مروری بر بیماریهای کودکان

[Himmler 22,171]

عفونت ادراري در نوزادان

 

از آنجائی که عــفـونتهای ادراری در نوزادان (( از روز اول تولد تا 29 روزگی را دوران نوزادی گويند = يکماه اول زندگی )) با بقيه دوران زندگی متفاوت است و عفونت در اين دوران بايد بسيار مهم تلقی شود لذا ابتدا در مورد عــفـونتهای ادراری در نوزادان می پردازيم:

 

عــفـونتهای دستگاه ادراری در 1/. در صد نوزادان تازه متولد شده اتفاق می افتد

شيوع اين عفونت در نوزادان با وزن تولد پايين بسيار بالاتر است .

در جنس مذکر 3 برابر شايعتر از جنس مونث است.

نوزادان پسر ختنه نشده

نوزادان مبتلا به ناهنجاريهای مادرزادی کليه ومبتلايان به رفلا کس مثانه ای - حالبی درصد بالاتری از شيوع عـفـونت ادراری را دارا می باشند ( رفلاكس بمعناي برگشت ادار در جهت عكس است يعني از مثانه به طرف حالب )‌.

 

عـفـونت نوزادی ممکن است از طريق صعودی کسب گردد يعنی عـفـونت اوليه مثانه را گرفتار نموده (سيستيت = عفونت مثانه ) سپس سيستم حالبی - لگنچه ای و کليه ( پيلونفريت) و از آنجا به گردش خون راه می يابد .

[Himmler 22,171]

تظاهــرات بالينـــــــی:

نشانهای بيماری متغير و غير اختصاصی است شروع بيماری ممکن است بی سروصدا وشامل

نشانهای غير ادراری مثل مشکلات تغذيه ای - نقض رشد وتـب غير قابل توجيه باشند همچنين ممکن است استفراغ - اسهال - تحريک پذيری - يرقان و وزن نگرفتن نيز داشته باشند.

بعضی ازنوزادان ممکن است کاملآ بدون علامت باشند

در حالی که بعضی ديگر علاوه بر تـب دار بودن می توانند با يا بدون نشانه های موضعی مانند جريان ضعيف ادرار- سوزش ادرار(گریه در هنگام دفع ادرار) ويا توده ای بزرگ در پهلو تظاهرنمايد.

 

تشخيص بيماری

با کشت ادرار ميسر می باشد.هر نوزادی متعاقب اولين عـفـونت ادراری تائيد شده بايد بررسی اولتراسونوگرافی کليوی صورت پذيرد و در صورت وجود ناهنجاريها-هيدرونفروز- آبسه ويا تومورها بررسی بعمل آيد.

[Himmler 22,171]

عـفونتــهای ادراری بعداز دوران نوزادی

 

از ماه دوم زندگی تا بزرگسالی عــفـونتهای دستگاه ادراری در جنس مونث شايعتر است

 

تظاهــرات بالينـــــــی:

دراين گروه سنی بخضوض از 2تا6سالگی ممکن است علائم بصورت گوارشی باشد ولی تکرر ادرار-دردشکم واحساس فوريت ادرار نيز در اين گروه سنی در حال ظهور است.

در سنين 6 تا18 سالگی شايعترين علائم احساس فوريت ادرار - تکررادرار- سوزش ادرار و درد پهلو و يا شکم است .

عـفـونـتهای ادراری در1 يا2 درصد دختران در سنين مدرسه ديده می شود پيشابراه کوتاه در دختران آنها را به عـفـونتهای ادراری مستعد می کند.در عـفـونتهای ادراری بخصوص نزد دختران نوجوان ممکن است در ادرار خون ديده شود که اين خون ارزش تشخيصی مهمی نيست.

در تمام کودکان تب های غير قابل توجيه و علائم پايدار شکمی بدون توجيه -انجام آزمايش وکشت ادرار را ايجاب می کند .محل استقرار عـفـونت نيز خيلی مهم است وعـفـونتهای مجاری ادراری فوقانی ( کليه ها و حالبها ) نسبت به وعـفـونتهای مجاری ادراری تحتانی (مثانه و پيشابراه ) اغلب بااختلالات آناتوميک بيشتری همراه است.

متاسفانه درنوزادان وشيرخوران وکودکان نوپا تظاهرات بالينی بيماری در تعيين محل عـفـونت زياد کمک کننده نيست . تب و درد شکم هم در عـفـونتهای فوقانی وهم در عـفـونتهای تحتانی دستگاه ادراری ديده می شود ولی تب های بالاتر بيشتر در موارد درگيری مجاری فوقانی ديده می شود.

کليه های هيدرونفروز- رفلاکس مثانه به حالب ( برگشت ادرار از مثانه به سمت بالا ) -مثانه ای که بطور کامل تخليه نمی شود- ناهنجاريها ی مادرزادی - سنگ کليه و عوامل ديگری که باعث رکود ادرار می شوند بيمار را مستعد به عـفـونتهای ادراری ميکند .وجود رفلاکس مثانه به حالب و عـفـونت عامل مستعد کننده ای برای ايجاد اسکار کليوی است.

[Himmler 22,171]

اولين قدم برای بررسی بيماران با وجود علائم ادراری آزمايش وکشت ادرار ميباشد.در موارد زير ارزيابی راديولوزيک برای پيگيری بيمار ضروری است

1-عفونت ادراری در تمام بچه های زير 10 سال.

2-عـفونت ادراری در هر جنس مــذکــر.

3- عـفـونت درجنس مونث که بالاتر از 10 سال باشد و نشانه و علائم پيلونفريت دارد و يا به درمان کند جواب می دهد.

4-عـفـونتهای مکرر و راجعه در دختران پيش از سن بلوغ

اگر بيمار علائم سمی داشت و يا آهسته وضعيف به درمان پاسخ دهد ويا يک توده و يا اتساع مثانه داشته باشد انجام سونوگرافی فوری از مثانه و کليه ضرورت دارد.

[Himmler 22,171]

توجه

لازم به ذکر است که يکی از علتهای مهم عـفـونت ادرار در کودکان بخصوص دردختر بچه ها که پيشابراه کوتاهی دارند رعايت نکردن طريقه شستشوی کودک پس از دفع مدفوع است.لذا بايد توجه کرد که با دستی که پشت کودک را شسته ايد جلو کودک را نشوئيد يا بايد ابتدا جلو کودک را شسته و بعد از آن پشت کودک را شست ويا اينکه با يک دست پشت کودک را بشوئيد و با دست ديگر جلوی کودک را بشوئيد و هر گز نبايد دست را در هنگام شستن از پشت به جلو بياوريد چون باعث انتقال ميکروب از پشت (‌مقعد ) به پيشابراه کودک می شود..

[Himmler 22,171]

[h=2]اسهال در اطفال

بحث اسهال در شيرخواران و اطفال بسيار پيچيده ميباشد كه براي بصورت خلاصه به نكات مهم ان اشاره ميشود .

بنا بر يك اصل در مورد اجابت مزاج شيرخواران از سه بار دفع مدفوع در يك روز تا روزي سه بار طبيعي محسوب ميگردد .

 

بطور كلي در درمان اسهال مهمترين نكته تامين اب و الكتروليتهاي بدن ميباشد و تا وقتي كه مطمئن به وجود عامل عفوني در اسهال نباشيم به هيچ وجه نياز به استفاده از انتي بيوتيك نميباشد.

در بررسي كودك مبتلا به اسهال ابتدا بايد در مورد كاهش حجم مايعات بدن كودك مطمئن شويم براي اين كار بايد مناطقي مانند مخاط داخل دهان را بررسي كنيم اگر دهان كودك خيس و پراب بود هنوزحجم مايعات بدن در حد قابل قبول است .

مورد بعدي گود رفتن چشم بيمار است كه در صورت وجود اين حالت نشاندهنده كم ابي شديد كودك ميباشد و همچنين مسئله بعدي قوام پوست كودك است كه در صورت كم ابي شديد پوستي كه با دست جمع شود به راحتي به حالت اول باز نميگردد كه اينهم نشاندهنده كم ابي بدن كودك است

مهمترين نكته در كودك مبتلا به اسهال وجود و حجم ادرار كودك ميباشد اگر كودك ادرار نداشته باشد و يا حجم ادرار شديدا كم شده باشد نشان دهنده كمبود شديد مايعات است و نيازمند درمان پزشكي و مراجعه صددرصد به پزشك را دارد

[/h]

[Himmler 22,171]

توجه :‌ در شيرخواران مبتلا به اسهال به هيچ وجه نبايد شير مادر قطع شود بلكه بايد جهت جبران مايع از دست رفته تا حد ممكن دفعات تغذيه با شير را افزايش داد.

 

بسياري از شيرخواران در هنگام دندان در اوردن دچار اسهال ميشوند كه بعضي از مادران انرا ناشي از دندان ميدانند در حالي كه دليل علمي براي اين مطلب وجود ندارد و تنها موردي كه ميتواند در اين مورد دخيل باشد به دهان بردن هر چيز از جانب كودك در اين سن ميباشد كه ميتواند به علت الوده بودن باعث اسهال هم بشود .

[Himmler 22,171]

درمان اسهال

 

 

همانطور كه گفته شد مهمترين نكته در درمان اسهال تامين مايعات و املاح بدن ( كه در اثر اسهال كاهش يافته است) ميباشد

 

اولين و شايد مهمترين دارو كه استفاده بسيار راحتي دارد او –آر- اس(ors ) ميباشد

در مورد نحوه استفاده از اين محلول مسائل زيادي براي مادران محترم وجود دارد . بطور كلي محلول او-ار-اس دستور العمل مشخص و واضحي دارد . يك بسته پودر را بايد در يك ليتر اب ‌‌‌‌‌‌‌(معادل سه تا چهار ليوان اب بسته به اندازه ليوان ) بطور كامل حل كرد و در مدت بيست و چهار ساعت ( بسته به حجم اب از دست رفته ) انرا مصرف نمود .

 

 

مسئله مهم در ساختن او-ار-اس اينست كه محلول تهيه شده را نبايد با با چيز ديگري مخلوط كرد .محلول او- ار- اس به علت مخلوط بودن شكر و نمك خوش طعم نميباشد ولي بايد با همين طعم مصرف شود و ماده ديگري با آن مخلوط نشود .

 

 

مادران محترم ميتوانند در مواقع لزوم محلول فوق را با مخلوط كردن دو قاشق مربا خوري نمك و يك قاشق مربا خوري شكر در يك ليتر اب ( البته فقط در مواقع اورژانس چرا كه محلول او-ار-اس در تمامي داروخانه ها موجود است و براي تهيه ان نيازي به نسخه پزشك نميباشد ) تهيه نمايند .

 

مصرف داروهاي ديگر مانند انتي بيوتيكها با توجه به تنوع علت اسهال و تخصصي بودن ان بهيچ وجه بدون مراجعه به پزشك توصيه نميگردد.

 

در خاتمه اگر بخواهيم بطور خلاصه در مورد اسهال جمع بندي داشته باشيم اينست كه هنگامي كودكمان مبتلا به اسهال است شديدا مراقب كاهش حجم مايعات بدن وي باشيم ( خيس بودن دهان . چروكيده نبودن پوست – گود نرفتن چشم) و در صورت عدم شرايط فوق همراه با شروع محلول او-ار-اس به پزشك مراجعه كنيم .

[Himmler 22,171]

[h=3]نكات پرستاري [/h]

مدفوع نوزاد و شيرخوار قوام شل داشته كه علت آن عبور سريع غذا از سيستم گوارشي مي باشد . همزمان با تكامل سيستم گوارش ، مدفوع نيز تدريجا ظاهري مثل فرد بالغ پيدا مي كند

نوزادان اكثرا چربيهاي موجود درشير انسان را جذب مي كنند ولي در جذب چربي مربوط به شير گاو دچار اشكال مي شوند .

اسهال با آبكي بودن يا افزايش تعداد دفعات مدفوع نسبت به مدفوع طبيعي مشخص مي شود . مدفوع در شيرخواراني كه از پستان مادر تعذيه مي شوند ممكن است چند بار در روز باشد در حاليكه تعذيه با شيرخشك سبب مي شود روزانه و يا دو روز يكبار اجابت مزاج داشته باشند . پس دغعات اجابت مزاج با توجه به نوع تعذيه شيرخوار متفاوت است

[Himmler 22,171]

عوامل ايجاد كننده اسهال

 

غذا :‌تركيب نامناسب شير يا شيوه تغذيه ، تغذيه بيش از حد

عفونتها سيستم گوارشي : كبوتر خانگي يا مرغ ممكن است منشاء عفونتهاي سالمونلائي خانه را فراهم سازد به اين دليل كودكان پس از دست زدن به اين پرندگان بايد دستهاي خود را حتما بشويند .

عفونتهاي غير گوارشي :‌مثل عفونت سيستم تنفسي يا اداري يا گوش مياني

مصرف آنتي بيوتيكها : چون باكتريهاي طبيعي روده را تغيير مي دهند

تنش عاطفي : خستگي زياد يا هيجان

حساسيتهاي غذائي

يكسري بيماريهاي : مثل سوء جذب (‌سلياك ) يا عيوب روده

 

به مسائل زير حتما توجه كنيد .

1 . وجود خون در مدفوع

2. وجود تب و دل درد

3. كاهش هوشياري

[Himmler 22,171]

ژنتيك عاملي موثر در بروز اختلال يادگيري است

 

يك متخصص گفتار درماني گفت: ژنتيك نقش موثري در بروز اختلال يادگيري در دانش آموزان دارد

دكتر " اتابك وثوقي " روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ايرنا مركز مركز استان تهران افزود: عوامل مادرزادي و اكتسابي نيز، از ديگر عوامل موثر در بروز اختلال يادگيري است كه به اشكال مختلف ساختماني، كاركردي و فيزيولوژيكي بروز مي‌كند

وي اظهار داشت: اختلال يادگيري، دانش آموزاني را در بر مي‌گيرد كه از ضريب هوشي معمولي برخوردار هستن; اما در برخي درس‌ها همچون رياضي، املاء و درك مطلب با افت تحصيلي شديد مواجه هستند

وثوقي، با اشاره به اختلال‌هاي زباني به عنوان نوع ديگري از اختلال‌ها افزود: اختلال‌هاي زباني شامل اختلال در درك و فرمول بندي كدهاي زباني به صورت اختلال در شكل بندي زبان، گرامر و نواخت است

به گفته وي، اختلال‌هاي زباني در نتيجه اختلال‌هاي تكاملي مغزي همچون فقر محيطي، عقب ماندگي ذهني، فلج مغزي كودك و آسيب‌هاي مغزي از جمله خونريزي، ضربه مغزي، ناشنوايي و كم شنوايي بروز مي‌كند

اين متخصص معتقد است: در صورتي كه بررسي‌هاي دقيق آسيب شناسي در خصوص اختلال‌هاي زباني انجام نشود، با توجه به آشنايي نداشتن درست پزشكان مرتبط با گفتار درماني و نيز، راهنمايي‌ها و مشاورهاي ناآگاهانه درصد بروز اين گونه اختلال‌ها روز به روز بيشتر مي‌شود

وي افزود: درمان اختلال‌هاي يادگيري و زباني يكسان نيست و به برنامه- ريزي‌هاي بسيار دقيق و بررسي اختلال‌ها از جنبه‌هاي متفاوت و در طي جلسه‌هاي متعدد، نياز دارد

[Himmler 22,171]

هاليتوز يا بدبويي دهان

 

 

هاليتوز يا بدبويي دهان يك شكايت شايع در بين بيماران مراجعه كننده به مطب متخصصين داخلي و گوش و حلق و بيني ، دندانپزشكان و پزشكان عمومي مي باشد. اكثر بيماران بدون گرفتن نتيجه خاصي ، از مراكز درماني خارج مي شوند و گاه اين پديده باعث بروز مسايل جدي در خود و خانواده آنها مي گردد.

دلايل هاليتوز به سه دسته تقسيم مي شوند. علل غير پاتولوژيك ،علل پاتولوژيك و علل روحي رواني . علاوه بر مسايل مطرح شده در كتب و مقالات اخيرا ارتباط محكمي را بين وجود هليكوباكترپيلوري و پديده بدبويي دهان عنوان كرده اند كه روش درمان اين عارضه را تغيير داده است.

در اين مقاله سعي در جمع آوري اطلاعات مفيد براي درك بهتر بدبويي دهان و چگونگي برخورد و درمان با آن شده است . همچنين ارتباط بين هليكوباكترپيلوري و بدبويي نيز مورد بحث قرار گرفته است.

[Himmler 22,171]

هاليتوز از واژه halitus به معناي بازدم ريشه گرفته است و عبارت از نفس بدبو ، زننده يا ناپسندي است كه از حفره دهان – بيني خارج مي شود و به آن fetor oris يا fetor ex ore نيز مي گويند. زماني پزشكان سعي مي كردند بين هاليتوز و دو اصطلاح اخير تفاوت قايل شوند و هاليتوز را فقط به مواردي مي گفتند كه بوي بد دهان منشا سيستميك داشته و دفع بو از طريق ريه باشد. امروزه به چنيــــــن تفاوتي معتقد نيستند و به هر بوي بدي كه از حفره دهان – بيني بيرون آيد صرف نظر از آنكه منشا آن در همين حفره باشد از ساير نقاط بدن منشا گيرد ، هاليتوز اطلاق مي شود. به علت عدم وجود معادل فارسي كه تعريف هاليتوز را به صورت بدبويي غير طبيعي دهان و بيني در يك كلمه بگنجاند از همان كلمه استفاده شد. هاليتوز مشكلي شايع است و گفته مي شود مي تواند به طور متناوب اكثر افراد بالغ را دچار كند . در يك بررسي كه در ژاپن به روي دانشجويان زن بهداشت دندان انجام شده ، نيمي از آنان معتقد بوده اند كه گاه هاليتوز دارند

[Himmler 22,171]

هاليتوز حداقل از سه جهت مهم است :

 

1) با آزار ديگران به صورت يك مانع در برخوردهاي اجتماعي عمل مي كند و باعث كاهش كارآيي فرد مي شود.

2) فردي كه از بوي بد دهان خود آگاه است ممكن است بگونه اي نسبت به پاكي دهان دچار وسواس شود كه با كارايي وي مداخله كند.

3) هاليتوز نشانه اي از يك وضعيت غير طبيعي است كه نياز به تشخيص و درمان دارد.

با وجود چنين شيوع و اهميتي بررسيهاي انجام شده روي آن اندك است و غالب كتابهاي درسي دندانپزشكي و پزشكي درباره آن چيزي نگفته اند يا حاوي نكات اندكي هستند. براي همين دانش آموختگان، اغلب برخورد با اين مسئله را مشكل مي يابند. اندك بودن بررسيهاي انجام شده عمدتا به علت مشكل اندازه گيري علمي هاليتوز است . از سوي ديگر شركتهاي بزرگ سازنده وسايل بهداشت دهان كه قاعدتا بايد چنين تحقيقاتي را پشتيباني مالي كنند ، غالبا فقط مايل به پشتيباني از تحقيقاتي هستند كه محصولات آنها را بررسي كرده و فروش تجاري داشته باشد.

[Himmler 22,171]

[h=3]عوامل و آسيب زايي

هميشه نمي توان علتي براي هاليتوز يافت و معمولا نيز چنين است. اين امر به علت تنوع علل آن و اندك بودن بررسيهاي انجام شده است . هنگام برخورد با بيمار شاكي از هاليتوز بايد سه گروه اتيولوژيك را در نظر داشت : گروه غير پاتولوژيك ، گروه پاتولوژيك و گروه با منشا رواني[/h]

[Himmler 22,171]

الف – علل غير پاتولوژيك

1-افزايش سن

بوي دهان شيرخواران و كودكان شيرين ، بوي دهان در دوره بلوغ غير ناخوشايند ، بوي دهان بالغين تند و بوي دهان افراد سالخورده سنگين و زننده توصيف شده است. همراه با افزايش سن باكتريهاي دهان افزايش مي يابد و شايد به همين سبب زنندگي بوي دهان با افزايش سن بيشتر مي شود.

2- نفس صبحگاهي

شايد شايعترين علت هاليتوز باشد. دهان سرتاسر روز بوسيله بزاق شستشو مي شود.ph بزاق حدود 5/6 و بطور خفيفي براي باكتريهاي گرم منفي و بي هوازيها باكتريواستاتيك است . به هنگام خواب جريان بزاق كم مي شود و بزاق گرد آمده به آرامي تغيير مي كند . Phآن به حدود 7 مي رسد و آنزيم ها تخريب مي شوند كه خود باعث بودار شدن بزاق مي گردد. از سوي ديگر ذرات غذا و اپيتليوم جدا شده ، محيطي مناسب براي تغيير فلور دهان است . با تشديد رشد باكتريها و تخريب اين مواد نفس ناخوشايند صبحگاهي پديد مي آيد. پس از برخاستن از خواب با خوردن ، نوشيدن و صحبت كردن جريان بزاق تحريك شده مواد را شسته و نفس صبحگاهي بطور طبيعي برطرف مي گردد.

[Himmler 22,171]

3- نفس گرسنگي

دهان كساني كه به عللي چون رژيم غذايي يا روزه داري يك يا چند وعـــــده غذايي را نخورده اند ، بوي ناخوشايندي مي دهد ، برخي معتقدند اين امر به علت بازدم ريوي محصولات فرار متابوليسم چربيها و پروتئينهاي بدن است . كاهش جريان بزاق و خشكي دهان نيز قطعا نقش مهمي دارد.

4- نفس قاعدگي

در برخي منابع به بوي بد دهان در زنان قاعده اشاره شده است . احتمالا روز قبل از شروع قاعدگي شروع مي شود و گفته شده در زنان با قاعدگي دردناك بيشتر رخ مي دهد.

[Himmler 22,171]

5-غذا

– سير شناخته شده ترين غذا در اين ارتباط است . ديده شده كه دادن سير از راه فيستولهاي دستگاه گوارش و حتي ماليدن آن به پاهاي فرد مي تواند منجر به بوي سير در دهان وي شود . پياز ، ماهي ، غذاهاي ادويه دار ، رژيم هاي پرچربي ، نوشابه هاي الكلي و رنگهاي غذايي از ساير مواردي هستند كه باعث بوي مخصوص به خــــــــود مي شوند

 

 

6- داروها

د ي متيل سولفوكسيد آميل نيتريت پارالدئيد ايزوسوربايد دي نيترات و برخي ويتامينها مثل ويتامين b6 از داروهايي هستند كه مي توانند باعث هاليتوز شوند. اين امر احتمالا به علت دفع قسمتي از دارو از طريق ريه است . گزارشي از يك بيمار وجود دارد كه استفاده نادرست از تتراسيكلين باعث زبان سياه مودار و هاليتوز شده كه با قطع دارو ، هر دو برطرف گشته است

 

 

 

7- نفس سيگاري

استفاده از سيگار باعث بوي نامطبوعي در دهان مي شود كه تا مدت زياد باقي مي ماند.

[Himmler 22,171]

[h=3]ب - علل پاتولوژيك[/h]هاليتوز مي تواند ناشي از بيماريهاي موضعي در حفره هاي دهان ، حلق ، بيني يا سينوسها ، بيماريهاي ريوي يا مشكلات سيستميك مثل كتواسيدوزديابتي ، اورمي يا نارسايي كبدي باشد

[Himmler 22,171]

1- دهان و دندان

شايعترين علت پاتولوژيك هاليتوز مشكلات دهان ، زبان و دندانهاست (20،19،9،7) باكتريهاي فلور طبيعي دهان به ويژه گرم منفي ها قادر به توليد تركيبات فرار سولفو (vsc ) هستند كه بوي بد ايجاد مي كنند.سولفيد هيدروژن و متيل مركاپتان و دي متيل سولفيد مهمترين vsc هستند كه ارتباط آنهــــا با بوي بد دهان مشخص شده است . اين گازها ناشي از فعاليت فلور دهان روي مواد باقيمانده غــــذا ، بقاياي سلولي اپي تليال يا اگزوداتيو و تجزيه اسيدهاي آمينه اي چون متيونين ، سيستئين و سيستين هستند.

بنابراين باقيماندن ذرات غذا يا هر وضعيت ديگري كه باعث تسريع رشد باكتريهاي دهان شود ، مي تواند به هاليتوز بينجامد. بهداشت ضعيف دهان باعث باقيماندن ذرات غذا در دهان مي شود. عدم رعايت بهداشت دهان بخصوص در عقب مانده هاي ذهني ، معلولين و بيماران شديدا ناخوش عامل مهمي در ايجاد هاليتوز است .

در پريودنتيت و ژنژيويت كه بيماريهاي وابسته به بافت نگاهدارنده دندان و لثه هستند ، در اثر خونريزيهاي خفيف و مكرر و وجود بافت نكروتيك و تجمع ميكروبي محيط رشد مناسبي براي ايجاد بويي متعفن مي شود. بوي بدي كه در اين دو مورد ايجاد مي شود ، جزو ناخوشايند ترين موارد است . دندانهاي مصنوعي كه بخوبي جفت نشده باشند ، به علت تجمع ذرات غذا سبب هاليتوز مي شوند. وسايل ازتودنسي نيز با همين مكانيسم عمل مي كنند.