معرفی کتاب های شهرسازی

[mehdi_7070 874]

با سلام

دانشجو دکتری معماری هستم //

لطفا در خصوص کتابی در رابطه با مشارکت مردمی و معماری و شهرسازی رانمایی کنید.

 

سلام

خیلی خوش آمدید

به این لینک مراجعه کنید.

[spow 44,195]

Introductory Geotechnical Engineering: An Environmental Perspective

Publisher: Spon Press | ISBN: 0415304016 | edition 2006 | PDF | 576 pages | 3,8 mb

 

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

[Mohammad Aref 120,438]

جلد 1 کتاب مطالعات شهر مجازی تهران"

 

در جلد 1 کتاب مطالعات شهر مجازی تهران: رویکرد تحلیلی به فضاهای عمومی، لایه های شهر مجازی تهران، در چهار حوزه اساسی 1) فرهنگ ، 2) مسائل و امور اجتماعی ، 3) اقتصاد و تجارت و 4) روابط عمومی و اطلاع رسانی طی 4 بخش مورد بررسی قرار می گیرد. این چهار حوزه در 38 لایه و در قالب 38 فصل مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است و خدمات هر لایه تبیین می شود.

در این مجموعه به تفکیک، به بررسی و مطالعه هر یک از لایه های شهر مجازی پرداخته خواهد شد؛ در سطح اول به تعریف لایه مورد نظر در فضای فیزیکی و فضای مجازی پرداخته می شود. در سطح دیگر به مطالعه و معرفی قوانین و مقررات و همچنین اقدامات صورت گرفته در سطح ملی و فراملی پرداخته خواهد شد. پس از مطالعه تجربه های انعکاس لایه مورد مطالعه در سایر فضاهای مجازی، به عنوان تجربیات مجازی لایه، توجه شده است. در سطح بعدی دسته بندی خدمات لایه مورد نظر براساس یافته های بدست آمده از میان وب گاه های مورد مطالعه و همچنین خدمت برگرفته شده از مطالعه موردی بیست شهر مجازی برتر دنیا مورد توجه قرار می گیرد. اسناد بالا سری حوزه مطالعات فضای مجازی نیز به عنوان اطلاعات پایه در همه مراحل تدوین لایه ها مورد مطالعه قرار گرفته و در هر یک از لایه های تجربه های مربوطه انعکاس پیدا کرده است. در نهایت نتایج پژوهش پیمایشی و کیفی در خصوص کاربران و مدیران شهر تهران که به نیازها، اولویتها و مشکلات معطوف است در هر یک از لایه ها انعکاس پیدا کرده است.

نویسنده: دکتر سعید رضا عاملی

ناشر: نشر آوای قلم

تعداد صفحات: 536

شابک: 6-05-2826-964-978

سال نشر: 1387

[Mohammad Aref 120,438]

جلد2 کتاب مطالعات شهر مجازی تهران

 

این مجموعه به عنوان جلد دوم، به اطلاعات مربوط به مرور و مطالعه تعداد دیگری از حوزه ها و لایه های بنیادینی خواهد پرداخت که پایه های یک شهر بر فراز آنها استوار خواهند شد. در این مجموعه، همچون جلد اول گزارش مربوط به لایه های شهر مجازی، به تعداد دیگری از لایه ها پرداخته خواهد شد؛ از جمله لایه هایی که در این بخش به آنها پرداخته شده است در چهار حوزه اصلی 1) حوزه مدیریت شهری شامل لایه های شهرداری، مدیران شهری، مسئولیت اجتماعی شرکتها، لایه قوانین و مقررات، لایه نظارت همگانی و پاسخگویی و لایه شهروندی است 2) حوزه خدمات شهری که لایه های مربوط به خدمات شهرداری، خدمات پلیس، خدمات آتش نشانی، خدمات فوریتهای پزشکی، خدمات فوریت های شهری، نقشه راهنمای شهر تهران، لایه آرامگاه و لایه بازیافت را پوشش داده است 3) حوزه امور بنیادین شهری، شامل لایه های مربوط به انرژی، امنیت، محیط زیست، طراحی شهری، حمل و نقل و تحرکات جمعیتی، مخابرات، آموزش، علوم و پژوهش، بهداشت و در نهایت پزشکی و درمانی است 4) حوزه توریسم و جاذبه های گردشگری نیز لایه های تاریخ، توریسم، جاذبه های گردشگری، مبلمان شهری و پرسنگ های شهری را در برمی گیرد.

در این مجموعه نیز به تفکیک، به بررسی و مطالعه هر یک از لایه های شهر مجازی پرداخته خواهد شد؛ در سطح اول به تعریف لایه مورد نظر در فضای فیزیکی و فضای مجازی پرداخته می شود. سطح دیگر نیز به مطالعه و معرفی قوانین و مقررات و همچنین اقدامات صورت گرفته در سطح ملی و فراملی می پردازد.

پس از آن به مطالعه نحوه بازنمایی لایه در میان وب گاه های مربوط، به عنوان تجربیات مجازی لایه، توجه شده است. سطح بعدی اشاره به دسته بندی خدمات لایه مورد نظر براساس یافته های بدست آمده از میان وب گاه های مورد مطالعه و همچنین خدمت برگرفته شده از مطالعه موردی بیست شهر مجازی برتر دنیا اشاره دارد. اسناد بالاسری حوزه مطالعات فضای مجازی نیز به عنوان اطلاعات پایه در همه مراحل تدوین لایه ها مرود مطالعه قرار گرفته و در هر یک از لایه های تجربه های مربوطه انعکاس پیدا کرده است. در نهایت نتایج پژوهش پیمایشی و کیفی در خصوص کاربران و مدیران شهر تهران که به نیازها، اولویت ها و مشکلات معطوف بوده است، در هر یک از لایه انعکاس پیدا کرده است.

نویسنده: دکتر سعید رضا عاملی

ناشر: انتشارات آوای قلم

تعداد صفحات: 436

شابک: 3-06-2826-964-978

سال نشر: 1387

[Mohammad Aref 120,438]

کتاب "اطلس جمعیتی تهران"

 

اطلس جمعیتی تهران سعی نموده تا در قالب نقشه و آمار، نمای دیگری از تهران را به گونه ای ارائه نماید که با تصاویر متداول آن متمایز باشند.

اطلس جمعیتی تهران ویژگی های مناطق 22گانه تهران را از زبان آمار و در قالب نقشه ترسیم نموده و در هفت فصل بنیادین طراحی شده، که هر یک با تحلیل مکانی و طبقه بندی متغیرهای مختلف، واقعیت پویایی تهران را به تصویر کشیده است.

اطلس جمعیتی تهران نه تنها برای مدیران و متخصصان، بلکه برای همه شهروندان تهران نیز قابل استفاده خواهد بود و امکان شناسایی بهتر را برای کلیه اقشار جامعه تهران فراهم می سازد.

مدیر تولید: حمیدرضا فلاح

ناشر: شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری

شابک: 5-89-7943-964-978

قیمت: 40000 ریال

[Gizmo 5,887]

طراحی شهری هنر نو کردن ساختار شهر

بسیاری مهندس محمود توسلی را به تکراری نوشتن متهم می کنند اما در مورد این کتاب تجربه شخصی من آنست که آنان که این کتاب را نخوانده اند بیشتر این حرف را می زنند و بسیاری هم به کهنه بودن منابع ایشان اشاره می کنند مسئله ای که در مورد کتاب آخرشان به هیچ وجه صدق نمی کند....

این کتاب ویژگی های مثبت فراوانی دارد اول اینکه به طور قطع قوی ترین گرافیک را در میان کتاب های تالیفی شهرسازی در ایران را داراست، کیفیت اسکیس ها صفحه بندی و ترکیب نوشته و تصاویر یک سر و گردن بالاتر از کارهای معمول است، جالب اینجاست که حتی از کتابی که برای اسکیس در طراحی شهری تالیف شده است قوی تر می باشد که آنجا بسیاری متنها واضح نیست، براستی مسئله بیان تصویری در میان نوشته های این حوزه در ایران بسیار ضعیف است که با توجه به اهمیت این موضوع قطعا این فراموشی نتیجه منفی در میان متخصصان دارد. کتاب "طراحی شهری" علاوه بر این قطعه آخر از تحقیقات بیش از سی ساله نویسنده آن است ازین جهت جریانمندی ارزشمندی در میان این آثار وجود دارد، در شرایطی که بسیاری از متخصصان از این شاخه به آن شاخه می پرند این جریان هاست که اهمیت فراوانی دارد، حاصل این تلاش ها در کتاب به صورت مختصر توضیح داده شده است. نکته مهم در مورد این جریان بومی بودن موضوع آن است، در ایران نمی دانم به چه دلیلی متخصصان تلاش فرآوانی در تالیف کتابهایی دارند که به توضیح جریان ها و فکرها و آثار کشور های پیشرفته بپردازد که معمولا در مقدمه آن از کمبود منابع شکایت کنند! و برای خواننده هم معمولا سخت است که ان دسته از کتاب ها را جمع آوری نبیند! اما این کتاب برای ایران است به تاریخ شهر ایران نظر دارد و به دنبال راه حلی برای مسائلی مانند فرسودگی بافت شهری و نبود فضای شهری در ایران است.

در مقدمه این کتاب موضوعی بسیار با اهمیت که گویا در نقطه کور دید متخصصان بوده است و همچنان هم هست مطرح شده است، نسبت میان دانش طراحی شهری و مسائل شهری ایران، آیا می توان از دانش غربی ها (من شخصا با این واژه مشکل دارم) بهبود وضعیت ایران استفاده کرد ؟ بررسی جریان های تاثیر گذار در طراحی شهری مقدمه ارائه جواب مولف در این کتاب است.با وجود اینکه مولف از بسیاری مسائل سربسته عبور کرده اما بسیاری از زمینه های تحقیق به یمن وسعت مباحث مطرح شده معرفی شده اند، مسئله زمین شهری در ایران مسئله شناخت تاریخی شهر های ایران و اینکه در کدام شهر های ایران این شناخت ممکن است را می توان در صفحات این کتاب پیدا کرد.

طراحی شهری را منابع معتبر معمولا با نمونه موردی معرفی می کنند، کتاب های طراحی شهری در ایران هم از این مهم غافل نبوده اند اما در این کتاب چهار نمونه موردی که البته همه آنهادر کتاب های قبلی ایشان هم معرفی شده بود باز نویسی شده است. البته بدون شک بهتر بود که نمونه موردی جدیدی هم به این مجموعه اضافه می شد اما آیا گفتن این مسئله به اندازه انجام دادنش سخت است؟!

در نهایت هیچ نوشته ای بی نقص نیست، این کتاب در برخی موارد به نظر می رسد بسیار خلاصه نوشته شده ست، ازین جهت خواندنده بی دقت بسیاری از مفاهیم را نخواهد دید به خصوص اینکه لحن کتاب کمی غیر رسمی است. البته مهمترین انتقاد به این کتاب توزیع آن است، چون ناشر کتاب نویسنده است (احتمالا به خاطر دقت در کیفیت چاپ) این کتاب را از بسیاری کتاب فروشی ها نمی توان خرید مثلا پرهام که شناخته شده ترین فروشنده کتابهای معماری و طراحی شهری است این کتاب را ندارد اما می توان این کتاب را از پیام و از دانشکده هنرهای زیبا تهیه کرد، البته تیراژ پایین هم مشکلی است که احتمالا به زودی بروز پیدا می کند.

 

به نقل از آرونا

ممنون دوست عزیز

ولی من این کتابو از پرهام خریدم

[SH E I KH 18,713]

سلام بر همه عزيزان شهرساز

تعدادي كتاب طراحي شهري كه دارم و البته توسط اساتيد ايراني نوشته شده رو براتون معرفي ميكنم.

1. سيري در تجارب مرمت شهري از ونيز تا شيراز، منصور فلامكي

2. مرمت شهري، سيد محسن حبيبي و مليحه مقصودي

3. فرآيند طراحي شهري، سيد محسن حبيبي

4. مباني نظري و فرآيند طراحي شهري، جهانشاه پاكزاد

5. راهنماي طراحي فضاهاي شهري در ايران، جهانشاه پاكزاد

6. تحليل فضاهاي شهري، سيد حسين بحريني

7. طراحي شهري در بخش مركزي ايران، محمود توسلي

8. ساخت شهر و معماري در اقليم گرم و خشك، محمود توسلي

9. طراحي شهريدر بافت قديم يزد، محمود توسلي

10. طراحي شهري خيابان كارگر، محمود توسلي

11. طراحي فضاهاي شهري، محمود توسلي

12. اصول و روشهاي طراحي شهريو فضاهاي مسكوني، محمود توسلي

[SH E I KH 18,713]

نام کتاب: شهرسازی شهروندگرا

موضوع: ارتقای عرصه‌های همگانی در شهرها و محیط‌های شهری

نویسنده: «فرانسیس تیبالدز»

مترجم: «محمد احمدی نژاد»

کتاب شهرسازیِ شهروندگرا با یادداشتی از مترجم، پیش‌نویسی از دکتر «حمید ماجدی» و آغاز سخنی از «تری فارل» در ابتدای کتاب و پی نوشتی از «کوین موری» در انتهای آن در رابطه با طراحی، نگهداری و مدیریت شهرها و محیط‌های شهری، بویژه «مرکز شهر» است. این کتاب، آخرین تلاش و نوشته‌ی فرانسیس بوده و به قول مترجم «تیر از کمان رهیده‌ی آرشِ لندن است. زه رها کرد و جان تهی» (1)

تیبالدز در این کتاب، تنزل کیفیت محیط‌های شهری و عرصه‌های عمومی را یادآور شده، سپس با رویکردی فلسفیِ نوین و نیز راهکارهای علمی سعی می‌کند که محیط شهری انسان‌گراتر (شهروندگراتر) ایجاد کند.

او این کتاب را «حاصل سی سال فعالیت حرفه‌ای، مشاهده مطالعات موردی و اسکیس» (2) و همچنین برگرفته از «مضامین شکل گرفته در دوران خوشایند ریاست انجمن سلطنتی شهرسازی» (3) می‌داند.

 

به جز فصل اول، بقیه‌ی فصول دارای خلاصه‌ای از همان فصل بوده که می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

[Miladt 3,681]

گونه شناسی فضا در شهرسازی نوشته توماس تیس اونسن ترجمه دکتر مهشید شکوهی انتشارات دانشگاه هنر

 

کتاب حاضر موضوع اصلیش طراحی شهرهاست.در مورد نگریستن به شهر و این واقعیت که هر چه در شهر میبینیم بیانگر مطلبی در مورد عملکردهای آن است.اینکه رم شهر را بشناسیم و قادر باشیم آنها را در تبیین و غنی سازی عملکردهای شهری به کار ببریم، دارای اهمیت است.

این کتاب قصد دارد تئوری جامعتری از طراحی شهری را در تلفیق با برنامه زیبایی شناختی شهرهای کوچک بدست دهد.

به طور کلی بگم هر آنچه که یک شهرساز در مورد فضا و گونه های مختلف آن باید بدونه در این کتاب تشریح شده!همانگونه که معمارها به کتاب گونه شناسی فضا در معماری نیاز دارند شهرسازا هم به این کتاب نیازمندند!

[Mohammad Aref 120,438]

کتاب "پیاده راه ها؛ از مبانی طراحی تا ویژگیهای کارکردی"

امروزه، کیفیت و جذابیت فضاهای عمومی شهری به یکی از مهمترین سنجه‌های توسعه‌یافتگی و قابلیت زندگی در شهرها بدل گردیده است. در این میان، پیاده راه ها بدلیل ویژگیهای خود در ایجاد تعاملات اجتماعی در عصر ارتباطات مجازی و تحریک اقتصادی نواحی پیرامونی و نیز به عنوان پهنه هایی چندعملکردی که دامنه گسترده ای از فعالیتها را دربر می گیرند، از نقشی اساسی برخوردار می باشند. شهرهای اروپایی به ویژه در دو کشور آلمان و هلند، پیشگام ایجاد و گسترش پهنه های پیاده بوده اند و شهرهای آمریکایی نیز در طول زمانهای مختلف، رویکردهای گوناگونی نسبت به موضوع داشته اند.

 

اما علی رغم وجود سابقه ای بیش از نیم قرن در جوامع پیشرو در این زمینه و در حالیکه در آستانه هزاره سوم بسیاری از شهرهای دنیا، پیاده مداری را در حد چشم انداز اصلی توسعه شهری ارتقاء داده و برنامه ها و فعالیتهای علمی و عملی گسترده ای را در این رابطه در دست اجرا دارند، به نظر می رسد که توسعه شهرها در دوران معاصر در کشورمان، در گسستی عمیق با سنت گذشته خود، خودرومدار و بر مبنای تسهیل هرچه بیشتر حرکت سواره بوده و آنچنانکه باید به فضاها و محدوده های پیاده و اهمیت آنها در ایجاد سرزندگی و پویایی شهری توجه نگردیده است. همچنین، بررسی های مختلف انجام گرفته و نیز تجارب نگارنده بیانگر آن است که تاکنون کتابی که به طور مستقل به موضوع پیاده راه ها پرداخته باشد، در ایران منتشر نگردیده و بسیار معدود منابع موجود نیز تنها به اشارات کلی بر بخشی از مساله و بیشتر از منظر ضوابط کمی اکتفا کرده اند.

کتاب پیش رو، که حاصل بیش از چهار سال تحقیق و تدریس نگارنده درخصوص فضاهای شهری پیاده مدار می باشد، بر مبنای همین ضرورت و در جهت پر کردن خلا مورد اشاره تدوین گردیده و به منظور ترویج نگرش صحیح و علمی در نزد تمامی افراد مرتبط با موضوع، کوشیده است تا منبعی کاربردی و تا حد امکان جامع از مباحث گوناگون مرتبط با طراحی پیاده راه ها را فراهم نماید. که با توجه به دامنه گسترده موارد مطرح شده می تواند به عنوان مرجعی پایه برای کلیه حرفه مندان، دانشجویان و دست اندرکاران رشته های طراحی شهری، برنامه ریزی شهری، مدیریت شهری، معماری و دیگر گرایش های مرتبط و تمامی مسوولان و کارشناسان ذیربط در شهرداریها و دیگر سازمانهای اجرایی متولی امور ساماندهی شهرها قابل استفاده باشد.

 

 

این کتاب، در شش فصل و دو پیوست به شرح عناوین ذیل تدوین گردیده است:

فصل اول: نقش عابران پیاده در احیای فضاهای شهری

فصل دوم: مفهوم پیاده راه، تاریخچه و سیر تکامل آن

فصل سوم: اصول برنامه ریزی برای عابران و مکانیابی پیاده راه ها

فصل چهارم: بررسی ابعاد گوناگون طراحی کالبدی پیاده راه ها

فصل پنجم: معرفی و ارزیابی برخی نمونه های پیاده راه

فصل ششم: کارکردهای گوناگون پیاده راه ها

پیوست الف: مفهوم توسعه پایدار شهری و ابعاد کلیدی آن

پیوست ب: فهرست واژگان تخصصی مرتبط با پیاده راه

[SH E I KH 18,713]

کتاب " الگوهای تحلیلی تغییر کاربری زمین" نوشته دکتر بریاسولیس، از جمله کتاب های معدود در حوزه کاربری اراضی است که به دلیل نگرش تحلیلی به زمینه های تاریخی و فلسفی بروز رویکردهای تفسیر کننده کاربری زمین و نیز روش ها و مدل های تحلیل کننده داده های مرتبط با آن، از برجستگی زیادی برخوردار بوده و می تواند برای محققین ایرانی پاسخ دهنده بسیاری از سوالات بنیادی مرتبط با این حوزه باشد.

این کتاب توسط دکتر مجتبی رفیعیان و مهندس مهران محمودی ترجمه شده است و توسط انتشارات آذرخش به چاپ رسیده است. در این کتاب می خوانیم:

فصل اول: مقدمه (مروری بر مفاهیم و مسایل مربوط به تغییر کاربری زمین)

فصل دوم: مرور مختصر تاریخی ر مطالعات الگوهای تغییر کاربری زمین

فصل سوم: نظریات تغییر کاربری زمین

فصل چهارم: مدل های تغییر کاربری زمین

فصل پنجم: خلاصه و جهت گیری های تحقیقات آینده

این کتاب می تواند برای مطالعه دانشجویان و محققین رشته های برنامه ریزی شهری، طراحی شهری، جغرافیای شهری و منطقه ای، برنامه ریزی روستایی، اقتصاد توسعه و برنامه ریزی توسعه منطقه ای بسیار جذاب و مفید باشد.

سایر مشخصات کتاب

تعداد صفحه: 440

ناشر: ارس رایانه، آذرخش - 16 اسفند، 1388

شابک: 978-964-6294-38-7

قطع کتاب: وزیری

وزن: 900 گرم

[Mohammad Aref 120,438]

تحلیلی از ویژگی های برنامه ریزی شهری در ایران

 

 

مشهدیزاده دهاقانی، ناصر(1373)، تحلیلی از ویژگی های برنامه ریزی شهری در ایران، تهران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.

 

برنامه ریزی در هر زمینه ای، و تغییر صوری در پی آن، نیازمند شناخت و در نظر گیری گذشته و پیشینه ی موضوع مورد نظر و بررسی ابعاد زمان حال آن است. برنامه ریزی در هر بخش از موجودیت انسان نیازمند داشتن چنین دیدگاهی است که تا حد ممکن تمامی عوامل تاثیر گذار بیرونی و درونی را نیز در نظر گیرد. برنامه ریزی فضاهای انسانی برای رسیدن به نتایج بهتر و مطلوب تر از نظر زیستی و داشتن حداقل نامطلوبیت در این فضاها از بخش هایی است که می توان به مدد آن به تغییری متناسب با نیازهای یک جامعه ی انسانی دست یافت. یک برنامه ریزی شهری مناسب، می تواند آن شهر را تا سال ها برای اعضای آن و آینده ماندگار و مورد استفاده در طرح های بهتر قرار دهد. هم چون بسیاری از شهرهای باستان که هم چنان نیز می توان از سیستم شهرسازی و شهرنشینی آن ها در مدیریت و ساخت شهرهای آتی بهره گرفت و تجربه های کسب شده در آن را گسترش داد.

از آن جا که شهر پویا و زنده است، برنامه ریزی شهری نیازمند آگاهی از تحول، سیر حرکت و ماهیت پویای آن است. شهرنشینی و شهرسازی در ایران در دوره های مختلف تاریخی و تا کنون تحولات بسیاری داشته اند. اما آنچه که از این تحول می توان در دوره ی معاصر دید، شهرهایی با برنامه ریزی های ضعیف، فاقد اعتبار از منظر زیستی و بی ارتباط با فضای فرهنگ ایرانی و شرایط اجتماعی موجود هستند.

بسیاری شواهد و اسناد و حافظه ی تاریخی مردم، سال های 1300 هجری به بعد را نقطه ی پیروی شهرنشینی و شهر سازی ایران از روبط دگرگون شده و متاثر از شرایط جدید می دانند. این شرایط پیش آمد فعلی، نیازمند برنامه ریزی های شهری و تغییرات زیربنایی و عمده ای است که بتواند ارتباط میان عوامل مختلف در بافت یک شهر را تعریف کند و در نظر گیرد. شهرهای فعلی ایران از این منظر به شدت نیازمند تحلیل ویژگی ها و گذشته و حال و آینده ی خود هستند و در حوزه ی شهر نیاز به پیوند میان حوزه های گوناگون برای دستیابی به چنین هدفی است.

کتاب «تحلیلی از ویژگی های برنامه ریزی شهری در ایران»، به شکلی نسبتا جامع به پیشینه ی شهر در ایران، از دوران باستان و بررسی شهر در دوران فعلی می پردازد. این کتاب تحقیق و تالیفی از ناصر مشهدیزاده دهاقانی است، که در فصول زیر ارائه شده است؛

- بخش اول: شهرنشینی در ایران

نگاهی بر روند شهرنشینی در ایران

شهرنشینی و تحولات اجتماعی و اقتصادی دهه های اخیر

- بخش دوم: شهر و برنامه ریزی شهری در ایران

شهر و یرنامه ریزی شهری در ایران؛ دوره ی باستان و دوره ی پس از ورود اسلام

شهر و برنامه ریزی شهری در ایران؛ مرحله ی تحول و دگرگونی

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120,438]

هویت اجتماعی

 

هویت اجتماعی، نوشتة ریچارد جنکینز، ترجمه ی تورج یاراحمدی، تهران: نشر شیرازه، 1381

 

بدون هویت اجتماعی، یعنی بدون وجود چارچوب‌های مشخصی که شباهتها و تفاوتها را آشکار می‌سازد، افراد یک جامعه امکان برقراری ارتباطی معنادار و پایدار با یکدیگر نخواهند داشت و در نتیجه نمی‌توان از وجود اجتماع

سخن گفت. نهادهای گوناگون اجتماعی اعم از سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، دولتی و یا غیردولتی و باورها و سنتها و حتی نحوه احساس تعلق و پیوندهای گروهی همه و همه در ایجاد و دگرگونی هویت اجتماعی نقش دارند، به علاوه در برابر هویتها یا هویتهای غالب اجتماعی همواره مقاومتهایی صورت می‌گیرد.

به نظر ریچارد جنگینز برای فهم هویت فردی و اجتماعی، می‌توان از یک الگوی هویت‌شناسی واحد استفاده کرد. الگویی که روند هویت‌یابی را شامل دو وجه «درونی» و «برونی» می‌داند. جنکینز با طرح مفاهیم و مقولاتی چون «دربرگیرندگی» و «تفاوت» و «رده‌بندی» و «مقاومت» تلاش می‌کند الگوی واحد خویش را به روندهای هویت‌یابی در گروههای اجتماعی و رده‌بندی‏های گوناگون و جماعتهای محلی و قومی تعمیم دهد تا روشن سازد که هم هنگامی که افراد بدون مقاومت، رده‌بندیهای از پیش تعیین شده اجتماعی را می‌پذیرند و تلاش می‌کنند تا خود را با آن هماهنگ سازند و هم هنگامی که سعی در شکستن این چارچوبها و ایجاد رده‌بندی‏ها و گروه‌بندی‏های جدید و کسب هویت‏های نوین دارند، در حیطه‌ای قرار دارند که وجوه درونی و برونی هویت، همچون دوسویة یک واقعیت واحد عمل می‌کند. واقعیتی که در آن واحد، هم هویت فردی آنها را تعیین می‌کند و هم هویت اجتماعی آنها را. هویت‏هایی که اگر چه می‌توان میزان تخیلی یا واقعی بودن آنها را مورد سنجش یا داوری قرار داد، اما نمی‌توان به دلیل کم‌وبیش تخیلی بودن، آنها را واهی تصور کرد.

نویسنده در فصول شانزده‌گانه کتاب که حول موضوعاتی چون خویشتن و هویت، خودهای اجتماعی، تأثیر رده‌بندیها و گروه‌بندیهای اجتماعی در هویت‌یابی، پیش‌بینی‌پذیری، هویتهای نهادی و سازمانی و مدرنیته، عقلانیت و هویت سامان یافته است به طرح و نقد نظریه‌های مید، گافمن، گیدنز، برگر و لاکمن، شوتز و فوکو پرداخته و سپس الگوی نظری خود را در تحلیل و تبیین هویتهای فردی و اجتماعی ارائه نموده است. وی در عین حال از بخش عمده‌ای از نظریات شارحان پسامدرنیته و از جمله استوارت هال و رویکرد گفتمانی به هویت صرف‌نظر کرده است، زیرا از دید وی اغلب این نظریه‌پردازان این وظیفه تاریخ‌باورانه را تحت عناوین مختلف بر خود فرض دانسته‌اند که قصه قدیمی پیشرفت را با فراروایت چندپارگی [سوژة و هویت] جایگزین کنند و در تعقیب چنین مضامین بلندی احتمالاً مسائل معمولی از نظر دور می‌ماند. جنکینز می‌گوید: «کانون توجه کار من به طور قطع مسائل معمولی است، یعنی ترکیب تعاملی هویت و این که هویت اجتماعی چگونه عمل می‌کند» (ص 20)

چنانکه در فصل اول آمده هویت اجتماعی تعریفی است که فرد از خود در رابطه با دیگران می‌کند و بر اساس عضویت در رده‌ها و گروه‌های گوناگون اجتماعی شکل می‌گیرد. هویت افراد وابسته به برداشت دیگران است و شناسایی دیگران لازمة تثبیت هویت ا ست. دو معنای اصلی هویت، تشابه و تمایز مطلق است. همة هویتهای انسانی حتی هویت فردی که در خویشتنی (selfhood) تجسم می‌یابد و بر اساس نحوة ارتباط با دیگران و تجربه‌های دوران حیات شکل می‌گیرد، اجتماعی‌اند چون به معنا مربوط می‌شوند و معنا نتیجة توافق و عدم توافق و موکول به جمع است. به علاوه، هویت اجتماعی شخص هیچ‌گاه تمام شده نیست و مدام در معرض تغییر و تحول و بازنگری است.

در فصل دوم، جنکینز این استدلال را که گفتارهای مربوط به هویت، نسبتاً جدید و از مباحث پسامدرنیته یا مدرنیته متأخراست، قانع‌کننده نمی‌داند. زیرا به نظر او تأمل و بازاندیشی دربارة هویت منحصر به دوران مدرنیته نیست هرچند ممکن است بحثهای جدید وعلایق فعلی ناشی از دگرگونیهای سریع و تماسهای فرهنگی و بحرانهایی باشد که در هویت رخ نموده است. یکی از این مباحث متعلق به گیدنز است که وجوه گوناگون خویشتنی و دگرگونیهای آن را در پایان قرن بیستم تحلیل می‌کند و «خودشناسایی» (self identity) را پروژه‌ای مدرن می‌داند که توسط آن افراد قادر می‌شوند به گونه‌ای بازاندیشی روایتی شخصی از زندگی خود بسازند. از نظر گیدنز هویت شخصی یا خودشناسایی چیزی نیست جر آگاهی و تأمل بر خویشتن و این تأمل و بازاندیشی ویژگی مدرنیته به ویژه مدرنیته متأخر است. اما از نظر جنکینز خودآگاهی دربارة هویت اجتماعی در همه دورانها وجود داشته و منحصر به دوران مدرن نیست.

در دو فصل سوم و چهارم نویسنده به شرح اجمالی و نقد برخی از نظریات جامعه‌شناسی دربارة هویت پرداخته و در عین حال برخی از محورهای نظریه خود از جمله دیالکتیک درونی و برونی هویتها را مطرح کرده است. نقطه قوت دیدگاه جنکینز، اتخاذ رویکردی بینابین رویکرد مدرن و رویکرد پسامدرن به هویت است: هویت، نه امری ثابت و تمام شده و دارای انسجام و نه امری کاملاً سیال و چند پاره است.

نکته ظریف و مهمی که جنکینز در فصل سوم کتاب (تحت عنوان عقل سلیم و هویت اجتماعی) مطرح کرده آن است که هویت را نه می‌توان با برجسته کردن جامعه، به هویتهای جمعی به ویژه هویت فرهنگی یا قومی فرکاست، مثل آنچه سارا دلامونت در کتاب میلها و هویتها انجام داده است، و نه مانند گیدنز می‌توان میان هویت شخصی و هویت اجتماعی تفاوت قائل شده و مرز روشنی ترسیم کرد. هویت فردی و هویت جمعی را نمی‌توان از هم متمایز کرد چرا که تمایز فرد و جامعه را نمی‌توان بدیهی انگاشت. (ص 26)

به نظر جنکینز، دلامونت و گیدنز، تقسیم‌بندی سپهر اجتماعی را که عمدتاً متأثر از سنت دروکیم و طیفهای گوناگون پوزیتیویسم است مسلم فرض می‌کنند. از نظر آنها در یک طرف افرادند و در طرف دیگر فرهنگها و جوامع.

در روایت دیگری که از نسبت امر فردی- شخصی و امر اجتماعی، فرهنگی سخن می‌گوید، نوعی هستی‌شناسی عرضه می‌شود که بنابر آن شخص و فرد در قیاس با جامعه شأنی متمایز دارد. به نظر جنکینز این دیدگاه تشابه زیادی به ویژگی عقل سلیم دارد و گیدنز گاه به این روایت نزدیک شده است. هر چند برخی از جامعه‌شناسان از فردگرایی روش‌شناختی حمایت می‌کنند- یعنی داده‌های مربوط به گروهها و جمعها را باید با مراجعه به افراد کسب کرد- اما غالب دانشمندان علوم اجتماعی فردگرایی نظری ریشه‌ای را رد می‌کنند و بر وجود چیزی به نام جامعه اتفاق نظر دارند. دیدگاهی که جنکینز در سرتاسر این کتاب برای فهم هویت اجتماعی عرضه می‌‌کند، دیالکتیک هویتها و دیالکتیک فرد و جامعه است (ص 30)

مید، گافمن و فردریک بارث افرادی‌اند که جنکینز نظریه هویت خود را با الهام از کار آنها ساخته و پرداخته است. به نظر او هویت، شرط ضروری حیات اجتماعی است اما هویت فردی نیز که در «خویشتنی» تجسم یافته، به طور کامل در جامعه ساخته می‌شود. یعنی در فرایندهای اجتماعی شدن اولیه و فرآیندهای جاری تعامل اجتماعی که در چارچوب آنها افراد در طول عمرشان خود و دیگران را تعریف و بازتعریف می‌‌کنند. «خود» ترکیبی است جاری و پویا که حاصل تعریف خود (درونی) و تعاریفی است که دیگران از خود عرضه می‌کنند (بیرونی). جنکینز روی الگوی واحدی از خویشتنی تأکید می‌گذارد که ترکیبی دیالکتیکی از تعریفهای درونی و بیرونی است. اما خودآگاهی یا شناخت زمانی حاصل می‌شود که فرد خود را در جای یک دیگری تعمیم یافتة اجتماعی بگذارد. معمولاً در سپهر اجتماعی تعریف کسانی (دگرانی) بر کرسی می‌نشیند که واجد قدرت باشند.

البته بر چسب‏ها و تعاریف دیگران ممکن است موجب برانگیختن مقاومت شود. قدرت و سیاست در مسائل مربوط به هویت مهم‌اند. در اینجا جنکینز بر روی نقش رده‌بندی و هویتهای اسمی متعاقب آن تأکید نموده و یادآور می‌شود که رده مستلزم شناسایی دیگران و موجد هویت اسمی است اما چه بسا درونی شده و به هویتی واقعی تبدیل شود. اما برای رده‌بندی اشخاص لازم است مرجعی وجود داشته باشد و مراتب و آیینهای عضوگیری نهادها (چه رسمی و چه غیررسمی) در رده‌بندی اجتماعی دارای اهمیت زیادی است آن هم در دوره مدرن که نهادهای مسلط و به ویژه نهادهای انضباطی گسترش یافته‌اند. ساخت مراتب و توزیع آنها حاصل روابط و مبارزات سیاسی در داخل و خارج سازمان است. آنچه جنکینز روی آن تأکید دارد یعنی قدرت آمرانة نهادها و سازمانهای مدرن در تحمیل هویتها، اینجا برجسته می‌شود: شیوه‌های نهادینه عضوگیری نهادها و سازمانها باعث تخصیص آمرانه هویتهای ویژه به افراد می‌شود. این کار به نوع‌بندی بیشتر هویتها می‌انجامد. در نتیجه هویتهای اسمی و واقعی در یکدیگر دخیل می‌شوند(صفحة 43).

اینجا، بار دیگر برجستگی تحلیلهای جنکینز درباره هویت و تأثیر متقابل و درهم تنیدگی هویتهای فردی و اجتماعی و تأثیر دیگران مهم و به ویژه دیگران قدرتمند در ایجاد هویتهای اسمی و واقعی به خوبی نمایان می‌شود. به بیان جنکینز ماندگارترین مضمون در نظریه اجتماعی، تلاش در پل زدن بر شکاف تحلیلی میان فرد و جامعه (کنش و ساختار) است و هویت اجتماعی به چند دلیل مفهومی راهبردی در جهت رفع این شکاف است.

در فصلهای پنجم تا هفتم رابطه «خود» و هویت و مؤلفه‌های آنها تشریح شده و از آنجا که در همه معناهای خویشتن، استقلال و خودمختاری کنشگر وجود دارد، پس خود یا خویشتن، موازی معنای عمومی «هویت» شمرده شده است. در هر دو مفهوم [خود و هویت] چهار ویژگی شباهت، تفاوت، تأملی بودن و فرآیند نهفته است. مطابق تعریف نویسنده، فهم تأملی هر فرد از هویت خودش در رویارویی با دیگران و از لحاظ شباهت یا تفاوت ساخته می‌شود و بدون آن ما قادر به شناسایی خود و عمل نخواهیم بود.

خود»، تجربة خصوصی فرد از خودش است و شخص (person)، به چیزی که از فرد در جهان خارج به جله درمی‌آید، اطلاق می‌شود، مثل نژاد، ویژگیهای ظاهری و جنسیت، همیشه آنچه ما در خود می‌بینیم با آنچه دیگران در ما می‌بینند منطبق نیست، اما خویشتن و شخصیت (به طور کامل و عمیقاً در یکدیگر دخیل‌اند. دلیل دشواری تمایز از شخصیت، در هم بافته بودن امر درونی و امر بیرونی است. از این رو ما در گفت‌وگوهای روزمره غالباً میان «خود» و «شخص» فرق نمی‌گذاریم.

در قرائتی که جنکینز از کولی و مید دارد، «خود» از نظر مید به اندازة «خود آینه‌سان» کولی توسط صدای درونی شدة دیگران تعیّن نمی‌یابد. تأملی بودن شامل گفت‌وگوی من فاعلی با من مفعولی است، اما در وضعیت مطلوب «من مفعولی» بیشتر از «من فاعلی» عهده‌دار امور است. یعنی سرچشمة یک شخصیت منسجم است. به نظر جنکینز، این‏جاست که ، مید قدرت و سلطه را به حساب نمی‌آورد و جامعه را امری اجماعی [مورد توافق عامه] و ساده می‌بیند. به علاوه نقد دیگر وارد به مید و فروید آن است که «خود» را به صورت نظامی از تکه‌های مختلف ترسیم می‌کنند، اما خود غالباً یکپارچه ادراک می‌شود و خود تکه‌پاره، بیمارگون محسوب می‌شود (صص 72 تا 78).

در هر حال «خود» یک هویت اجتماعی اولیه و بنیادی و الگویی برای فهم همة هویتهای بعدی است یعنی ساختاری برای پیوند زدن آن هویتهاست. جنسیت به تجربه فرد سامان می‌دهد و آن را در خویشتن ادغام می‌کند. به علاوه جنسیت آشکارترین وجه هویت فردی است که در تعامل با دیگران ساخته می‌شود و قطعاً هویتی جمعی نیز هست زیرا می‌توان بر اساس آن رده‌بندی کرد. جنکینز چندپارگی وسیال بودن خود و هویت را نمی‌پذیرد و در عوض، چون گیدنز معتقد است، اغلب مردم خویشتن یکپارچه و سازگار را به طور مداوم تجربه می‌کنند و در نتیجه کمابیش از امنیت وجودی برخوردارند. با این حال با بلاتکلیفی و احساس عدم امنیت نیز بیگانه نیستند. اما چنانچه گاهی امنیت درونی ما در مخاطره قرار ‌گیرد به این معنی نیست که [خودهای ما چند پاره و] عوامل درونی شناسایی ما آسیب‌پذیر یا هویت ما متزلزل است، ممکن است سپهر اجتماعی دیگران [یا عامل بیرونی شناسایی] پیش‌بینی‌ناپذیر، دشوار و ناهمدلانه باشد (صص 102 تا 107).

جنکینز در فصل هشتم کتاب خود، تحت عنوان «تصویر خود و تصویر اجتماعی» بار دیگر بر دیالکتیک شناسایی تأکید کرده و با شرح نسبتاً مفصل دیدگاه گافمن، آن را رویکردی باریک‌اندیشانه و سودمند ارزیابی می‌‍‌کند. در فصل نهم به تشریح تأثیر رده‌بندیها و گروه‌بندیهای اجتماعی در شکل‌گیری هویتها می‌پردازد و به ویژه نقش آن را در حفظ و تداوم قدرت انضباطی در جامعة مدرن یادآور می‌شود و بر قدرت‏مدارانه و جانبدارانه بودن غالب آنها تأکید می‌ورزد، در حالی که رده‌، مستلزم شناسایی عامل بیرونی و موجد هویت جمعی است، گروه مستلزم شناسایی درونی اعضا و موجد هویت اجتماعی است. بر این اساس می‌توان «طبقة در خود» مارکس را یک ردة فاقد آگاهی اعضا دانست و «طبقة برای خود» را که آگاه از جایگاه و منافع خود است، یک گروه به شمار آورد (صص 141 تا 149).

در فصل دهم الگوی نظری فردریک بارث در تبیین صورتبندی‌های اجتماعی جمعی و به ویژه هویتهای قومی معرفی شده است. به نظر بارث هویتهای قومی اگر به کلی سیال نباشند، در هر حال انعطاف‌پذیرند. او به جای آن که تفاوتهای برخاسته از هویت را بدیهی بینگارد و سپس به نحوة اثرگذاری آن بر تعامل اجتماعی بپردازد می‌خواهد دریابد که چگونه هویت و تفاوت به طور اجتماعی ساخته می‌شود. به علاوه همچون گافمن سعی می‌کند میان هویتهای افراد و شیوه سلوک آنها و صورتبندی‌های کلان اجتماعی و هویتهای جمعی پل بزند (صص 155 و 170).

به نظر جنکینز ایدئولوژی و سیاست در رده‌بندیهای نهادی نقش موثری دارند. او همچون برگرو لاکمن نهادها را الگوهای رفتاری می‌داند که در طول زمان به عنوان شیوة انجام دادن امور، اعتبار یافته‌‍‌اند. شیوه‏های بایستة انجام کارها، به مرور توسط نهادها، جا افتاده و سبب پیدایش تعقیب و مجازات می‌شود. در نتیجه نهادها ابزاری برای نظارت اجتماعی و در عین حال فرآورده‌های اجتماعی و تاریخی‌اند.

یکی از نهادهای اجتماعی زبان است که شاخصی از نظم ساختگی و تحمیلی است و به شکل مقررات، قواعد و روایتها رخ می‌نماید. نهادها سرچشمه‌ها و پایگاهی برای هویت و به وجود آورندة هویتهای جمعی‌اند. در درون نهادهای اجتماعی، نقش‌ها و مسئولیتها و پایگاهها زمینه‌ای برای ایجاد هویتهای فردی و جمعی می‌شوند مثل هویت جمعی استاد دانشگاه بودن یا هویت فردی مطلقه یا مجرد بودن. سازمانها گونة خاصی از نهادها هستند که دارای اهداف مشخص، ملاک‏های عضوگیری و تفویض وظایف‌اند (فصل پانزدهم).

نویسنده در فصل نهایی کتاب، ضمن نتیجه‌گیری، خویشتن تأملی را نه از علایم بالینی مدرنیته و منحصر به جهان مدرن، بلکه ویژگی رایج انسان بودن می‌شمارد. از نظر جنکینز مشخصة جهان مدرن، قدرت رده‌بندی اجتماعی یعنی انقیاد عامل درونی شناسایی توسط عامل بیرونی آن است، اما بر خلاف نظر وبر، عقلانیتهای رسمی [صوری] و بوروکراتیک با مقاومت انسانها نیز مواجه بوده‌اند و گاه مردم سایر عقلانیتهای غیرسازمانی را دنبال و از پذیرش رده‌بندیهای سازمانی امتناع کرده‏اند. با این حال همه مردم توان مقاومت در برابر رده‌بندیهای تحمیلی از سوی سازمانها را ندارند. توان مقاومت آنها به سرمایه و منابع مادی و فرهنگی‌شان وابسته است. قدرت عقلانیت و قدرت افسونها ناچیز نیستند. اما حتی در زندگی اجتماعی مدرن جایی برای استقلال فردی وجود دارد. بنابراین در توان سازمانها و دولتها برای تحمیل رده‌بندی‌هایشان محدودیت درونی وجود دارد.

انسانها در هر صورت، با سماجت در برابر رده‌بندیها مقاومت می‌کنند و این خود جلوه‌ای از خویشتن تأملی آنها است. برخلاف نظر وبر و فوکو، افراد و گروهها بر تعبیر خود از این که چه کسی‌ هستند و چکاره‌اند پافشاری می‌کنند گو اینکه همواره در این کار کامیاب نمی‌شوند.

در نهایت، دیالکتیک درونی- برونی، سازنده هویت است. مقاومت خودجوش جمعی شکلهای بسیاری به خود می‌گیرد مثل جنبشهای اجتماعی زنان که مقاومتی در مقابل تحمیل هویتهای بیرونی است. آنچه ابزار وجود یا «روح انسان» نامیده می‌‌شود در کُنه مقاومت در برابر سلطه جای دارد و روح آدمی همان‌قدر ذاتی و ضروری زندگی اجتماعی است که جباریت اجتماعی شدن بر اساس رده‌بندی.

 

نقد و بررسی: الگوی نظری جنکینز برای فهم هویتهای فردی و جمعی نقاط قوت فراوانی دارد. یکی از آنها این است که او هویتهای فردی وجمعی یا به عبارت دیگر تعاریف درونی و بیرونی را صرفاً به لحاظ تحلیلی از هم متمایز می‌داند و آنها را دو فرآیند از شناسایی متقابل می‌‍‌شمارد که همچون من فاعلی و من مفعولی در یک قالب واحد اجتماعی عمل می‌کنند نه دوش به دوش یکدیگر ولی از نظر تحلیلی ضروری است که میان انواع گوناگون هویتهای جمعی- گروهها و رده‌ها- به لحاظ اهمیت نسبی‌ای که در رابطه با هر یک از عاملهای درونی و برونی شناسایی دارند فرق گذاشته شود و این موضوع بستگی به آن دارد که شخص تا چه حد بر کدام یک تأکید می‌ورزد.

نقطة قوت دیگر کار جنکینز آن است که در تحلیل هویتها- علاوه بر تأکید روی تعاریف فردی و اجتماعی که نشانه موضع تفسیرگرایانة اوست، به نقشی که نهادها و سازمانها در رده‌بندی‌ و گروه‌بندی و هویت‌سازی دارند توجه کرده است در نتیجه هم زمینه‌های فرهنگی و هم زمینه‌های ساختاری را در فرآیندهای هویت‌یابی و هویت‌سازی در نظر گرفته است.

از نظر او معانی و هویتها طی فرایندهای تعاملی و در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی صورت می‌گیرند و مناسبات قدرت و سلطه و ایدئولوژیها، هم در جزئیات و زبان کنش متقابل و هم در نهادها و سازمانهای نوین عمل کرده و سبب انقیاد عوامل درونی شناسایی می‌شوند.

با این حال موضع جنکینز در این میان برخلاف وبر و فوکو موضعی امیدبخش است. او همواره روی مقاومت انسانها در مقابل هر گونه انقیادی تأکید گذاشته و آن را خصلت انسان بودن می‌داند. او همچون کاستلز معتقد است که مقاومت در برابر رده‌بندیها و هویتهای تحمیلی از سوی نهادها و سازمانهای انضباطی دوران مدرن، تنها برای افرادی میسر است که منابع مادی و فرهنگی بیشتری در اختیار داشته باشند و هویتهای مقاومت و برنامه‌دار بیشتر توسط نخبگان جامعه است که تحقق می‌یابد.

در هر حال مطالعه این کتاب برای علاقمندان و دانشجویان جامعه‌شناسی، مطالعات فرهنگی و مردم‌شناسی بسیار سودمند خواهد بود.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120,438]

شهر در گذر زمان

 

وبر، ماکس (1375)، شهر در گذر زمان، ترجمه ی شیوا کاویانی، ناشر: شرکت سهامی انتشار.

 

شهر در گذر زمان، عنوان کتابی از ماکس وبر(1864-1920) جامعه شناس آلمانی است، که به شهر علاوه بر داشتن دیدگاهی جامعه شناختی، از منظر اقتصاد، سیاست وتاریخ شهر نیز می نگرد. این کتاب با پیش گفتار تحلیلی مارتیندال، در پنج فصل با ترجمه ی شیوا منصوری منتشر شده است. در بخش اول و در مقدمه ی مترجم، به زندگی و وجوه شخصیت علمی و ابعاد شناختی او می پردازد و در «اظهار نظرهای پیشگفتاری نظریه ی شهر»، نوشته ی دون مارتیندال نخستین چارچوب نظریه ی آمریکایی درباره ی شهر، پیدایش نظریه ی اقلیمی شهر، یادداشت هایی در مورد نظریه ی اجتماعی – روان شناختی شهر و سیر تکامل نظریه ی شهر در اروپا مورد ارزیابی قرار می گیرد و سپس فصول کتاب به قلم ماکس وبر آغاز می شود، که به ترتیب ریر است؛

- ماهیت شهر

- شهر باختری

- شهر اشرافی در دوران باستان و سده های میانه

- شهر توده ی مردم (پلب ها)

- دموکراسی دوران باستان و قرون وسطی

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120,438]

نا مکان ها

 

 

 

اُژه، مارک (1387)، نا مکان ها، ترجمه ی منوچهر فرهومند، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.

 

مارک اُژه، انسان شناس فرانسوی، مفهوم «نا مکان» را برای فضاهایی ایجاد شده در کلان شهرها به کار می برد، که نگاهی دیگرگونه به فضا از منظر انسان شناسی ارائه می دهد. نگاهی دیگر گونه که مفهوم فضا را در پست مدرنیته و ویژگی های آن می جوید و معتقد است در سوپرمدرنیته قسمت هایی از مکان در فضا به نامکان بدل می شوند؛ بزرگ راه ها، فرودگاه ها، خود پردازها و بسیاری فضاهایی که فاقد هویتی انسانی هستند در این نگاه می گنجند.

کتاب نامکان های اُژه به ارائه ی چگونگی ارتباط و تصویری از فضا و جامعه و فرد و تکنولوژی پرداخته است. مکان، فضا و سوپرمدرنیته سه عنصر و مضمون پرداخته شده در این کتاب شناخته شده ی اُژه هستند که برای حوزه های شهر، انسان شناسی و در ارتباط میان هویت های جاری در فضا و عدم هویت در فضا در مکان هایی که کلان شهرها را می سازند کتابی پرفایده و جالب توجه است.

مترجم کتاب در توضیحی که پیش از متن ترجمه شده ی کتاب می دهد، آن را همچنین کتابی می داند که می توان از آن در مطالعه ی شهرهای بزرگ ایرانی و خصوصا تهران که بدل به کلان شهری داری فضاهایی عاری از هویت و در اصل ضدفضاها شده است، استفاده نمود، هرچند که ورود مفاهیمی از این دست در حوزه ی انسان شناسی ایران با تاخیر رخ خواهد داد.

 

فهرست مطالب این کتاب به ترتیب زیر است؛

- توضیح مترجم

- نامکان ها و شهرشناسی ایران

- از ترجمه ی نامکان تا نامکان ترجمه

- پیش گفتار

- نزدیک و جای دیگر

- مکان انسان شناختی

- از مکان ها تا نامکان ها

- پس گفتار

[Mohammad Aref 120,438]

شهرسازی؛ واقعیات و تخیلات

 

شوای، فرانسواز (1375)، شهرسازی؛ واقعیات و تخیلات، ترجمه سید محسن حبیبی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

 

فرانسواز شوای Françoise Choay نویسنده ی فرانسوی این اثر، گرچه تحصیلات خود را در رشته ی فلسفه بهپایان رسانده اما به عنوان منتقد جدی شهرسازی شناخته می شود. مهمترین آثار او علاوه بر کتاب حاضر که در سال 1965 نگاشته شده عبارتند از ؛ برنامه ریزی شهری در قرن نوزدهم (1970)، احساس شهر(1972)، قاعده و الگو (1980) ، شهر عصر صنعت (1983) ، توسعه ی شهری و بحران شهروند (1985) ، فرهنگ لغات شهرسازی با همکاری پیر مرلن (1988) و رمز و راز میراث (1992).

پیدایش شهر را به حدود 5-6 هزار سال پیش نسبت می دهند. زمانی که تنها چند هزار سال پس از انقلاب نوسنگی، تغییراتی عظیم در شیوه ی زندگی انسان ها بوجود آمد. پیشرفت تکنولوژیک انسان را قادر به تولید و انباشت غذای بیشتر نمود. به دنبال تغییر در شیوه ی معیشت و تقسیم کار اجتماعی، تحولات مهمی در عرصه های مدیریت منابع ( نظام سیاسی) و نظام اعتقادی پدید آمد. انسان ها در مکان های اقامتی بزرگتر از مقیاس روستا ساکن شدند و به این ترتیب نخستین شهرها با تقسیم کار اجتماعی، انباشت ثروت و قدرت مدیریت آن و سیستم ایدئولوژیک سلسه مراتبی، در جلگه های حاصلخیز بین النهرین و نیل و سند متولد شد و نخستین موج شهرنشینی شکل گرفت.

اما آنچه به شهر و شهرنشینی اهمیت ویژه بخشید و باعث شکل گیری موج دوم شهرنشینی شد، انقلاب صنعتی بود. اختراعات تکنولوژیک انبوه جمعیت کارگر را روانه ی شهرها ساخت. رشد شتابزده ی شهر و تغییر بنیادی بوجود آمده در شیوه ی زندگی انسان ها ذهن متفکران بسیاری را به خود درگیر ساخت. معماران و شهرسازان از یک سو و اصحاب علوم اجتماعی نوپا از سوی دیگر در کنار جمعیت شناسان، روانشناسان، تاریخ دانان و ... همه به مطالعه ی شهر و پیامدهای انقلاب صنعتی روی آوردند.

از قرن نوزدهم با آغاز انقلاب صنعتی و رشد سریع شهرها، توصیفات هراس انگیزی از بی نظمی شهرهای صنعتی و وضعیت رقت بار کارگران ارائه شد. در مقابل عده ای دیگر سخن از آرمانشهرهایی به میان آوردند که پیشرفت تکنولوژی زمینه ساز پیدایش آنها خواهد بود. این آرمانشهرها بر اساس سه الگوی عمده شکل گرفته اند. شوای از این دسته نظریات با عنوان " پیش شهرسازی" یاد می کند و در فصول جداگانه ی کتاب به معرفی و نقد آرای متفکران منصوب به هر یک می پردازد.

1. پیش شهرسازی ترقی گرا

در این فصل به نظریات آون (Owen)، فوریه (Fourrier)، کونسیدران (Considérant) ، کابه (Cabet)، پرودون (Proudhon)، ریچاردسن، ژان باپتیست گودین (Godin)، ژول ورن و هربرت جرج ولز پرداخته شده است.

اساس این الگو فناوری و کارایی است. آنها به آینده ی شهر صنعتی خوشبین هستند. " به گمان اینان مسایل ناشی از رابطه ی انسان ها با جهان و بین خودشان را نوعی خرد گرایی، علم و فن می تواند حل کند. این اندیشه ی خوش بینانه روی به آینده دارد ومقهور عقیده ی ترقی است. انقلاب صنعتی پدیده ای تاریخی – کلیدی است که آینده ی بشریت را تضمین و سعادتش را تأمین خواهد کرد" (ص 12)

ترقی گرایان شهر را مکانی برای برآوردن نیازهای انسان معرفی می کنند. سنت شهرسازی آنها بر پایه ی علم هندسه است. توجه به بهداشت دیگر مؤلفه ی شهری است. شهر ایده آل ترقی گرایان شهری پاک و زیبا با طبقه بندی های دقیق کاربردی است. لازم است نظمی نوین جایگزین نظم شهرهای قرون وسطایی شود تا با نیازهای انسان هماهنگی بیشتری داشته باشد.

فضای محوری در این شهر " مسکن استاندارد" است. خانه هایی هم شکل در محلاتی کنفک و خودکفا که چندان رابطه ای با دیگر محله ها ندارند.

نقد شوای بر این اندیشه سلطه ی نظام سیاسی بر تمامی فضاهای شهری است. برای تأمین بیشترین بازدهی لازم است که قدرت سیاسی تمام جنبه های شهر را پوشش دهد. این نگرش به شدت ابزاری است و حتی نسبت به انسان نیز رویکردی ابزاری دارد.

2. پیش شهرسازی فرهنگ گرا

در این فصل آراء پوژن (Pugin)، راسکین (Ruskine)و موریس(Moriss)بررسی می شود.

پیش شهرسازی فرهنگ گرا در تقابل با پیش شهرسازی ترقی گرا اعتقادی به یک شکلی فضاهای شهری ندارد و برعکس از ایده ی تمایز و اشکال فضایی ناهمگون و بناهای متنوع دفاع می کند. اتفاق رأی بر این است که بی تقارنی در شهر نوعی نظم اندامواره پدید می آورد. " به گرد بناهای یادواره ای ادینبورگی خویش بگردید و بنگرید به آنچه که می تواند شمارا ارضا کند. هیچ چیز جز شبکه ی شطرنجی و بازهم شطرنجی، همیشه شطرنجی، برهوتی از شطرنجی ها. آنها به خانه های شما سیمای زندان می بخشند و در واقع زندان هم هستند. این شطرنجی ها زندان های جسم نیستند بلکه گورهای جان هستند." (ص159 ،نقل قولی از راسکین)

برای اندیشمندان فرهنگ گرا " زیبایی شناسی" هم ارز بهداشت نزد ترقی گرایان است. هنر برترین تأئید یک فرهنگ است که در عین حال ریشه در سنت تاریخی دارد. در آرای این گروه از متفکران نوعی بازگشت به هنر قرون وسطایی دیده می شود.

از دیدگاه سیاسی شهر فرهنگ گرا به شیوه ی دموکراتیک اداره می شود. از نظر اقتصادی این شهر کاملاض ضد صنعتی است.

انتقاداتی که بر این نظریات وارد می شود تاریخی بودن بیش از حد و عدم هماهنگی با دستاوردهای خلاق زمان است. این الگو نیز مانند الگوی پیشین صرفاً نوعی مدینه ی فاضله را تداعی می کند که در واقعیت امکان دستابی به آن چندان مقدور نیست.

3. پیش شهرسازی بی الگو

نظریه پردازان این الگو سوسیالیست ها و آنارشیست ها هستند. مارکس، انگلس، کروپتکین (Kropotkine)، بوخارین (bukharine) و پرئوبراژانسکی (Préobrajensky)

مهمترین ویژگی نظریه های این گروه نقد شهر صنعتی است بی آنکه الگویی برای شهر آینده ارائه شود یا بازگشتی به الگوهای تاریخی صورت گیرد. شکل آتی شهر بسته به استقرار جامعه ی بی طبقه است. در چنین جامعه ای می توان از "روستا-شهر" سخن گفت که صرفاً یک آمایش فضایی نیست بلکه لازمه ی آن عدم توازن جمعیت و نابرابری فرهنگی و اقتصادی است.

سه فصل نخست کتاب به معرفی و نقل قول نظریات اندیشمندان پیش شهرسازی اختصاص یافته است. در سه فصل آتی، نویسنده به بررسی نظریات شهرسازی می پردازد. آنچه ایندو را از یکدیگر جدا می سازد خصلت غیر سیاسی شهرسازی است. شهرسازی بیشتر عملی است هرچند هنوز می توان رگه هایی از تخیل پیش شهرسازی را در آن دید. به عبارتی شهرسازی کوششی است برای تلفیق تخیلات ارمانشهرگرایانه با واقعیات شهر در عصر تکنولوژی.

همانند الگوهای پیش شهرسازی، الگوهای شهرسازی نیز به سه مدل کلی تقسیم شده است. در ادامه به ذکر این الگوها و ارائه ی نکات اصلی مورد اشاره ی نظریه پردازان مطرح آنان در کتاب شهرسازی فرانسواز شوای می پردازیم.

1. شهرسازی ترقی گرا

در این فصل نظریات تونی گارنیه (Garnier)، ژرژ بنوا-لوی (George Benoit –Lévi)، والتر گروپیوس (Walter Gropius)، لو کوربوزیه (Le Corbusier) و استروملین (Stromline)، بررسی شده است.

این الگو حاصل تحول در الگوی پیش شهرسازی ترقی گراست و انگاره ی اصلی آن " نوگرایی" است که در دو زمینه ی عملی صنعت و هنر پیشرو قابل مشاهده است. الگوی ترقی گرا نتیجه ی تلفیق فناوری و هنر است که از یک سو به کارایی هرچه بیشتر برای برآوردن نیازهای انسان با کمک تکنولوژی جهان صنعتی می اندیشد و از سوی دیگر به زیبایی شناسی استوار بر نظم هندسی توجه دارد. برای دستیابی به کارایی نو ، روش های استاندارد کردن و مکانیزاسیون و بکار گرفتن ابزار و مصالح نو ضروری است و چنانچه این فناوری با هنرهای تجسمی درهم آمیخته شود سیمای شهر ایده آل ترقی گرایان فراهم می آید. هندسه اساس شکل گیری فضاهای منتظم و زیبای شهری است که بیش از هرچیز در توجه به "زاویه قائمه گرایی" نمود پیدا کرده است. لو کوربوزیه در منشور آتن رفع نیازهای انسان در شهررا با آمایش فضایی چهارگانه ی زیر قابل حصول می داند ؛ فضاهای اسکان، فضاهای کار، فضاهای رفت و آمد و فضاهای پرورش روح و جسم.

مسئله ی سلامت و بهداشت همچنان مورد توجه جدی شهرسازان ترقی گراست. این انگاره حول محور خورشید و فضای سبز تمرکز می یابد و به ایده ی سازه های مرتفع و شهرهای عمودی می انجامد به نحوی که بتوان حداکثر استفاده را از نور به عمل آورد. نظریه ی " باغ – شهر عمودی" لو کوربوزیه از همین ایده تغذیه می شود.

تقریباً همان انتقادات پیشین بر شکل جدید الگوی ترقی گرا نیز وارد است. علاوه بر سیاسی بودن و لزوم اعمال قدرت ، منتقدان شهر ترقی گرا را یک فضای حقیقتاً شهری نمی دانند. این شهر صرفاً مجموعه ای از مجموعه های منفک است که تنها بدلیل کارایی بهتر در کنار هم گرد آمده اند. این شهر مکانی اجباری و ایستاست که هیچ یک از فعالیت های انسانی در آن قابل تغییر نیست.

2. شهرسازی فرهنگ گرا

در این فصل به نظریات کامیلو سیت (Camillo Sitte)، ابنزر هوارد(Ebenezer Howard) و ریموند آنون (Reymond Unwin) پرداخته شده است.

این الگو نیز نتیجه ی تحول الگوی پیش شهرسازی فرهنگ گراست. آغاز این اندیشه را می توان به دو دهه ی پایانی قرن نوزدهم و حوزه ی آلمانی زبان نسبت داد. این الگو نیز در تقابل با شهرسازی ترقی گرا قرار می گیرد. نظم هندسی شهر ترقی گرا در شهر فرهنگ گرا با بی نظمی ارگانیک جایگزین می شود. آنچه در ساماندهی فضایی شهر اصل اساسی شمرده می شود فرهنگ است که جز با مطالعه در سنت بدست نمی آید. زیبایی شناسی در این الگو اهمیت بالایی دارد. شهرسازی فرهنگ گرا نیز با انتقادات مشابه پیش شهرسازی مواجه شده است. تاریخی بودن و بازگشت به سنت پویایی را از این الگو سلب نموده و مجالی برای بروز خلاقیت باقی نگذاشته است.

3. شهرسازی طبیعت گرا

در این فصل صرفاً نظریات فرانک لوید رایت معمار امریکایی مطرح شده است.

برخلاف دو الگوی پیشین این الگوی شهرسازی مدل جدیدی است که مشابه آن در اندیشه های پیش شهرسازی وجود نداشته است. اساس این الگو بر آن است که شهر بزرگ صنعتی انسان ها را به ازخود بیگانگی دچار می سازد و تنها راه حل برون رفت از این معضل "تماس باطبیعت" است. فضای الگوی طبیعت گرا ترکیبی پیچیده دارد و خصوصیاتی از هر دو الگوی پیشین در آن راه یافته است. رایت معتقد است چنانچه افراد بتوانند با آزادی عمل رفتار کنند و خود را از قید و بند صنعت گرایی رها سازند به " دموکراسی" مورد نظر وی دست یافته اند. این اصطلاح صرفاً دارای بار سیاسی نیست و همه ی جنبه های اختیار را در بر می گیرد. فضای زندگی که رایت تصویر می کند خانه های جدا از هم احداث شده در مساحت های بزرگ است که در آنها اوقات فراغت انسانها به کشاورزی سپری می شود. رایت الگوی استقرار مورد نظرش را برودایکر (broadacre) نامیده است.

از میان سه الگوی یاد شده بیشترین اقبال جهانی به الگوی ترقی گرا بوده است. الگوی طبیعت گرا صرفاً در برخی حومه های شهری ایالات متحده پیاده شده و الگوی فرهنگ گرا نیز در تعدادی از بناهای شهرهای انگلیسی نمود یافته است.

فرانسواز شوای طی فصول هفتم تا نهم به نظریه های جدیدتر می پردازد. در سرزمین فن (tecnotopia) شهرسازی علمی – تخیلی را معرفی می کند. شهرهایی که با یاری گرفتن از منتها درجه ی تکنولوژی به اشکالی رویایی ساخته شده اند. هندسه ی ساده در آن ها با حجم های سه بعدی پیچیده و سازه های معلق فضایی جایگزین شده و شهرهایی آویخته در فضا یا شناور بر دریا را تصویر می کند.

اندیشه ی شهرسازی جدید دیگر شهر انسان (anthropopolis) است که ایده ای انسان دوستانه برای شهرهای آینده در نظر دارد. طراحان این شهرها نه معمار و شهرساز بلکه مجموعه ای از متفکران علوم اجتماعی، روانشناسی، تاریخ، اقتصاد و حقوق هستند که عمدتاً به کشورهای آنگلوساکسون تعلق دارند. شهر انسان حاصل این اندیشه است که شهر صرفاً یک پروژه ی فنی و مهندسی برای ساختن سرپناه نیست بلکه باید تمامی جنبه های تمدن یک جامعه را پوشش دهد. در این فصل چند اندیشمند مورد دقت نظر قرار می گیرند؛ پاتریک گدس (Patrick Geddes)، مارسل پوئت (Marcel Poéte)، لوئیس مامفورد، جین جیکوب، لئونارد دوهل (Leonard Duhl) و کوین لینچ.

به باور مامفورد، شهر به طور سنتی مکان فرهنگ بوده و باید تلاش نمود این ویژگی خود را در دوران مدرن بازیابد. " مامفورد در آرزوی شهری است که هم شهری تر و هم روستایی تر از آنی باشد که الگوهای ترقی گرا پیشنهاد می کنند." (ص58)

دوهل و جیکوب از تغییر ساماندهی فضای شهری با در نظر گرفتن مفهوم سلامت روان دفاع می کنند و شکل کالبدی شهر را عاملی مؤثر بر مسائل و معضلات اجتماعی چون بزهکاری و ... می دانند.

لینچ بر چگونگی ادراک شهر توسط شهروندان تأکید دارد. این ادراک از نظر او به مجموعه ای از روابط عملی و عاطفی فرد با شهر بستگی دارد. فضاهای شهری به گونه ای درک می شوند که با کنشگر رابطه ای منطقی و پویا از خلال فعالیت های روزمره برقرار کنند. شهروند در پی خوانش شهر است.مفهوم " خوانایی" شکل ارتباط فرد با شهر است.

فصل پایانی کتاب به فلسفه ی شهر اختصاص یافته است که به نظر مناسب تر بود در فصول اولیه بدان پرداخته شود. نویسنده در این فصل با بررسی ایده ی شهر نزد ویکتور هوگو، زیمل، اسوالد اشپنگلر و هایدگر در صدد تلفیق فلسفه با شهرسازی برآمده است.

در کل این کتاب با ذکر نظریات 38 اندیشمند در حوزه ی شهر می تواند به عنوان یک اثر مرجع مورد استفاده قرار گیرد. نویسنده کتاب تلاش نموده با جمع آوری و تفسیر نظریات مختلف سیر حرکت شهرسازی را از تخیل های شاعرانه به واقعیات ملموس نشان دهد هرچند هرگز نمی توان مرز دقیقی میان تخیل و واقعیت تصور نمود. پیشرفت علم و فناوری از یک سو و پدید آمدن نظریه های جدید افق های تازه ای در برابر شهر می گشاید.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120,438]

محله های شهری در ایران

 

محله های شهری در ایران، تألیف علی خاکساری با همکاری امیر شکیبا منش و مهشید قربانیان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1388، 172 ص:

 

هر شهر متشکل از مجموعه ای از محله هاست که به لحاظ ساختاری، تاریخی، طبقاتی، فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی و همچنین نوع کاربری دارای تفاوت ها و شباهت هایی هستند. در ساده ترین تعریف محله از خانه های مجاور هم در یک فضای جغرافیایی خاص تشکیل می شود. محله از تجمع، پیوستگی کم یا زیاد، معاشرت نزدیک، روابط محکم همسایگی و اتحاد غیر رسمی میان گروهی از مردم بوجود می آید. برای تشکیل یک محله ی شهری شرایط چندی لازم است:

1- دارا بودن یک حوزه ی جغرافیایی از شهر با وسعت کم یا زیاد

2- پیدایش و تکوین یک اجتماع کوچک از گروهی از مردم شهر

3- وابستگی اجتماعی میان گروهی از مردم ( شکوئی، 1372: 48)

در واقع می توان محله را کوچکترین واحد شهری در نظر گرفت که از ترکیب مناسبات متنوع همسایگی و پیوندهای اجتماعی تشکیل شده است ( منصوری، 1379: 78).

در گذشته محله های شهری قدرت قابل توجهی داشتند و بین محله های مختلف در یک شهر همواره رقابت و حتی جنگ و جدال هایی بر سر ایجاد قدرت بیشتر، وجود داشت. این قدرت محله ها تابع درجه ی تمرکز فضاها و مکان هایی است که مردم در آن روابط نتقابل و رودرروی بیشتری را دارا بودند. بر این اساس در محله هایی که از فضای جمعی و عمومی بیشتر و متمرکز تری برخوردار بودند، قدرت محله ها برای رقابت و رویارویی با سایر محله ها نیز افزایش می یافت . محله های شهری در ایران در طول تاریخ تحولات بسیاری را تجربه کرده اند به طوری که امروزه شکل و کارکرد محله های شهری قدیم کاملا متحول شده و محله هایی با ساختار و کارکرد کاملا متفاوت، ظهور کرده اند. محله ها معمولا دارای کاربری های ویژه ای برای ساکنین و غیر ساکنین و هستند به طوری که محله های قدیمی همچنین به دلیل شکل ساخت و سیمای خاص خود حس تعلق بیشتری نسبت به مکان برای ساکنین ایجاد می کردند و این در محله های جدید غالبا کمتر دیده می شود. محله های مرکزی شهر و قدیمی در برخی شهر ها علی رغم حفظ ساختار کالبدی خود، عمدتا کارکردهای اجتماعی و اقتصادی خود را از دست داده اند و ساکنین اولیه جای خود را به ساکنین جدید با ویژگی های متفاوت داده اند. مرکز شهر بیشتر کاربری تجاری و اداری را در خود جای می دهد تا کاربری مسکونی و تفریحی. این امر سبب شده تا محله هایی که روزی متمول بوده و طبقات بالای اجتماعی و اقتصادی را در خود جای می دادند، امروز یا خالی از سکنه باشند و یا مهاجران و کارگران کم درآمد را در خود جای دهند.

تمامی این مباحث و مباحث مرتبط با چیستی و تحول محلات شهری در ایران هستند در کتاب «محله های شهری در ایران» گردآوری شده است تا دانشجویان رشته های برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی اجتماعی، جامعه شناسی و انسان شناسی شهری، طراحی شهری، معماری و سایر رشته های مرتبط، با اجزای تشکیل دهنده ی یک شهر به لحاظ ویژگی ها، ساختار، تحولات و موارد دیگر که در این کتاب گنجانده شده آشنا شوند و امکان شناخت بیشتر و بهتر برای آنها فراهم آید.

 

بخش های مختلف کتاب شامل موارد زیر هستند:

فصل اول: ویژگی های محله های شهری در ایران

ویژگی های محله های شهری در ایران

اصول و عوامل تقسی بندی محله های شهری

اداره و مدیریت محله های شهری

محله های سنتی در ایران شبکه های ارتباطی در محله های شهری

فضاهای عمومی و خصوصی در محله های شهری

تقسیم بندی ساختار شهر ها

جمع بندی و نتیجه گیری

 

فصل دوم: تحولات ساختاری شهر های ایران

مروری بر تاریخچه ی تحولات ساختاری شهر های ایران

تحولات ساختاری شهری در ایران عصر قاجاریه

عوامل تشکیل دهنده ی ساختار شهری

بررسی تغییرات بافت های قدیمی در شهر های ایران

دگرگونی شهری با توجه به فضاهای مسکونی قدیمی ایران

نقش و اهمیت سایر فضاها و عناصر قدیمی محله های شهری در ایران

جایگاه قانونی محله های شهری در ایران

جمع بندی و نتیجه گیری

 

فصل سوم: ساختار کالبدی محله های شهری در ایران

تأثیر تحولات کالبدی بر ساختار شهری در ایران

شکل گیری ساختار کالبدی محله های شهری

ایجاد سلسله مراتب شهری

عناصر غالب در ساخت کالبدی محله های شهری

ساختارهای نمونه از محله های شهری در ایران

جمع بندی و نتیجه گیری

 

فصل چهارم: مرمت محله های شهری ایران

مقدمه ای بر جایگاه مرمت شهری

پیشینه ی مرمت بافت های فرسوده ی شهری

انگیزه های انسانی در مرمت شهری

احیای اقتصادی بافت های قدیمی محله های شهری

ضرورت مرمت محله های قدیم

 

فصل پنجم: جامعه شناسی محله های شهری

محله از دیدگاه جامعه شناسی شهری

جایگاه عناصر اجتماعی در محله های شهری

جمع بندی و نتیجه گیری

 

فصل ششم: واحد های همسایگی

مقدمه

دیدگاههایی در خصوص واحدهای همسایگی

توجیه پذیری اقتصادی واحدهای همسایگی

ترافیک در واحدهای همسایگی

اصول طراحی واحد همسایگی

مشارکت جمعی در راستای ارتقاء سطح کیفی محله های شهری

جمع بندی و نتیجه گیری

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120,438]

مسکن ، حومه ، شهر

 

شوئنوئر، نوربرت (1380)، مسکن ، حومه ، شهر، ترجمه ی شهرام پور دیهیمی، تهران: انتشارات روزنه.

 

حومه های شهری در پی گسترش و رشد شهرها ابتدا در کشورهای توسعه یافته و سپس در کشورهای در حال توسعه به وقوع پیوستند. در کشورهای در حال توسعه و جهان سوم، این حومه ها عموما مکان زندگی و ایجاد مسکن برای کسانی است که از نقاط کم جمعیت و بدون جاذبه های اقتصادی، اجتماعی و... و اغلب به دلیل تامین شغل و درآمد به اطراف شهرهای پرجمعیت پناه می آورند. شباهت این امر را می توان در تهران دید که به طور افزونی بر جمعیتش افزوده می شود و روز به روز درگیری ها و مشکلات بسیاری از این انباشت جمعیت در یک نقطه می یابد. تصور حومه با این توصیف در جهان سوم و کشورهای در حال توسعه در اکثر موارد با کشورهای توسعه یافته متفاوت است. حومه در این کشورها نه مکانی مملوء از جمعیت با مهاجرانی نیازمند به تامین حداقل زندگی، بلکه مکانی بیشتر برای گریز از مرکز شهر برای سکنی گزیدن در گوشه ای آرام و به دور از هیاهوی شهر است.

کتاب «مسکن، حومه و شهر» که توسط نوربرت شوئنوئر نگاشته شده است، به ارتباط میان مسکن، حومه و شهر و بررسی آن ها از بعد از جنگ جهانی دوم که شهرها گسترش می یابند می پردازد. این کتاب با حجمی اندک و 180 صفحه توسط شهرام پور دیهیمی و انتشارات روزنه به ترجمه ی فارسی وجود دارد، که برای آشنایی بیشتر مخاطبان فهرست آن در ادامه می آید؛

 

 

o شهرها بعد از جنگ جهانی دوم

o حومه بعد از جنگ جهانی دوم

o خانه های تک واحدی مستقل

o خانه های حیاط مرکزی

o خانه های شهری

o مجموعه ی مسکونی اشتراکی

o آپارتمان های بلند

o برج های مسکونی

o آپارتمان های با دسترسی مرکزی

o مجتمع های مسکونی با ارتفاع متوسط

o مجتمع های مسکونی جمعی

o ساختمان های چند عملکردی

o نتیجه گیری

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120,438]

شهر در جهان سوم

 

دراکسیس – اسمیت، دیوید (1376)، شهر در جهان سوم، ترجمه ی مجید کارشناس، اصفهان: انتشارات مانی.

 

سخن گفتن از شهر در قالب شهر جهان سومی و یا شهر در جهان سوم، نیازمند تعاریف دیگری است که باید آن ها را در حوزه ی شهر و تاریخ آن و در حوزه ی سیاست و اجتماع بررسی کرد. تقسیم بندی شهرها به این

شکل، می تواند برای شناخت آن ها و تفکیکشان در هر حوزه و منطقه مفید باشد. یکی از بررسی هایی که در تقسیم بندی های حاضر گنجانده می شود، شهرهای جهان سوم و یا شهرهای کشورهای در حال توسعه است، که در ارتباط با شهرهای توسعه یافته و پیشینه های شهرهای این کشورها و کشورهای غربی و... باید مورد شناخت قرار گیرد.

"شهر در جهان سوم" عنوان کتابی از دیوید دراکاکیس – اسمیت است که به مسائل موجود در شهرهای جهان سوم و ابعاد گوناگون آن در این شهرها پرداخته است. بسیاری از مفاهیم و مطالب این کتاب به دلیل نزدیکی اشان با وضعیت شهر در ایران می تواند مفید و حائز اهمیت باشد.

 

 

فهرست عناوین مطالب این کتاب:

فصل اول: رشد شهری در جهان سوم، یک نقطه نظر کلی

فصل دوم: دیدگاه تاریخی، طبیعت متغیر شهرنشینی استعماری و بعد استعماری

فصل سوم: جنبه های جمعیتی شهرنشینی پس از استعمار

فصل چهارم: فقر و سیاست در شهرهای جهان سوم

فصل پنجم: کاریابی و اشتغال در شهر

فصل ششم: مشکلات اجتماعی در شهر

[Mohammad Aref 120,438]

تاریخ معماری

 

 

شهر ها و فرهنگ های شهری ، دبورا استیونسن، ترجمه ی رجب پناهی و احمد پور احمد، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهر سازی و معماری، 1388، 262 ص.

 

تاریخ معماری ، از آغاز تا کنون در جوامع و فرهنگ های مختلف مراحل بسیاری را پشت سر گذاشته است، که برای شناخت معماری، چه به طور عام و چه به طور خاص و در یک ناحیه، سبک مشخص و فرهنگ خاص نیاز به آشنایی با این تاریخ هست. تفاوت ها و شباهت ها، سبک های گوناگون معماری، شیوه های ابداع شده و تغییر شکل یافته و روند رو به طی معماری در سال های اخیر، همگی از نیازهایی است که می تواند با گذری در تاریخ معماری تا حدی رفع گردد و به ما دید و شناختی دهد، از آنچه جوامع و انسان ها در طول تاریخ ساخته اند.

از میان آثاری که درباره ی تاریخ معماری به زبان فارسی ترجمه شده است، کتاب «تاریخ معماری» که توسط اگوست شوازی – محقق فرانسوی و استاد دانشگاه پلی تکنیک – در سال 1899 نگاشته شده را می توان نام برد، در نه فصل به بررسی تاریخ معماری می پردازد. در فصول این کتاب علاوه بر توضیحی درباره ی جغرافیا و سبک و انواع معماری، مثال هایی از آن با تصاویری را می توانیم در دسترس داشته باشیم، که اطلاعات جامعی را در اختیار می گذارد.

 

 

فصول این کتاب به ترتیب زیر است؛

1- رستاخیز هنری در دوره ی مسیحیت

2- معماری های اسلامی

3- معماری رمان

4- معماری گوتیک

5- معماری غیرمذهبی

6- معماری نظامی در قرون وسطی

7- رنسانس در ایتالیا

8- رنسانس در فرانسه و در اروپا

9- معماری مدرن

 

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام