جستجو در تالارهای گفتگو

چکیده: انسان ها در هر زمان به تناسب نیازی که احساس می کنند برای سازگار کردن شرایط جغرافیایی، تغییراتی در اکوسیستم محیط خود بوجود می آورند. منطقه لارستان نیز از این قایده مستثنی نبوده و از ویژگی های اقلیم گرم و خشک آن، دیوارهای بلند و سایه دار، بادگیرها و از همه مهم تر و گسترده تر آب انبارها می باشد. این پدیده مهم، از اوایل روزهای شکل گیری شهر، نقش اساسی در مورفولوژی آن ایفا کرده است. در این پژوهش با انجام تحقیق جامعی، به مستند سازی و بررسی آب انبارهای عمومی لارستان و مطالعه موردی 211 نمونه از آنها پرداخته شد. در این بررسی آب انبارها با توجه به 11 جنبه مختلف تقسیم بندی شدند. در برداشت های انجام شده که 58 درصد آنها را آب انبارهای شهری، 9 درصد روستایی و 33 درصد را صحرایی تشکیل می دهد، بیشترین مشاهدات را می توان مربوط به پوشش گنبد 105 مورد، مخزن استوانه 189 مورد، دسترسی به وسیله پلکان داخلی 211 مورد، آب رسانی غیر مستقیم 128 مورد، تهویه توسط روزنه 209 مورد، مصرف آب شرب 148 مورد و نمای ساده با 176 مورد فراوانی را عنوان نمود. همچنین حجم کل آب انبارهای منطقه که 65 درصد آنها فعال، 17 درصد نیمه فعال و 18 درصد غیر فعال می باشند، در حدود 1.87 میلیون مترمکعب تخمین زده شد. در نهایت اقتصادی ترین و بهترین تصمیم جهت جلوگیری از تخریب این پدیده مهم و بقای حیات منطقه، حفظ کاربری ذاتی آب انبارها ارایه شد. مشخصات مقاله:مقاله در 17 صفحه به قلم علی کاظمی(دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری زهکشی،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد مرودشت)،فردین بوستانی(استادیار دانشگاه آزاد اسلامی،واحد مرودشت)،ناصر طالب بیدختی(استاد دانشگاه شیراز).منبع:جغرافیای طبیعی لارستان بهار 1390 شماره 4 (پیاپی 11).ensani.ir معماری آب انبارها در محیط طبیعی لارستان.pdf

شهرستان لارستان از شمال به شهرستان جهرم، شمال شرقی به شهرستان داراب و زرین دشت، شمال غرب به شهرستان فیروزآباد، قیروکارزین و خنج و از جنوب به استان هرمزگان و شهرستان لامرد و مهر، از غرب به شهرستان لامرد و مهر و از شرق به بخش فین شهرستان بندرعباس منتهی می شود. تاریخچه شهر لار در دوران قدیم به منطقه وسیعی از جنوب ایران ایالت لارستان اطلاق می‌شده‌است. که مشتمل بوده‌است از: بندر گمبرون(بندر عباس) ، بندر لنگه ، بستک ، خمير، جزاير تنب بزرگ و كوچك، هرمز، قشم، تارم، فرگ، فرامرزان، جناح، درز و سايبان، صحراي باغ، گاوبندي ( پارسيان )، بحرين، فين، جهرم ،لامرد ، مهر ، خنج ، اشكنان ، گله دار ، بنارويه، علامردشت ،گراش ، جویُم، اوز، بیرم، عسلویه ، شهرستان کنگان و گزدان تمام این مناطق جزء «ایالت لارستان» به مرکزیت لار بوده‌است. اولین تاریخی که از لار ذکری به میان آورده است، تاریخی طبری (جلد اول ص ۸۲۰) است که از لار بنام (الار) نام برده و حکایت می‌کند که چگونه شاهنشاه اردشیر ساسانی بر سرزمین پر نعمت الار که خاک کشور ایران بوده و به دست دشمنان وی تقسیم شده بود تسلط می یابد که با گذشت زمان خذف حرف (ا) از کلمه الار بعید به نظر نمی رسد. ظاهراً این شهر از طرف کیخسرو و به گرگین کیلاد پهلوان تاریخی سلسلهٔ کیانی تفویض شده است و فرزندان گرگین تا قرنها در این ناحیه حکومت داشته اند و سلسلهٔ محلی پادشاهان میلادی را تشکیل داده اند. این شهر در زمان ساسانیان به علت واقع شدن آتشکده فرنبغ در روستای کاریان مورد توجه بوده است. حمدالله مستوفی اولین تاریخ دانی است که از این شهر اسم برده و می گوید: مردم لار بیشتر تاجر میباشند و سفر بحرو بر می کنند. در قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی سکه نقره ای ضرب می شده که در سواحل خلیج فارس و هند رواج داشته و چون این سکه ابتدا در لار ضرب می شده به لارین شهرت یافت. این سکه از نقره‌های عالی و در نهایت با ظرافت ضرب می شده و ۹/۴ گرم وزن داشت و به علت جنس نقره اش بسیار صیقلی و جلادار و شکل آن شبیه قلم و در حدود چهار بند انگشت طول داشت و دو سر آن به هم وصل می شد پس از تصرف لارستان به دست شاه عباس این سکه‌ها از رونق افتاد ولی در هندوستان همچنان رواج داشت. سرزمین لاردرآغازتحت عنوان «لاد» شناخته می شد ولاد یعنی اساس و بنیاد هرچیز.۱ علاوه بر این «لاد» نام یکی از پسران حکام قدیم پارس بوده است . او این شهررا بنانهادو بدین ترتیب نام خویش را در منطقه به یاد گار گزارد.دریکی از چاپهای شاهنامه فردوسی این بیت آمده است : سپاهان به گودرز کشواد داد به گرگین میلاد هم «لاد» داد تغییر شکل حرف «د» به «ر» یکی از تغییرات خیلی دقیق در زبان ارمنی، لهجه‌های دریای خزرو گویش تاتی می باشد. در میان انبوه منابع تاریخی ، کهن‌ترین نوشته ای که در آن ازلاریاد شده است می توان از «کارنامه اردشیر بابکان» که بی شک ازادبیات اصیل دوره ساسانی و احتمالاً متعلق به عصر انوشیروان می‌باشد نام برد. دراین کتاب نام لاربصورت «کلال» ضبط شده است . طبری مورخ بزرگ قرون اولیه اسلامی بنا به استناد (خدای نامه )در کتاب (تاریخ الرسل و الملوک )مورخ بعدی است که به طور اجمال از لشکرکشی اردشیر به «الار» صحبت رانده است. ضبط نام «لار» بین مورخین قرون اولیه اسلامی مختلف آمده و به اشکال گوناگون : کجاران ، کلال ، الار، ایراهستان ، خوزیهراستان ، خوجهراستاق ثبت شده است. الار، نام یکی از دهکده‌های باستانی و ساحلی منطقه هزو و سیف یا اراسیف بوده که رقیب اردشیردرآنجا زندگی می کرده است امروزه در بخش اوز روستایی بنام «گلار» وجود دارد که ممکن است با «گولار» که «نولدکه» آلمانی در ترجمه کارنامک ازآن نام می برد بی ارتباط نباشد. این سرزمین پهناوررا، کیخسرو۹ به گرگین۱۰بخشید و او رهسپارلارگردید . بدین ترتیب سلسله پادشاهان مستقل و نیمه مستقل میلادی در لار بنا نهاده شد. حکام لار ازنژاد گرگین میلادند که در عصر کیان به حکومت لار منصوب شده بودند . ازآن تاریخ اولاد او درآن ولایت حاکم و فرمانروا بوده و در زمان ملوک الطویفی بیش از پیش اقتدار یافته اند.۶ به نظر می رسد که مسلمان شدن مردمان این ناحیه قرنها پس از غلبه اسلام صورت گرقته و تامدتهای مدید مسکن زرتشتیان و محل عبور ایشان از ایران به طرف هندوستان بوده است . یکی از دلایل این امر بر پا بودن آتشکده آذر فرنبغ «آتشکده کاریان» تا قرن چهارم هجری است . تا قرن پنچم هجری جاده باستانی تجارت جنوب به بندر آبادان سیراف از یکسو و ازطرف دیگر از طریق داراب به کرمان و سواحل جنوبی آن ختم می شده است و منطقه لارستان به همین دلیل در خلا سیاسی ، تجاری و بدور از درگیری‌های سیاسی داخلی ایران بزرگ تحت سلطه پادشاهان محلی خویش به موجودیتش ادامه می داده است و همین امر دلیل اصلی عدم ضبط نام این منطقه در نوشته‌های جغرافیایی قرون اولیه اسلامی است . با افول شهر سیراف ، راه تجاری از طریق لار دوباره جلب توجه نموده و موقعیت سیاسی آن را بالا برد ولارستان در اوایل قرون وسطی با حفظ استقلال سیاسی خویش در حاکمیت سلاجقه اهمیت خود را به عنوان یک منطقه مهم در ایران حفظ کرد. همان طور که گفته شد پس از ظهور دین مبین اسلام به دلیل وجود «آتشکده کاریان»آذر فرنبغ قرنها طول کشید تا نور اسلام در این شهرتابیدن گرفت . ولی مردم متمدن و انسان دوست لارستان خیلی زود با این دین بزرگ پیوند ناگسستنی بستند، به طوری که در قرون بعد لارستان نخستین خاستگاه حکومت عدل اسلامی شد و قیام سید عبدالحسین مجتهد لاری در این زمینه شهرت جهانی دارد . علاوه بر آن نیز می توان از خنثی کردن شورش‌های به پا خواسته در کناره‌های خلیج فارس و جنگ با پرتقالی‌ها و برتری بر آنان را نام برد. در اردیبهشت سال ۱۳۳۹شمسی زلزله ویران کننده ای شهر لار را لرزاندو بسیاری از محلات و خانه‌های آن را ویران کرد.در همان سال به همت افراد خیر سازمان شیر و خورشید و موسسه‌های داخلی و بین‌المللی در ۳ کیلومتری جنوب شهرقدیم ، شهرجدید ، به وسعت اولیه صد هکتار طراحی و طبق نقشه یک شرکت اروپایی ساخته شد. لار امروز شامل دو قسمت نزدیک به هم است و به عبارتی شهرقدیم و شهرجدید در کنار هم لار را می سازند. شهرقدیم آن که دارای کوچه‌های تنگ و باریک و دارای خانه‌های خشتی و کاهگلی است که بیشتراین خانه‌ها و کوچه‌ها پس از آن زلزله بزرگ ویران و نابود شدند و شهرجدید آن نیز شهری است بدون کوچه که درآن هیچ کوچه ای دیده نمی شود و دارای خانه هایی محکم و ضد زلزله است.