جستجو در تالارهای گفتگو

آیا مجادله فلسفی پیرامون ترمودینامیک, بیهوده است؟ آیا ممکن استبحثها و مجادلات فلسفی پیرامون چنین مباحثی که در حیطه و قلمرو فلسفه علم جای می گیرنداساساً پوچ و بیهوده باشند؟ صاحبنظران مکاتیب زبان شناسی علم تفسیر(Hermeneutics) نظیر پل ریکور و دوره اول ویتگنشتاین اعتقاد داشتند که مشاجرات فلسفی اصلاً درباره جهان نیستند وفقط نوعی بحث زبان شناسی هستند. در نتیجه برای آنها هرگونه فلسفه, بیشتر برای به دورافکندن فلسفه بود تا اینکه مثلاً در جهت تدوین مسائل فلسفه علم باشد. ویا طرفداران مکتب فرا استراکتورالیسم(post structuralism)و شخص میشل فوکو امکان مباحثی تحت عنوان فلسفه علم را باطل می دانند. پوزیتیویستها (positivists)نیز قدرت علم را تا حدی زیاد می دانند که نیاز به هرگونه فلسفه ای را باطل تلقی می کنند . از دیدگاه آنان این بحثها بیشتر, نوعی "خیالبافی فیزیکی" است. از این رو _ رودلف کارناپ_ که در تاریخ فلسفه علم معاصر به عنوان یک پوزیتیویست شناخته می شود پایان عمر متافیزیک را در 1930 نشان داد و هرگونه مجادله فلسفی در این زمینه را پوچ و بیهوده اعلام کرد. در اگزیستانسیالیسم دو دیدگاه رایج در این باب وجود دارد. اگزیستانسیالیست هایی نظیر هایدگر, طبیعت را موضوع تعمق فلسفی می دانند و در نتیجه به نوعی پرداختن به فلسفه علم را می پذیرند. در حالیکه مکتب اگزیستانسیالیسم ژان پل سارتر موضوع چنین بحث های فلسفی را خود آگاهی انسان می داند. در هر حال دیدگاههایمتفاوتی نسبت به حقانیت مباحث (Discourse) فلسفه علم وجود دارد. برخی این مجادلات را بیهوده و یا یک جدل بی حاصل صرفاً زبانی ارزیابی کرده اند و برخی دیگر پرداختن به این مسائل را جستجوی اساسی ترین پرسشهای فلسفی دانسته اند. موضوع این نوشتار تحلیل دیدگاههایی است که حقانیت مبحث فلسفه علم را پذیرفته اند. فلسفه علم از نظر آنچه نتایج فلسفی علوم است به بخشهای مختلفی تقسیم می شود. مسائل مرتبط با متافیزیک, مسائل معرفت شناختی(Epistemology) نظیر تئوری های شناخت و مبانی و پیش فرضهای فلسفی و دسته بندی موضوعشناخت بین عینیت و ذهنیت, یا مسائل ارزش شناختی(Axiology) و الی آخر. اما چگونگی شکل گیری تئوریهای علمی یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه در فلسفه علم می باشد . مساله چگونگی شکل گیری تئوریهای علمی , مشتمل بر دونظریه اصلی میباشد _ یکی نظریه توماس کوهن(T.Kuhn) ودیگری نظریه کارل پوپرK.popper)) _نظریه توماس کوهن تحت عنوان نظریه سوبژکتیویستی یا ذهنیت گرایانه((subjectivity و همچنین نظریه کارل پوپرکه در کتاب دانش عینی objective knowledge بیان شده است بیشتر به نام نظریه ابژکتیویستی یا عینیتگرایانه(objectivity) شهرت دارد. کوهن اعتقاد داشت که "علوم بر مبنای پارادایم (paradigm) با سرمشق های معین جلو می روند. این سرمشق ها پیش فرض های قبول شده ای هستند که در حل مسائل مورد تحقیق , هیچگاه مورد تردید واقع نمیشوند". مثلاً در پارادایم نیوتنی , زمان و مکان مستقل از یکدیگر وجود خارجی داشته و نیرو در این سیستم برابر است با حاصلضرب جرم در شتاب. اما این پیش فرض های از پیش قبول شده بر دانش حضوری یا همان ادراک شهودی (Intuitive reasoning) تکیه دارند که چندان محل اطمینان و یقین نیست. از همین روست که امکان دارد سرمشقهای شهودی در پارادایم ها که در یک زمان کاملاً بدیهی بوده در زمان دیگراعتباری نداشته باشند. بعنوان مثالپس از ارائه نظریهنسبیت, " فرض فیزیک کلاسیک در مورد مطلق بودن همزمانی ,که بر مبنای بدیهیات اولیه و فرضهای پیش آزمونی قرار داشت" دیگر یک بدیهی بی نیاز از تحلیل محسوب نمی شود.توماس کوهن می گوید هرگاه تعداد زیادی از مسائل تحقیق, خود پارادایم را زیر سوال ببرند شرایط بحرانی پیش آمده و در این حالت به تدریج پارادایم جدیدی شکل می گیرد که جایگزین پارادایم قدیمی میگردد. (مثل جایگزینی تئوری نسبیت اینشتین به جای تئوری های مکانیک نیوتنی) . از این رو مطابق با نظریه ذهنیت گرایانه کوهن, واقعیت های عینی, هرگز نتایج تئوریک فلسفی به بار نمی آورند وبه بیان دیگر این ذهنیت است که برعینیت تقدم دارد. در ترمودینامیک با مفاهیمی نظیر مدل ایده آل سیکل کارنو یا سیکلهای معادل آن روبرو هستیم که گفته می شود هیچ نتیجه عینی در بر ندارند.و این درحالیست که عملی نبودن سیکلهای معادل سیکل کارنو , بیشتر از جنبه مواجهه با محدودیت عمل ابزارهای مورد استفاده می باشد نه ازاین بابت که مدلهای ذهنی مذکور, اساساً امکان عملی شدن نداشته باشند. بنابراین می توان تصور کرد که روزی انسان بتواندبر محدودیتهای سد راه عملی شدن برخی از مدلهای ترمودینامیکی, غلبه کند وتجارب بعدی تدریجاً به شکل گیری پارادایم جدیدی منجر شود و حتی اصول مسلمه ترمودینامیک کلاسیک نیز مورد تردید قرار گیرند. هیچ استبعادی ندارد روزیابزارها و سیستمهایی طراحی شوند که با ابداع روشهای خاص به نوعی ازمحدودیت و الزامقانون دوم ترمودینامیک راه گریزی پیدا شود. وشاید در آنصورتتحولات شگرفی در زندگی انسان بوجود بیاید . از این رو مجادله فلسفی پیرامون ترمودینامیک, بیهوده به نظر نمی رسد.

Humming ( ناپایداری احتراق) در فرایند احتراق سوخت با هوا مخلوط شده و می سوزد به طور کلی احتراق به دو دسته تقسیم می شود: سوخت و هوا ابتدا مخلوط می شوند سپس می سوزند احتراق و مخلوط شدن همزمان رخ می دهند. در سیستمهای احتراق قدیم و هوا بطور جداگانه وارد قسمت احتراق شده و در آنجا مخلوط و مشتعل می شوند.( احتراق دیفیوژن) در چنین وضعیتی ، دمای شعله به طور قابل ملاحظه ای بالا بوده و می تواند ازC 1150 ° فراتر رود. این نوع احتراق به علت دمای بالای شعله و همچنین عدم امکان آمیزش کامل و یکنواخت سوخت و هوا ،NOX بالایی تولید می کند، همچنین مصرف سوخت بالایی به دنبال دارد. سیستمهای پیشرفته امروزی که میزان آلاینده های کمتری دارند، به صورت کاملا متفاوتی عمل می کنند. بدین صورت که سوخت و هوا در بالا دست محفظه ی احتراق با هم پیش مخلوط (پریمیکس) می شوند. در این روش حجم بسیار بالاتری از هوا (بیشتر از آنچه برای واکنش با سوخت لازم است) در مجاورت سوخت قرار گرفته یا اصطلاحا مخلوط بسیار رقیقی از سوخت و هوا در احتراق شرکت می کنند.در این وضعیت انرژی آزاد شده حاصل از احتراق ، به حجم هوای بیشتری منتقل می شود.لذا دمای محصولات احتراق ، به میزان قابل ملاحظه ای کمتر و در نتیجه میزان NOX کمتری نیز تولید می شود. هرچند در این روش NOXکمتری تولید می شود ، اما این روش خود باعث به وجود آمدن مشکلات جدیدی می شود. ایجاد یک مخلوط قابل اشتعال در ناحیه بالا دست محفظه ی احتراق، بنابراین باید توجه ویژه ای به طراحی محفظه ی احتراق داشت ،تا از انتقال شعله به بالا دست (flash Back) جلوگیری شود. ثانیا در برخی موارد ممکن است شعله پایلوت برای پایداری شعله استفاده شود. به دلایلی که بطور کامل علت آن مشخص نیست ، این سیستم هاتمایل زیادی به بروز ناپایداری در احتراق دارند. این ناپایداری ها با نوسانات فشار در محفظه احتراق ، نوسانات گرمایی ایجاد كرده و نوسانات د بی جریان آشکار می گردد و با نامهای مختلفی چون screech, buzz , rumble-haming شناخته می شوند و بصورت یک پدیده مخرب محسوب می شود، که تا به حال به تعداد زیادی از توربین های گازي آسیب رسانده است. این نوسانات فشار، چند صد بار در ثانیه رخ می دهد و باعث تسریع در فرسوده شدن ، آسیب و ایجاد ترک در قطعات می گردد. مکانیزم عملکرد این ناپایداری ها، مانند رفتار یک سیستم صوتی است که میکرفن آن در مقابل بلندگوی خود قرار گرفته است. با بروز اغتشاش در بلند گو ، میکرفن آنرا دریافت نموده و پس از تقویت ، اغتشاش ایجاد شده با دامنه بیشتری از بلندگو خارج می شود . به همین ترتیب دامنه اغتشاشات به سرعت و به شدت افزایش می یابد. مشابه چنین وضعیتی در محفظه ی احتراق نیز اتفاق می افتد. هرگونه اغتشاش و نوسان در فشار یا ترکیب سوخت ، باعث ایجاد نوسان در شعله و انرژی آزاد شده آن می شود.كه تولید امواج صوتی را به همراه دارد.این امواج که از مرکز شعله دور می شوند، پس از برخورد به دیواره محفظه احتراق ، این فرایند بصورت حلقه بسته و خود تحریک به سرعت تکرار می شود و دامنه ارتعاشات آن به شدت افزایش می یابد تا به حد اشباع خود برسد. کمتر از 0.01 درصد از انرژی ازاد شده در فرایند احتراق در صورتیکه در میدان صوتی محفظه ی احتراق و به عبارت دیگر در سیکل بسته فوق قرار گیرد، می تواند نوسانات فشاری معادل 1 PSI ایجاد نماید. این نوسانات مخرب ، مشابه سیستمهای ارتعاشی در یک فرکانس مشخص اتفاق می افتد که تابعی از هندسه محفظه احتراق و دمای گازهای آن می باشد.