جستجو در تالارهای گفتگو

ساخت کاتالیزور بیس ایندنیل زیرکونیم دی کلرید برای کوپلیمرشدن اتیلن و پروپیلن و بررسی اثر عوامل مختلف بر مقدار محصول‌دهی مؤلف/مؤلفان : مهدی نکومنش حقیقی, ; حسن عربی, ; مهدی مرتضوی, ; سعید احمدجو, ; غلامحسین ظهوری , ;

سنتز پلی پارا آمینواستیرن از همو پلیمر و کو پلیمر ۴- کلرومتیل استیرن- استیرن مؤلف/مؤلفان: بخشعلی معصومی;, ; مهناز سرائی; , ; مریم حاتم زاده; , ; علی اکبر انتظامی;, ;

هموپلیمرها (homopolymers) ساده ترین انواع پلیمرها ، هموپلیمرها هستند که از زنجیره های پلیمری متشکل از واحدهای تکراری منفرد تشکیل شده‌اند. بدین معنی که اگر A یک واحد تکراری باشد، یک زنجیره هموپلیمری ، ترتیبی به صورت… AAAدر زنجیره مولکولی پلیمر خواهد داشت. به عبارت دیگر می توان برای هموپلیمرها فرمول عمومی An را در نظر گرفت. از جمله هموپلیمرها می توان پلیمرهایی مثل پلی‌اتیلن ، پلی‌پروپیلن ، پلی‌استایرن و پلی‌وینیل‌کلراید یا PVC را نام برد. کوپلیمرها (Coplymers) کوپلیمرها، پلیمرهایی هستند که از پلیمریزاسیون دو یا چند مونومر مختلف و مناسب با یکدیگر بوجود می‌آیند که از این راه می توان پلیمر را با ساختمانهای متفاوتی بوجود آورد. در کوپلیمریزاسیون دو مونومر B,A ، زنجیرهای پلیمر می‌توانند مونومر A یا مونومر B را در انتهای رشد کننده خود داشته باشند. در نتیجه ، چهار واکنش امکان پذیر است، واکنش زنجیر دارای انتهای A با مونومر A یا B و واکنش زنجیر دارای انتهای B با مونومر A یا B هر یک از واکنش ها ثابت سرعت مشخصی دارند. از روی نسبت داده شده مولکولهای مونومر می‌توان نسبت واحدهای مونومرهای بکار رفته در یک پلیمر را بدست آورد. نسبت واکنش پذیری مقدار نسبت های واکنش پذیری در تعیین ترکیب کوپلیمر دارای اهمیت زیادی است. اگر نسبت واکنش پذیری از 1 بزرگتر باشد، رادیکال ترجیحا با زنجیری که دارای واحد انتهایی مشابه با آن است، واکنش می‌دهد (یعنی رادیکال A با رادیکال A). ولی اگر نسبت واکنش پذیری کوچکتر از 1 باشد، مونومر با زنجیرهایی که در انتها دارای نوع دیگری مونومر هستند واکنش می‌دهد. در موارد خاص که نسبت واکنش پذیری برابر 1 باشد، واکنش به عنوان "کوپلیمریزاسیون ایده آل" شناخته می‌شود، چون کوپلیمر به صورت کاملا تصادفی تشکیل شده و ترکیب آن هماننتد ترکیب مخلوط واکنشی است که پلیمریزاسیون در آن انجام می‌شود. هنگامی که به دو نسبت واکنش پذیری ، صفر باشد، مونومرها به هیچ وجه با زنجیرهای پلیمر در حال رشد که دارای واحد انتهایی مشابه آنها باشد، وارد واکنش نمی‌شوند. در نتیجه "کوپلیمریزاسیون متناوب" انجام می‌گیرد. خواص کوپلیمرها اگر مونومرهای B و A با هم واکنش بدهند و یک کوپلیمر را بوجود بیاورند این کوپلیمر اغلب خواص کاملا متفاوتی نسبت به مخلوط فیزیکی دو هموپلیمر جداگانه B و A خواهد داشت. خواص یک کوپلیمر به روشنی بستگی به نحوه توزیع واحدهای B و A در زنجیرهای کوپلیمر دارد. توزیع مونومرها نباید الزاما برابر نسبت غلظت مونومرهای B,A موجود مخلوط اولیه باشد. بطور کلی در یک کوپلیمر متشکل از مونومر B و A ، در صورتیکه مونومر A فعالتر باشد کوپلیمری که در مراحل اولیه تشکیل می شود از A نسبت به B غنی‌تر خواهد بود ولی در مراحل بعدی واکنش از آنجا که غلظت مونومر A کم می‌شود کوپلیمر تشکیل شده بیشتر شامل B خواهد بود. این مسئله که ترکیب کوپلیمر در ضمن پلیمریزاسیون تغییر پیدا می‌کند را می‌توان با افزایش تدریجی مونومر فعالتر تا حدودی کاهش داد. از مزیت های کوپلیمریزاسیون این است که کیفیتهای خوب و دلخواهی که هر یک از هموپلیمرها دارند می توانند با هم در یک کوپلیمر جمع شده و خواص مورد دلخواه را به یک کوپلیمر بدهند. انواع کوپلیمریزاسیون کوپلیمرها انواع مختلفی دارند و لیکن می توان آنها را به چهار نوع مجزا از کوپلیمرها به صورت تصادفی ، تناوبی ، دسته ای و پیوندی دسته بندی نمود. کوپلیمرهای تصادفی یابی نظم (Random Copolymers) این کوپلیمرها بوسیله پلیمریزاسیون مخلوط مناسبی از مونومرهای مختلف که به طور تصادفی در زنجیره های پلیمر مرتب شده اند، تهیه می‌شوند. اگر B و A مونومرهای یک کوپلیمر باشند، در اینصورت آرایش کوپلیمر ممکن است به صورت زیر باشد: ...AABABBBAA مثالهایی از این نوع ، کوپلیمرهای کلرواتن- اتنیل- اتانوات (وینیل کلراید- وینیل استات) و فنیل اتن- بوتا 1و3 - دین می‌باشند. در مورد کوپلیمر کلرواتن – اتنیل اتانوات حضور اتینل اتانوال باعث افزایش حلالیت و بهبود خاصیت قابلگیری (توسط افزایش میزان جاری شدن) در مقایسه با هموپلیمر کلرواتن می‌شود. کوپلیمرهای متناوب (alternating copolymers) در این کوپلیمرها ، واحدهای تکراری مختلف بصورت متناوب درون زنجیر پلیمری قرار گرفته اند. در واقع هنگامی که نسبت واکنش پذیری دومونومر B و A صفر باشد، مونومرها به هیچ وجه با زنجیرهای پلیمر در حال رشد که دارای واحد انتهایی مشابه با آنها باشد، وارد واکنش نمی‌شوند. در نتیجه "کوپلیمریزاسیون متناوب" انجام می گیرد. آرایش یک کوپلیمر متناوب متشکل از مونومرهای B,A به صورت زیر می باشد: ...ABABAB مثالی از این کوپلیمرها ، محصولی است که از کوپلیمریزاسیون رادیکالی بوتن دیوئیک انیدرید (مالئیک ایندرید) و فنیل اتن با نسبت های مولی تقریبا مساوی بدست می آید. بوتن دیوئیک انیدرید همچنین می‌تواند بصورت رادیکال آزاد با فنیل اتین (فنیل استیلن) کوپلیمر شود. کوپلیمرهای دسته‌ای (Block Polymers) این کوپلیمرها بوسیله پلیمریزاسیون واحدهای هموپلیمر با جرم مولکولی کم بصورت دسته- دسته که با یکدیگر واکنش داده و کوپلیمر را تشکیل می دهند، تهیه می‌شوند. آرایش یک کوپلیمر دسته‌ای متشکل از مونومرهای B و A عبارتست از AAAA-BBB-AAAA…. کوپلیمرهای دسته ای را می‌توان با روشهای مختلفی تهیه کرد. یکی از این روشها با مکانیسم آنیونی انجام می‌شود که در مرحله اول یک نوع از مونومرها بصورت آنیونی پلیمر می‌شوند و واکنش تا آنجا ادامه پیدا می کند که مونومرها به مصرف برسند پس به پلیمر زنده بدست آمده مونومر دیگر اضافه می‌شود که این مونومر نیز به زنجیر اضافه می‌گردد و قسمت دوم زنجیر را بوجود می‌آورد و این فرآیند را می‌توان در صورت لزوم به همیتن ترتیب تکرار کرد. کوپلیمرهای دسته‌ای که از نظر تجارتی دارای اهمیت هستند شامل کوپلیمرهای قسمتی فنیل اتن- بوتا- 1و3- دین می‌باشند که از جمله لاستیک های گرمانرم بشمار می‌روند. کوپلیمرهای پیوندی (Graft Copolymers) در این کوپلیمرها ، یک شاخه اصلی هموپلیمر با تعدادی شاخه جانبی وجود دارد که هر شاخه جانبی ، هموپلیمر مونومر دیگری می باشد که روی شاخه اصلی پیوند زده شده است. آرایش یک کوپلیمر پیوندی شامل مونومرهای A بعنوان شاخه اصلی و مونومرهای B بعنوان شاخه فرعی بصورت زیر می‌باشد: AAAAAA BB BB کوپلیمرهای پیوندی را می‌توان با آغاز کردن پلیمریزاسیون مونومری مانند B بصورت رادیکال آزاد در حضور هموپلیمری از مونومر A تهیه کرد. رادیکالهای آزادی که بوجود می آیند باعث برداشته شدنم اتمهایی در امتداد زنجیر پلی (A) می‌شوند. و به این طریق محلهای رادیکالی را بر روی زنجیر بوجود می‌آورند که پس از این محل‌ها پلی (B) می‌تواند رشد پیدا کند. نمونه ای از یک کوپلیمر مهم صنعتی ، کوپلیمری است که از حدود 85 درصد کلرید پلی وینیل و 15 درصد استات پلی وینیل تشکیل شده است و به عنوان ماده پایه در اکثر ثباتهای وینیلی بکار می‌رود. از دیگر کوپلیمرهای پیوندی که از اهمیت صنعتی برخوردارند می‌توان پروپن نیتریل بوتا- 1و3 – دین و فنیل اتن را نام برد.

برگردان: مهندس مهرداد خدابنده لو شرکت SABIC Innovative Plastics اخیرا از شش پلی¬کربنات همبسپاری (کوپلیمر) ویژه رونمایی کرد. درواقع سه عضو از این خانواده در چند سال گذشته به بازار عرضه شده بود و در حال حاضر سه گونه جدید نیز به آنها اضافه شده است و این احتمال می¬رود که در آینده بر تعداد این¬گونه محصولات شرکت SABIC افزوده شود. SABIC این محصولات خود را تحت عنوان "محصولاتی با خواص بی حد و حصر" نامگذاری کرده است زیرا که هر کدام از آنها از ویژگی¬هایی برخوردارند که به لحاظ فرآیندی و خواص، فراتر از پلی¬کربنات¬های رایج و مرسوم می¬باشند. هر کدام از این گونه¬های جدید مشخصاتی از قبیل جریان پذیری، مقاومت گرمایی و مقاومت سایشی را توامان برخوردارند و این سبب می¬شود تا این پلی¬کربنات¬های همبسپاری در زمره محصولاتی با خواص ویژه قرار گیرند. سه گونه از این پلی¬کربنات¬ها که پیش از این در بازار موجود بودند عبارتند از: • Lexan EXL: این محصول که همبسپاری از پلی¬کربنات و لاستیک سیلیکون می¬باشد در سال 2001 به بازار معرفی شده بود و از خواصی نظیر چقرمگی بالا، مقاومت شیمیایی و استحکام ضربه¬ای تحت حرارت و مقاومت در برابر نور UV و رطوبت برخوردار است. گونه جدید این محصول Lexan EXL 8414 می¬باشد که 25 درصد آن را مواد پلی¬کربنات بازیافتی حاصل از بطری¬های آب تشکیل می¬دهند. برای نمونه در تولید گوشی¬های تلفن همراه MTO W233 شرکت موتورولا که در سال 2009 در نمایشگاه شیکاگو رونمایی شد از این پلی¬کربنات همبسپاری بهره گرفته شده بود. شرکت SABIC هم¬چنین گونه بهداشتی این محصول را با نام Lexan HPX به بازار عرضه داشته است. • Lexan SXL: این محصول که در سال 2003 به بازار عرضه شد گونه¬ای مقاوم در برابر شرایط آب و هوایی می¬باشد و مشکلاتی نظیر زردشدگی و شکنندگی ناشی از قرار گرفتن در محیط¬های خارجی در آن به حداقل رسیده است. به سبب اینکه در این گونه، بخشی از بسپار در معرض نور فرابنفش فعال شده و لایه محافظ تشکیل می¬دهد بنابراین بهنگام استفاده از آن به افزودنی¬های پایدارکننده¬ در برابر UV نیاز نمی¬باشد. • Lexan FST: این محصول در سال 2007 عرضه شد و طوری طراحی شده است که نشر گازهای سمی، دود و انتشار آتش بهنگام حریق در آن به حداقل برسد. گفته می¬شود که این پلی¬کربنات اولین ماده شفاف می¬باشد که از چنین ویژگی برخوردار است. به این سبب از این گونه به شکل گسترده¬ای در ساخت قسمت¬های داخلی هواپیما، کشتی و قطار استفاده می¬شود. گونه جدیدی از آن نیز که بسیار شفاف می¬باشد جایگزین شیشه-های پنجره هواپیما شده است و از آن برای ساخت کابین و صندلی هواپیما استفاده می¬شود. این محصول در نمایشگاه صنعت هوانوردی که این ماه در هامبورگ آلمان برگزار گردید به نمایش گذاشته شد. جریان¬پذیری و چقرمگی بالا یکی از پلی¬کربنات¬های همبسپاری جدید شرکت SABIC گونه¬ای با نام Lexan HFD می¬باشد که خواصی نظیر جریان¬پذیری بالا و چقرمگی را توامان دارد. جریان¬پذیری این محصول 40 درصد بیشتر از پلی¬کربنات¬های استاندارد و مرسوم است و این درحالی است که چقرمگی آن نه تنها افت نداشته بلکه افزایش نیز داشته است. در یک جریان مذاب مشخص، دمای انتقال از حالت چقرمه به شکننده در Lexan HFD حدود 10 تا 15 درجه سانتی¬گراد کمتر سایر پلی¬کربنات¬های رایج می¬باشد. دستیابی به چنین خواصی از در آمیختن بلوک¬های نرم استخراجی از روغن کرچک با بلوک¬های کربناتی حاصل گشته که موجب شده 5 درصد رزین نهایی از مواد پایه طبیعی متشکل شود. Lexan HFD هم¬چنین در دماهای حدود 40- درجه سانتیگراد هنوز از چقرمگی خوبی برخوردار است. جریان¬پذیری بالای این گونه سبب می¬شود تا ماده¬ای مناسب برای قالب¬گیری تزریقی قطعاتی با دیواره نازک باشد. بدون اینکه نگرانی به جهت شکستگی در گوشه¬ها و کناره¬های قطعه وجود داشته باشد. دمای فرآیند Lexan HFD حدود 20 درجه سانتی¬گراد کمتر از پلی¬کربنات¬های مرسوم است و این ویِژگی موجب می¬شود تا در حین فرآیند بتوان بدون نگرانی از مواد افزودنی حساس به حرارت استفاده کرد. از طرف دیگر جریان¬پذیری بالای این محصول سبب کاهش تنشهای پسماند بعد از فرآیند قالب¬گیری تزریقی شده که درنتیجه آن خواص نوری قطعه افزایش و ضریب شکست آن کاهش و بطور کل قطعه از شفافیت بیشتری برخوردار خواهد شد. هم¬چنین جریان¬پذیری بالا سبب می¬گردد تا پخش الیاف شیشه به شکل بهتری در چندسازه(کامپوزیت¬)های پلی-کربنات پرشده با الیاف شیشه انجام شود و نیز براقیت سطح محصول نهایی 30 تا 40 درصد افزایش یابد. بطوری¬که در چندسازه تهیه شده از Lexan HFD با 10 تا 20 درصد الیاف شیشه این¬طور بنظر می¬رسد که محصول فاقد الیاف شیشه است. از Lexan HFD در تهیه عدسی دوربین، عینک¬های محافظ، ظرف مواد دارویی، قطعات الکترونیکی و ساخت نگین استفاده می¬شود. این محصول در حال حاضر در پنج گونه عرضه شده است که هر گونه حاوی پایدارکننده گرمائی، الیاف شیشه، مواد تاخیرانداز شعله می¬باشند. هم¬چنین گونه سازگار با مواد غذایی آن نیز در حال طراحی و تولید می¬باشد. استحکام حرارتی و جریان پذیری بالا و مقاومت ضربه¬ای مناسب گونه جدید دیگر این خانواده شش عضوی Lexan XHT می¬باشد که از خواصی نظیر شفافیت و قابلیت تاخیر-اندازی شعله برخوردار است که در دماهای 140 تا 195 درجه سانتی¬گراد نیز کاربری خواهد داشت. شاخص نسبی حرارتی (RTI) این گونه بسیار بالاتر از سایر پلی¬کربنات¬های مقاوم حرارتی (HHPC) مرسوم است. همچنین این محصول در مقابل تاول¬زدگی مقاوم بوده و از شفافیت و ثبات رنگ استثتایی برخوردار است و سازگاری بالایی با طبیعت دارد. Lexan XHT حتی پس از در معرض حرارت قرار گرفتن مقاومت ضربه¬ای و مقاومت رشد ترک به مراتب بالاتری نسبت HHPC دارد. عنوان سازگار با محیط زیست و مقاوم در برابر حریق وقتی به مواد پلی¬کربنات¬ها اطلاق می¬شود که بتوانند در ضخامت 1 میلیمتر شاخص UL 94V-0 و در ضخامت 3 میلیمتر شاخص 5VA را در رنگ¬های شفاف و مات کسب کنند. Lexan XHT در حال حاضر در اروپا برای ساخت چراغ خودرو، لامپ¬های صنعتی و فیوزهای الکتریکی استفاده می¬شوند. مقاوم در برابر خراش و نفوذ سومین گونه جدید از سری پلی¬کربنات¬های همبسپاری که از خواص استثتایی برخوردار است Lexan DMX نام دارد. این گونه دارای مقاومت سختی مدادی 3H می¬باشد که سه برابر پلی¬کربنات¬های رایج است. این میزان مقاومت سختی به معنی مقاومت بهتر در برابر خراش است بدون اینکه نیازی به استفاده از پوشش¬های سخت و گران¬قیمت روی محصول باشد. این ویژگی در ساخت نگین¬ها، صفحات نمایش، صفحات لمسی و صفحه کلید از عامل¬های مهم بشمار می¬آید. صفحات و فیلم¬های تهیه شده از این گونه با سهولت بیشتری قابل حمل می¬باشند زیرا سطح آنها دچار خراش نمی¬گردد. ویژگی دیگر این محصول مقاومت در برابر آمونیاک است. پلی¬کربنات¬های رایج در برابر آمونیاک دچار مات¬شدگی می¬شوند اما این محصول همچنان شفافیت خود را حفظ می¬کند. این ويژگی سبب می¬شود از این گونه بتوان در ساخت محل¬های نگه¬داری حیوانات، سرویس¬های بهداشتی و محیط-های شیمیایی بهره برد. علاوه بر اینها، این محصول پنج برابر مقاومت بیشتر در برابر رطوبت و بیست برابر مقاومت بیشتر در برابر نفوذ اکسیژن نسبت به پلی¬کربنات¬های رایج دارد و در نتیجه می¬توان از آن برای ساخت ظروف مواد دارویی استفاده کرد. بسپار

همبسپارهای اتفاقی بوتادی ان و استیرن به مدت بیش از نیم قرن است که شناخته شده اند و چنین بسپارهایی که حاوی حدود 25% واحد استیرن هستند، با عنوان SBR معروف اند. همبسپارهای سه دسته ای استیرن ـ بوتادی ان ـ استرین نیز از سال 1965 با عنوان کشپارهای گرمانرم به شکل تجارتی موجود بوده اند. مواد نزدیک به این گروه رزین های ـ K هستند که ماهیتاً گرمانرم اند تا لاستیکی، این مواد توسط فیلیپس ابداع شده اند. این رزین ها همبسپارهای دسته ای ستاره ای شکل از بوتادی ان ـ استیرن هستند که حدود 75% استرین دارند و مشابه با کشپارهای گرمانرم SBS از طریق بسپارش آنیونی مرحله ای تولید می شوند. یک ویژگی جالب این بسپارها توزیع چهار قله ای جرم مولکولی آنها است که در آنها عمداً در جهت افزایش فراورش پذیری ایجاد می گردد. این وضعیت با روش ذیل حاصل می شود: 1-آغاز بسپارش استیرن با بوتیل ـ لیتیم نوع دوم. 2-وقتی استیرن مصرف شد و بسپار زنده با توزیع باریک جرم مولکولی به دست آمد، استیرن بیشتر و کاتالیز بیشتر اضافه می شود. استیرن به زنجیر موجود افزوده شده و همچنین مولکول های بسپاری جدیدی را به وجود می آورد که با مقادیر ضافی بوتیل ـ لیتیم نوع دوم آغاز شده اند. -وقتی این مقدار استیرن هم مصرف شده، بوتادی افزوده می شود تا یک دو دسته ای زنده به دست آید و وقتی تکیار مصرف شد دو دسته ای از یک توزیع دو قله ای وزن مولکولی برخوردار می شود. 4-پس دو دسته ای های خطی با یک جفت کننده چند عاملی مثل روغن بزرک اپوکسیددار شده واکنش داده می شوند تا یک بسپار ستاره ای شکل به دست آید، همان گونه که پیشتر گفته شد مواد تجارتی از این نوع یک توزع چهار قله ای دارند. بسپارهای از این نوع از تلفیق خواص جالبی برخوردارند. آنها شفاف و چقرمه اند. (ولی نسبت به ترک حساس اند) و مقدار انعطاف پذیری آنها قدری بیش از پلی پروپیلن است. همبسپارهای دسته ای به سهولت فرایند می شوند ولی به منظور دستیابی به حداکثر شفافیت و چقرمگی بایستی به دمای مذاب و قالب در طول قالبگیری تزریقی توجه داشت. بسپارهایی از این نوع کاربردهایی در ساخت اسباب بازی و لوازم خانگی دارند و همچنین در کاربردهای پزشکی و طیف وسیعی از مصارف صنعتی مورد توجه اند.

کوپلیمریزاسیون عبارتست از پلیمریزاسیون دو یا چند نوع مونومر و ایجاد مولکولهایی با بیش از یک نوع واحد ساختمانی ، که آنها را کوپلیمر می‌نامند. فرمول عمومی کوپلیمر را می‌توان به صورت...A)n(B)m©p) نشان داد که C,B,A و غیره نشان دهنده واحدهای ساختمانی مختلف می‌باشند. ● هموپلیمرها (homopolymers) ساده ترین انواع پلیمرها ، هموپلیمرها هستند که از زنجیره های پلیمری متشکل از واحدهای تکراری منفرد تشکیل شده‌اند. بدین معنی که اگر A یک واحد تکراری باشد، یک زنجیره هموپلیمری ، ترتیبی به صورت… AAAدر زنجیره مولکولی پلیمر خواهد داشت. به عبارت دیگر می توان برای هموپلیمرها فرمول عمومی An را در نظر گرفت. از جمله هموپلیمرها می توان پلیمرهایی مثل پلی‌اتیلن ، پلی‌پروپیلن ، پلی‌استایرن و پلی‌وینیل‌کلراید یا PVC را نام برد. ● کوپلیمرها (Coplymers) کوپلیمرها، پلیمرهایی هستند که از پلیمریزاسیون دو یا چند مونومر مختلف و مناسب با یکدیگر بوجود می‌آیند که از این راه می توان پلیمر را با ساختمانهای متفاوتی بوجود آورد. در کوپلیمریزاسیون دو مونومر B,A ، زنجیرهای پلیمر می‌توانند مونومر A یا مونومر B را در انتهای رشد کننده خود داشته باشند. در نتیجه ، چهار واکنش امکان پذیر است، واکنش زنجیر دارای انتهای A با مونومر A یا B و واکنش زنجیر دارای انتهای B با مونومر A یا B هر یک از واکنش ها ثابت سرعت مشخصی دارند. از روی نسبت داده شده مولکولهای مونومر می‌توان نسبت واحدهای مونومرهای بکار رفته در یک پلیمر را بدست آورد. ▪ نسبت واکنش پذیری مقدار نسبت های واکنش پذیری در تعیین ترکیب کوپلیمر دارای اهمیت زیادی است. اگر نسبت واکنش پذیری از ۱ بزرگتر باشد، رادیکال ترجیحا با زنجیری که دارای واحد انتهایی مشابه با آن است، واکنش می‌دهد (یعنی رادیکال A با رادیکال A). ولی اگر نسبت واکنش پذیری کوچکتر از ۱ باشد، مونومر با زنجیرهایی که در انتها دارای نوع دیگری مونومر هستند واکنش می‌دهد. در موارد خاص که نسبت واکنش پذیری برابر ۱ باشد، واکنش به عنوان "کوپلیمریزاسیون ایده آل" شناخته می‌شود، چون کوپلیمر به صورت کاملا تصادفی تشکیل شده و ترکیب آن هماننتد ترکیب مخلوط واکنشی است که پلیمریزاسیون در آن انجام می‌شود. هنگامی که به دو نسبت واکنش پذیری ، صفر باشد، مونومرها به هیچ وجه با زنجیرهای پلیمر در حال رشد که دارای واحد انتهایی مشابه آنها باشد، وارد واکنش نمی‌شوند. در نتیجه "کوپلیمریزاسیون متناوب" انجام می‌گیرد. ▪ خواص کوپلیمرها اگر مونومرهای B و A با هم واکنش بدهند و یک کوپلیمر را بوجود بیاورند این کوپلیمر اغلب خواص کاملا متفاوتی نسبت به مخلوط فیزیکی دو هموپلیمر جداگانه B و A خواهد داشت. خواص یک کوپلیمر به روشنی بستگی به نحوه توزیع واحدهای B و A در زنجیرهای کوپلیمر دارد. توزیع مونومرها نباید الزاما برابر نسبت غلظت مونومرهای B,A موجود مخلوط اولیه باشد. بطور کلی در یک کوپلیمر متشکل از مونومر B و A ، در صورتیکه مونومر A فعالتر باشد کوپلیمری که در مراحل اولیه تشکیل می شود از A نسبت به B غنی‌تر خواهد بود ولی در مراحل بعدی واکنش از آنجا که غلظت مونومر A کم می‌شود کوپلیمر تشکیل شده بیشتر شامل B خواهد بود. این مسئله که ترکیب کوپلیمر در ضمن پلیمریزاسیون تغییر پیدا می‌کند را می‌توان با افزایش تدریجی مونومر فعالتر تا حدودی کاهش داد. از مزیت های کوپلیمریزاسیون این است که کیفیتهای خوب و دلخواهی که هر یک از هموپلیمرها دارند می توانند با هم در یک کوپلیمر جمع شده و خواص مورد دلخواه را به یک کوپلیمر بدهند. ▪ انواع کوپلیمریزاسیون کوپلیمرها انواع مختلفی دارند و لیکن می توان آنها را به چهار نوع مجزا از کوپلیمرها به صورت تصادفی ، تناوبی ، دسته ای و پیوندی دسته بندی نمود. ـ کوپلیمرهای تصادفی یابی نظم (Random Copolymers) این کوپلیمرها بوسیله پلیمریزاسیون مخلوط مناسبی از مونومرهای مختلف که به طور تصادفی در زنجیره های پلیمر مرتب شده اند، تهیه می‌شوند. اگر B و A مونومرهای یک کوپلیمر باشند، در اینصورت آرایش کوپلیمر ممکن است به صورت زیر باشد: ...AABABBBAA مثالهایی از این نوع ، کوپلیمرهای کلرواتن- اتنیل- اتانوات (وینیل کلراید- وینیل استات) و فنیل اتن- بوتا ۱و۳ - دین می‌باشند. در مورد کوپلیمر کلرواتن – اتنیل اتانوات حضور اتینل اتانوال باعث افزایش حلالیت و بهبود خاصیت قابلگیری (توسط افزایش میزان جاری شدن) در مقایسه با هموپلیمر کلرواتن می‌شود. ـ کوپلیمرهای متناوب (alternating copolymers) در این کوپلیمرها ، واحدهای تکراری مختلف بصورت متناوب درون زنجیر پلیمری قرار گرفته اند. در واقع هنگامی که نسبت واکنش پذیری دومونومر B و A صفر باشد، مونومرها به هیچ وجه با زنجیرهای پلیمر در حال رشد که دارای واحد انتهایی مشابه با آنها باشد، وارد واکنش نمی‌شوند. در نتیجه "کوپلیمریزاسیون متناوب" انجام می گیرد. آرایش یک کوپلیمر متناوب متشکل از مونومرهای B,A به صورت زیر می باشد: ...ABABAB مثالی از این کوپلیمرها ، محصولی است که از کوپلیمریزاسیون رادیکالی بوتن دیوئیک انیدرید (مالئیک ایندرید) و فنیل اتن با نسبت های مولی تقریبا مساوی بدست می آید. بوتن دیوئیک انیدرید همچنین می‌تواند بصورت رادیکال آزاد با فنیل اتین (فنیل استیلن) کوپلیمر شود. ـ کوپلیمرهای دسته‌ای (Block Polymers) > این کوپلیمرها بوسیله پلیمریزاسیون واحدهای هموپلیمر با جرم مولکولی کم بصورت دسته- دسته که با یکدیگر واکنش داده و کوپلیمر را تشکیل می دهند، تهیه می‌شوند. آرایش یک کوپلیمر دسته‌ای متشکل از مونومرهای B و A عبارتست از AAAA-BBB-AAAA…. کوپلیمرهای دسته ای را می‌توان با روشهای مختلفی تهیه کرد. یکی از این روشها با مکانیسم آنیونی انجام می‌شود که در مرحله اول یک نوع از مونومرها بصورت آنیونی پلیمر می‌شوند و واکنش تا آنجا ادامه پیدا می کند که مونومرها به مصرف برسند پس به پلیمر زنده بدست آمده مونومر دیگر اضافه می‌شود که این مونومر نیز به زنجیر اضافه می‌گردد و قسمت دوم زنجیر را بوجود می‌آورد و این فرآیند را می‌توان در صورت لزوم به همیتن ترتیب تکرار کرد. کوپلیمرهای دسته‌ای که از نظر تجارتی دارای اهمیت هستند شامل کوپلیمرهای قسمتی فنیل اتن- بوتا- ۱و۳- دین می‌باشند که از جمله لاستیک های گرمانرم بشمار می‌روند. ـ کوپلیمرهای پیوندی (Graft Copolymers) در این کوپلیمرها ، یک شاخه اصلی هموپلیمر با تعدادی شاخه جانبی وجود دارد که هر شاخه جانبی ، هموپلیمر مونومر دیگری می باشد که روی شاخه اصلی پیوند زده شده است. آرایش یک کوپلیمر پیوندی شامل مونومرهای A بعنوان شاخه اصلی و مونومرهای B بعنوان شاخه فرعی بصورت زیر می‌باشد: AAAAAA B B B B کوپلیمرهای پیوندی را می‌توان با آغاز کردن پلیمریزاسیون مونومری مانند B بصورت رادیکال آزاد در حضور هموپلیمری از مونومر A تهیه کرد. رادیکالهای آزادی که بوجود می آیند باعث برداشته شدنم اتمهایی در امتداد زنجیر پلی (A) می‌شوند. و به این طریق محلهای رادیکالی را بر روی زنجیر بوجود می‌آورند که پس از این محل‌ها پلی (B) می‌تواند رشد پیدا کند. نمونه ای از یک کوپلیمر مهم صنعتی ، کوپلیمری است که از حدود ۸۵ درصد کلرید پلی وینیل و ۱۵ درصد استات پلی وینیل تشکیل شده است و به عنوان ماده پایه در اکثر ثباتهای وینیلی بکار می‌رود. از دیگر کوپلیمرهای پیوندی که از اهمیت صنعتی برخوردارند می‌توان پروپن نیتریل بوتا- ۱و۳ – دین و فنیل اتن را نام برد. منیع : آفتاب