین جریان می گردد. درفشارضعیف جریان های 1 تا 1/0 آمپر که ازقلب می گذرد، خطرجانی دارد.

[am in 25041]

آزمایش هاوبررسی های مختلف نشان داده است که :

 

1- جریان هایی تا 02/0 آمپربرای انسان قابل تحمل است.

 

2- جریان های تاحدود 05/0 آمپرخطرناک وجریان های از1/0 آمپربا بالا خطرجانی دارد.

 

عبورجریان ازقلب باعث می شودکه عمل منظم تپش قلب نامنظم شده ودررسیدن خون به مغز وقفه ای حاصل گردد، درنتیجه انسان پس از چند دقیقه به هلاکت می رسد.

 

برای نجات برق زده بلادرنگ از تنفس مصنوعی کمک گرفته شودکه بهترین نوع آن از راه دهان به دهان است.

 

شدت جریان مهلک ومقاومت بدن انسان هامتفاوت است. مقاومت بین اعضای مختلف بدن انسان به طورمتوسط برابر است با:

 

دست ودست : تقریبا 4000 اهم

 

دست وپا:تقریبا 4500 اهم

 

پا وپا : تقریبا 6500 اهم

 

هردودست ودوپا : تقریبا 1800 اهم

 

درضمن بدن مرطوب بوده ودست ها عرق کرده باعث کم شدن مقاومت وعبورجریان زیادتری می شود ، لذا می توان گفت که حتی اختلاف سطح 20 ولت نیز محصوص و اختلاف سطح 60 ولت ممکن است خطرجانی داشته باشد.

 

البته اثر مرگبارجریان بستگی به فرکانس صنعتی 50 هرتس خطرناک ترین آنها می باشد. درفرکانس های زیاد نمی تواند موجبات منقبض شدن اعضای بدن انسان رافراهم سازد. به طوری که عبورجریان به شدت چندین آمپر بافرکانس خیلی زیاد نیزممکن است برای انسان بی خطرباشد وبه همین جهت است که درپزشکی ازجریان بافرکانس زیاد برای درمخان استفاده می شود.

 

دربرق گرفتگی فشارقوی جریان هایی از1تا100 آمپروبیشترممکن است ازبدن انسان عبورکندبدون این که مستقیما باعث ازکارافتادن قلب شود.ولی درعوض این جریان های شدید باعث خراب کردن وسوزاندن بافت های بدن به خصوص تجزیه آب بدن می شودوبه کلیه آسیب فراوان می رساند. درضمن عبور جریان زیادازبدن باعث سوزاندن محل ورود و زخم برداشتن عمیق درمحل خروج جریان می شود که ممکن است متعاقبا منجربه مرگ گردد.

 

درخاتمه بدنیست متذکرشویم که بعضی ازحیوانات بخصوص اسب هادرمقابل جریان های زمین حساس ترومستعدتر ازانسان ها می باشندکه شاید این مستعدبودن به علت بزرگتربودن فاصله قدم آنها واختلاف سطح قدمی که آنها اززمین برداشت می کنند ، باشد.

[am in 25041]

2-زمین کردن الکتریکی :

 

زمین کردن الکتریکی » یعنی زمین کردن نقطه ای ازدستگاه های الکتریکی وادوات برقی که جزئی ازمدارالکتریکی می باشند.مثل زمین کردن مرکزستاره سیم پیچی ترانسفورماتور ویاژنراتورویازمین کردن سیم وسط یا سیم مشترک دوژنراتور جریان دایم سری شده.(Mp )

 

زمین کردن الکتریکی دستگاه ها به خاطرکارصحیح دستگاه ها وجلوگیری ازازدیاد فشارالکتریکی فازهای سالم نسبت به زمین درموقع تماس یکی از فازها بازمین می باشد.

 

زمین کردن الکتریکی سه نوع است :

 

الف – زمین کردن مستقیم

 

مثل وصل کردن مستقیم نقطه صفرترانسفورماتور وبا نقطه ای ازسیم رابط بین دو ژنراتور جریان دایم به زمین.

 

ب- زمین کردن غیرمستقیم

 

مانند اتصال نقطه صفرژنراتور توسط یک مقاومت بزرگ به زمین یا اتصال نقطه صفرستاره ترانسفورماتور توسط سلف بزرگ به زمین ( سلف پترزن یا پیچک محدود کننده جریان زمین )

 

پ- زمین کردن بار

 

دراین نوع زمین کردن نقطه صف یاهرنقطه ازشبکه که دارای پتانسیل نسبت به زمین است توسط یک فیوز فشارقوی( الکترود جرقه) به زمین وصل می شود تاموقعی که مدارفیوز باراست یعنی درحالت کارعادی شبکه ، ارتباط شبکه بازمین بازاست ولی درموقعی که ولتاژ زیادی شبکه راتهدید می کند ، مدار فیوزها می باشند وبدین جهت زمین کردن بازدرحقیقت نوعی اززمین کردن الکتریکی درحالت کارعادی شبکه محسوب نمی شود، اززمین الکتریکی اغلب درموقعی که دستگاه ها وشبکه برق رسانی بدون عیب نیز می باشند جریان عبورمی کند که اززمین حفاظتی فقط ارتباط فازها بازمین جریان عبورمی کند.

 

اززمین کردن الکتریکی درحالت کارعادی شبکه محسوب نمی شود اززمین کردن الکتریکی اغلب درموقعی که دستگاه ها وشبکه برق رسانی بدون عیب نیز می باشد جریان عبور می کند. درصورتیکه اززمین حفاظتی فقط درموقع ارتباط فازها بازمین جریان عبورمی کند.

[am in 25041]

اصطلاحاتی که درزمین کردن به کاربرده می شود

 

١-زمین

 

زمین دراین مبحث به معنی نوع وجنس زمین است، مثل خاک رس ، ماسه ، شن ، سنگ لاخ ، باتلاق ، مرداب وغیره.

 

2- میل زمین ( زمین کننده)

 

میل زمین عبارتست ازهادی یافلزی به هرشکل ( صفحه ای ، لوله ای ، طنابی، پروفیل) که درزمین چال می شود وبازمین ارتباط برقرارمی کند وما به آن دراین مبحث به اختصار«میل» می گوئیم.

 

3- زمین هم سطح

 

عبارتست از سطح زمین که بین نقاط مختلف آن دراثرعبورجریان اززمین اختلاف پتانسیل محسوسی ایجاد نمی شود. زمین هم سطح تقریبا 20 مترازمیل فاصله دارد.

 

4- میل فرمان

 

عبارتست از سیم یا مفتول یا صفحه فلزی که مربوط به زمین کننده است وبرای تنظیم افت پتانسیل وکوچک کردن ولتاژ تماسی خطرناک بکاربرده می شود.

 

5- سیم زمین

 

عبارتست از سیم رابط بین زمین کننده (میل) وزمین شونده.

 

آن قسمت ازاین سیم که درزمین قرارگرفته است جزئی ازمیل محسوب می شود.