معرفی تابلو برق و ادوات آن

[Mehdi.Aref 26780]

برق مصرف شده در واقع همان کار الکتریکی می باشد برای اندازه ایگری میزان برق مصرف شده از کنتورها استفاده می شود که انواع مختلفی دارند. در این مقاله انواع کنتور و کارکرد و طریقه قرار گرفتن هریک در مدار و طریقه خواندن آن ها و ... بیان شده است.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mehdi.Aref 26780]

جلدسوم از استاندارهای مورد استفاده در شبکه توزیع نصب و نگهداری تابلوهای فشار متوسط و ضعیف توزیع می باشد که توسط واحد استانداردسازی معاونت تحقیقات و تکنولوژی توانیر تنظیم شده است. شما میتونین این کتاب رو از لینک زیر دانلود کنید:

فصل اول: نصب تابلو و راه اندازی آن

فصل دوم: کلیات و ایمنی در کار

فصل سوم: تعمیر و نگهداری

فصل چهارم: توصیه های مربوط به نگهداری اجزای خاص(کلیدها،شینه ها،فیوزها،ترانسفورماتورها،کنتاکتورها،رله ها و ....)

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mehdi.Aref 26780]

جلد اول و دوم کتاب استاندارد تابلوهای مورد استفاده در شبکه توزیع در مورد مبانی استاندارد تابلوهای فشار متوسط و ضعیف می باشد که شامل فصلهای زیر می باشد:

فصل اول:طبقه بندی درجات حفاظتی برای تابلوها

فصل دوم:استاندارد تابلوهای قدرت و فشار قوی

فصل سوم: استاندارد تابلوهای قدرت و فرمان فشار ضعیف

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

[spow 44197]

كنتور ها بر اساس نیروی الكترومغناطیس عمل می كنند . می دانیم كه اگر از یك سیم پیچ جریان برق بگذرد در اطراف آن یك میدان مغناطیسس ایجاد می شود كه شدت و جهت این میدان به جریان عبوری از سیم پیچ بستگی دارد. در كنتور های تكفاز دو دسته سیم پیچ وجود دارد كه یكی از آنها دارای تعداد دور كم و قطر بیشتر نسبت به دیگری است. سیم پیچ ضخیمتر با دور كمتر را سیم پیچ جریان و دیگری را سیم پیچ ولتاژ می نامند.

 

• نحوه نصب كنتور تكفاز در مدار چگونه است ؟
  
• انواع آن كدامند ؟
  
• كنتورهای پیشرفته چگونه كار می كنند ؟
  

نحوه نصب كنتور تكفاز در مدار چگونه است ؟

سیم فاز را به سر سیم پیچ جریان وصل نموده و از سر دیگر آن فاز را می گیرند . و دو سر سیم پیچ ولتاژ را به فاز و نول وصل می كنند . زمانی كه مصرف كننده ای به كنتور وصل می شود جریان از سیم فاز و نول می گذرد . بعبارت دیگر جریان مصرف كننده از سیم پیچ جریان می گذرد و در آن یك میدان مغناطیسی ایجاد می كند . سیم پیچ ولتاژ كه همیشه به برق وصل است و دارای یك میدان مغناطیسی ثابت است كه مقدار آن هیچ ارتباطی به مصرف كننده متصل شده به كنتور ندارد . این دو میدان مغناطیسی بر هم اثر كرده و سبب ایجاد نیروی حركتی در صفحه آلومینیومی درون كنتور می شود . سرعت حركت این صفحه با جریان مصرف كننده رابطه مستقیم دارد . این حركت توسط یك محور و چرخ دنده به یك شماره انداز یا نمراتور ارتباط دارد و بر اساس گردش آن شماره ها زیاد می شود . این شماره ها بجز رقم اول میزان كاركرد كنتور یا همان مصرف انرژی الكتریكی را بر حسب كیلو وات ساعت نشان میدهند .البته درون كنتور قطعات دیگری هم نظیر : آهنربای سرعت گیر و پیچهای تنظیم و ... وجود دارند كه ما از توضیح آنها صرف نظر كرده ایم .

 

انواع كنتور كدامند ؟

برای مصارف خانگی دو نوع كنتور تكفاز و سه فاز بطور عام وجود دارند كه در دسته بندی كنتورها به نوع اكتیو معروفند . اما در مصارف صنعتی می توان به كنتورهای راكتیو و كنتورهای دو تعرفه اشاره كرد كه در جلسات قبل مختصری در باره آنها توضیح داده ایم .

 

كنتور های پیشرفته چگونه كار می كنند ؟

در كشورهای برخوردار از تكنولوژی دیگر كنتور نویسی به مفهوم رایج آن در ایران منسوخ شده است . در این كشورها كه پول الكترونیكی بسیار رایج است از كنتورهای هوشمند كه در بازه های زمانی خاص میزان مصرف را مشخص كرده و به ادارات برق گزارش می دهند استفاده می شود . این كنتورها میزان مصرف را از طریق همان خطوط برقی كه آنرا می رسانند به توزیع كننده اطلاع می دهند و شركتهای فروشنده برق نیز بطور خودكار از حساب مصرف كننده برداشت می كنند . در صورت موجود نبودن حساب و پس از اخطارهای كتبی از طریق فرمان از راه خطوط برق بصورت خودكار كنتور برق مشترك را قطع می كند و مشترك پس از پرداخت هزینه می تواند از خدمات شركت فروشنده استفاده كند .

[samaneh66 10265]

کنتاکتورها کلیدهای الکترو مغناطیسی می باشند که مهمترین جزء مدارهای فرمان الکتریکی را تشکیل میدهد.

 

 

موارد استفاده کنتاکتورها امروزه در ماشینهای صنعتی بسیار زیاد بوده و برای راه اندازی و کنترل اکثر ماشینها از کنتاکتور استفاده میشود .

 

مزایای استفاده کنتاکتورها در ازای کلیدها را میتوان بشرح زیر بیان نمود:

 

۱.کنترل و فرمان از راه دور توسط کنتاکتور اقتصادی تر وایمنی تر است.

 

۲.از خطرات ناشی از راه افتادن دوباره ماشینهایی که در اثر قطع ناگهانی برق شبکه از کار افتاده است جلو گیری میکند .

 

۳.توسط کنتاکتور امکان قطع و وصل مصرف کننده از چندین محل عملی میباشد.

 

۴.امکان مدار فرمان اتوماتیک مقدور است .

 

۵.با طراحی مناسب میتوان سرعت قطع ووصل مدار رابالابرد .

 

۶.حفاظت دستگاه ها مناسب تر و مطمئن تر است .

 

ساختمان کنتاکتورها:

 

کنتاکتور تشکیل شده است از یک مغناطیس الکتریکی که یک قسمت آن متحرک بوده و توسط فنری از قسمت ثابت نگه داشته میشود و یک سری کنتاکت عایق شده را از یکدیگر به آن متصل می باشند و با آن حرکت میکنند.

 

در قسمت ثابت این مغناطیس الکتریکی فیزیک یک سری کنتاکت دیگر نیز محکم شده است . هنگامی که از سیم پیچ مغناطیسی جریان معینی عبور میکند . کنتاکتهای متحرک توسط نیروی مغناطیسی به کنتاکتهای ثابت فشرده می شوند و در همان حال یک یا چند فنر فشرده شده ویا کشیده می شوند . اما زمانی که ولتاژ قطع شده و یا از حد معینی کمتر شود . نیروی فنرها باعث میشود که این کنتاکتها بطور اتوماتیک از هم جدا شوند.

 

کنتاکتورهای استاندارد شده دارای سه کنتاکت اصلی برای مدار تغذیه مصرف کننده (اصلی) و چند کنتاکت فرعی برای مدار فرمان است .

 

قسمتهای مختلف کنتاکتور عبارتند از:

 

۱- حامل کنتاکتهای ثابت( باید دارای درجه عایقی مناسبی باشد )

 

۲- ترمینال

 

۳- صفحه فلزی انتهایی برای نصب قسمتهای ثابت روی آن

 

۴- کنتاکتهای ثابت و متحرک ( این کنتاکتها باید در یک خط قرار گرفته و از پوشش اکسید نقره بمنظور بالا بردن ضریب اطمینان در مقابل کار زیاد در روی آنها استفاده شود )

 

۵- بوبین کنتاکتور (در کنتاکتور این بوبین طوری طراحی شده است که در مقابل عوامل جوی و نیروهای مکانیکی مقاوم باشد )

 

۶- ترمینالهای ورودی و خروجی

 

۷- سیستم هسته آهنی ثابت و متحرک

 

۸- قسمت کنترل جرقه

 

۹- حامل کنتاکتهای متحرک ( این قسمت باید دارای درجه عایقی مناسبی باشد )

[samaneh66 10265]

تقريباً در تمامي كارگاه‌ها و كارخانجات صنعتي، ماشين‌آلاتي وجود دارند كه توسط آنها مي‌توان انرژي الكتريكي را تبديل به انرژي مكانيكي نموده و طي يك‌سري حركات مكانيكي كار خاصي را به انجام رسانيد. مثلاً توسط ماشين‌ تراشكاري ، مي‌توان روي يك قطعه را تراشيده و يا توسط جرثقيل برقي و يا تسمه نقاله، جسمي را از محلي به محل ديگر انتقال داده و يا اينكه و يا اينكه توسط پمپ آب را از محلي به محل ديگر انتقال داد كه قلب دستگاههاي ذكر شده و بسياري از دستگاههاي ديگري كه در صنعت وجود دارند، يك يا چند موتور الكتريكي مي‌باشد كه انرژي الكتريكي را از طريق يك وسيله قطع و وصل با كنترل‌كننده‌ها و محدود كننده‌ها از شبكه گرفته و آن را تبديل به حركت مكانيكي كرده و سپس اين حركت به كمك مكانيزم خاص دستگاه مربوطه كار مورد نظر را به انجام مي‌رساند. براي اينكه اين دستگاهها بنحو مطلوب و مطابق برنامه، كار مورد نظر را انجام دهند. بايد اولاًُ بوسيله‌اي ، انرژي الكتريكي را به آنها وصل نموده، ثانياً اين انرژي بايد در زمان و يا موقعيت مكاني مشخص به دستگاه رسيده و آن را بكار اندازد و همچنين در زمان و مكان مشخص نيز قطع شود، ثالثاً انرژي الكتريكي رسانده شده به دستگاه نبايد از مقدار معيني كه براي كار دستگاه لازم است بيشتر و يا كمتر باشد.

شركت كاله نيز به عنوان يكي از همين كارخانجات صنعتي با بكارگيري از فن روز و دستگاههاي مختلف توانسته محصولات خود را به بازار عرضه دارد شركت كاله در كيلومتر 2 جاده آمل به نور قرار دارد انرژي مورد نياز خود را از طريق پست 633 كيلووات چمستان تغذيه مي‌كند و در صورت لزوم نيز مي‌توان از پست 63 كيلووات آمل نيز استفاده نمود و انرژي را توسط خط 20 كيلوولت انتقال و در داخل شركت نيز توسط پست‌ها به مصرف‌كننده فرستاده مي‌شود در اينجا به معرفي پست‌ها و لوازم اندازه‌گيري و حفاظتي نصب شده در پست‌ها مي‌پردازيم.

بطوركلي پست‌هاي زميني به انواع زير تقسيم مي‌شوند:

الف-پست پاساژ(اصلي): پستي است كه فقط كليد خانه است و لوازم اندازه‌گيري مشترك ولتاژ اوليه در آن نصب مي‌شود و فاقد ترانس عمومي يا اختصاصي است.

ب-پست پاساژ عمومي: پستي است كه علاوه بر لوازم اندازه‌گيري مشترك ترانسفورماتور عمومي شركت نيز در آن نصب مي‌شود.

ج-پست اختصاصي: پستي است كه در آن ترانسفورماتور اختصاصي و لوازم اندازه‌گيري مشترك نصب مي گردد.

د-پست عمومي اختصاصي: پستي است كه علاوه بر ترانسفورماتور اختصاصي و لوازم اندازه‌گيري مشترك ترانسفورماتور عمومي شركت نيز در آن نصب مي‌شود.

در تمام مواردي كه تأسيسات به مشترك و شركت در يك پست نصب مي‌شود بايستي بين تأسيسات مزبور با فني جداسازي شده و هر قسمت داراي درب مستقل باشد تا دسترسي مشترك به تاسيسات عمومي شركت امكان‌پذير نباشد. در اين موارد ارجح است كه براي نصب تأسيسات نيرورساني مشترك و تأسيسات شركت دو پست مستقل از هم احداث گردد.

استفاده از تابلوهاي نوع Z

در پستهاي پاساژ و پستهاي عمومي اختصاصي(پست‌هائكه ترانسفورماتور اختصاصي مشترك و ترانسفورماتور عمومي شركت در يك پست قرار دارد) سعي مي‌شود براي كم‌كردن ابعاد پست لوازم اندازه گيري و ديژنكتور در يك تابلو z گنجانده شود.

شركت كاله نيز داراي پنج پست مي‌باشد كه يك پست به عنوان پست پاساژ و چهار تا ديگر به عنوان پست عمومي مي‌باشد.

 

پست‌هاي عمومي شركت داراي چهار ترانسفورماتور با قدرتهاي 1200KVA ، 1600KVA , 2000KVA و ولتاژ مي باشند ترانسفورماتورها داراي اتصال ستاره مثلث مي‌باشند كاربرد اصلي اين اتصال در پست‌هاي فرعي انتهايي خطوط براي كاهش و توزيع ولتاژ به بار است اين نوع اتصال هم مزيت ستاره و هم مثلث را دارا مي‌باشد و بار نامتعال اثر نامطلوبي بر روي ولتاژ ندارد.

***يونر:

الف-***يونر قابل قطع زيربار: ***يونر قابل قطع زير بار برابر ولتاژ بيست كيلو ولت جهت نصب در تابلو با عمل قطع و وصل دستي بطور كامل با مشخصات فني زير طبق استاندارد مي باشد. ***يونر مناسب براي حداكثر ولتاژ 24 كيلووات و فرنكانس 50HZ مي‌باشد و شدت جريان اسمي كليد 630 آمپر ، ظرفيت تحمل كليد حدود 36 كيلومتر و شدت جريان اتصال كوتاه 14 كيلو آمپر در نه ثانيه باشد.

ب-***يونر اتصال زمين: در تابلوي بيست كيلو ولت ***يونر بيست كيلو واتي اتصال زمين با مشخصات زير مي باشد.

***يونر مخصوص اتصال زمين با شدت جريان اسمي 400 آمپر و ولتاژ اسمي 20 كيلو ولت با عمل قطع و وصل دستي و سريع و نيز ***يونر اتصال زمين با ***يونر اصلي توسط قفل مكانيكي اينترلاك است.

 

ج-***يونر فيوزدار: كليه مشخصات ***يونر فيوزدار عيناً شبيه ***يونر قابل قطع زير بار است ولي مجهز به سه عدد فيوز محدود كننده جريان مي‌باشد كه در زير كليد قطع و وصل نصب مي‌شود.

 

ديژنكتور

ديژنكتور بيست كيلوواتي كم روغن مخصوص نصب در داخل تابلو مي‌باشد و ديژنكتور توسط اهرم دستي شارژ و آماده قطع و وصل مي‌شود. ولتاژ اسمي كليد 20 كيلوولت و حداكثر ولتاژ سيستم 24 كيلوولت مي‌باشدو شدت جريان اسمي كليد 630 آمصر و فركانس آن 50 هرتس باشد روغن ديژنكتور بايد مطابق استاندارد باشد و مخزن روغن كليد بايد فشاري برابر 10BAR را به مدت 15 دقيقه تحمل كند.

 

سنسور

المان حس‌كننده يك سيستم مي‌باشد كه كميتهاي فيزيكي مانند فشار، حرارت، رطوبت ، دما و ... را به كميتهاي الكتريكي پيوسته ، غيرپيوسته يا حتي كميت غيرالكتريكي(مانند تغيير مقاومت داخلي سنسور) تبديل مي‌كند. اين سنسورها در انواع دستگاه‌هاي اندازه‌گيري ، سيستمهاي كنترلي آنالوگ و ديجيتال مانند PLC باعث شده است كه سنسور بخشي از اجزاي جدانشدني دستگاه كنترل اتوماتيك باشد سنسورها اطلاعات مختلف از وضعيت اجزاي متحرك سيستم را به واحد كنترل ارسال نموده و باعث تغيير وضعيت عملكرد دستگاهها مي‌شوند.

 

سوئيچهاي بدون تماس:

سوئيچهاي هستند كه با نزديك شدن يك قطعه وجود آن را حس كرده و فعال مي‌شوند اين عمل باعث جذب يك رله، كنتاكتور و يا ارسال سيگنال الكتريكي به طبقه‌ ورودي يك سيستم گردد.

انواع سنسورهاي بدون تماس:

سنسور القايي: حساس در مقابل فلزات

سنسور خازني: حساس در مقابل همه چيز

سنسور نوري: حساس در مقابل همه چيز

سنسور مغناطيسي: حساس در مقابل آهنربا

سنسور كدرنگ: تشخيص نوار رنگي كاغذهاي بسته‌بندي

 

كاربر سنسورها:

شمارش توليد-كنترل سطح مخازن-اندازه‌گيري سرعت-تشخيص پارگي ورق-كنترل تردد

 

شيرهاي برقي:

يكي از ساده‌ترين ابزارها و وسايل كنترل در مدار صنعتي شيرهاي برقي بوبين‌دار هستند. اين نوع شيرها از يك سيم‌پيچ مغناطيسي به اضافه يك ميله متحرك تشكيل شده‌اند. هنگامي كه سيم‌پيچ برقدار مي‌گردد، ميله را به طرف خود مي‌كشد و بدين‌ترتيب مسير شير باز مي‌گردد و راه براي روان شدن و گردش مايع فراهم مي شود زماني كه سيم‌پيچ از تحريك مي‌افتد نيروي كشش فنر ميله را به حالت اوليه خود برمي‌گرداند و راه گردش مايع مسدود مي گردد.

سيم‌پيچ شيرهاي برقي از چند دور سيم كه به دور يك هسته پيچيده شده‌اند تشكيل شده است اين هسته از نوع ميان‌تهي است و درست به اندازه ميله‌اي كه در وسط آن قرار مي‌گيرد ساخته شده است. سيم‌پيچها به منظور حفاظت در برابر گرد و غبار و حرارت در محفظه‌اي از جنس اپكسي قرار داده شده‌اند و دو رشته سيم به منظور برقراري ارتباط با خارج از اين محفظه بيرون آمده است. در هنگام تحريك شدن سيم‌پيچ يك ميدان مغناطيسي قوي در اطراف ان ايجاد مي‌شود كه باعث كشيده شدن ميله تا وسط آن مي‌شود.شيرهاي برقي در انواع مختلف AC , DC قابل تهيه هستند. شيرهاي برقي براي كنترل جريان هوا، آب، گازهاي ساكن، شير، روغن‌هاي سبك و ديگر سيالات ساخته شده‌اند.

 

رله‌ها، كنتاكتورها و راه‌اندازهاي موتور:

محدوده وسيعي از وسائل كنترل‌كننده در سيستمهاي كنترلي عبارتند از: رله‌ها، كنتاكتور و راه‌اندازهاي موتور در يك سيستم كنترلي قسمتهاي مختلفي با هم همكاري مي كند تا كنترل يك سيستم پيچيده امكان‌پذير باشد مانند سوئيچ‌هاي محدود كننده، سوئيچ‌هاي بدون تماس و سوئيچ‌هاي نوري كه تمام انها به وسيله كابل به هم مرتبط شده‌اند و در نهايت پس از انجام عملياتي بر روي علائم فرستاده شده توسط آنها يك عملگر مثل رله‌ يا كنتاكتور يا راه‌انداز موتور را فعال مي‌كنند رله‌ها و كنتاكتورها و راه‌اندازهاي موتور تا حد زيادي به هم شباهت دارند زيرا تمام آنها داراي بوبين محرك هستند كه با تحريك آن يكسري اتصالات به هم مرتبط و يكسري از هم جدا مي‌شوند. راه‌انداز موتور در واقع يك كنتاكتور است كه قسمت محافظ در برابر اضافه بار به ان اضافه شده است. محافظ اضافه بار وظيفه محافظت در برابر جريان اضافي را كه از موتور متصل شده به راه‌انداز كشيده مي‌شود بر عهده دارد و اين قسمت جريان اضافي احتمالي و يا درجه حرارت بالاي حد مجاز را حس كرده و فوراً اتصالات خود را قطع مي كند و موتور را از زير بار خارج مي‌نمايد.

 

شارژ سه‌فازه صنعتي (ليفت‌تراك)

شارژ سه فازه صنعتي براي شارژ ليفت تارك برق متناوب AC يا همان برق شهر را گرفته و پس از عبور از فيوز به يك ترانس با اتصال ستاره مثلث مي‌دهد كه خروجي آن نيز به يك برد الكتريكي داده كه در نهايت خروجي دو سر مثبت و منفي به ما مي‌دهد كه براي شارژ ليفت‌تراك مي‌باشد و خود ليفت‌تراك نيز از 36 باتري 2 ولتي تشكيل شده كه پس از شارژ كامل علامت آن روي نمايشگر روي صفحه شارژ قرار دارد نشان داده مي‌شود و شارژ شدن آن نيز به دو صورت با جريان ثابت و يا معمولي صورت مي‌گيرد.

موتور دو سرعته(دالاندر) با استفاده از دو موتور يكي با سرعت كم و ديگري با سرعت زياد:

در اين نوع موتور (دالاندر) به علت سختي كار سيم پيچي و هزينه آن ما بدين صورت استفاده مي‌كنيم كه از دو موتور سه‌فاز يكي با دور 1500R.P.M و ديگري با دور 3000R.P.M بطوري كه يك محور (شفت) از رتور هر دو موتور عبور كرده و ما نيز اينك دو موتور M2 , M1 داريم و زماني كه احتياج به دور كم داريم موتور M1 را استارت مي‌كنيم و زماني كه با سرعت بيشتر نياز داريم موتور M1 را از مدار خارج كرده و موتور M2 را وارد مدار مي‌سازيم و دستگاه مورد نظر با سرعت بيشتري به گردش درمي‌آيد و اين موتور دو سرعته در سالن پنير گودا بر روي يكي از دستگاهها نصب بوده است.

 

حشره‌كش(صنعتي):

اين دستگاه همانند لامپهاي فلورسنت مي‌باشد با اين تفاوت كه علاوه بر چوك مهتابي استارت و لامپ براي ايجاد روشنايي نيز از يك ترانس فزاينده و رگلولاتور ولتاژ(برد الكتريكي) و تعدادي ميله‌هاي آهني كه به ترتيب يكي در ميان داراي ولتاژ مثبت و منفي مي باشد و ولتاژ بين ميله‌ها نيز حدود 0 تا 1000 ولت مي‌باشد و حشره‌ها و پشه‌ها براي نزديك شدن به روشنايي لامپ فلورسنت كه در دو طرف ميله قرار دارد به اين ميله‌هاي آهني داراي ولتاژ برخورد كرده و كشته مي‌شود اين سيستم حشره كش در سالن‌هاي بزرگ براي از بين بردن حشره ها استفاده مي‌گردد.

فتوسل:

فتوسل وسيله‌اي است كه نسبت به نور حساس بوده و با برخورد شعاعهاي نوري با صفحه آن از خود ولتاژي توليد مي‌كند و از توليد اين ولتاژ مي‌توان رله‌اي را بكار انداخت كه مداري را قطع يا وصل كند.

از فتوسل معمولاً براي خاموش و روشن كردن اتوماتيك لامپهاي معابر استفاده مي‌شود.

طرز كار ان بدين صورت است كه وقتي روز است فتوسل ولتاژي را توليد مي‌كند كه اين ولتاژ توليدي به رله‌اي فرمان مي‌دهد كه مدار روشنايي معابر را قطع كند. با تاريك شدن هوا چون نوري وجود ندارد فتوسل ديگر ولتاژي توليد نمي‌كند و جرياني به رله نمي‌رسد كه دستور قطع لامپهاي معابر را بدهد در نتيجه لامپهاي معابر روشن مي‌شود به همراه فتوسل يك تقويت كننده وجود دارد كه تغييرات جريان در اثر نور را تقويت و رله را بكار مي‌اندازد.

 

ژاك:

ساختمان داخلي ژاك كه از دو قسمت ژاك نر و ماده تشكيل شده است همانند (پريز برق و دوشاخه) ژاك در مدلهاي مختلف چهارشاخه كه از سه فاز MP , R.S.T پنج شاخه و غيره تشكيل شده است طريقه نصب ما ورودي را به ژاك ماده مي‌دهيم و خروجي را نيز مي‌توانيم از ژاك نر بگيريم.

 

 

پرده هوا:

پرده هوا كه در ورودي سالنها نصب مي‌گردد و براي جلوگيري از ورود حشره و غيره به داخل مي‌گردد و بطوري مي‌باشد كه داراي دو موتور سه فاز و گاهي سه موتور كه يك محور از وسط آنها گذشته و پره‌هايي نيز به محور متصل مي‌باشد.

[samaneh66 10265]

لامپ های علامت دهنده یا لامپ های سیگنال در کلیه دستگاه های صنعتی و تابلو های توزیع و تابلو فرمان به کار میروند. نوع استفاده از این لامپ متفاوت است .این لامپ به عنوان لامپ خبر استفاده می شود و میتوان روشن بودن،خاموش بودن و یا عیب دستگاه و...را نشان دهد.چراغ های مورد استفاده در مدار فرمان ،یک چراغ کم قدرت (2/1تا5وات)است که با ولتاژهای مختلف از 24تا 220ولت کار میکند.این چراغ ها معمولا در سه رنگ استاندارد قرمز،سبزو نارنجی ساخته می شوند.برای مثال در کارخانه ای که تعداد زیادی موتور در آن واحد مشغول به کار بوده و فواصل آنها تا تابلوی کنترل نسبتا زیاد باشد،از چراغ قرمزی که توسط کنتاکت بازی از کنتاکتور اصلی موتور روشن می شود استفاده می کنند.با استفاده از کنتاکتهای باز کنتاکتور می توان چراغ سبزی را که نمایشگر حالت خاموشی مدار است روشن نمود.در نقشه ها برای نمایش چراغ سیگنال از حرف h استفاده می شود.

[spow 44197]

انواع تابلوهای برق

 

تابلو چيست؟

 

تابلو عبارت است از فضايي که تجهيزات برقی در آن نصب می شوند.در تعريف تابلو لزومی ندارد آنرا حتمأ يک فضای بسته فلزی بدانيم بلکه فضای بسته فلزی، نوعی از تابلو محسوب می شود. مشکلات ناشی از نصب تجهيزات و خطرات ناشی از عوامل محيطی و پديده هايي مانند اتصال کوتاه که در تجهيزات الکتريکی روی می داد و در دسترس بودن تمام قسمتهای برقدار از سوی اپراتور، سازندگان را بر آن داشت تا ايمنی بيشتری را تامين کنند، از اين رو تابلو به شکل محفظه بسته طراحی شد تا تجهيزات داخل آن غير قابل دسترس باشند.

 

 

انواع تابلو از لحاظ ساختار :

 

تابلوهای Metal Enclosed : تابلوهايي به شکل محفظه تمام بسته فلزی که تمام تجهيزات الکتريکی اعم از کليدها، ترانسهای جريان و ولتاژ، لوازم اندازه گيری، شينه ها و ... در داخل آن نصب می شود.این تابلوها به دو دسته تقسیم می شوند:

 

1- تابلوهای Metal Clad: اين نوع تابلوها نوعي از تابلوهای Metal Enclosed هستند که در آنها، محفظه های مختلف از يکديگر جدا شده اند. اين امر باعث می شود تا اگر خطايي در يکی از محفظه ها روی دهد، اين خطا به محفظه های ديگر انتقال پيدا نکند و ساير محفظه ها نيز تحت تأثير آن آسيب نديده و محفوظ می مانند.

 

يک تابلو Metal Clad به چهار بخش تقسيم می شود :

 

- محفظه باسبار

 

- محفظه سر کابل

 

- محفظه LV (کنترل) که تجهيزات اندازه گيری، حفاظتی و کنترلی در آن قرار می گيرند.

 

- محفظه کليد

 

2- تابلوهای Compartment Type: اين نوع تابلوها نوعي از تابلوهای Metal Enclose هستند که در آنها، محفظه های مختلف از يکديگر جدا نشده اند.

 

در طراحی يک تابلو بايد موارد زير در نظر گرفته شود :

 

- شرايط محيطی (جهت بهره برداری)

 

- شرايط لازم برای نصب

 

- شرايط حفاظتی

 

انواع تابلو از لحاظ محل نصب :

 

- داخلی (Indoor) : تابلو در فضای بسته مانند داخل سالن يا سوله نصب می شود.

 

- فضای باز (Outdoor) : تابلو در فضای باز نصب می شود.

 

تقسیم بندی تابلوها :

 

1-تابلوهای فیکس (Fix) :

 

-تابلوهای ایستاده چند منظوره(Multi Purpose):این تابلوها بصورت ایستاده قرار میگیرند و تابلوهای چند منظوره می باشند وداخل انها می توان تجهیزات کنترل-قدرت-پنوماتیکی و...نصب کرد.

 

-تابلوهای دیواری(Wall Mounting):این تابلوها به دو دسته تابلوهای روکار(On Surface)و تابلوهای توکار (Flush Mounting)تقسیم میشوند.

 

-تابلوهای (Rack):تابلو هایی هستند که حالت قفسه قفسه دارند و محفظه های اندازه گیری-الکترونیکی-کنترل ومخابراتی و... روی انها نصب می شود.

 

*تابلوهای Swing نوعی از تابلوهای Rack هستند که دارای در متحرک می باشد و مزیت ان این است که پشت تجهیزات ان قابل رویت است و دسترسی به پشت تجهیزات فراهم است این مدل بسیار گران است و درب ان هم شیشه ای است.

 

 

 

2-تابلوهای کشویی (Withdraw able):

 

-تابلو های کنترل موتورها(Motor Control Center(MCC)):این تابلو ها بصورت کشویی ساخته می شود و برای کنترل موتورها ساخته می شود .این تابلوها بخاطر مزیت تابلوهای کشویی بسیارگران هستند.

 

-تابلوهای مرکز قدرت(Power Center):این تابلوها برای تغذیه تابلوهای MCC استفاده میشوند و یک تابلوی توزیع است و میتواند چند تا تابلوی MCC را تغذیه کند در این تابلو ها کلیدها بیشتر از نوع هوایی هستندوبعد از پست اصلی استفاده می شوند.

 

 

 

*تابلوهای مدولار:نوع پیشرفته تابلوهای فیکس ایستاده است. هر فیدر به شکل یک مدول در تابلو نصب شده وبه وسیله یک صفحه فلزی از فیدر بالایی وفیدر پایینی خود جدا می شوند و از لحاظ دسترسی به سر کابل به دو نوع کلی تقسیم می شوند:

 

-دسترسی از پشت

 

-دسترسی از جلو :در این حالت معمولا" در کنار درب اصلی تابلو درب کوچکی به نام درب کناری تعبیه شده و اتصالات کابل ها به فیدرها از طریق این درب انجام میشود این نوع سلولها را از لحاظ محل ورود سر کابل های ورودی وخروجی میتوان به ورود از بالا و ورود از پایین تقسیم نمود.

 

 

 

*انواع تابلوها از لحاظ ايستايي :

 

ايستاده(Self Standing / Free Standing) :تابلو حالت خود ايستا دارد ( نياز به مهار آن توسط سازه ی ديگری نيست و يا به ديگری تکيه ندارد.)

 

ديواری (Wall Mounted) : تابلو هايي که روی ديوار نصب می شوند.

 

اين تابلوها اگر روی سطح ديوار نصب شوند، روکار، Surface Mounted و اگر داخل ديوار جاسازی شوند، توکار، Flush Mounted يا Recessed Mounted ناميده می شوند.

 

 

 

انواع تابلو ها از لحاظ سطح ولتاژ :

 

تابلو ها از لحاظ سطح ولتاژ به دو دسته تقسيم می شوند:

 

تابلوهاي فشار ضعيف(LV) تا 1000V

 

تابلوهاي فشار متوسط (MV) از 1000V تا 36000V

 

 

 

تابلوهای فشار ضعيف :

 

تابلوهاي فشار ضعيف در سطح ولتاژ کمتر از 1000V قرار دارند.

 

مطابق IEC60439-1 تابلوي فشار ضعيف ترکيبی است از يک يا چند وسيله قطع و وصل (Switching Device)فشار ضعيف همراه با تجهيزات کنترلی، اندازه گيری، نشانگر، حفاظتی، تنظيم کننده و ... مربوط به خود که نحوی کامل نصب و سوار شده و کليه Interconnection ها و اتصالات الکتريکی و مکانيکی داخلي و قطعات ساختمانی را شامل گردد.ولتاژ نامی تابلوهای فشار ضعيف معمولأ تا 690V و ولتاژ سرويس تا 400V می باشند.

 

تابلوهای فشار ضعيف معمولأ در دو نوع زير ساخته می شوند :

 

تابلوی ايستاده (Fix) ثابت

 

تابلوی ايستاده (Withdraw able) کشويي

 

تابلوهای فشار متوسط :

 

تابلوهای فشار متوسط در سطح ولتاژ بين 1000V تا 36000V قرار دارند.

 

اجزای اصلی يک تابلو فشار متوسط شامل بدنه، کليد (دژنکتور) و يا کنتاکتور فشار متوسط، رله، باسبار، ترانفورماتور ولتاژ و جريان، لوازم اندازه گيری و تجهيزات کنترلی می باشد.

 

تابلوهای فشار متوسط به دو دسته کلی تقسيم می شوند:

 

تابلوهای فشار متوسط ثابت(Fix)

 

تابلوهای فشار متوسط کشويي (Withdraw able)

[am in 25041]

مقدمه ای درباره تابلو و اجزای آن

 

تابلو : محفظه ای است فلزی یا غیر فلزی که تجهیزات در آن نصب شده و ارتباط الکتریکی توسط هادی ها برقرار شده و محفظه آماده بهره برداری می شود .

تابلوی برق به عنوان مجموعه ای که در آن یک یا چند وسیله قطع و وصل همراه با تجهیزات کنترل ، اندازه گیری ، حفاظتی ، تنظیم کننده و غیره ؛ به منظور ایجاد ارتباطات لازم بین آنها و سایر تجهیزات خارج از تابلو وجود دارد ، می باشد .

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

 

 

به طور کلی هر جا که بحث بهره برداری انرژی الکتریکی در تولید ، انتقال و توزیع و تبدیل انرژی الکتریکی و کنترل تجهیزات مصرف کننده انرژی الکتریکی مطرح باشد ، وجود تابلوهای برق ضرورت می یابد .

تابلوهای برق را می توان از جنبه های گوناگون تقسیم بندی نمود که مهمترین این تقسیم بندی ها بر اساس ولتاژ نامی تجهیزات و تابلو است . تابلوهایی که تجهیزات آنها دارای ولتاژ حداکثر تا می باشند ، در بخش فشار ضعیف قرار می گیرند و ولتاژ نامی بالاتر از یک کیلو ولت را در بخش فشار متوسط قرار می دهند که به طور معمول تجهیزات حداکثر تا درون سلول قرار داده می شود .

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[am in 25041]

بهره برداری مطمئن و بی وقفه از تاسیسات الکتریکی و مراکز تولید نیرو و تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز تجهیزات برقی کارخانه جات صنعتی و مراکز اقتصادی تا حدود زیادی به خصوصیات و ویژگی ها و طرز عمل کلیدها و وسایل کنترل مدارها بستگی دارد.

در مدارهای الکتریکی وسایل مختلفی به کار میرود که از مهمترین انها کنتاکتور یا کلید مغناطیسی است .استفاده از این کنتاکتور در مدارهای کنترل تنوع طراحی های مختلف را به وجود می آورد.

برای طراحی مدارهای کنترل و کار با آنها باید وسایل تشکیل دهنده آن را به طور کامل شناخت و به اصول ساختمان و مورد استفاده این وسایل آشنا شد.

وسایلی که در مدارهای فرمان به کار می روند به این قرار است:

 

1. کنتاکتور(کلید مغناطیسی)
   
2. شستی استاپ استارت
   
   
3. رله الکتریکی
   
   
4. رله مغناطیسی
   
   
5. لامپ های سیگنال
   
   
6. فیوزها
   
   
7. لیمیت سویچ
   
   
8. کلیدهای تابع فشار
   
   
9. کلیدهای شناور
   
   
10. چشم های الکتریکی(سنسورها)
    
    
11. تایمر و انواع آن
    
    
12. ترموستات
    
    
13. کلیدهای تابع دور
    

[am in 25041]

تجهیزات الکتریکی

 

لوازم الکتریکی که در تابلو استفاده می شود . عبارتست از کلیه عناصری که در مدار الکتریکی قرار می گیرند . ( به غیر از قسمت ارتباطات )

کنتاکتور

 

عامل قطع و وصل مدار فرمان از راه دور

بی متال

 

جهت فرمان قطع در اثر عبور جریان زیاد

انواع رله ها

 

جهت ارسال فرمان قطع یا وصل در اثر عوامل مختلف و خطاهای گوناگون ( از قبیل رله کنترل فازرله کنترل بار ،• رله زمانی یا تایمر و غیره ... ) ،•

انواع کلیدها

 

جهت قطع و وصل مدار ( از قبیل کلیدهای سلکتوری ،• غلتکی ،• بوش باتون ،• میکروسوئیچفلوتر سوئیچ و غیره ... ) ،•

تجهیزات اندازه گیری

 

جهت محاسبه پارامترهای متغییر ( نظیر آمپرمتر ،• ولتمتر ،• واتمتر ،• فرکانس متر ،• متر )

ترانس جریان و ولتاژ

 

جهت کاهش یا افزایش جریان یا ولتاژ

بدنه

 

قسمت فلزی که تجهیزات را محصور می کند .

ارتباطات

 

ارتباط تجهیزات توسط هادی ها برقرار می شود . ( مثل سیم ، شینه ، کابلشو و غیره ... )

کلیه فعالیت قسمت های وایرینگ و شینه کشی جزء این دسته محسوب می شوند که به دو گروه ارتباطات انعطاف ناپذیر ( شینه ها ) و ارتباطات انعطاف پذیر ( سیم و کابل ) تقسیم می شوند .

[am in 25041]

در مورد کنتاکتور میتوان گفت که یک کلید مغناطیس است که وقتی ولتاژ مورد نظر به آن اعمال میشود یک سری کنتاکت(یا کلید)باز را بسته و یک سری کنتاکت بسته را باز میکند.که با استفاده از این خاصیت مدارهای مختلفی میتوان مدارهای زیادی رو طراحی کرد.

[am in 25041]

بسیاری از مواردی که مطرح خواهد شد در بین تابلوهای فشار ضعیف و متوسط مشترک می باشند .

چگونگی ساخت و طراحی یک تابلوی برق بر اساس تجهیزات به کار رفته در آن ، نحوه ارتباطات و عملکرد آنها ، نحوه دسترسی ها ، شرایط نصب تجهیزات و دیگر موارد تعیین می شود که به طور خلاصه به شرح زیر می باشد :

ساختمان بیرونی

 

از نظر طرح بیرونی تابلوها را می توان به گروه های مختلفی تقسیم بندی کرد .

تابلوی باز (open type assembly)

 

تابلویی است متشکل از اسکلت نگهدارنده که تجهیزات الکتریکی بر روی آن نصب بوده و قسمتهای برق دار تجهیزات در دسترس می باشند .

تابلوی جلو بسته (dead front assembly)

 

تابلویی است با پوشش جبهه جلویی که از طرف جلو دارای حفاظتی حداقل معادل باشد ، قسمت های برق دار می توانند از طرف های دیگر در دسترس باشند .

تابلوی تمام بسته (enclosed assembly)

 

تابلویی است که در تمام جهات به استثنای سطح نصب آن که ممکن است باز باشد ، کاملا بسته بوده و حداقل درجه حفاظت آن می باشد .

تابلوی سلولی (cubicle type assembly)

 

تابلوی تمام بسته ای است که از نوع ایستاده می باشد و ممکن است از چند قسمت و یا خانه تشکیل شده باشد .

تابلوی چند سلولی (multi cubicle type assembly)

 

ترکیبی از چند سلول که از نظر مکانیکی به هم پیوسته اند .

تابلوی میزی (desk type assembly)

 

تابلوی تمام بسته ای که صفحه کنترل آن افقی یا شیب دار و یا ترکیبی از این دو باشد .

تابلوی جعبه ای (box type assembly)

 

تابلوی تمام بسته ای که برای نصب روی سطوح قائم در نظر گرفته شده است .

تابلوی چند جعبه ای (multi box type assembly)

 

ترکیبی است از چند جعبه که به صورت مکانیکی به هم پیوسته بوده و ممکن است روی قاب نگهدارنده واحد و یا قاب های مجزا نصب شود .

محل نصب

 

تابلوهای برق را می توان از نظر محل نصب به دو گروه کلی تقسیم کرد .

تابلوی داخل ساختمان (assembly for indoor installation)

 

تابلویی که برای استفاده در محل هایی با شرایط عادی کار در داخل ساختمان ها طراحی شده است .

تابلوی هوای آزاد (assembly for outdoor installation)

 

تابلویی که برای استفاده در شرایط عادی کار در هوای آزاد طراحی شده است .

روش نصب

 

قسمت های ثابت - قسمت های کشوئی و جداشدنی

قسمت های ثابت (fixed parts)

 

در مورد قسمت های ثابت ، وصل کردن و یا باز کردن اتصالات مدارهای اصلی باید در مواقعی که تابلو بی برق است عملی شود . به طور کلی برداشتن یا نصب کردن قسمت های ثابت ایجاب می کند که از نوعی ابزار استفاده شود ، در این صورت جدا کردن یکی از قسمت های ثابت ممکن است به بی برق کردن همه تابلو یا قسمتی از آن منجر شود . تابلوهای ثابت یا از انواع تابلوهای این گروه می باشند ، تابلوهای مدولار فیکس نیز نوعی از تابلوهای ثابت می باشد که هر سلول آن دارای شینه کشی عمودی و قابل خانه بندی متغییر (محفظه بندی شده) برای نصب کلیدهای مختلف ، فیوزها و وسایل اندازه گیری برای فرمان موتورها و غیره بوده و مجهز به شینه اصلی افقی برای توسعه به چند سلول نیز می باشد .

قسمت های کشوئی و جداشدنی (withdraw able & removable parts)

 

سلول های دارای قسمت های جدا شدنی و قسمت های کشوئی به نحوی طراحی می شوند که بتوان تجهیزات الکتریکی آنها را با ایمنی کامل از مدار اصلی در حالیکه برق دار است جدا و یا به آن وصل کرد . در این سلول می باید حداقل فواصل هوایی و خزشی در وضعیت های مختلف و همچنین در حال تغییر از وضعی به وضع دیگر ، رعایت شوند . قسمت های جدا شدنی باید دارای حالات وصل و جدا شده باشند ؛ تابلوهایی که دارای تجهیزات کشوئی و یا plug in می باشند ، در این گروه قرار می گیرند . قسمت های کشوئی علاوه بر حالت های فوق باید دارای حالت قطع بوده و ممکن است دارای حالت آزمون یا وضعیت آزمون نیز باشند و استقرار در محل هر یک از حالات می باید به روشنی قابل تشخیص باشد ، این نوع از تابلوها به نام تابلوهای کشوئی شناخته می شوند و دارای حالات ذیل می باشند :

حالت وصل

 

در این حالت مدار قدرت و فرمان وصل بوده و برق دار هستند .

حالت آزمون

 

در این حالت مدار قدرت قطع بوده و مدار فرمان وصل و برق دار می باشد .

حالت قطع

 

در این حالت مدار قدرت و فرمان هر دو قطع می باشند . مکانیزم قطع و وصل مدار قدرت و فرمان بسته به نوع طرح تفاوت دارد ولی اصولا برای مدارقدرت از طریق اتصال چند شاخه که به باسبارهای قائم درگیر می شود و برای مدارهای فرمان از طریق ترمینال های نر و مادگی و یا کانکتور می باشد .

شرایط نصب از نظر قابلیت انتقال

 

تابلوی ثابت

 

تابلویی که برای نصب دائمی طراحی شده است ؛ مثل نصب روی کف یا دیوار

تابلوی قابل انتقال

 

تابلویی است که به سادگی از یک محل مورد استفاده به محل دیگر قابل انتقال بوده و بدین منظور طراحی شده است .

درجه حفاظت

 

درجه حفاظتی را که یک تابلو در برابر تماس با قسمت های برق دار ، ورود اجسام خارجی و مایعات تأمین می کند ، توسط علامت اختصاری مشخص می شود .

Ip: Index of Protection Ip: International Protection

اعدادی که در سمت راست علامت اختصاری قرار می گیرند به ترتیب بیانگر :

حفاظت در مقابل اجسام خارجی و تماس

حفاظت در مقابل نفوذ آب و مایعات

حفاظت در مقابل ضربه های مکانیکی

علاوه بر مشخصات فوق درجۀ حفاظتی دیگری نیز برای حفاظت در برابر مواد قابل انفجار تعریف می گردد :

(Sch) : حفاظت در برابر هوایی که ممکن است قابل احتراق یا انفجار باشد .

جدول زیر درجات حفاظت و تعریف آنها را که در بندهای 1 و 2 آمده است ، نشان می دهد .

اولین رقم سمت راست Ip دومین رقم سمت راست Ip

0 0

1 1

2 2

3 3

4 4

5 5

6 6

_ 7

_ 8

بند 1 - اولین رقم مشخصه Ip : حفاظت در مقابل تماس و نفوذ اجسام خارجی

(0) - حفاظتی از اشخاص در مقابل تماس با قسمت های متحرک و باردار در داخل تابلو وجود ندارد . حفاظتی برای وسایل در برابر نفوذ اجسام جامد خارجی وجود ندارد .

(1) - حفاظت در مقابل تماس اتفاقی سطح بزرگی از بدن با قسمت های متحرک و یا باردار داخل تابلو وجود دارد . حفاظت در مقابل نفوذ اجسام جامد خارجی بزرگ وجود دارد .

(2) - حفاظت در مقابل تماس با قسمت های متحرک و یا باردار داخل تابلو با انگشتان وجود دارد . حفاظت در مقابل نفوذ اجسام خارجی جامد با اندازۀ متوسط وجود دارد .

(3) - حفاظت در برابر تماس با قسمت های متحرک و یا باردار در داخل تابلو توسط ابزار ، سیم ها و یا اجسامی با ضخامت بیش از وجود دارد . حفاظت در برابر نفوذ اجسام خارجی جامد کوچک وجود دارد .

(4) - حفاظت در برابر تماس با قسمت های متحرک و یا باردار داخل تابلو توسط ابزار ، سیم ها و یا اجسامی با ضخامت بیش از وجود دارد . حفاظت در برابر نفوذ اجسام خارجی جامد کوچک وجود دارد .

(5) - حفاظت کامل در مقابل تماس با قسمت های متحرک و یا باردار در داخل تابلو وجود دارد . حفاظت در مقابل گرد و غبار مضر وجود دارد ؛ از نفوذ گرد و غبار بطور کلی جلوگیری نشده اما گرد و غبار نمی تواند به مقداری که در عملکرد رضایتبخش وسایل داخل تابلو تداخل نماید داخل تابلو شود .

(6) - حفاظت کامل در مقابل تماس با قسمت های متحرک و یا باردار در داخل تابلو وجود دارد . حفاظت در مقابل نفوذ گرد و غبار وجود دارد .

بند 2 - دومین رقم مشخصه Ip : حفاظت در مقابل نفوذ آب و مایعات

(0) - حفاظتی وجود ندارد .

(1) - حفاظت در مقابل قطرات آب متراکم وجود دارد . قطرات آب متراکم شده نباید اثر مضری بر روی تابلو داشته باشد .

(2) - حفاظت در مقابل قطرات مایع وجود دارد . زمانی که تابلو با زاویۀ نسبت به حالت عمودی ایستاده است ، قطرات مایع که بر روی تابلو می ریزند نباید آسیبی به تابلو برسانند .

(3) - حفاظت در مقابل باران وجود دارد . آب باران در زاویه مساوی و کوچکتر از نسبت به حالت عمودی نباید هیچگونه آسیبی به تابلو برساند .

(4) - حفاظت در مقابل پاشیدن مایع وجود دارد . مایع پاشیده شده از هر جهت نباید آسیبی به تابلو برساند .

(5) - حفاظت در مقابل پاشیدن آب تحت فشار وجود دارد . آب پاشیده شده از یک شیلنگ فشار بالا از هر جهت نباید آسیبی به تابلو برساند .

(6) - حفاظت در مقابل شرایط موجود در عرشۀ کشتیها وجود دارد . آب دریا در هنگام طوفان نباید داخل تابلوهای تحت شرایط پیش بینی شده شود .

(7) - حفاظت در مقابل غوطه ور شدن در آب وجود دارد . نباید امکان ورود آب به داخل تابلو تحت شرایط پیش بینی شدۀ فشار و زمان وجود داشته باشد .

(8) - حفاظت در مقابل غوطه ور شدن در آب برای مدت زمان نامشخص تحت فشار مشخص شده وجود دارد .

[am in 25041]

این کلید از دو هسته به شکل E یا U که یکی ثابت و دیگری متحرک است و در میان هسته ثابت یک بوبین یا سیم پیچ قرار دارد،تشکیل شده است. وقتی بوبین به برق وصل میشود با استفاده از خاصیت مغناطیسی ،نیروی کششی فنر را خنثی میکند و هسته فوقانی را به هسته تحتانی متصل کرده باعث میشود که تعدادی کنتاکت عایق شده از یکدیگر به ترمینال های ورودی و خروجی کلید متصل میشود و یا باعث باز شدن کنتاکت های بسته کنتاکتور بسته کنتاکتور گردد.

در صورتی که مدار تغذیه بوبین کنتاکتور قطع شود ،در اثر نیروی فنری که داخل کلید قرار دارد هسته متحرک دباره به حالت اول باز میگردد.

مزایای استفاده از کنتاکتورکنتاکتورها نسبت به کلیدهای دستی صنعتی مزایایی به شرح زیر دارند:

1. مصرف کننده می تواند از راه دور کنترل می شود.
   
2. مصرف کننده میتواند از چند محل کنترل شود.
   
3. امکان طراحی مدار فرمان اتوماتیک برای مراحل مختلف کار مصرف کننده وجود دارد.
   
4. سرعت قطع و وصل کلید زیاد و استهلاک آن کم است.
   
5. از نظر حفاظتی مطمئن ترند و حفاظت مطمئن تر و کامل تری دارند.
   
6. عمر موثرشان بیشتر است.
   
7. هنگام قطع برق،مدار مصرف کننده نیز قطع می شود و به استارت مجدد پیدا میکند؛در نتیجه از خطرات وصل ناگهانی دستگاه جلو گیری می کند.
   

کنتاکتور برای جریان های AC وDC ساخته میشود.تفاوت این دو کنتاکتور در این است که در کنتاکتور های AC از یک حلقه اتصال کوتاه برای جلوگیری از لرزش حاصل از فرکانس برق استفاده می شود. نیروی کششی یک مغناطیس الکتریکی جریان متناوب،متناسب با مجذور جریان عبوری از آن و در نتیجه متناسب با مجذور اندکسیون مغناطیسی است.چون مقدار جریان لحظه ای با توجه به رابطه i=ImaxSIN wt تعقیر میکند،نیروی کششی مغناطیسی نیز برابر با

F=Fmax sin wt (سینوس توان 2 دارد ) ----- نيازبه فرمول نويسي دارد

خواهد شد و تعداد دفعاتی که این نیرو ماکزیمم و صفر می شود، به اندازه دو برابر فرکانس شبکه خواهد گردید.در نتیجه ،در لحظاتی که مقدار نیروی کششی بیشتر از نیروی مقاوم فنر های کنتاکتور باشد ،هسته کنتاکتور جذب می شود و در لحظاتی که مقدار نیروی کششی کمتر از مقدار نیروی فنر ها شود،هسته متحرک هسته نیز آزاد شده و به محل اول خود باز می گردد.بدین ترتیب در هسته متحرک لرزش و صدا ایجاد خواهد شد این نوسانات را می توان به وسیله یک حلقه بسته در سطح قطب ها جا سازی شده و حدود نصف تا 3/2 سطح هر قطب را پوشانده است از بین برد و لرزش آن را برطرف کرد. عمل این حلقه آن است که مانند سیم پیچ ثانویه ترانسفورماتوری که در حالت اتصال کوتاه قرار گرفته است،از آن جریان القایی عبور میکند و باعث ایجاد فوران مغناطیسی فرعی در مدار هسته می شود. این فوران فرعی با فوران اطلی اختلاف فاز دارد و در زمانی که نیروی کششی حاطل از فوران اطلی صفر باشد ،نیروی کششی حاصل از فوران اطلی ماکزیمم خواهد بود و در حالتی که نیروی حاصل از فوران ماکزییم باشد ،این نیرو صفر خواهد بود و چون جمع این دو نیرو به هسته متحرک اثر میکند،نیروی کششی در هر لحظه از نیروی مقاومت فنر بیشتر خواهد بود.

ولتاژ تغذیه بوبین متفاوت است و از 24 تا 380ولت ساخته می شود. در اکثر کشورهای صنعتی برای حفاظت بیشتر ،تغذیه بوبین کنتاکتور را زیر ولتاژ حفاظت شده (65ولت)انتخاب میکنند. و یا برای تغذیه مدار فرمان ،ترانسفورماتور مجزا کننده به کار می برند.

[am in 25041]

روش های حفاظت افراد در برابر برق گرفتگی یکی دیگر از طبقه بندی های تابلوهای فشار ضعیف و متوسط می باشد .

حفاظت در برابر هر نوع تماس مستقیم و غیرمستقیم ( با استفاده از ولتاژ خیلی پائین )

حفاظت در برابر تماس مستقیم به منظور جلوگیری از تماس خطرناک اشخاص با قسمت های برق دار که می توان با رعایت روش های مناسب در ساختمان تابلو یا انجام اقدامات اضافی در هنگام نصب تابلو تأمین نمود .

حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم مانند حفاظت با استفاده از مدارهای حفاظتی برای اتصالی در داخل تابلو و در مدارهای خروجی تغذیه شده از تابلو ، حفاظت با استفاده از اقداماتی غیر از مدارهای حفاظتی مانند جدایی مدارها و عایق بندی کامل و ...

تخلیه بارهای الکتریکی : در مورد تابلوهایی که پس از قطع برق ، بار الکتریکی خطرناک در آنها باقی می ماند ، ( مانند خازن ها و غیره ) می باید لیبلی با نشانه خطر نصب نمود .

راهروی عملیاتی و نگهداری در داخل تابلوها : این راهروها می باید همیشه قفل باشند و همچنین مجهز به علائم اخطاری واضح باشند

[am in 25041]

با توجه به نوع مصرف کننده و شرایط کار ،کنتاکتورها دارای قدرت و جریان عبوری مشخصی برای ولتاژهای مختلف هستنند. بنابراین باید به جدول و مشخصات کنتاکتور توجه کافی مبذول کرد و انخاب کنتاکتو.را منطبق بر مشخصات مورد نیاز قرار داد.

برای اتصال مصرف کننده به شبکه باید از کلید یا کنتاکتوری با مشخصات مناسب استفاده کرد که کنتاکت های آن تحمل جریان راه اندازی و جریان دائمی را داشته باشد و همچنین در صورت اتصال کوتاه،جریان لحظه ای زیادی که از مدار عبور می کند. و یا جرقه ای که هنگام اتصال مدار ایجاد می شود ،صدمه ای به کلید نزند.

بدین منظور و برای این که بتوانیم پس از طراحی مدار ،کنتاکتور مناسب را برای اتصال مصرف کننده به شبکه انتخاب کنیم،باید با مقادیر نامی مربوط به کنتاکتور آشنا شویم.

برای انتخاب کنتاکتور در قدرت های مختلف می توان از جدول هایی استفاده کرد.

[am in 25041]

شستی ها از جمله وسایل فرمان هستنند که تحریک آنها به وسیله دست انجام میگیرد و در انواع مختلف و برای کاربردهای متفاوت طراحی می شوند.

شستی که پس از تحریک،دو کنتاکت وصل را قطع میکنند استاپ(قطع) و شستی هایی که پس از تحریک دو کنتاکت،قطع را وصل می کنند شستی استارت (وصل) نامیده می شوند. شستی های که هر دو عمل را در یک زمان انجام می دهند،به شستی استارت استاپ یا دوبل معروف هستنند یعنی با فشار کلید دو کنتاکت باز بسته و دو کنتاکت بسته باز می شود.

تصویر چند کلید استاپ استارت و در یکی از عکس ها یک کاربرد اونو به نمایش گذاشته شده در ضمن در عکسی که سه کلید دارد کلید وسطی دوبل می باشد.

[am in 25041]

دستگاه های الکتریکی را باید در مقابل خطرات و خطاهای احتمالی حفاظت کرد.یکی از راه های حفاظت موتورهای الکتریکی ،استفاده از رله حرارتی و رله مغناطیسی است رله حرارتی موتور را در مقابل اضافه بار حفاظت میکند.

رله اضافه باری جهت کنترل جریان موتورهای الکتریکی بکار میرود و یک نوع رله حفاظتی است.

این رله از دو فلز مختلف الجنس که ضرایب انبساط طولی مختلفی دارند تشکیل شده است. به اطراف این دو فلز به هم چسبیده ،یک رشته سیم حامل جریان الکتریکی پیچیده شده را طوری تنظیم کرد که در اثر افزایش کم جریان ،دستگاه مربوطه بدون دلیل و به سرعت قطع نشود با استفاده از این منحنی ها همچنین می توان آنرا طوری تنظیم کرد که زمان قطع زیاد شده و عبور جریان اضافی موجب صدومه به دستگاه نشود.

شرایط کار این رله ها از(20-)درجه تا (60+)درجه سانتی گراد متغیر است .

[am in 25041]

رله مغناطیسی نیز برای کنترل جریان به کار می رود . اصول کار این رله بر اساس پدیده مغناطیس پایه گذاری شده است .

از این رله برای قطع جریان های اتصال کوتاه استفاده می شود.می دانیم که یک اتصال کوتاه باید سریع قطع شود بنابر این در چنین موقعیتی نمی توان از رله اضافه باری(حرارتی)استفاده نمودچون گرم شدن بیمتال رله به یک زمان نسبتا طولانی نیاز دارد.

این رله از یک هسته مغناطیسی که اطراف آن چند دور سیم پیچیده شده تشکیل گردیده است.عبور جریان اتصال کوتاه باعث مغناطیس شدن و جذب اهرم قطع می شود.این رله را به طور مجرا به ندرت مورد استفاده قرار می دهند و در کلیدهای اتوماتیک از آنها بهمراه رله های حرارتی بهره می گیرند.

[am in 25041]

لامپ های علامت دهنده یا لامپ های سیگنال در کلیه دستگاه های صنعتی و تابلو های توزیع و تابلو فرمان به کار میروند. نوع استفاده از این لامپ متفاوت است .این لامپ به عنوان لامپ خبر استفاده می شود و میتوان روشن بودن،خاموش بودن و یا عیب دستگاه و...را نشان دهد.

چراغ های مورد استفاده در مدار فرمان ،یک چراغ کم قدرت (2/1تا5وات)است که با ولتاژهای مختلف از 24تا 220ولت کار میکند.این چراغ ها معمولا در سه رنگ استاندارد قرمز،سبزو نارنجی ساخته می شوند.

برای مثال در کارخانه ای که تعداد زیادی موتور در آن واحد مشغول به کار بوده و فواصل آنها تا تابلوی کنترل نسبتا زیاد باشد،از چراغ قرمزی که توسط کنتاکت بازی از کنتاکتور اصلی موتور روشن می شود استفاده می کنند.با استفاده از کنتاکتهای باز کنتاکتور می توان چراغ سبزی را که نمایشگر حالت خاموشی مدار است روشن نمود.در نقشه ها برای نمایش چراغ سیگنال از حرف h استفاده می شود.