جستجو در تالارهای گفتگو

چکیده: انسان ها در هر زمان به تناسب نیازی که احساس می کنند برای سازگار کردن شرایط جغرافیایی، تغییراتی در اکوسیستم محیط خود بوجود می آورند. منطقه لارستان نیز از این قایده مستثنی نبوده و از ویژگی های اقلیم گرم و خشک آن، دیوارهای بلند و سایه دار، بادگیرها و از همه مهم تر و گسترده تر آب انبارها می باشد. این پدیده مهم، از اوایل روزهای شکل گیری شهر، نقش اساسی در مورفولوژی آن ایفا کرده است. در این پژوهش با انجام تحقیق جامعی، به مستند سازی و بررسی آب انبارهای عمومی لارستان و مطالعه موردی 211 نمونه از آنها پرداخته شد. در این بررسی آب انبارها با توجه به 11 جنبه مختلف تقسیم بندی شدند. در برداشت های انجام شده که 58 درصد آنها را آب انبارهای شهری، 9 درصد روستایی و 33 درصد را صحرایی تشکیل می دهد، بیشترین مشاهدات را می توان مربوط به پوشش گنبد 105 مورد، مخزن استوانه 189 مورد، دسترسی به وسیله پلکان داخلی 211 مورد، آب رسانی غیر مستقیم 128 مورد، تهویه توسط روزنه 209 مورد، مصرف آب شرب 148 مورد و نمای ساده با 176 مورد فراوانی را عنوان نمود. همچنین حجم کل آب انبارهای منطقه که 65 درصد آنها فعال، 17 درصد نیمه فعال و 18 درصد غیر فعال می باشند، در حدود 1.87 میلیون مترمکعب تخمین زده شد. در نهایت اقتصادی ترین و بهترین تصمیم جهت جلوگیری از تخریب این پدیده مهم و بقای حیات منطقه، حفظ کاربری ذاتی آب انبارها ارایه شد. مشخصات مقاله:مقاله در 17 صفحه به قلم علی کاظمی(دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری زهکشی،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد مرودشت)،فردین بوستانی(استادیار دانشگاه آزاد اسلامی،واحد مرودشت)،ناصر طالب بیدختی(استاد دانشگاه شیراز).منبع:جغرافیای طبیعی لارستان بهار 1390 شماره 4 (پیاپی 11).ensani.ir معماری آب انبارها در محیط طبیعی لارستان.pdf

یزد اولین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی جهان بعد از شهر ونیز ایتالیاست. همین دو ویژگی کافی است تا ایرانیان بدانند کشوری به وسعت تاریخ جهان دارند و شهری کویری که می توانند خشت به خشت، ریگ به ریگ و لحظه به لحظه تاریخ آن را به رخ جهانیان بکشند. دومین شهر تاریخی جهان "برترین" جاذبه های گردشگری، تاریخی و میراث فرهنگی زیادی دارد که هر کدام از آنها می تواند به تنهایی جاذبه ای منحصر به فرد برای بازدید گردشگران و دوستداران میراث فرهنگی و تاریخ ایران و جهان باشد. این شهر به شهر بادگیرها معروف است. به دارالعباده، شهر دوچرخه‌ها، شهر شیرینی، شهر قنات و قنوت و قناعت و شهر آتش و آفتاب. تاریخ نویسان معتقدند که قدمت یزد به پیش از اسلام می رسد. عده ای هم می گویند که شاید شهر تاریخی یزد را باید در نقطه دیگری غیر از مکان کنونی آن جستجو کرد. اما با این حال قدمت بسیاری از آثار تاریخی کشف شده در شهر یزد به قرن پنجم هجری باز می گردد. در عین حال کشف بناهای دیگری متعلق به قرن های دوم و سوم هجری، تردیدها را در تخمین قدمت شهر یزد بیشتر می کند. در هر صورت تاریخ سکونت انسان در این خطه از هزاره سوم پیش از میلاد فراتر رفته است، به طوری که در عهد پیشدادیان طایفه های در حال کوچ از بلخ به پارس، این سرزمین را یزدان نامیدند و از آن زمان به بعد یزد محل عبادت شد. یزد را از آن جهت امن ترین شهر می دانند که جنگ و بلایای طبیعی تاکنون نتوانسته به آن صدمه ای وارد کند. به همین دلیل است که تاریخ نویسان از آن به عنوان امن ترین شهر ایران یاد کرده اند. مارکوپولو جهانگرد ایتالیایی نیز درباره یزد می گوید که تجار جاده ابریشم این شهر را به لحاظ امنیت مالی و جانی آن دوست دارند.

مقدمه آب انبار ( امبار) در سراسر راه هاي ايران و در شهرهاي اين سرزمين به تعداد بسيار ديده مي شود و برخي از آنها كه در شهرهاي خشك و كم آب ساخته شده خود اثري بسيار زيبا و از لحاظ معماري شايان توجه است. اصولا در ايران پيدا كردن آب به خصوص آب خنك ، ‌هميشه مساله بوده است. از معماري عناصر ديگري مثل چاه آب سرد اطلاعاتي در دست نداريم ، ‌فقط اين موضوع روشن است كه چاه را در زمستان پر از برف كرده و در تابستان از آن استفاده مي كرده اند.(پیرنیا ، محمد کریم ، آشنایی با معماری اسلامی ایران،انتشارات سروش دانش ، ص213) سابقه ي ساخت آب انبار در ايران بسيار طولاني است . قدیمی ترین آثار به جای مانده از آب انبار تقریبا با پیدایش اولین تمدن های ایران همزمان است؛ هنوز آب انبارهايي از قرن ششم و هفتم هجري به جاي مانده است. مخزن آب انبار شهر ایلامی –در دوران چغازنبیل که مربوط به هزاره ی دوم قبل از میلاد می باشد ، هنوز پابرجاست. از دوران حکومت هخامنشیان نیز بقایای آب انبار و آب راه های متعدد در قصرتخت جمشید وجود دارد. در شهر های گرم و خشک ایران ، هر محله ای اغلب برای خود یک آب انبار داشته که توسط اهالی محل احداث می شده و یا گاهی بانی آن یکی از افراد خیرخواه محله بوده است. آب انبار توسط اهالی خود محل اداره می شد و از کسی مبلغی برای استفاده از آن گرفته نمی شد ؛ فقط اهالی محل خرج تعمیرات و نگهداری آن را می پرداختند. آب انبار های مهم دارای سردر ورودی زیبایی بودند که با انواع کاربندی ها و مقرنس ها تزیین می شده و گاهی شعری در جهت سلام بر حسین(ع) و لعنت بر یزید و یا یادآوری خیری که بانی آن« انجام داده بر روی کاشی های هفت رنگ نقش می بست. تاریخ احداث آب انبارها معمولا در درگاه آنها ثبت می شده است که گاهی این تاریخ به حروف ابجد نگاشته می شده است. (قبادیان ، وحید، بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران، ،انتشارات دانشگاه تهران،ص298) قسمت هاي مختلف یک آب انبار: نخست تنوره يا خزينه كه براي مسائل ايستايي جلوگيري از فشارهايي كه آب بر بدنه مي آورد،در داخل زمين قرار مي گيرد و روی این مخزن را با طاق قوسی یا گنبدی می پوشاندند. این مخازن غالبا یک و در برخی موارد دو راه پله برای برداشت آب از مخزن داشته اند. (شکل4-11) (همان کتاب) دوم راهي براي وارد شدن به آب انبار در قسمتي كه شير داشته است(پاشير) (شکل2-11)(همان کتاب) سوم بادگير يا خيشخان(شکل13-11)(همان کتاب) در دامنه کوه الوند (همدان) ، خانه ها اغلب چاه داشتند. البته بعضی از خانه ها که بر روی مجرای زیرزمینی قنات ساخته شده بودند ، می توانستند مستقیما از آب قنات استفاده کنند. در این گونه خانه ها مسیر قنات از زیرزمین رد می شده که اتاقی به نام حوضخانه در آنجا بنا می کردند. این مکان در تابستان بسیار خنک بوده و جهت استراحت ، استفاده می شده است. (همان کتاب،ص300) ادامه دارد