يك موضوع كامل و دقيق درمورد گلخانه

دختری از شمال · 21 آذر، ۱۳۸۸

مهمترین خصوصیت پوشش گلخانه این است که بیشترین مقدار نور و حرارت آفتاب را از خود عبور داده و به گیاه برساند. در هیچ یک ازانواع پوششها انتقال نور و حرارت صد درصد نیست زیرا در هر حال مقداری از نور، منعکس شده و یا جذب پوشش می شود. بین پوششهای مختلف شیشه از نظر عبور نور مقام اول را دارد و پوشش پلاستیکی بعد از شیشه در مقام دوم قرار دارد.

پوشش شیشه ای: کیفیت و مرغوبیت شیشه و نیز ابعاد آن در میزان عبور نور تأثیر دارد. هر چه درصد آهن در شیشه بیشتر باشد، شیشه کدرتر شده و درصد نور کمتری را از خود عبور می دهد. قطعات بزرگتر شیشه از نظر عبور نور بهتر از قطعات کوچک است زیرا بع قاب آهنی یا چوب کمتری نیاز دارد و سایه اندازی کمتری در گلخانه انجام می شود. ولی شیشه های بزرگ در برابر برف و باد مقاومت کمتری دارند و زودتر می شکنند. درز بین شیشه ها و قالبهای فلزی اکثراً مقداری هوا را از خود عبور می دهند. به همین دلیل پوشش شیشه ای دائماً تهویه مختصری در گلخانه ایجاد نموده و به علت خارج کردن رطوبت اضافی کمتر از پوشش پلاستیکی عرق می کند.

امروزه گلخانه با پوشش شیشه ای از پرهزینه ترین انواع گلخانه ها است و اگر چه چنین ساختمانهایی صر سال یا با نگهداری صحیح حتی بیش از این دوام می آورند ولی هزینه بالای ساخت و نگهداری آنها به اضافه مشکلتر بودن احداث آنها نسبت به پوششهای پلاستیکی سبب شده است که اکثر تولیدکنندگان محصولات گلخانه ای روی به استفاده از این پوشش پلاستیکی بیاورند.

پوشش پلاستیکی: برای پوشاندن گلخانه ها از ورقه های نازک پلاستیکی مانند پلی اتیلن، پلی استر، پلی کلرید وینیل (P.V.C) پلی فلوئوریدوینیل (P.V.F) استفاده می شود. امروزه به دو دلیل از پلی اتیلن استفاده میشود:

1. این پلاستیک را می توان روی اسکلتهای دائمی گلخانه به کار برد که خود صرفه جویی قابل ملاحظه ای با توجه به هزینه گلخانه های شیشه ای است. حتی می توان پلاستیک را روی اسکلتهای کم دوام نظیر آنهایی که در گلخانه های کوآنست بکار می روند مورد استفاده قرار داد.

2. هزینه حرارتی این گلخانه ها در مقایسه با گلخانه های یک لایه ای یا گلخانه های FRP به میزان 40% پائینتر است.

پلی اتیلن بیشترین مورد استفاده را در پوشش گلخانه ها دارد. تقریباً تمام گلخانه های اخیر دولایه اند. لایه بیرونی معمولاً6 mm ضخامت دارد. درحالیکه لایه دورنی ممکن است0.1-0.5mm ضخامت داشته باشند. پلی اتیلن مورد استفاده برای پوشاندن گلخانه حاوی ماده ضد (UV) (اشعه ماورای بنفش) هستند. درغیراینصورت چنین ورقه نازکی فقط می توانست به مدت یک فصل گرم دوام بیاورد. طول عمر معمول این ورقه ها 3 سال است و اخیراً نوعی ورقه پلاستیکی تولید شده است که 4 سال عمر دارد و به بازار نیز عرضه شده است.

پوشش پلی اتیلنی در زمستان سردتر از هوای داخل گلخانه است. وقتیکه هوای گرم و مرطوب گلخانه با پلی اتیلن سرد تماس پیدا می کند سرد می شود. در نتیجه بخار آب روی سطح پلی اتیلن به مایع تبدیل شده و از آنجاکه سطح، دافع آب است قطرات آب به پائین لغزیده و به هم می پیوندند. گیاهان مرطوب سریعتر بیمار می شوند و باعث گسترش بیماریها می شوند و در عین حال با افزایش رطوبت خاک میزان اکسیژن آن کمتر می شود. اگر سطح پلاستیک آب را سریعتر دفع می کرد، بخار متراکم به صورت قطرات ریز در می آمد که بسرعت به طرف سطح زمین جاری می شد. اسپری کردن سطح با یک ماده پاک کننده این تاثیر سودمند را خواهد داشت. ولی ماده پاک کننده خیلی سریع از روی سطح شسته می شود. مایعی بنام Sun clear وجود دارد که وقتی با اب رقیق می شود و در سطح پلاستیک اسپری شود، دوام خواهد داشت و کار ماده پاک کننده را می کند.

نتیجه دیگری که از این اسپری کردن بدست می آید، جلوگیری از کاهش انتقال نور است. در شب هر چیز گرم مثل گیاهان انرژی نورانی مادون قرمز (تابشی) به اطراف می تاباند. این وضعیت باعث می شود که مقادیر زیادی از گرما در گلخانه ها از دست برود. پلی اتیلن مانع ضعیفی در برابر نور مادون قرمز (IR) است. بکار بردن مواد نگهدارنده مادون قرمز(IR) در ساختن پلی اتیلن باعث نگهداری حدوداً نصف گرمای تابشی خواهد شد. در شبهای صاف و سرد به این وسطه می توان تا حدود 25% از کل گرمای تابشی که از دست می رود را در گلخانه نگه داشت و در شبهای ابری فقط می توان حدود 15% را ذخیره کرد.

نوری که در عمل فتوسنتز مورد استفاده قرار می گیرد تابش موثر (PAR) نامیده می شود که دارای طول موج 400-700 نانومتر است. انتقال PAR را میتوان با توجه به نوع و مواد شیمایی اضافه شده در پلی اتیلن تغییر داد. پلی اتیلنهایی که از عبور نور ماورای بنفش جلوگیری می کنند بطور متوسط حدود 78% از PAR را منتقل می کنند. پلی اتیلنهایی که مانع عبور IR می شوند و اتلاف انرژی تابشی را کاهش می دهند حدوداً 82% از PAR را منتقل می کنند. مقدار نور عبور یافته از میان دو لایه ای که گلخانه را پوشانده است در حدود مربع کسری اعشاری (کوچکتر از واحد) است که از یک لایه می گذرد.

پوشش دولایه:

امروزه عملاً تمام گلخانه های مدرن دارای پوشش پلاستیکی از سیستم هوای فشرده بین دولایه استفاده می کنند. دولایه پلاستیک که یکی از آنها مستقیماً روس سطح خارجی ورقه دیگر قرار می گیرند، توسط بالشتکی از هوای فشرده از یکدیگر جدا می شوند. لایه خارجی پلاستیک جهت کاهش نور ماوراءبنفش (U.V) باید 0.152mm ضخامت داشته باشد در حالیکه لایه درونی فقط نیاز به 0.102mm ضخامت دارد زیرا نور U.V در این محل کمتر است.

میزان کششی که به پلاستیک جهت نصب وارد می شود مهم است. زیرا پوشش پلاستیکی با تغییرات درجه حرارت منقبض و منبسط می شود. وقتیکه پوشش در یک روز سرد نصب می شود باید آنرا سخت کشید. در یک روز گرم با درجه حرارتی نزدیک به 27 °c باید به اندازه 5-8 cm در یک طرف از سرتاسر طول گلخانه (کوآنست با طول6.1 m) پلاستیک را آزاد گذاشت (کمتر کشید) تا در موقع انقباض در هوای سرد پاره نشود. اگر در هوای گرم پلاستیک محکم کشیده شود در هوای سرد زمستان پوشش پلاستیکی در نقاط اتصال پاره خواهد شد و برعکس در هوای سرد اگر ورقه محکم کشیده نشود شل شدن بیش از حد در هوای گرم باعث بوجود آمدن فضای اضافی هوا در بین دولایه خواهد شد.

یک کمپرسور هوا در داخل گلخانه برای دمیدن هوا بین دولایه پلاستیکی تعبیه می شود. معمولاً کمپرسور روی دیوار انتهایی گلخانه نصب میشود، سوراخی در دیوار انتهایی متصل به کمپرسور ایجاد می شود بطوریکه هوای تغذیه کننده کمپرسور از بیرون تامین می شود.

دختری از شمال · 21 آذر، ۱۳۸۸

بطور تقریبی ارتفاع گلخانه حدود یك سوم عرض گلخانه است . به عنوان مثال در گلخانه ای با عرض 6 متر ارتفاع گلخانه باید حدود 2 متر باشد . ارتفاع زیاد از حد نه تنها شكل گلخانه را ناموزون میكند بلكه هزینه نگهداری را نیز افزایش می دهد زیرا مقداری از گرمایی حاصله در ارتفاع بالایی از سقف در محلی كه قابل استفاده گیاه نیست منتشر شده و موجب بالا رفتن هزینه حرارتی گلخانه می شود مقدار حرارت گلخانه از كف تا سقف زیاد شده و با افزایش هر یك متر ارتفاع از كف گلخانه دمای هوا یك درجه سانتی گراد افزایش پیدا می كند و هوای بالاترین نقطه گلخانه همیشه چندین درجه گرم تری از سایر قسمت ها می باشد . ارتفاع گلخانه های فلزی بین 3 تا 5 متر انتخاب می شود ولی ارتفاع داربستی كه بوته ها به آن بسته می شود حدود 2 متر است . اما در كل برای ارتفاع گلخانه ها نظرات مختلفی وجود دارداگر چه از نظر میزان مصرف سوخت و هدر رفت گرما ارتفاع كمتر توصیه می شود ولی از دیدگاه دیگر شیوع آفات و بیماری ها در گلخانه با ارتفاع بیشتر كمتر و برتری دارد چون حجم هوای گلخانه با افزایش ارتفاع افزایش می یابد و در نتیجه موجب كاهش گسترش بیماری ها می شود و همچنین تجربه نشان داده كه گسترش بیماری در گلخانه با ارتفاع كمتر خیلی بیشتر از گلخانه با ارتفاع زیاد است . از طرفی بسیاری از گلخانه داران به خاطر احتراز از گسترش بیماری ارتفاع گلخانه را زیاد در نظر می گیرند و در فصل زمستان برای صرفه جویی در مصرف سوخت و جلوگیری از هدر رفت گرما بین سقف و گیاهان پوشش پلاستیكی نصب می كنند . كه در گلخانه های مدرن پرده پلاستیكی یعنی سقف كاذب با سرد شدن هوا و تاریكی به طرف پایین حركت كرده و فضا را كمتر می كند .

رطوبت نسبی : رطوبت نسبی مقیاسی از مقدار آب موجود در هوا در یك دمای داده شده می باشد. میزان تنفس گیاهان متأثر از رطوبت نسبی هوای اطراف می باشد؛ زیرا كه رطوبت نسبی، اختلاف فشار بخار بین سطح برگها و هوای اطراف را تعیین می كند. رطوبت نسبی بین 25 تا 80 درصد، تأثیر ناسازگاری برروی رشد اكثر گیاهان ندارد. رطوبت نسبی خارج از این محدوده می تواند مانع تنفس گیاه شده و به گسترش بیماریها كمك نماید. در ضمن رطوبت نسبی بالا موجب افزایش بیماریهای برگی در گلخانه می شود. رطوبت نسبی هوای داخل گلخانه به وسیله دمای سطوح داخلی تعیین می شود. كاهش جریان هوا و نیز كم شدن نرخ تعویض هوا، منجر به افزایش رطوبت نسبی می شود. یك گلخانه دار كه دارای گلخانه ای كاملاً بسته با پوشش دو لایه ای می باشد؛ باید از وجود امكانات تهویه كافی، كه برای كنترل رطوبت نسبی و نیز حداكثر دما لازم است، مطمئن باشد. رطوبت نسبی ایده آل برای گلخانه چیزی بین50 تا 60 درصد است. اگر رطوبت نسبی خیلی بالا باشد، شرایط برای حمله بیماریها به گیاهان فراهم می شود. اگر رطوبت نسبی خیلی پایین باشد، گیاهان از تنش آبی در رنج خواهند بود. رطوبت نسبی را می توان با آبیاری كردن درصبح و بیرون راندن هوای مرطوب كنترل نمود. باید توجه داشت كه هرگز نباید آبیاری را بعد از ظهر انجام داد.

ابعاد گلخانه :

در گلخانه های تك واحدی عرض گلخانه حدود 8 – 11 متر و طول آن حدود 60 تا 40 متر انتخاب می شود و در گلخانه های چند واحدی عرض هر دهانه حدود 8 متر و طول هر دهانه 30 تا 40 متر است .

مزیت گلخانه های بزرگ این است كه تهویه در آ» به راحتی صورت می گیرد و مشكلات ناشی از بیماری ها در آ» كمتر است . اما هزینه گرم كردن آن بیشتر از گلخانه های كوچك است . از طرفی دیگر گلخانه های كوچك مقاوم به طوفان , باد شدید و برف سنگین هستند و نیز بادشكن ها هم نقش حفاظتی بهتری را دراین نوع گلخانه ها ایجاد می كنند.

گرم کردن و خنک کردن گلخانه ها

گرم كردن گلخانه :

حرارت خورشیدی : پوشش گلخانه در روز انرژی تابشی خورشید را به صورت نور و امواج الكترو مغناطیسی جذب و این انرژی گیاهان , خاك و سایر اشیاء موجود در گلخانه را گرم می كند . این حرارت جذب شده توسط اشیاء داخل گلخانه در شب و در دمای پایین از آن ها منتشر می شود و با طول موج های بزرگتر ساطع می شود كه از پلاستیك عبور كرده ولی از شیشه عبور نمی كند .

اثر گلخانه ای Green house Effect : گرفتن پرتو ها ی نور با طول موج كوتاه و ساطع كردن پرتوها با طول موج بلند را اثر گلخانه ای گویند .

اثر گلخانه ای بر روی پوشش های مختلف متفاوت است به این معنی كه این موج ها از پلاستیك خارج می شود ولی از شیشه نمی تواند عبور كند.

كالری : مقدار گرمایی كه لازم است تا دمای یك گرم آب را یك درجه سانتی گراد افزایش دهد كالری گویند .

واحد گرمایی انگلستان (Btu) : مقدار گرمایی كه لازم است تا دمای یك پوند آب را یك درجه فارنهایت افزایش دهد واحد گرمایی انگلستان نامیده می شود .

چون گلخانه در زمستان قادر نیست كه تمامی گرمای مورد نیاز خود را از نور خورشید تامین كند بنابراین نیاز گلخانه به گرما از طریق مختلف لازم است كه به آنها اشاره می كنیم :

سیستم های گرمایی كه برای گرم كردن گلخانه ها مورد استفاده قرار می گیرند باید دارای خصوصیات زیر باشند : 1- امكان تامین حرارت مورد نیاز در سرد ترین شب سال را داشته باشد 2- حرارت را در سر تا سر گلخانه به طور یكنواخت پخش كند كه باعث كاهش بیماری ها , رشد مناسب گیاهان و افزایش كارایی آنها می شود .

تولید گرما در گلخانه می تواند به صورت منبع حرارتی مركزی یا موضعی باشد .

سیستم حرارتی مركزی : در این سیستم یك یا چند دیگ بزرگ بخاری در محلی قرار داده می شوند كه بخار آب یا آب داغ شده توسط این بخاری ها طول مسیری كه داخل گلخانه لوله كشی شده به حركت در می اید و تمامی محیط گلخانه را تقریبا به یك اندازه گرم می كند . كه البته هزینه اولیه آن زیاد است .

سیستم حرارتی موضعی (Hot Air Furnace) :در گلخانه های پلاستیكی كه به طور موقت احداث می شود و یا در زمان های خاص از سال مورد استفاده قرار می گیرد سیستم گرم كننده مركزی مقرون به صرفه نمی باشد و بهتر است از سیستم موضعی استفاده شود . در این روش بخاری در نقاط مختلف گلخانه قرار داده می شود و فقط محیط اطراف خود را گرم می كند و هزینه اولیه آن كم است از جمله این بخاری ها می توان به بخاری های منفرد و یا تراكمی اشاره كرد .

برای سوخت كامل نیاز به گاز اكسیژن است كه تامین هوای تازه برای احتراق توسط لوله های صورت می گیرد كه هوای تازه را وارد گلخانه می كنند و دود حاصله از سوخت را نیز به بیرون گلخانه هدایت می كنند البته برخی از گلخانه داران دود و دی اكسید كربن حاصل از سوخت و احتراق را به بیرون هدایت نمی كنند و تصور میكنند كه دی اكسید كربن حاصل از احتراق برای فتوسنتز گیاهان موثر است و به انها كمك می كند . هدایت دود ناشی از احتراق همراه با گاز های دیگر در گلخانه برای گیاهان و انسان مضر هستند و باعث مسمومیت گیاهان می شوند (دی اكسید كربن به صورت محدود و در شرایط ویژه ای برای برخی از گونه های گیاهان لازم است) سوخت كامل تولید آب و دی اكسید كربن می كند , در حالی كه سوخت ناقص تولید اتیلن كرده و باعث كج شدگی و پیچیدگی ساقه ,باریك شدن برگ ها و سقط جوانه می كند و همچنین حل شدن این ماده در لایه نازك رطوبت موجود در سطح برگ ها(H2SO3) تشكیل می شود كه در اثر اكسید شدن تولید اسید سولفوریك می كند و این اسید موجب سوزاندن سلول ها . ایجاد نقاط زرد در برگ ها و در شرایط حاد موجب مرگ كامل برگ می شود .

مسله مهم پس از تولید گرما انتقال آن با حداقل تلفات به گلخانه و توزیع یكنواخت در اطراف گیاهان است.سیستم گرمایش گلخانه طوری طراحی می شود تا از نیروی طبیعی برای حركت هوا استفاده شود . هوا توسط فرایندی طبیعی كنوكسیون یا همرفت (Convection) حركت می كند . یعنی هوا وقتی گرم می شود بالا می رود و وقتی كه سرد می شود پایین می آید . حركت كنوكسیونی هوا باعث می شود كه دمای گلخانه در جاهای مختلف آن متفاوت باشد . برای جلوگیری از این كار لوله های گرمایش باید طوری قرار بگیرندكه قادر به توزیع یكنواخت گرما باشند.بهترین گرمایش در حالتی انجام می شود كه از كف صورت گیرد؛ چرا كه به طور طبیعی هوای گرم به سمت بالا می رود. گیاهان اغلب دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند. در جدول زیر محدوده های دمایی توصیه شده برای چندین محصول متداول گلخانه ای آمده است. دمای شبانه دارای بیشترین اهمیت است. با این وجود دمای روزانه بالا می تواند موجب از بین رفتن محصولات گلخانه شود.

خنك كردن گلخانه :خنك كردن گلخانه بسیار سخت تر و پر هزینه تر از گرم كردن آن می باشد . در تابستان هوای داخل گلخانه اغلب 11 درجه سانتی گراد و بیشتر از دمای محیط بیرون است

اثرات زیان بار دمای بالا عبارتند از : عدم استحكام ساقه ,كاهش اندازه گل , تاخیر در گلدهی و مرگ جوانه . خنك كردن به منظور جلوگیری از نفوذ تابش های زیاد آفتاب در تابستان صورت می گیرد .

روشهای خنك كردن عبارتند از : 1- سایه دادن .2- رنگ آمیزی پوشش گلخانه 3- سایه دادن با آب آهك 4- روش تبخیری پوشال و پنكه.

سایه دادن: لازم است به طریقی پوشش گلخانه پوشانده شود تا مانع تابش مستقیم اشعه آفتاب به گلخانه گردد . این كار هر چند كه روشنایی گلخانه را كاهش میدهد اما تا حدی مانع كاهش دمای گلخانه می شود . اگر پارچه روی سطح خارجی گلخانه قرار گیرد اثرسایه در كاهش دمای گلخانه بیشتر از قرار دادن پارچه در داخل گلخانه است.

رنگ آمیزی پوشش گلخانه یا(White wash) : از رنگ های پلاستیكی برای رنگ كردن پوشش گلخانه ها استفاده می گردد .

سایه دادن با آب آهك :در این روش برای بهتر چسبیدن محلول آب و آهك آن را با یك قاشق روغن كتان محلول می كنند تا به خوبی بر روی پوشش گلخانه چسبیده شود . جوهر نمك نیز این محلول را به سهولت برطرف می كند . ولی جوهر نمك برای اسكلت های فلزی و آلومینیومی زیان آور است و باعث پوسیدگی اسكلت می شود .سایه دادن با مخلوط آب و خاك Mud)) شبیه آب آهك است اما عیب این روش احتمال شكستگی در اثر سنیگینی حاصل از رسوب است .

روش تبخیری پوشال و پنكه: با پوشال و پنكه در روز های گرم می توان تا 30-20 درجه سانتی گراد دمای گلخانه را كاهش داد البته این روش در مناطقی با رطوبت نسبی پایین بهتر صورت می گیرد . روش كار بدین صورت است كه در یك طرف گلخانه پوشال و در طرف مقابل آن پنكه ها قرار داده می شود و هوای بیرون در اثر عبور از لایه های فیبری مرطوب خنك شده و گرمای داخل گلخانه را گرفته و از طریق پنكه خارج می نماید و از این طریق جایگزین هوای گرم گلخانه می گردد . مكانیسم عمل این است كه آب موجود در پوشال با جذب گرمای پوشال و هوایی كه بین آن عبور میكند تبخیر می شود و هوای گرم بیرون با از دست دادن گرما خنك شده و وارد گلخانه می گردد.

شرایط گلخانه استاندارد : ارتفاع منطقه از سطح دریا باید كمتر از 300 متر باشد . با افزیش ارتفاع از سطح دریا سرعت خروج هوا باید افزایش یابد . در ارتفاعات بالا هوا رقیق تر و سبك تر می شود و باید حجم بالاتری از هوا در داخل گلخانه جابه جا شود تا اثر خنك كنندگی معادل ارتفاع پایین بدست آید .

تهویه گلخانه : تهویه به معنی نصب پنجره در سقف یا اطراف گلخانه به منظور ارتباط هوای داخل و خارج گلخانه است .

اهداف تهویه : 1- مبادله هوای داخل و خارج گلخانه 2- تهیه دی اكسید كربن لازم برای فتو سنتز 3- متعادل كردن رطوبت (یعنی كاهش رطوبت) هاك اكثر قارچ ها برای جوانه زنی نیاز به رطوبت نسبی بالا دارند . رطوبت بالا در گلخانه باعث افزایش تراكم بخار آب روی برگ های گیاه می شود و وجود لایه آب روی برگ ها نیز باعث كمك به جوانه زنی هاك ها می شود.

تهویه اتوماتیك : تهویه اتوماتیك باعث كاهش هزینه كارگری می شود . تهویه اتوماتیك ویكنواخت باعث ثابت نگه داشتن دما برای رشد و نمو گیاهان می شود .

محل نصب دستگاه تهویه : دستگاه تهویه در محلی نصب می شود كه اختلاف سطح كافی با بلندترین ارتفاع گیاه داشته باشد تا گیاهان در معرض سیستم جریان هوا قرار نگیرد . دستگاه تهویه بایددر خلاف جهت باد غالب نصب شود

شت گوجه فرنگی گلخانه ای

گوجه فرنگی از جمله صیفی جاتی است که به دلایل فراوان کشت آن قابل صرفه است. زیرا این محصول در غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و آنجا که به صورت اصلی وجود ندارد به صورت رب گوجه باعث خوشمزگی غذا می شود.به همین دلیل است که در کشت گوجه فرنگی واریته هایی در نظر گرفته شده است که دقیقا با شرایط مصرف گوجه فرنگی مطابق است. گوجه فرنگی ریز در اندازه های ۵ تا ۲۰ گرمی و همین طور گوجه فرنگی هایی با اوزان تا ۲۵۰ گرم تولید شده است که به خاطر استفاده از تکنیک های جدید علاوه بر مقاومت بالا در برابر بسیاری از ویروس ها و بیماری ها استعداد دوام و تازگی را تا مدت طولانی دارا می باشد.

شایان ذکر است که علاوه بر تنوع شکل و اندازه رنگ های زرد و نارنجی به کمک گوجه فرنگی های قرمز آمده است.

کشت گوجه فرنگی در گلخانه

انواع کشت گوجه فرنگی: حال که تصمیم گرفته اید در گلخانه خود بذر گوجه فرنگی را کشت کنید قبل از هر چیز باید بدانید چه نوع بذری را انتخاب و تهیه نمائید. بذر گوجه فرنگی را بر اساس نحوه مصرف آن می توان تقسیم بندی نمود زیرا این میوه را به صورت تازه خوری, رب, سس یا کنسرو می توان مصرف نمود. به همین منظور اولین تقسیم بندی بر اساس تازه خوری و صنعتی می باشد. در حال حاضر در ایران برای کشت گوجه فرنگی در گلخانه تنها از ارقام تازه خوری استفاده می شود. دومین تقسیم بندی بر اساس همرسی استوار است . که به سه دسته همرس - غیر همرس و بینابین تقسیم می شود . معمولا در گلخانه های ایران از واریته های غیر همرس در برداشت های طولانی مدت و از واریته بینابین در مناطقی که مدت برداشت کوتاه تر است استفاده می شود. سومین تقسیم بندی بر اساس وزن میوه است . امروزه برای مصرف تازه خوری گوجه فرنگی از گوجه چری با وزن ۵ تا ۲۰ گرم تا گوجه هایی به وزن ۲۵۰ گرم استفاده می شود. نا گفته نماند که هر چه وزن گوجه فرنگی سنگین تر باشد مدت بیشتری برای رسیدن به باردهی نیاز دارد . مثلا گوجه چری که حدود ۵ تا ۲۰ گرم است پس از نشاء حدود ۶۰ روز برای برداشت محصول نیاز دارد. به تازگی در بازار تولید واریته های دیگری پا نهاده است که کلاستر نام دارد .اصولا چیدن میوه به صورت خوشه ای با اصطلاح کلاستر خوانده می شود . با پیشرفت تکنولوژی در تولید بذر واریته هایی به بازار معرفی شده است که در برابر نماتد یا ویروسهایی که در منطقه ای فعال هستند مقاومت داشته و می توان با توجه به مشکلات موجود ارقام مورد نظر را انتخاب نمود.

طول دوره جوانه زنی: طول دوره جوانه زنی تا ظهور برگ های لپه ای در سطح خاک معمولا ۶ روز است واز ۴ تا ۶ هفته نشاء آماده انتقال به زمین اصلی است . برای اینکه بذر گوجه فرنگی بتواند به خوبی جوانه زده و رشد نماید تا زمان رشد مطلوب بوته بهتر است آن را در محل خزانه نگهداری نمود که هم در استفاده از امکانات گلخانه بتوان صرفه جویی کرد و هم گیاه بتواند در ابتدا رشد خوبی داشته باشد. به همین منظور قسمتی از گلخانه را برای گلدان های نشاء در نظر گرفته و یا محلی را برای خزانه انتخاب می کنیم انتخاب گلدان مناسب که حجم ریشه درون آن به خوبی فعالیت کند حائز اهمیت است . دما رطوبت نور فاصله بوته ها نقش مهمی در رشد یک گیاه سالم در خزانه را دارد . برای مثال سطحی برابر ۱۰×۱۰ سانتی متر برای هر بوته باید در نظر گرفت . ضمنا باید از محلهایی استفاده کرد که کاملا ضد عفونی شده و آفات و بیماری ها در محل نشاء موجود نباشد.

دمای مناسب: بهترین دما برای جوانه زنی ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد و بعد از جوانه زنی دما را تا ۲۴ درجه در مواقع روز و ۱۸ درجه در هنگام شب تقلیل می دهیم.با توجه به اینکه بیشترین فعالیت ریشه ها در عمق ۳۰ سانتی متری خاک می باشد قبل از انتقال نشاء های گوجه فرنگی به زمین اصلی باید بسترهای مناسب که تا عمق ۸۰ سانتی متری قابلیت نفوذ ریشه را داشته باشد محیا نمود در این صورت باید علف های هرز را پیش از انتقال نشاء حذف و پاکسازی نمود و بخصوص از دو گیاه سس و گل جالیز نباید غافل گردید که این دو مشکلات فراوانی را برای گیاه ایجاد می نمایند .بهتر است با رویت سس یا گل جالیز آنها را از کنار بوته جدا کرده و پاکسازی نمود آنگاه مواد آلی و کودهای شیمیایی را در اندازه مناسب و با راهنمایی آزمایشگاه های خاک شناسی تدارک دیده و استفاده نمود . بهترین ph برای گوجه فرنگی 5/8 تا 5/5 می باشد و تراکم کشت را 2 تا 5/2 بمته در متر مربع می توان انتخاب نمود.

علاوه بر مسائلی که در مورد تراکم کشت خیار عنوان شد نحوه پایین کشی بوته گوجه فرنگی دلیل دیگری است برای انتخاب تراکم بوته. شکل بستر را می توان به صورت ذوزنقه که در بالا ۴۰ سانتی متر و در پایین ۷۰ سانتی متر در نظر گرفته و به فاصله حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتی تر از یکدیگر روی بستر حفره هایی به اندازه گلدان های نشاء در ۲ طرف به صورت زیکزاک و یا در یک خط ایجاد نمود. سپس نشاء گوجه فرنگی را در حفره ها قرار داده و با اضافه کردن خاک یا پیت موس به اطراف آن بوته را در محل انتخاب مستقر کرده و سپس آبیاری نمود تا نفوذ آب جایگزین هوای اضافی اطراف ریشه گردد.

هرس :همه می دانیم که هرس به منظور ایجاد تعادل بین رشد بوته شاخ وبرگ و مقدار ریشه و میوه است به همین منظور بوته گوجه فرنگی را تا زمانی که به ۳۰ سانتی متری نرسیده است هرس نمی کنیم و اجازه می دهیم رشد خود را انجام دهد زمانی که ارتفاع بوته به ۳۰ سانتی متری رسید اولین هرس را انجام می دهیم. این هرس شامل حذف گل ها و شاخه های فرعی است پس از انجام این مرحله هرس در تمام طول رشد بوته تمام شاخه های فرعی را حذف می کنیم و در کشت های کوتاه مدت بعد از رسیدن بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری بوته را به صورت دو شاخه به نخ های مهار می بندیم, با انجام این کار دیگر نیازی به پایین کشی بوته نیست .بر اساس تجارب کیفیت و میزان محصول بوته ای که پایین کشیده شده است بهتر و بیشتر است بدیهی است پس از رسیدن این دو شاخه به ارتفاع مفید گلخانه جوانه انتهایی آن را حذف می کنیم تا گل های موجود در بوته به میوه تبدیل شود. پس از برداشت محصول این بوته ها از گلخانه حذف شده و زمین برای کشت بعدی آماده می شود . البته کشاورزان با تجربه جهت همسان کردن اندازه میوه ها بر اساس بضاعت گیاه و نوع واریته گلها و یا میوه های اضافی بر روی خوشه را هرس می کنند و به تعداد مشخصی از گلها اجازه می دهند تا به میوه برسند . گوجه فرنگی گیاهی است اتوگارد که معمولا قبل از باز شدن گل تلقیح گل صورت گرفته است. به همین دلیل به ندرت می توان در شرایط خاص تلقیح خارجی را در آن مشاهده نمود.

تلقیح : در فضای گلخانه هیچ گونه عامل محرکی مانند باد و یا حشرات برای تلقیح وجود ندارد برای رفع این مشکل می توان به چند طریق عمل کرد. اول استفاده از زنبورهای مخصوص که عمر آنها فقط یک فصل استو به طور غیر مستقیم باعث شک به گیاه شده و عمل لقاح را باعث می گردد. دوم استفاده از ویبراتورهای برقی است که در هر دو یا سه روز یکبار با لرزش خوشه ها عمل لقاح را صورت می دهد. راه سوم این است که می توان در کشت زمستانه از هرمن تلقیح کننده استفاده نمود. و بالاخره راه چهارم این است که با ایجاد شک در سیمهای مهار و یا ضربه مستقیم بر روی گلها باعث گرده افشانی یا در نهایت عمل تلقیح گردیم. نکته حائز اهمیت در عمل تلقیح گلهای بوته گوجه فرنگی دمای موجود در گلخانه می باشد که باید بین ۲۰ تا ۲۵ درجه بوده و رطوبت آن نیز کم باشد.

زمان تلقیح : بهترین زمان برای این کار بین ساعات ۱۱ تا ۲ بعد از ظهر می باشد که فضای گلخانه از رطوبت کمتر و دمای بیشتری برخوردار است به همین خاطر امکان تلقیح در دمای ۲۸ تا ۳۰ درجه کاهش می یابد و در دمای ۱۳ تا ۱۵ درجه امکان تلقیح وجود ندارد و عدم تلقیح گل ریزش گل را در پی خواهد داشت. به هر حال پس از تلقیح گل میوه بین ۱۸ تا ۳۵ روز زمان لازم دارد تا قابل برداشت باشد٫ و حالا بوته گوجه فرنگی به زمان ثمر دهی خود رسیده و در این مرحله باید به گونه ای برخورد نمود که حداکثر برداشت را کسب کرد. زمانی که برگ های نزدیک به هر خوشه میوه چیده می شود میوه امکان بهتری برای رنگ گیری پیدا می کند. نکته قابل ذکر دیگر اینکه بدیهی است 50 درصد خوشه میوه رنگ بگیرد و 50 درصد دیگر از حالت سبز بودن تغییر رنگ داده و کم کم قرمز می شوند . بنابراین در صورتی که نیمی از خوشه واریته کلاستر به رنگ نهایی در آمده باشد می توان ان را چید و به بازار عرضه نمود. چنانچه مسافت مزرعه تا بازار کم باشد و نیمه سبز خوشه فرصت رنگ پذیری نداشته باشد می توان از محلی که دمای آن گرمای مناسبی جهت تغییر رنگ گوجه دارد استفاده نمود. در صورتی که واریته ها به صورت کلاستر و یا همرس نباشد بهتر است گوجه های رسیده را در زمان خاص خود برداشت کرد. مسلما اندازه گوجه فرنگی هر چقدر درشت تر باشد زمان تبدیل گل به میوه و رسیدن آن هم طولانی تر خواهد بود. امروزه بسیاری از کشاورزان به خاطر تقاضای مناسب مصرف کننده تمایل زیادی به کشت گوجه های چری دارند و این به دلیل میزان باردهی فراوان رنگ های قرمز صورتی و زرد و شکل های مختلف آن است که باعث قیمت بالای این واریته شده است. زمانی که بوته ها به سقف مفید گلخانه می رسند لازم است برگ های پائین را هرس نمود و اگر نخ ها به صورت قرقره ای به سیم آویزان است می توان با بازکردن ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر از نخ قرقره در یک جهت نخ ها را روی سیم حرکت داده که این عمل باعث می شود ساقه از پائین روی بستر و یا شاسی های مخصوص قرار گیرد و انتهای بوته در فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتی متری سقف مفید گلخانه برسد. این روش به کشت دراز مدت مربوط می شود

دختری از شمال · 21 آذر، ۱۳۸۸

مدير كل‎‎ دفتر گل و گياهان دارويي‎ وزارت‎ جهاد كشاورزي‎ از احـداث پـيشـرفتـه‎ ترين‎‎‎ مجتمع‎ گلخانه‎ اي‎ ايـران در وراميـن خبر داد.

كيايي‎ گفت‎: اين‎ گلخانه‎‎ با پيشرفـتـه تريـن‎‎ فن آوري‎ و در سطح‎ 2 هـكتـار بـا 53 ميليـارد ريال‎‎ سرمايه‎ گذاري‎ در حال احداث اسـت‎ كـه‎‎‎‎ به زودي‎‎ به بهره برداري مي‎رسد .

وي‎ افزود: سال‎ گذشته‎ 600 ميلـيــارد ريـال‎ تسهيلات‎ براي‎ احداث گلخانه‎ اختـصـاص‎ يافت‎‎ كه‎‎ تاكنون‎‎ نيمي‎ از اين تسهيـلات بــه استـانهـا ارسال‎‎ شده‎ وامسال همچـنيـن‎ 500 ميـليـارد ريال‎ براي‎ اصـلاح‎ گـلخـانـه‎ هـا اختصاص‎ يـافتـه‎ است‎.

كيايي‎ گفت‎ : امسال‎‎ 300 ميليارد ريال نيز از محل‎ منـابـع‎ عمـومـي‎ بـراي‎ احـداث گـلخـانـه‎‎‎ هاي‎ جديد اختصاص‎ يافته كه ايـن‎ منابع‎‎ بـا تلفيق‎ منابع بـانكـي‎ بـه‎ 1500 ميليارد ريـال‎ تسهيلات‎ با نرخ‎ سود 8 و نيم‎ درصــد تبــديــل‎ مـي‎شـود و در اختـيــار متقــاضيــان‎‎ و فـارغ التحصيلان رشته‎ كشاورزي‎ قرار مي‎ گيرد.

دختری از شمال · 21 آذر، ۱۳۸۸

يك گلخانه، وسيله اي براي تغيير محيط اطراف گياهان، جهت بهبود شرايط رشد فراهم مي كند.گلخانه ها در چند مورد قابل استفاده اند. بعضي از گلخانه ها براي عمليات ساليانه مورد استفاده قرار مي گيرند، درحاليكه بعضي از آنها فقط براي پرورش گياهان در فصلهاي بهار و پاييز ساخته مي شوند. در بعضي از شرايط آب و هوايي، براي پرورش تعدادي از گياهان درتابستان (مانند گوجه فرنگي)، كه در شرايط بيرون قابل كشت نيستند، گلخانه مورد نياز مي باشد.

ملاحظات كلي:

يكي از اولين تصميماتي كه بايد اتخاذ شود، اين است كه گلخانه به صورت يك واحد جداگانه، در تماس باساختمان هاي موجود و يا بصورت بخشي از ساختمانهاي جديد ساخته شود. گلخانه هاي متصل به هم معمولاً هزينه هاي ساخت و گرمايش كمتري داشته و دسترسي آسانتري دارند، اما گياهان نوركمتري دريافت مي كنند. گلخانه هاي متصل به هم بايد رو به جنوب ساخته شوند. جهات غرب، شرق و شمال مطلوبيت كمتري دارند. خصوصيات ساختمانهاي موجود ممكن است انتخاب محل را براي گلخانه هاي متصل محدود نمايد.

يك گلخانه مستقل مي تواند در محلي دورتر از ساختمانهاي موجود ساخته شود. گياهان در چنين گلخانه اي نور خورشيد را از همه جهات دريافت مي كنند. اين گلخانه ها از لحاظ ساخت و سيستم حرارتي بسيار گران هستند و هزينه هاي فوق العاده اي براي خطوط آب و برق لازم دارند. هر گلخانه بايد در محلي ساخته شود كه داراي زهكشي مناسبي باشد.

يك گلخانه مي تواند در هراندازه اي ساخته شود اما كوچكترين گلخانه اي كه مي توان در نظر گرفت چيزي در حدود 200 فوت مربع است (18.4 متر مربع ). گلخانه هاي كوچكتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملكرد بسيار گران هستند .

ساختمان گلخانه:

هزينه ساخت گلخانه به طور كلي به اندازه و ماده پوشش دهنده آن بستگي دارد. ساخت گلخانه با پوشش شيشه اي و قاب فلزي معمولاً بيشترين هزينه را داراست. پوشش هاي ديگر مانند فايبرگلاس، اكريليك و پلي كربنات داراي هزينه متوسطي مي باشند. پوشش پلي اتيلن با قاب چوبي داراي كمترين هزينه است. تجهيزات حرارتي و تهويه نيز هزينه اي با توجه به ساختمان گلخانه و اندازه آن دارند. ساخت گلخانه هاي خورشيدي نيز امكان پذير است اما به مهندسي خاصي نيازمند مي باشد. اسكلت يا قاب گلخانه از فلز يا چوب ساخته مي شود. فضاي بين لايه هاي پوشش را مي توان براي كمك به مقاومت در برابر وزش باد خالي از هوا نمود. گلخانه با اسكلت چوبي به آساني ساخته مي شود و انتخاب مناسبي براي سازنده است .

گرمايش:

محيط گلخانه معمولاً به وسيله هواي داغ، آب داغ يا بخار گرم مي شود. گاهي اوقات گرما به صورت تكميلي توسط گرمكن هاي الكتريكي تامين مي شود. انتخاب منبع حرارتي بايد با توجه به هزينه اوليه تجهيزات و هزينه عملياتي انجام گيرد. گرمكن هاي الكتريكي هزينه اوليه كمي داشته اما معمولاً هزينه عملياتي بسيار بالايي دارند. گرمايش به وسيله آب داغ يا بخار از لحاظ هزينه نصب گران است؛ اما هزينه عملياتي كمي دارد. گرمايش به وسيله هواي داغ با استفاده از گاز طبيعي يا نفت به عنوان سوخت به طور گسترده اي مورد استفاده قرار مي گيرد. زغال سنگ و چوب هم مي تواند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گيرد. البته هر كدام به مديريت دقيقي نيازمند است.

بايد توجه داشت كه هرنوع گرمكن احتراقي براي جلوگيري از انباشت گازهاي نامطلوب، كه موجب از بين رفتن گياهان مي شود، دريچه اي به خارج گلخانه داشته باشد.

بهترين گرمايش در حالتي انجام مي شود كه از كف صورت گيرد؛ چرا كه به طور طبيعي هواي گرم به سمت بالا مي رود. گياهان اغلب داراي دماي مخصوص متوسطي براي رشد ايده آل مي باشند. در جدول زير محدوده هاي دمايي توصيه شده براي چندين محصول متداول گلخانه اي آمده است. دماي شبانه داراي بيشترين اهميت است. با اين وجود دماي روزانه بالا مي تواند موجب از بين رفتن محصولات گلخانه شود.

تهويه و سرمايش:

كار گرمايش گلخانه كار نسبتاً ساده اي است اما سرمايش آن بسيار مشكلتر مي باشد. به علاوه درگلخانه هاي كوچكتر كار گرمايش و سرمايش دشوارتر است. يك گلخانه براي كاهش حرارت در تابستان و نيز در روزهاي زمستاني آفتابي به تهويه توسط هواي تازه نيازمند است. همچنين كار تهويه براي كاهش رطوبت بيش از حد و نيز تأمين دي اكسيد كربن از هواي خارج مورد استفاده قرار مي گيرد.

كنترل ها:

اغلب دارندگان گلخانه هاي كوچك مي دانند كه وسايل كنترل اتوماتيك داراي ارزش زيادي هستند. ترموستاتها، رطوبت سنج ه، زمان سنج ها و يا كنترلهاي كامپيوتري مي توانند با هم تركيب شده تا مديريت دقيقي از دما و رطوبت (حتي هنگامي كه مالك حضور ندارد) به دست دهند. آبياري و روشنايي را هم مي توان به صورت اتوماتيك كنترل نمود. سيستم هاي كنترل را مي توان شخصاً سرهم نمود و يا اينكه به صورت پكيج خريداري كرد.

برنامه ريزي و ساخت يك گلخانه:

قبل از آغاز كار ساخت گلخانه يك برنامه ريزي دقيق بسيار مهم است. اصولاً ساخت يك گلخانه به هزينه و زمان زيادي نيازمند نمي باشد. انتخاب نهايي براي نوع گلخانه به فضاي مورد نياز رشد، معماري مربوطه، محل هاي موجود و هزينه هاي آن وابسته است. همچنين يك گلخانه بايد محيط مناسبي براي رشد گياهان فراهم نمايد .

موقعيت:

موقعيت گلخانه بايد به صورتي باشد كه بيشترين مقدار نور را دريافت نمايد. اولين انتخاب براي موقعيت گلخانه به صورت نماي جنوبي يا جنوب شرقي مي باشد. نور تمام روز بهترين شرايط را براي گياه فراهم مي كند. البته نور تابيده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، براي گياهان كافي مي باشد. نور صبح بيشترين مطلوبيت را داراست، زيرا كه به گياهان اجازه داده مي شود كه فرايند توليد غذا را زودتر آغاز نمايند؛ واين موضوع منجر به حداكثر رشد مي شود. بالطبع انتخابهاي بعدي، نماي جنوب غربي و نماي غربي مي باشد؛ چرا كه دريافت نور ديرتر صورت مي گيرد. نماي شمالي كمترين مطلوبيت را دارد و فقط براي گياهاني كه نور كمي احتياج دارند، مناسب مي باشد .

درختان برگ ريز مانند افرا و بلوط مي توانند به طور مؤثري از نور شديد بعد ازظهر تابستاني با ايجاد سايه بكاهند. البته بايد توجه داشت كه درختان در هنگام صبح، بر روي گلخانه سايه نياندازند. اين درختان در زمستان اجازه مي دهند كه نور كافي به گلخانه برسد؛ چرا كه در پاييز برگهاي خود را از دست مي دهند.

انواع گلخانه:

يك گلخانه خانگي مي تواند در تماس با ساختمان موجود و يا به صورت يك سازه ساده ساخته شود. محل انتخابي براي گلخانه و سليقه شخصي مي تواند در انتخاب نوع گلخانه موردنظر قرار گيرد. البته هر نوع گلخانه اي معايب و مزاياي مختص به خود را دارد. نمونه اي از گلخانه هاي متداول در ادامه آمده است.

مجموعه خوبي از مواد ساختماني و اسكلت گلخانه هاي تجاري در دسترس مي باشد. اسكلت گلخانه معمولاً از چوب، فولاد گالوانيزه يا آلومينيم ساخته مي شود. لوله هاي پلاستيكي به عنوان اسكلت گلخانه، معمولاً در برابر بار وارده از طرف برف و باد ناپايدار مي باشند. اسكلت گلخانه را مي توان با شيشه، فايبرگلاس سخت، پلاستيك دوجداره محكم و يا ورق پلاستيكي پوشانيد.

انواع پيكربندي اسكلت هاي گلخانه:

انواع پيكربندي اسكلت هاي گلخانه، از ساده گرفته تا پيچيده، به ابتكار طراح و مهندس مربوطه وابسته است. در ادامه چند نوع پيكربندي متداول آمده است.

انواع پيكربندي اسكلت هاي گلخانه:

فونداسيون وكف سازي:

در يك گلخانه، فونداسيون دائمي براي مواد ورقه اي شيشه اي، فايبر گلاس و پلاستيك سخت دو جداره بايد فراهم شده باشد. سازنده براي ساخت فونداسيون بايد برنامه ريزي دقيقي داشته باشد. اغلب گلخانه ها به يك فونداسيون بتون ريزي شده، همانند ساختمانهاي مسكوني، نيازمند هستند.

كف دائمي براي گلخانه توصيه نمي شود چونكه رطوبت را نگه مي دارد و بواسطه آميختگي خاك و شاخ و برگها منجر به لغزندگي مي شود. ساخت يك گردشگاه سيماني، شني يا سنگي به عرض24 تا 36 اينچ براي دسترسي آسان به گياهان توصيه مي شود. مابقي كف بايد توسط چند اينچ شن، جهت زهكشي آب اضافي پوشانيده شود.

گرمايش:

گرمايش مورد نياز يك گلخانه به دماي مطلوب براي رشد گياهان، موقعيت و ساختمان گلخانه و كل مساحت خارجي در معرض هواي بيرون وابسته است. با اينكه 25% گرمايش مورد نياز روزانه مي تواند به وسيله تابش خورشيد تأمين شود؛ اما يك گلخانه عايق به مقدار زيادي گرمايش در يك شب زمستاني نيازمند مي باشد. سيستم گرمايشي بايد به گونه اي باشد كه دماي مطلوب روزانه و شبانه را تأمين نمايد.

گلخانه با گرمكن خورشيدي، در طول دوره بحران انرژي مورد پسند عوام قرار گرفته است. البته استفاده از اين سيستم معمولاً اقتصادي نمي باشد. به علاوه مجموعه هاي خورشيدي اختصاصي و سيستم هاي ذخيره گرما به فضاي زيادي نيازمند هستند. با اين وجود مالكان گلخانه مي توانند روشهاي جمع آوري گرما را مورد آزمايش قرار دهند. يك روش اين است كه تانكهايي را براي جذب گرما با رنگ سياه، رنگ كرده و جهت نگهداري حرارت آنها را پر از آب نمود. از آنجا كه دماي هواي گلخانه بايد در دماي مناسب رشد گياهان ثابت بماند، گلخانه به خودي خود نمي تواند ذخيره كننده خوب گرما باشد.

سيستم هاي حرارتي را مي توان توسط الكتريسيته، گاز طبيعي، نفت و يا چوب به كار گرفت. گرما مي تواند به وسيله جريان اجباري هواي داغ، تشعشع، آب داغ و يا بخار در محيط گلخانه توزيع گردد. انتخاب سيستم حرارتي و نوع سوخت مصرفي به مواردي از جمله، دسترسي محلي، احتياجات گرمايي گياهان، هزينه و سليقه شخصي وابسته است. براي تأمين اهداف ايمني و جلوگيري از تماس گياهان با گازهاي مضر، تمام محصولات احتراق حاصل از سوزاندن گاز، نفت و چوب را بايد به خارج گلخانه هدايت نمود. همچنين براي تأمين اكسيژن موردنياز مشعلها جهت احتراق كامل، بايد از دريچه هاي واصل به هواي تازه استفاده نمود. كنترلهاي ايمني مانند پيلوت هاي اطمينان و شير قطع جريان گاز، بايد به اندازه نياز مورد استفاده قرار گيرد. چراغهاي قابل حمل با سوخت نفت سفيد كه در خانه ها مورد استفاده قرار مي گيرد، براي گرمايش گلخانه پرخطر است؛ چونكه بعضي از گياهان به گازهاي تشكيل شده ناشي از احتراق سوختها بسيار حساس مي باشند.

گردش هو ا:

نصب فن هاي گردش هوا در گلخانه سرمايه گذاري خوبي است. در طول زمستان، هنگامي كه گلخانه بايد گرم شود، گلخانه به گردش هوا نيازمند است؛ تا بدان وسيله دماي يكنواختي در داخل گلخانه تأمين گردد. بدون فن هاي اختلاط هوا، هواي گرم به بالاي گلخانه رفته و هواي سرد در كف گلخانه و در اطراف گياهان باقي مي ماند.

براي گلخانه هاي كوچك (كمتر از 60 فوت درازا)، فن ها را به صورت قطري در گوشه هاي مقابل هم و كمي خارج از گوشه نصب مي كنند. هدف از اين كار ايجاد يك الگوي دايره اي (بيضي) براي جابجايي هوا مي باشد. فن ها بايد به طور مداوم در طول زمستان به كار گرفته شوند. اما اين فن ها را در تابستان، هنگامي كه گلخانه به تجديد هوا (تهويه) نيازمند است، بايد خاموش كرد.

تجديد هوا (تهويه):

تجديد هوا، معاوضه هواي داخل با هواي بيرون براي كنترل دما، بيرون بردن رطوبت و غني سازي دي اكسيد كربن مي باشد. چندين سيستم تهويه متفاوت را مي توان براي تجديد هواي گلخانه مورد استفاده قرار داد.

تهويه طبيعي هو با استفاده از دريچه هاي سقفي كه بر روي ديواره هاي كناري گلخانه نصب شده اند، صورت مي گيرد. هواي گرم با استفاده از جريانهاي جابجايي بالا رفته و از طريق دريچه ها خارج مي گردد؛ و به اين ترتيب موجب دريافت هواي سرد از همه طرف مي شود.

تهويه مكانيكي هوا با استفاده از فن هاي خروجي، كه هوا را از يك گوشه گلخانه به خارج مي رانند درحاليكه هواي بيرون از گوشه ديگر گلخانه وارد مي شود، صورت مي گيرد. اندازه فن هاي خروجي بايد به نحوي باشد كه، كل حجم هواي داخل گلخانه را در يك دقيقه تعويض نمايد.كل حجم هوا در يك گلخانه متوسط يا بزرگ (برحسب فوت مكعب) را مي توان با حاصلضرب مساحت كف در عدد 8 (ميانگين ارتفاع) محاسبه نمود . اندازه فن خروجي يك گلخانه كوچك، (حجم آن كمتر از 5000 فوت مكعب) از حاصلضرب مساحت كف در عدد 12 به دست مي آيد .

احتياجات تجديد هوا با شرايط آب وهوايي و فصلهاي مختلف متغير خواهد بود. در تابستان بايد، 1 تا 1.5 برابر حجم هواي گلخانه در هر دقيقه تعويض شود. البته گلخانه هاي كوچكتر به مقدار بيشتري تعويض هوا احتياج دارند. در زمستان، اختلاط 20 تا 30 درصد از حجم هواي داخل با هواي بيرون در هر دقيقه، بدون سرد شدن محيط گياهان، كافي خواهد بود.

سرمايش:

معمولاً ممكن است گردش هوا توسط تهويه (به تنهايي) در اواسط تابستان كافي نباشد. درتابستان اغلب لازم است كه دماي هوا با استفاده از سرمايش تبخيري كاهش يابد. همچنين ممكن است در طول تابستان، شدت تابش خورشيد براي گياهان خيلي زياد باشد. لذا در طول اين دوره ممكن است سرمايش تبخيري، ايجاد سايه، يا رنگ آميزي ضروري باشد.

سيستم سرمايش تبخيري شامل يك فن و يك اواپراتور براي تبخير آب مي باشد؛ بدين وسيله هوا خنك شده و رطوبت آن افزايش مي يابد. طي فرآيند سرمايش تبخيري، گرماي هوا براي تغيير حالت آب از مايع به بخار گرفته مي شود. به اين ترتيب هواي خنك و مرطوب به گلخانه وارد مي شود؛ در حاليكه هواي گرم داخل از طريق دريچه هاي سقفي و ديگر منافذ به خارج رانده مي شود.

سيستم سرمايش تبخيري در حالتي كه رطوبت هواي خارج پايين باشد؛ بهتر و مناسبتر عمل مي كند. اين سيستم را مي توان بدون تبخير آب براي تجديد هواي گلخانه مورد استفاده قرار داد. ظرفيت سيستم سرمايش تبخيري بايد 1 تا 1.5 برابر حجم گلخانه باشد.

دي اكسيد كربن و نور:

دي اكسيد كربن و نور براي رشد گياهان ضروري مي باشد. صبحگاهان با بالا آمدن آفتاب، گياهان توليد انرژي غذايي (فتوسنتز) را آغاز مي نمايند. ميزان دي اكسيد كربن در گلخانه، به واسطه مصرف توسط گياهان، كاهش مي يابد. با تجديد هوا مي توان ميزان دي اكسيد كربن را به اندازه ميزان آن در محيط بيرون بالا برد. از آنجا كه دي اكسيد كربن و نور در فرآيند فتوسنتز مكمل يكديگر هستند، با تأمين روشنايي تكميلي و تزريق دي اكسيد كربن مي توان بازده سبزيجات و گلدهي محصولات را افزايش داد. دي اكسيد كربن مايع، يخ خشك و احتراق سوختهاي بدون سولفور مي تواند به عنوان منابع تأمين دي اكسيد كربن مورد استفاده قرار گيرد .

كنترل شرايط محيطي گلخانه :

فعاليتهاي شيميايي صورت گرفته در فرآيند فتوسنتز گياهان، مستقيماً متأثر از شرايط محيطي مي باشد. فتوسنتز به عواملي مانند دما، شدت نور و وجود آب و مواد غذايي وابسته است. تنفس گياه نسبت به دما حساس مي باشد. محدوده دمايي توصيه شده براي بيشتر گياهان گلخانه اي كه منجر به بالاترين بازده فتوسنتزي مي شود، چيزي بين 50 تا 85 درجه فارنهايت مي باشد. بنابراين بدون توجه به اينكه گلخانه براي چه كاري مورد استفاده قرار مي گيرد، بايد محيط آن كنترل شده باشد؛ اين كار براي سلامت گياهان گلخانه ضروري مي باشد.

دما:

دماي مناسب براي گلخانه توسط انرژي حاصل از تابش خورشيد فراهم مي شود؛ و در صورتي كه اين انرژي كافي نباشد؛ دما به وسيله حرارت تكميلي تأمين مي گردد. گياهان مختلف به محدوده دمايي متفاوتي نياز دارند. براي مثال گياهان گرمسيري به محدوده دمايي 70 تا 80 درجه فارنهايت نيازمند مي باشند.

دماي داخل گلخانه بايد در روز در دماي موردنظر ثابت بماند؛ و درشب 10 درجه فارنهايت پايينتر باشد. چهار روش براي ثابت نگه داشتن دما در حد مطلوب وجود دارد :

جلوگيري از اتلاف حرارت

ذخيره گرما

اضافه كردن حرارت

خارج كردن حرارت اضافي

دما، مهمترين فاكتور محيطي در نزد كشاورزان مي باشد. تنظيم كردن دما، تأثير مستقيمي بر روي رطوبت نسبي و سطح دي اكسيد كربن دارد. تهويه مي تواند بيشتر يا همه كنترل دماي مورد نياز براي گلخانه هاي كوچك فصلي را به انجام برساند. گلخانه هاي بزرگتر ممكن است به فن هاي الكتريكي (براي خنك كردن گلخانه در تابستان) و سيستم هاي حرارتي براي شبهاي سرد نيازمند باشند. با توجه به آنچه گفته شد، اغلب گياهان داراي دماي مخصوص متوسطي براي رشد ايده آل مي باشند. در جدول 1-1 محدوده هاي دمايي توصيه شده براي چند محصول متداول گلخانه اي آمده است.

رطوبت نسبي:

رطوبت نسبي مقياسي از مقدار آب موجود در هوا در يك دماي داده شده مي باشد. ميزان تنفس گياهان متأثر از رطوبت نسبي هواي اطراف مي باشد؛ زيرا كه رطوبت نسبي، اختلاف فشار بخار بين سطح برگها و هواي اطراف را تعيين مي كند. رطوبت نسبي بين 25 تا 80 درصد، تأثير ناسازگاري برروي رشد اكثر گياهان ندارد. رطوبت نسبي خارج از اين محدوده مي تواند مانع تنفس گياه شده و به گسترش بيماريها كمك نمايد. در ضمن رطوبت نسبي بالا موجب افزايش بيماريهاي برگي در گلخانه مي شود. رطوبت نسبي هواي داخل گلخانه به وسيله دماي سطوح داخلي تعيين مي شود. كاهش جريان هوا و نيز كم شدن نرخ تعويض هوا، منجر به افزايش رطوبت نسبي مي شود. يك گلخانه دار كه داراي گلخانه اي كاملاً بسته با پوشش دو لايه اي مي باشد؛ بايد از وجود امكانات تهويه كافي، كه براي كنترل رطوبت نسبي و نيز حداكثر دما لازم است، مطمئن باشد. رطوبت نسبي ايده آل براي گلخانه چيزي بين50 تا 60 درصد است. اگر رطوبت نسبي خيلي بالا باشد، شرايط براي حمله بيماريها به گياهان فراهم مي شود. اگر رطوبت نسبي خيلي پايين باشد، گياهان از تنش آبي در رنج خواهند بود. رطوبت نسبي را مي توان با آبياري كردن درصبح و بيرون راندن هواي مرطوب كنترل نمود. بايد توجه داشت كه هرگز نبايد آبياري را بعد از ظهر انجام داد.

نور :

شدت، استمرار و پخش طيفي نور مرئي براي رشد گياه، مهم و حياتي است. نور موردنياز معمولاً توسط خورشيد تأمين مي شود؛ مگر اينكه گلخانه در فصل زمستان فعال باشد.

عوامل مؤثر در تعيين مقدار نور عبوري از پوشش گلخانه عبارتند از :

موقعيت گلخانه

جهت گيري نسبت به خورشيد

زاويه پوشش شفاف گلخانه نسبت به شعاع نور

خصوصيات فيزيكي پوشش:

سطوح منعكس كننده نور در داخل گلخانه، مي تواند مقدار نور در دسترس گياهان را افزايش دهد. رنگ سفيد و ورقهاي آلومينيمي براي اين كار مناسب است.

روشنايي در دو حيطه اندازه گيري مي شود؛ كميت و كيفيت. كيفيت مربوط به شدت تابش و كميت مربوط به طول دوره تابش مي باشد. مي دانيم كه يك گياه به مقدار مشخصي از تابش نور نيازمند است. اگر كييفيت نور پايين باشد؛ با اضافه كردن كميت آن، ميزان نور تابيده شده به مقدار كمي اضافه مي گردد و بر عكس. در هر گلخانه شفافيت لازم براي عبور نور، توسط پوشش گلخانه فراهم مي شود. مثالهايي از مواد شفاف جهت پوشش گلخانه عبارتند از: شيشه، پلاستيك، اكريليك و فايبرگلاس.

دي اكسيد كربن:

يكي ديگر از فاكتور هاي محيطي كه براي رشد گياه لازم است، دي اكسيد كربن مي باشد. دي اكسيد كربن يكي از اجزاي اصلي در فرآيند فتوسنتز است؛ اما تاكنون آنطور كه از تأثيرات دما، نور و رطوبت بر روي رشد گياهان آگاه هستيم، در مورد دي اكسيد كربن اطلاعات زيادي در دست نيست.

در يك گلخانه كاملاً بسته كه گياهان فراواني دارد، كمبود دي اكسيد كربن مي تواند فاكتورهاي رشد را محدود نمايد. تنظيم ميزان اين عامل محيطي براي بهبود رشد گياهان در گلخانه، بخشي از مديريت موفق گلخانه مي باشد. البته بايد توجه داشت كه كميت و كيفيت مطلوب محصولات گلخانه اي به وسيله مديريت مناسب فاكتورهاي رشد تحقق مي يابد؛ به طوري كه اين عوامل در زمان درست و به مقدار مورد نياز در اختيار گياه قرار گيرد.

جريان هوا در گلخانه:

گردش هوا در گلخانه ضروري است. وقتي كه يك گياه در معرض جريان هواي تازه خارج از گلخانه باشد، هواي تازه در نزديكي برگها تأمين شده و گياه مي تواند اكسيژن پس داده و از دي اكسيد كربن تازه استفاده نمايد. جريان هوا همچنين به پايين نگه داشتن رطوبت نسبي و كنترل دما در گلخانه كمك مي نمايد .

گلخانه هاي تجاري به همه نيازمندي هاي اشاره شده در بالا و حتي بيشتر از آن وابسته اند. در يك گلخانه تجاري هدف اصلي سود دهي است؛ براي رسيدن به اين هدف، گلخانه بايد از لحاظ تأمين شرايط محيطي مطلوب كارآمد باشد. نور و دماي گلخانه بايد به طور سخت و جدي كنترل شود. اخيراً كامپيوترها براي چنين كنترل هايي به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنين وجود گازهاي سمي و گرد و غبار در گلخانه ممكن است يك مشكل جدي باشد. اين گازها شامل مونو اكسيد كربن، اكسيد نيتروژن و دي اكسيد نيتروژن مي باشند؛ كه ممكن است از وسايل حرارتي متصاعد شوند .

دختری از شمال · 21 آذر، ۱۳۸۸

گلخانه هاي دوقلو

اين گلخانه ها صرفاً به صورت دوقلو اجراء شده و همانند گلخانه هاي تونلي داراي ديواره هاي قوسي در طرفين بوده و امكان استفاده از سطح زير پوشش، در قسمتهاي كناري براي كشت بيشتر گياهان فراهم نمي باشد. از طرفي قيمت اين گلخانه ها در حدود گلخانه هاي به هم پيوسته مي باشد وهمانطور كه در نمودارهاي الف و ب ملاحظه مي شود از نظر نسبتهاي سطح تبادل حرارت به سطح زير كشت، حجم هواي داخل به سطح زير كشت و نيز سطح تبادل حرارت به حجم هواي داخل، وضعيتي بهتر از گلخانه هاي تونلي دارند. در مجموع مي توان گفت كه اين گلخانه ها ازنظرمزايا و معايب چيزي مابين گلخانه هاي تونلي و به هم پيوسته مي باشند.

گلخانه هاي خانگي

اين نوع گلخانه در ابعاد كوچك و براي استفاده شخصي در منزل و به منظور پرورش گياهان زينتي يا سبزيجات و عموماً در مناطق سردسير مورد استفاده قرارمي گيرند.

گلخانه هاي تونلي

اين گلخانه ها ساده ترين و ارزانترين توع گلخانه هاي مدرن با پوشش پلاستيك مي باشند كه در واحدهايي با مقطع بخشي از دايره (يا شبيه به آن) اجراء مي شوند.

ارزان بودن، نصب سريع و آسان، قابليت كنترل بهتر شيوع بيماريها و آفات از يك واحد به واحد هاي ديگرو دريافت نور بيشتر در واحد سطح گلخانه به دليل زياد بودن نسبت سطح خارجي به سطح زير كشت از محاسن گلخانه هاي تونلي مي باشد و از معايب آن مي توان به موارد زير اشاره كرد:

- مصرف انرژي زياد جهت گرمايش در زمستان به دليل زياد بودن نسيت سطح تبادل حرارت (سطح خارجي) به سطح زير كشت.

- افزايش قابل توجه دماي داخل گلخانه در تابستان به دليل زياد بودن نسبت سطح در برابر تابش (سطح خارجي) به سطح زير كشت.

- كم بودن حجم هواي در دسترس گياه جهت عمل فتوسنتز(در زمستان) به دليل پائين بودن نسبت حجم هواي داخل گلخانه به سطح زير كشت.

- تاثير سريع نوسانات درجه حرارت محيط بر روي دماي داخل گلخانه به دليل بالا بودن نسبت سطح تبادل حرارت (سطح خارجي) به حجم هواي داخل و در نتيجه وارد آمدن شوك حرارتي به گياهان و تاثير منفي بر روي عملكرد آنها

- عدم امكان استفاده از سطح زير پوشش در قسمتهاي كناري براي بيشتر گياهان (به دليل قوس سازه در كناره ها)

- امكان سرمازدگي هر واحد گلخانه اي در صورت بروز اشكال در سيستم حرارتي آن (براي گلخانه هايي كه از سيستم حرارتي مركزي استفاده نمي كنند.)

گلخانه هاي تحقيقاتي

اين گلخانه ها عموماً جهت انجام تحقيقات در زمينه هاي كشاورزي، بيولوژي، ژنتيك و … كاربرد دارند كه با توجه به اين مطلب به انواع سيستمهاي كنترل شرايط محيطي نظير نور، دما، رطوبت، co2 و… و نيز سيستم كنترل اتوماتيك اين فاكتورها مجهز بوده و بسيار پرهزينه مي باشند.

گلخانه هاي تجاري

گلخانه هاي تجاري با هدف توليد انبوه انواع گياهان زينتي، سبزيجات، صيفي جات و ميوه ها ايجاد مي گردند. اسكلت اين گلخانه ها از جنس پروفيل يا لوله گالوانيزه و پوشش آنها از پلاستيك، فايبرگلاس، شيشه و … مي باشد.

گلخانه هاي با پوشش پلاستيك يا فايبرگلاس عموماً از سازه سبكتري برخورداربوده و در مقايسه با گلخانه هاي با پوشش شيشه اي بسيار ارزان مي باشند وبه طور عمده به سه نوع تونلي، دو قلو و به هم پيوسته تقسيم بندي مي گردند كه در ذيل مختصراً به شرح آنها مي پردازيم.

دختری از شمال · 21 آذر، ۱۳۸۸

1- سالم نگه داشتن گیاه : از كاشت پرتراكم دوری كنیمو یك محیط كاشت سالم كه دارای تهویه مطلوب , رطوبت , آب , نور و مواد غذایی كافی است برای گیاه فراهم كنیم . برنامه كاشت را به طور مناسب تنظیم نماییم و به سلامت خاك توجه داشته باشیم .

2- رعایت بهداشت در گلخانه : گیاهان بیمار را از گلخانه بیرون برده و بسوزانیم . قبل از استفاده از گلدان های مستعمل آن ها را با آب و صابون و ماده ی سفید كننده به خوبی شسته و آب بكشیم . برگ هاب مرده را از سطح خاك جمع آوری كنیم .

3- خاك مناسب : نشاءها را در گلدان تازه بكاریم و از خاك استریل استفاده كنیم .

4- كمك به گردش هوا در گلخانه : حشرات و بیماری ها دوستدار هوای راكد هستند . سعی می كنیم حداقل یك فن كوچك داشته باشیم كه هوا را در روز حركت دهد زمانی كه گل خانه به تهویه نیاز نداشته باشد .

5- استفاده از تناوب زراعی : برای شكستن سیكل بیماری ها هر چند وقت یكبار كاشت یك محصول را با محصولی دیگر عوض می كنیم .

دختری از شمال · 21 آذر، ۱۳۸۸

تعريف گلخانه

گلخانه ياGreen house به فضاي محدودي اطلاق ميشود كه قابليت كنترل شرايط محيطي مناسب را براي رشد گياهان از نواحي مختلف در طي فصول مختلف يك سال داشته باشد. طبق اين تعريف از جمله عملكرد گلخانه، فراهم كردن شرايط محيطي لازم و مورد نياز محصولي معين است.

گلخانهها بر حسب اينكه چه نوع مصالح ساختماني در آن‌ها بكار برده شده است به نوع ثابت و متحرك تقسيم‌بندي ميشوند. گلخانههاي ثابت و متحرك بنا بر نياز در موقعيت معين، در جايي كه مدنظر ما است احداث ميشوند.

گلخانههاي ثابت، به گلخانههايي گفته مي‌شود كه مصالح ساختماني بكار رفته در آن‌ها از جنس پايدار و با دوام باشد. پس بايد ساليان سال از آن‌ها استفاده كرد. بنابراين نكاتي در ساخت گلخانه‌هاي ثابت بايد در نظر گرفته شود.

نكات مهم در احداث گلخانههاي ثابت

1. فاصله گلخانه تا بازار مصرف؛

2. كيفيت آب از نظر سختي؛

3. وجود بازارهاي فروش محلي؛

4. دسترسي به كارگران متخصص.

انواع گلخانه هاي ثابت

گلخانه يكطرفه: از يك جهت از نور كامل آفتاب بر خوردار است و از جهت ديگر از مصالح ساختماني پوشيده شده است. اين نحوه ساخت و ساز گلخانه براي مناطقي با شرايط محيطي نسبتاً دشوار بسيار مطلوب است. در مناطقي كه سرماي شديد يا يخبندان‌هاي طولاني وجود دارد، ساخت اين گلخانه‌ها به صرفه مي‌باشد.

گلخانه دو طرفه: از دو جهت بطور كامل از نور آفتاب بهرهمند است. اين گلخانه براي كشت و پرورش بسياري از محصولات، ايدهآل و مناسب است. زيرا از جهت نور و درجه‌ي حرارت بطور كامل از نور خورشيد بهره مي‌برد.

گلخانه نيمه دو طرفه: از يك جهت بطور كامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نيمه از مصالح ساختماني پر شده و نيمه ديگر از جنس شفاف (شيشه) است.

گلخانههاي سه گانه هر كدام براي يك اقليم معين مناسب مي‌باشند. اما بطور كلي براي مناطق مختلف ايران گلخانههاي دو طرفه بسيار مناسب و مطلوب هستند. چرا كه در كشور ما، به علت برخورداري از نور فراوان مخصوصاً در زمستان مي‌توان در مصرف سوخت صرفه جويي بسيار خوب و با ارزشي داشت.

عوامل قابل كنترل در گلخانهها

1.درجه حرارت؛

2.نور؛

3.رطوبت؛

4. مقدار گاز كربنيك(Co2).

هر كدام از عوامل قابل كنترل در گلخانهها جداگانه توضيح داده مي‌شوند.

درجه حرارت در گل خانه ها

تنظيم درجه حرارت در گلخانهها شرط اوليه براي رشد و نمو بسياري از گياهان است. نياز گياهان به درجه حرارت دامنههاي مختلفي دارد. بعضي از گياهان درجه حرارتهاي بالاتري نياز دارند مثل گياهان مناطق گرمسيري. بعضي ديگر در درجه حرارتهاي كمتر از 20 درجه سانتيگراد هم بخوبي رشد و نمو ميكنند، مانند گياهاني كه از مناطق سردسيري منقل شده‌اند نظير پامچال كه در جنگل‌هاي شمال ديده مي‌شود.

اما چگونگي تنظيم درجه حرارت در گلخانهها بستگي به سيستم گرمايي دارد. انواع بخاري‌ها يا سيستم‌هاي گازي و ... مي‌توانند مورد استفاده قرار بگيرند. اما دو شرط اوليه موجود در عامل گرم ‌كننده عبارتند از:

1- توان توزيع يكنواخت دما در سطح گلخانه را دارا باشد؛

2- فاقد اثرات مخرب زيست محيطي باشد.

نياز نوري گياهان

همه گياهان به يك اندازه به نور نيازمند نيستند. بعضي از گياهان نياز به نور فراواني دارند و بعضي ديگر به نور كمتري نياز دارند. بنابراين گياهان را از نظر نياز نوري به سه گروه بزرگ تقسيم ميكنيم:

گياهان روز بلندLDP: Long Day Plants براي به گل رفتن بين 10 تا 14 ساعت به نور نياز دارند، مانند گياهان فصلي تابستانه نظير آحار، اطلسي، ناز و ميمون.

گياهان روز كوتاه SDP: Short Day Plants براي به گل رفتن نياز نوري كمتر از 12 ساعت دارند. كه در نقطه مقابل گياهان روز بلند قرار مي‌گيرند، مثل گل داودي.

گياهان بي تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants براي نگهداري در منزل بسيار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا يا بگونيا كه حساسيتي نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.

به گل بردن گياهان روز كوتاه در طي ساعات روشنايي، طولاني به موضوع كنترل نور بر ميگردد. در كشور ما با توجه به اينكه روزهاي آفتابي خيلي زياد است بايد نياز نوري گياه شناخته شود تا گياه در طي روزهاي بلند بخوبي از رشد رويشي برخوردار باشد. لذا گياهان روز كوتاه را به وسيله‌ي پايين آوردن ساعات روشنايي، بوسيله يك پرده تيره رنگ، و اصطلاحاً ايجاد شبهاي طولاني به گل ميبريم.

نور در گلخانه ها

در گلخانهها مقدار نور را به وسيله‌ي پوشاندن شيشهها با حصير، پاشيدن گِل و يا رنگ‌هاي قابل شست و شو و يا با استفاده از چادرهاي الكترونيكي، كنترل مي‌كنيم.

كنترل رطوبت در گلخانه ها

تأمين رطوبت يكي از پارامترهاي مهم در گلخانهها است. براي رشد و نمو گياهان، البته بايد نيازهاي رطوبتي گياهان را بشناسيم. بعضي از گياهان به رطوبت‌هاي خيلي بالا نياز دارند و بعضي ديگر به رطوبت كمتري نياز دارند، مثل گل كاغذي. بعد از شناخت نياز رطوبتي گياهان، آن‌ها را در گلخانههاي خاص خود جايگزين ميكنيم يعني همه گياهان در يك نوع گلخانه نگهداري نمي‌شوند. در سطوح تخصصي و بزرگ، هر گلخانه براي يك محصول و يا تعدادي محصول مشابه با نيازهاي يكسان در نظر گرفته مي‌شود.

راه‌ها و روش‌هاي مختلفي براي تأمين رطوبت گل‌خانه‌ها وجود دارد كه عبارتست از:

1. آبياري؛

2. پاشيدن آب به سقف و كف و جدار گلخانه؛

3.كاربرد دستگاه‌هاي بخار ساز.

گاز كربنيك در گلخانه ها

كاربرد Co2 تقريباً معادل استفاده از مواد غذايي، كاربرد پيدا كرده است. در كشور ما كه گياهان از لحاظ نوري در وضعيت مناسبي قرار دارند مي‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نيز بالاتر برد.

وجود Co2براي انجام عمل فتوسنتز ضروري است. اين واكنش شيميايي منجر به توليد محصول سبز يا عملكرد گياه ميشود . در اين واكنشCo2 عامل بسيار مهمي تلقي ميشود.

فرمول فتوسنتز

6 CO2 + 6 H2O à C6H12O6 + 6 O2

گلخانههاي ايزوله و با شرايط استاندارد داراي Co2هستند. لذا گلخانههايي كه ارتباط كمتري با فضاي خارج دارند و يا گلخانههايي كه تبادل گازي كمي دارند و در معرض رفت و آمد‌هاي مكرر و متوالي نيستند براي مصرفCo2 مناسبتر هستند.

عوامل مؤثر در ميزان مصرف Co2

1. فصل و موقعيت زماني: در فصل‌هاي گرم و پر نور سال مقدار مصرف Co2 بيشتر است؛

2.نوع محصول: بسته به نوع محصول نياز به Co2 نيز متفاوت است؛

3. سن گياه: گياهان مختلف در سنين مختلف نيازهاي متفاوتي به Co23.دارند

دختری از شمال · 21 آذر، ۱۳۸۸

توضیحات:

یک حلزون بالغ گلخانه حدود70-50 میلیمتر طول دارد.رنگ بدن آنها خاکستری با سیاه و بدون علائم مشخص(نقش و نگارهایی )است.

پوشش بدن دارای دانه های کمی است.بخش مرکزی بدن که برهنه است(بدون صدف)ذارای یک شیار نعلی شکل می باشد.سوراخ تنفسی قسمت راست نیمه عقبی بدن قرار گرفته.ماده مخاطی هم بیرنگ است.

تخم ها:

تخمهای این آفت کدر و تا اندازه ای سفید، بیضی شکل و حدود 5/2 میلیمتر ضخامت دارند.

زیست شناسی:

پراکندگی:این حلزون اولین بار از آمریکا به اروپا معرفی شد و در تمام مناطق معتدل دنیا یافت می شود.

خسارت:

حلزون گلخانه با تمام حلزون های دیگر از نظر اینکه در خاک پنهان می شوند متفاوت است.این آفت می تواند باعث ایجاد خساراتی به ریشه و ساقه می شود.اگد تعداد اندکی از این حلزونها در روی گیاهان دیده شود بدین معنی است که تعداد زیادی از این آفت در سطح زیرین خاک وجود دارند.

چرخه زندگی:

تخمهایشان را در یک تونل در 5-3 سانتی متری سطح خاک می گذارند که ممکن است بصورت انفرادی یا خوشه ای(حدود 16تایی)می گذارد.حشره بالغ انتهای این تونل را توسط ماده ای لزج می پوشاند که پس از خشک شدن شبیه سطح خاک می شود.تخمها بسته به دمای محیط پس از 24-11 محیط باز می شوند.بکرزایی در این آفت دیده شده است.مطالعات چنین نشان می دهد که حلزونها قسمتهای خشک را در طول روز ترجیح می دهند و در شب به مناطق مرطوب تغییر مکان میدهند.

کنترل:

اولین مرحله از کنترل این آفت گذاشتن طعمه بر سر راه این آفت است.اگر بخواهیم اثر این طعمه ها افزایش یابد بهتر است آنها را در زیر یک تخته ، صفحه ،گلدان یا در زیر یک سطح هموار قرار دهیم.برای مبارزه شیمیایی بهتر است که به نشریه های شرکت تعاونی یا مدیریت آفات رجوع نماییم یا با آژانسهای توصیه سموم مشورت کنیم.

مگس سفید Trialeurodes vaporariorum

مگسهای سفید گلخانه به تعداد زیادی میزبان حمله می‌کنند. میزبانهای اقتصادی و مهم آن عبارتند از: لوبیا، کدوی چینی، خیار، کدوی خوراکی، بادمجان، لوبیای سبز، فلفل سبز، کاهو، گیاهان زینتی، بنت فنسول، سیب‌زمینی، کدو تنبل، رز، توت فرنگی. سیب‌زمینی شیرین، گوجه فرنگی، توتون، تنباکو، شاهی، هندوانه. همچنین بسیاری از علفهای هرز بعنوان میزبان ثا نویه برای این آفت عمل می‌نمایند.

پراکندگی

این آفت پراکندگی جهانی دارد. پراکندگی آن بطور گسترده در سرتاسر نواحی استوایی و زیر استوایی می‌باشد و در گلخانه‌هایی که در مناطق معتدل قرار دارند ظاهر می‌شود. مگس سفید گلخانه اولین بار در سال 1907 در اوهایو گزارش ثبت شد و هم اکنون در تمام نقاط این جزیره پراکنده شده است.

خسارت

پوره‌ها و حشرات کامل شیره گیاهی را از برگ‌ها می‌مکند. خسارت، اغلب قابل مشاهده نیست. جمعیت بالای حشره باعث کاهش قدرت گیاه میزبان می‌شود. حشرات بالغ و جوان از خود عسلک ترشح می‌کنند. این ماده چسبناک محیط گشت مناسبی برای قارچهای دوده‌ای هستند. عسلک و قارچهای دوده‌ای باقیمانده در گیاه بطور قابل توجهی بازار پسندگی گیاهان و میوه‌ای را کاهش می‌دهند.

بیولوژی

طول سیکل زندگی این آفت (از تخم تا حشره بالغ) با دمای هوا تغییر می‌کند. در هاوایی سیکل زندگی آن بین 25ـ19 روز کامل می‌شود. اطلاعات بیشتر در مورد توسعه مر احل زندگی این آفت در Hargreaves (1915) و Lloyd (1922) یافت می‌شود.

تخم‌ها

تخممها دوکی شکل، تقریباً اینچ طول و تخمگذاری‌های اولیه تخمها برنگ زرد کمرنگ تا سبز می‌باشد که قبل از بیرون آمدن لاروها از تخم، این تخمها برنگ ارغوانی تیره تا سیاه درمی‌آیند. تخمها به ریز برگها چسبیده‌اند که اغلب بصورت دایره‌ای یا نیم دایره قرار می‌گیرند. در تخمگذاری‌های جدید تخمهای گذشته شده زرد هستند و چند روز قبل از بیرون آمدن لاروها تخمها برنگ سیاه تغییر می‌یابند. (7ـ6 روز پس از تخمگذاری)

پوره‌ها

این آفت 3 تا 4 سن پورگی دارد. اولین مرحله لاروی Crawler نام دارد. این Crawlerها تقریباً اینچ طول رنگ، سبز روشن و چشمان قرمز براق دارند آنها پس از یافتن محل مناسب به زیر برگ متصل شده و تغذیه را شروع می‌کنند. پاها در بقیه سنین پورگی غیرفعال می‌شوند. بدین گونه پوره‌ها غیر متحرک می‌شوند و در همان محلی از برگ که توسط Crawler انتخاب شده بدون حرکت به تغذیه ادامه می‌دهند. این مراحل در روی سطح برگ کاملاً صاف (همسطح برگ) هستند و دیدن آنها بدلیل رنگ شفاف سبز پوره‌ها بسیار مشکل است.

به غیر از اندازه، در مرحله آخر پورگی از نظر ظاهری کاملاً شبیه بهم می‌باشند. مراحل پورگی بین 17ـ9 روز کامل می‌شود. اولین مرحله پورگی 7ـ3 روز، دومین مرحله 8ـ4 روز، سومین مرحله 4ـ2 روز، طول دوره لاروی با دمای هوا و میزان متغیر است. طول دوره زندگی در دماهای خنک‌تر افزایش می‌یابد.

شفیرگی

منظور از آخرین مرحله پورگی اغلب “شفیره” نام دارد زیرا مگسهای سفید بالغ از این مرحله پدیدار می‌شوند. بدن حشرات در این مرحله ضخیم‌تر از دیگر مراحل است و تارهای مومی بلند در ناحیه بیرونی بدن در این مرحله دیده می‌شود. طول این دوره بین 7ـ3 روز می‌باشد.

حشرات بالغ

حشرات بالغ تقریباً طولشان اینچ است. رنگشان زرد کمرنگ و دارای دو جفت بال که با موم پودری سفید پوشیده شده‌اند، می باشند. در حالت استراحت بالها بصورت مسطح و خوابیده قرار گرفته‌اند. حشرات بالغ عموماً 40ـ21 روز عمر دارند. حشرات ماده بطور متوسط بیش از 100 تخم در طول زندگی خود می‌گذارند.

رفتار

مراحل مختلف زندگی این حشره عموماً بصورت طبقه‌های عمودی در روی گیاه میزبان دیده می‌شود. حشرات بالغ روی برگهای جوانتر دیده می‌شوند و تخمهایشان را در این سطوح می‌گذراند. مراحل مسن‌تر این حشره در سطوح پایین‌تر گیاه دیده می‌شوند. شفیره‌ها و حشرات جوان بالغ در سطوح و لایه‌های پائینی گیاه دیده می‌شوند.

مدیریت‌ آفت

مگس سفید گلخانه در محصولات گلخانه‌ای به طرق مختلف انتقال می‌یابد:

1ـ از طریق قلعه‌ها و گیاهانی که از آنها گیاهان اصلی را در گلخانه تکثیر می‌دهیم.

2ـ از طریق گیاهان مسن‌تر همان گیاه در گلخانه

3ـ از طریق علفها یهرز یا گیاهان آلوده در گلخانه

4ـ از طریق گیاهان یا علفهای هرز اطراف و بیرون گلخانه

5ـ از طریق پرسنل گلخانه و کسانی که گلهای سفید بالغ را در لباسهایشان به درون گلخانه منتقل می‌کنند و بدین طریق بعنوان یک اینکولوم اولیه عمل می‌نمایند.

ـ برنامه کنترل می‌بایست زمان مشاهده، اولین مگس‌های سفید در گلخانه آغاز شود.

ـ برای کنترل بیولوژیک یک عملیات Monitoring (پیش آگهی) پیوسته انجام دهیم. به این علت که ممکن است جمعیتی از پارازیت‌ها بطور خودکار تشکیل شده باشند و یا بهر علتی پارازیتها قادر به کنترل مگس‌های سفید نباشند.

ـ دما نقش بسزایی در توسعه پارازیتهای Encarsia دارد و بنابراین تأثیر دما در اثر متقابل پارازیت و میزبانش (مگس سفید) می‌باشد. دمای گلخانه باید در یک حد مطلوب حذف شود تا اثر متقابل پارازیت و میزبان افزایش یابد. بعنوان مثال دمای بحرانی برای پارازیت روی گوجه فرنگی و نسبت قنسول تقریباً 74 فارنهایت است.

کنترل شیمیایی

مگس سفید گلخانه به بسیاری از حشره‌کشهای ترکیبی مقاوم است. صابونهای (شوینده‌های) حشره‌کش و روغنها در مقابل این آفت بسیار مؤثر هستند. شواهدی وجود دارد که سمپاشی زینهای سیلیسی نیز بسیار مؤثر است.

تریپس گلخانه(Heliothrips haemorrhoidalis)

معرفی آفت

این تریپس توسط Bouche در سال 1833 از نمونه‌های گرفته شده در گلخانه‌ای در اروپا و با نام علمی Thrips haemorrhoidalis معرفی شد. Packard این گونه را برای اولین بار در سال 1870 معرفی کرد و آنرا تریپس گلخانه نامید. این حشره با نام معمول تریپس گلخانه و با نام علمی Heliothrips haemorrhoidalis) Bouche) که توسط انجمن حشره‌شناسی آمریکا موافقت شده شناخته شده می‌باشد.

نام مترادف Thrips haemorrhoidalis Bouche 1833

پراکندگی

اگرچه این آفت از اروپا منشأ گرفته است اما یک گونه مخصوص دنیای جدید (نیمکره غربی یا آمریکا) است. این آفت احتمالاً از نواحی گرمسیری آمریکا و بوسیله گیاهان زینتی به اروپا معرفی شد. این حشره در برزیل غرب هند و آمریکای مرکزی بر روی گیاهان زراعی و وحشی یا فت می‌شود. برخی اوقات در ماههای گرم سال از گلخانه‌های شمال فلوریدا خارج می‌شود. در اروپا، آلمان، انگلیس، فرانسه، ایتالیا، وین، فنلاند، فلسطین و شمال آفریقا یافت می‌شود. با توجه به عادت زندگی این تریپس احتمالاً می‌تواند در بیشتر گلخانه‌های دنیا وجود داشته باشد.

در پرواز بسیار ضعیف است و بیشتر اوقات را در مناطق سایه‌دار روی گیاهان می‌گذارند.

توصیف و زندگی آفت

تخمها سفید و موزی شکل هستند و بصورت انفرادی در بافت گیاه گذاشته می‌شوند. انتهای تخم معمولاً بوسیله یک لنز دستی دیده می‌شود. رنگ لارو در مراحل ابتدایی تا حدودی سفید و با چشمان قرم زاس. رنگ لارو پس از تغذیه متمایل به زرد می‌شود. لارو بالغ بطور متوسط 1 میلی‌متر طول دا رد. این حشره دو مرحله لاروی دارد که سپس پوست اندازی می‌ککند و به پیش شفیره (Prepupa) تبدیل می‌شود که دارای رنگ زرد، چشمان قرمز، بالهای کوتاه است.

حشره در مرحله شفیرگی کمی بزرگتر و دارای بالها و چشمان درشت‌تر است. در این مرحله هم رنگش متمایل به زرد است که با افزایش سن به تیرگی می‌گراید. در این مرحله شاخکها رو به بالا و عقب به روی سر قرار دارند حشره در مراحل پیش شفیرگی و شفیرگی تغذیه‌ای ندارند.

سر و سینه (thorax) در حشره بالغ تیره مایل به مشکی هستند و شکم از زرد به زرد مایل به قرمز و سپس به قهوه‌ای و در آخر به سیاه تغییر رنگ می‌دهد. دماهای خنک با عث تأخیر در تغییر رنگ می‌شود. پاها زرد کمرنگ باقی می‌مانند و شاخکها در حشره بالغ شامل 8 سگمنت می‌باشند.

تریپس در گلخانه بکرزا (parthenogenic) است یعنی اینکه بدون جفتگیری تولید نسل می‌کند و نرها بندرت دیده می‌شوند. ماده‌ها تخمهای خود را در درون برگ یا میوه قرار می‌دهند. درست کمی قبل از باز شدن تخم، ‌آنها تاول می‌زنند. اگر از یک تردستی استفاده کنیم می‌تواند تا حدی در بررسی چگونگی ظهور جمعیت‌های تریپس و ارتباط آن به مکان آنها در برگ کمک کند.

میزبانها

در فلوریدا این تریپس مخصوص پنبه است اما از روی گیاهان Viburnum، زغال اخته، آزالیه، انگور، خرما، Ardisia، ارکیده، آواکادو، گل شیپوری Crinum SP.، Ficus nitida، خرمای زایشی، Coleus SP.، افرا، ماگتولیا، انبه، Aspidium SP.، کوکب، سرخس، Guavas، کنف فلوکس، Pink و بسیاری دیگر از گیاهان زینتی هم جمع‌آوری شده است. در فلسطین بر روی پرتقال و در Ceylon از روی Garcinia mangostana گزارش شده است.

خسارت تریپس گلخانه بر روی میوه‌های در حال رشد مرکبات بصورت ایجاد لکه بر روی پوست میوه است (لکه‌هیا گرد یا لکه‌های ضخیم و نامنظم) همچنین این نوع خسارت بر روی میوه‌های دسته جمعی (گروهی)‌یا در جاهایی که یک برگ یا یک سرشاخه در تماس مستقیم با میوه است دیده می‌شود.

اهمیت اقتصادی

این تریپس در درجه اول از شاخ و برگ گیاهان زینتی تغذیه می‌کند. در ابتدا به سطح زیرین برگ حمله می‌کند و با تغذیه بیشتر جمعیت خود را افزایش می‌دهد و به سطح بالایی برگ تغییر مکان می‌دهد. برگها بیرنگ و رنگ پریده می‌شوند و بین رگبرگهای فرعی (کناری) به شکلی دیده می‌شود. برگهایی که شدیداً آسیب دیده‌اند زرد می‌شوند و می‌افتند. علاوه بر این بر اثر تغذیه تریپس قطرات بسیار کوچک مایع مایل به قرمز در هر دو سطح برگ دیده می‌شود که بوسیله تریپس ترشح شده‌اند و رنگ این قطرات بتدریج سیاه می‌شود. این گلبولهای مایع (قطرات کوچک) از نظر اندازه بزرگ و سپس متوقل می‌شوند و بلافاصله یک گلبول دیگر شروع به تشکیل شدن می‌کند که در نتیجه این اعمال باعث بوجود آمدن لکه‌های سیاه در مناطق مورد هجوم است. این گلبولها ب عنوان بازدارنده‌های پرواتورها (شکارچی‌ها) عمل می‌کنند.

در فلسطین تریپس گلخانه به برگها و میوه‌های مرکبات خسارت می‌زند اما باعث بوجود آ‌مدن قطرات مذکور روی برگ نمی‌شود. خسارت روی میوه ممکن است قسمتهای مورد هجوم را بصورت فرو رفته و مشبک کند. این نوع خسارت بر روی میوه‌های نرسیده و کال دیده می‌شود.

در میوه‌های رسیده این نوع خسارت بخوبی قابل تشخیص نیست زیرا که در داخل پوست سالم میوه بدون فرو رفتگی ایجاد می‌شود. در کالیفرنیا با توجه به اطلاعات گذشته، تریپس گلخانه اقتصادی‌ترین آفت بر روی آواکادو بشمار می‌رود.

مدیریت

این آفت فقط یک و شخص طبیعی مؤثر شناخت هشده دارد و آن Thripobius Semiluteus است که پارازیت لارو است و از برزیل و استرالیا در اواسط دهه 1980 به کالیفرنیا معرفی شد. در لارو پارازیت شده دو طرف بدن بجای اینکه مخروطی شکل باشند (لارو در تریپس سالم) بیشتر موازی هستند.

رنگ شفیره پارازیت شده در بین شفیره‌های پارازیت نشده کاملاً مشکی است و این در حالی است که رنگ شفیره‌های پارازیت نشده نیمه شفاف (زجاجی) است.

همچنین دیگر دشمنان طبیعی تریپس گلخانه که اثر کمتری هم دارند عبارتند از:

Megaphragma mymaripenne پارازیت تخم

Frank linothrips orizabensis

F. uespiformis شکارچی (پرداتور)

Leptothrips mali

این سه گونه اخیر به شکارچی‌های سیاه نیز معروفند.

spow · 21 خرداد، ۱۳۸۹

نور و تامین آن در گلخانه

نور : انرژی خورشیدی در همه ساختار هایی گیاهی نقش دارد و نتیجه نهایی این فرایند ها در رشد گیاه است كه منجر به افزایش ماده خشك می شود . در شرایطی كه همه عوامل از جمله میزان دی اكسید كربن , دما و رطوبت در حد مطلوب باشد . برای انجام فتوسنتز به شدت نور در حد مطلوب نیاز است . نور كم باعث كاهش فتوسنتز و رشد گیاه و نور یشتر باعث صدمه به كلروپلاست ها و كاهش فتوسنتز می شود .

فتو پریود عبارت است از مدت زمانی از روز كه نور به گیاه می تابد . طول روز بسته به فصل سال و عرض جغرافیایی تغییر می كند . در نیمكره شمالی طول روز در چهار روز از سال اهمیت ویژه دارد .

1- اول فروردین (21مارس) : كه خورشید مستقیما بالایی خط استوا قرار میگیرد و در این روز طول روز و شب مساوی و برابر 12 ساعت است . و به آن اعتدال بهاری می گویند .

2- سی و یكم خرداد (21 ژوئن) : كه خورشید به شمالی ترین قسمت بالایی خط استوا می گیرد و طولانی ترین روز و كوتاه ترین شب سال است و به آن انقلاب تابستانی می گویند .

3- سی ام شهریور (21سپتامبر ) : كه خورشید مستقیما بالایی خط استوا است و طول روز و شب مساوی است و اعتدال پاییزی نامیده می شود .

4- سی ام آذر (21 دسامبر ) : كه خورشید در جنوبی ترین قسمت زیر خط استوا قرار می گیرد و كوتاه ترین روز و بلند ترین شب سال است و انقلاب زمستانی نامیده می شود (شب یلدا )

نقطه موازنه نوری (Light compensation point) : نقطه ای است كه در آن شدت فتوسنتز برابر شدت تنفس است . در این نقطه تمامی مواد تولید شده در فتوسنتز در تنفس به مصرف می رسد . نقطه موازنه نوری در گیاهان آفتاب پسند بیشتر از گیاهان سایه پسند است .

نقطه اشباع نوری (Light saturation point) : نقطه ای كه فتوسنتز در آن حداكثر است و با افزایش نور دیگر فتوسنتز افزایش نمی یابد , نقطه اشباع نوری گویند.

كیفیت نور : اشعه ماورای بنفش با طول موج 400- 300 نانومتر باعث صدمه به گیاه شده و غیر قابل رویت با چشم انسان است . اشعه مادون قرمز با طول موج 750- 700 نانومتر خارج از حس بینایی انسان است و ضروری برای رشد گیاه است اما در فتوسنتز گیاه بی تاثیر است . طیف نوری (760- 380 نانومتر) در فتوسنتز نقش دارد . میزان فتو سنتز در نور قرمز و آبی حداكثر است . اگر گیاه فقط در معرض نور آبی قرار گیرد رشد كاهش و اندام های گیاه سفت و تیره می شود و اگر گیاه در معرض نور قرمز قرار گیرد رشد گیاه افزایش و اندام های گیاه نرم و لصیف می شود . برای انجام فتو سنتز تمامی طول موج های نور لازم است .

افزایش شدت نور : به استثنای سایه پسند ها افزایش نور در اواسط پاییز تا اوایل بهار باعث افزایش محصول می گردد . ساده بودن قاب های شیشه ای روی گلخانه ظرفیت قاب ها و افزایش عرض قاب ها باعث افزایش شدت نور وارده به داخل گلخانه می شود . اسكلت چوبی به طور كاملا محسوس شدت نور را كاهش می دهد و بهتر است چهارچوب چوبی زا با رنگ سفید رنگ آمیزی كرد تا به به جای جذب نور آن را منعكس كنند . همچنین بهتر است كه قاب های شیشه ای پوشش گلخانه را نیز با رنگ سفید رنگ كنند و پوشش بیرونی قاب ها را هر دو سال یك بار و از داخل هر 5 سال یك بار رنگ آمیزی شود .

میزان كاهش نور تابیده شده به گلخانه عبارت است از : 10 درصد توسط اسكلت و 5 درصد توسط قاب شیشه ای و 7 درصد شیشه ها و 78 درصد نور وارد گلخانه می شود . شیشه ها را باید در پاییز و زمستان از موادی كه برای كاهش شدت نور ورودی با رنگ پوشیده شده اند پاك كرد . این مواد حدود 20 درصد میزان نور ورودی را كاهش می دهند .

تامین نور تكمیلی :

انواع لامپ ها

1- نور سفید (حاوی رشته ملتهب تنگستن) : نور در این لامپ ها حرارت تولیدی زیاد و كیفیت نور پایین است و راندمان تبدیل انرژی الكتریكی به نورانی 7 درصد است . بخش بیشتری به گرما تبدیل می شود .

2- لامپ فلورسنت : این لامپ ها در رشد و نمو موثر هستند . عیب این لامپ ها قدرت ولتاژ پایین است و لازم است كه تعداد زیادی لامپ مصرف شود كه در این صورت هزینه سیم كشی و نصب زیاد آنها باعث ایجاد سایه روی گیاهان می شود. لامپ های سرد و مهتابی گرم بازده خوبی دارند(20درصد ) و مخمترین و معمول ترین لامپ فلورسنت برای رشد گیاه هستند . نور در این لامپ ها نزدیك نور آبی است .

3- لامپ های سدیمی فشار بالا : این لامپ ها ارزان و كاربرد آنها ساده است . راندومان تبدیل انرژی الكتریكی به نورانی آن حدود 20 درصد می باشد .

مدت زمان تابش 18 – 16 ساعت (نور طبیعی و تكمیلی) است . مدت زمان خاموش كردن لامپ های مكمل وقتی است كه نور خورشید طبیعی محیط را كاملا روشن كرده باشد . در این زمان نور باید دو برابر نور تمكیلی لامپ ها باشد . تابش 24 ساعته در مورد اكثر گیاهان مضر و یا بی اثر است .

واكنش گیاهان در مرحله جوانی (مرحله نشا در خزانه یا جعبه نشا) زیاد و به مرور زمان از شدت آن كاسته می شود . برای یك بستر كاشت به عرض 1.2 متر , یك رشته لامپ 60 واتی به فاصله 1.2 متر از هم و در ارتفاع 1.5 متر بالاتر از سطح خاك بستر كشت و برای دو بستر یك رشته لامپ 100واتی به فاصله 1.8 متر از هم و در ارتفاع كمتر از 1.8 متر نیاز است .

برای روشن كردن هر متر مربع مساحت گلخانه 16 وات نور مورد نیاز است .

morvaridtalaee · 6 مهر، ۱۳۹۰

1. امكان تولید مستمر محصولات در تمام طول سال بدون تأثیر محدودیت‌های موجود بخصوص در مناطق سرد با طول فصل كشت كوتاه. گلخانه‌دار قادر به تنظیم زمان کشت و برداشت زود موقع محصول (حداقل یک ماه) و ارائه آن به بازار می‌باشد.

2. استفاده از تکنیک‌های جدید و بهره‌گیری صحیح و افزایش بهره‌وری از امكانات محدود آب (به دلیل استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار بخصوص آبیاری قطره‌ای) و خاك (به دلیل بهره‌گیری بهینه از فضا به جای سطح، بخصوص در قطعات و اراضی كوچك غیر اقتصادی).

3. كاهش خسارت و تأمین امنیت تولید با توجه به امكان كنترل عوامل سوء محیطی در یك محیط بسته (گلخانه).

4. افزایش بازدهی و عملکرد با توجه به كنترل عوامل مؤثر در تولید شامل نور، درجه حرارت، رطوبت، تهویه و نیز کنترل آفات و بیماری‌ها.

5. بالا بودن کیفیت و کمیت محصولات گلخانه‌ای و در نتیجه امکان صادرات محصول به خارج کشور. این امر به خاطر استفاده از بذور هیبرید (اصلاح شده) و استفاده صحیح (در حد نیاز) از كود و سموم شیمیایی می‌باشد.

6. ایجاد اشتغال مفید و مولد در جامعه و جذب نیروی كار كشور. با توسعه كشت محصولات گلخانه‌ای و سرمایه‌گذاری برای ایجاد شهرك‌های گلخانه‌ای مشکل بیکاری و کم درآمدی جوانان و فارغ‌التحصیلان کشاورزی تا حدود زیادی برطرف می‌شود. همچنین در زمستان که کشاورزان معمولاً بیکار هستند می‌توانند اقدام به کشت گلخانه‌ای و تولید خارج از فصل نمایند.

موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی ایران و طول روز بلند و روشنایی کامل آفتاب و وجود اقلیم‌های مختلف، شرایط مساعدی را برای كشت محصولات گلخانه‌ای فراهم نموده است. به همین خاطر در بسیاری از هزینه‌های مربوط به گرم كردن و روشن نگه داشتن گلخانه‌ها صرفه‌جویی می‌شود و در نتیجه هزینه تمام شده محصول كاهش می‌یابد.

امروزه با احداث گلخانه‌های مدرن در سراسر کشور، انواع محصولات نظیر خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل‌دلمه‌ای رنگی، طالبی آناناسی، توت‌فرنگی، انواع گل‌های شاخه بریده مانند رز، ژربرا، گلایل، داودی، زنبق، شیپوری، ارکیده و ... در حال تولید است كه علاوه بر تأمین بازارهای داخلی، به خارج از كشور نیز صادر می‌گردد.

morvaridtalaee · 6 مهر، ۱۳۹۰

رشد جمعیت و افزایش مصرف سرانه كه با سطح درآمد و زندگی افراد جامعه همبستگی زیادی دارد، دو مسئله مهم در تأمین نیازهای غذایی برای افراد جوامع در حال پیشرفت از جمله ایران است و در این میان نقش بهره‌گیری مؤثر و بهینه از منابع محدود آب و خاك و استفاده از نیروی انسانی موجود در كشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تلاش موفقیت‌آمیز در جهت رشد درآمد ناخالص ملی و رسیدن به خودكفایی در تولید نیازهای غذایی جمعیت رو به رشد كشور، همانند هر فعالیت دیگری نیاز به آگاهی عمیق از فرآیندهای عملی و اقتصادی و بكارگیری آخرین دانش و فن‌آوری روز دنیا دارد. در این راستا تكنولوژی تولید محصولات گلخانه‌ای منجر به افزایش چشمگیر راندمان بهره‌وری از منابع محدود آبی و خاكی گشته و اهمیت آن با توجه به اقلیم خشك و كم باران اكثر نقاط كشور ما غیر قابل انكار است.

**shirin.agro** · 6 فروردین، ۱۳۹۱

**shirin.agro** · 6 فروردین، ۱۳۹۱

mani24 · 11 فروردین، ۱۳۹۲

جهت گلخانه ها

اسکلت گلخانه سایه ایجاد می کند و با توجه به زاویه تابش این سایه ها متفاوت است لزوم توجه به این امر بویژه در تولید زمستانه حائز اهمیت است چرا که تغییرات اندکی دردرصد نور رسیده به گیاهان می تواند نقش بسزایی در کمیت و کیفیت تولید داشته باشد .موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور تابیده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را داراست، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرایند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند.واین موضوع منجر به حداکثر رشد می شود. بالطبع انتخابهای بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند مناسب می باشد .

درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور مؤثری از نور شدید بعد ازظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگهای خود را از دست می دهند.

اسکلت گلخانه ها سایه ایجاد می کند که اندازه سایه ها به زاویه تابش نور خورشید و فصل سال بستگی دارد. تأثیر سایه بر رشد گیاه در زمستان (زمانیکه اغلب شدت نور خورشید کم است) بسیار زیاد می باشد.

گلخانه های تک واحدی که در عرض های بالاتر از 40° شمالی واقعند باید در امتداد شرق به غرب ساخته شوند تا بتوانند نور آفتاب زمستانی که زاویه تابشی پائینی دارد را به نحو مناسب دریافت کنند. در عرضهای پائینتر از 40° شمالی امتداد گلخانه ها باید شمالی ـ جنوبی باشد زیرا زاویه تابش نور خورشید به مراتب بیشتر است. گلخانه هایی که در امتداد طولشان به هم متصلند، در تمامی عرضهای جغرافیایی باید در جهت شمال به جنوب باشند تا بتوانند اثر سایه را درقسمت شمالی گلخانه کاهش دهند. جهت شمال به جنوب باعث می شود که ساقه در طول روز در عرض کف گلخانه حرکت کند. درحالیکه در جهت غرب به شرق این امر ممکن نیست.

ال جی ماریس در انگلستان محاسباتی را در عرض جغرافیایی 50° شمالی انجام داده است. این محاسبات تأکید می کند که امتداد یک گلخانه تک واحدی باید از شرق به غرب باشد. زیرا تفاوت شدت نور بدلیل این که در طول تابستان که زاویه تابش نور خورشید زیاد است، کم میباشد و این تفاوت در زمستان یعنی زمانی که شدت نور موضوع مهمی بشمار می رود بسیار بیشتر است.

جهت

وسط تابستان

وسط زمستان

شمال ـ جنوب

64

48

غرب ـ شرق

66

78

جریان هوا در گلخانه

گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه درخارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تأمین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید . گلخانه های تجاری به همه نیازمندی های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است؛ برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تأمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل هایی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن می باشند؛ که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند .

کنترل شرایط محیطی گلخانه

فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متأثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما ی محیطی متفاوت می باشد .محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین 50 تا 85 درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد؛ این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.

درجه حرارت در گلخانه ها

تنظیم درجه حرارت در گلخانهها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنههای مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارتهای بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارتهای کمتر از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو میکنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده‌اند نظیر پامچال که در جنگل‌های شمال دیده می‌شود.

اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانهها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری‌ها یا سیستم‌های گازی و ... می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. سیستم های حرارتی باید توان توزیع یکنواخت دما راداشته باشند و فاقد اثرات زیست محیطی باشند. دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای؛

محصول دمای شبانه ( F) دمای روزانه ( F)

گوجه فرنگی 66-60 80-70

کاهو 55 78-70

خیار 65 80

فلفل 62 80-70

گل داودی 63-62 80-75

گل شمعدانی 60-55 75-70

نیاز نوری گیاهان

همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند. بعضی از گیاهان نیاز به نور فراوانی دارند و بعضی دیگر به نور کمتری نیاز دارند.گیاهان از نظر نیاز نوری به سه گروه تقسیم می شوند.

گیاهان روز بلندLDP: Long Day Plants برای به گل رفتن بین 10 تا 14 ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون.

گیاهان روز کوتاه SDP: Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از 12 ساعت دارند. که در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می‌گیرند، مثل گل داودی.

گیاهان بی تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.

آبیاری گلخانه ها

تأمین رطوبت یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو گیاهان است، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن‌ها را در گلخانههای خاص خود جایگزین میکنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی‌شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیازهای یکسان در نظر گرفته می‌شود.انواع روش های آبیاری به طور خلاصه به شرح زیر است.

آبیاری سطحی(ثقلی) سیستم های آبیاری سطحی راندمان پایینی داشته و اتلاف آب در آن بالا است.در عین حال باعث شستشوی املاح افزایش رشد علف های هرز و بروز انواع بیماری های قارچی و انگلی و پوسیدگی می شود.این سیستم ها به صورت آبیاری کرتی و نواری اجرا می گردد.

آبیاری تحت فشار

1- آبیاری بارانی :هدف از آبیاری بارانی توزیع یکنواخت آب برای تمام گیاهان و کاهش دمای محیط و افزایش رطوبت است.راندمان مصرف آب 75در صد است.هزینه اولیه زیاد از معایب این سیستم است.

2- آبیاری قطره ای :در این روش آب،کودهای شیمیاییو سایر مواد مورد نیاز گیاه به صورت محلول توسط قطره چکان های نصب شده روی لوله های جانبی در اختیار گیاه قرار می گیرد.راندمان مصرف آب 90 در صد است و چون قطره چکان ها در کنار بوته یا ساقه گیاه قرار می گیرند امکان رشد و توسعه علف های هرز از بین می رود.

گاز کربنیک در گلخانهها

کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.وجود Co2برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز میشود . در این واکنشCo2 عامل بسیار مهمی تلقی میشود.سالهای زیادی است که به منابع غنی سازی دی اکسید کربن در گلخانه ها، برای افزایش رشد و تولید گیاهان پی برده شده است. دی اکسید کربن یکی از ضروری ترین اجزاء فتوسنتز می باشد.فتوسنتز یک فرآیند شیمیایی است که انرژی نور خورشید را برای تبدیل دی اکسید کربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می دهد؛ سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد آن مورد استفاده قرار می گیرند. اختلاف بین نرخ فتوسنتز و تنفس، مبنایی برای میزان انباشتگی ماده خشک در گیاهان می باشد. در تولید گلخانه ای، هدف همه پرورش دهندگان، افزایش ماده خشک و بهینه سازی اقتصادی محصولات می باشد. دی اکسید کربن با توجه به بهبود رشد گیاهان، باروری محصولات راافزایش می دهد. بعضی از مواردی که باروری محصولات به وسیله غنی سازی دی اکسید کربن افزایش داده می شود عبارتند از : گلدهی قبل از موعد ،بازده میوه دهی بالاتر،کاهش جوانه های ناقص در گلها،بهبود استحکام ساقه گیاه و اندازة گل.بنابراین پرورش دهندگان گل و گیاه باید دی اکسید کربن را به عنوان یک مادة مغذی در نظر بگیرند.

زهکشی گلخانه

از موارد مهمی که در احداث یک گلخانه توجه به زهکشی گلخانه است . در مناطقی با زمینهای دارای بافت سخت و با لایه تحت الارض غیر قابل نفوذ با قرار دادن لوله های سفالی منفذ دار زیربسترها و یا به طرق ابتکاری دیگر تمهیدات لازم را در جهت بهبود زهکشی می اندیشند

بادکشن

در مناطق باد خیز ردیفی از درختان و یا یک مانع طبیعی مثل تپه برای کاهش خسارت باد استفاده می شود . حداقل فاصله درختان از گلخانه در شرق و غرب بایستی حدود 5/2 برابر ارتفاع درختان باشد . این فاصله در قسمت جنوبی بیش از یک ارتفاع درختان است .

انواع پوششهای گلخانه ای

شیشه

تا قبل از سال 1950 فقط گلخانه های شیشه ای وجود داشت امروزه این گلخانه هاپرهزینه ترین نوع گلخانه محسوب می گردد .چون مصرف سوخت در این گلخانه ها بالاست ، نیاز به اسکلت های محکم دارند . بسته به پهنای گلخانه از اسکلتهای مختلفی می توان برای بنای آن استفاده نمود . در پهنای کمتر از 6 متر اسکلت چوبی بدون نیاز به ستونهای میانی قابل استفاده است . برای گلخانه هایی با پهنای تا حدود 12 متر اسکلت لوله ای بدون نیاز به ستون های عمودی وسط قابل کاربرد هستند ولی بایستی برای استحکام به قاب پنجره ها متصل شوند .

پوششهای پلاستیکی

پوششهای پلاستیکی می تواند از جنس پلی استر ، پلیوینل کلراید (P.V.C) پلی وینل فلوراید(P.V.F) باشد . از مزایای این پوششها عدم نیاز به اسکلتهای سنگین وکاهش هزینه گرم کردن تا حدود 40% نسبت به گلخانه های

شیشه ای یک لایه است . امروزه گلخانه های پلاستیکی درصد بالایی از گلخانه های دنیا را به خود اختصاص می دهند . ولی در اروپای شرقی محبوبیت چندانی ندارد .عیب پوششهای پلاستیکی دوام کم آنهاست چرا که اشعه ماورای بنفش خورشید باعث شکنندگی و تیرگی پلاستیک می شود . اغلب پوششهای پلاستیکی از نوع پلیاتیلن بوده که معمولاً به ماده مفاوم کننده در مقابل UV( اشعه ماورای بنفش ) آمیخته شده اند که در این صورت طول عمر آنها تا حدود 3 سال قابل افزایش است . همچنین عیب دیگر این پوششها این است که در زمستان اگر هوای گلخانه سردتر بوده و با برخورد هوای مرطوب داخل گلخانه قطرات بخار آب بر روی آنها تشکژل می گردد که با پیوستن به هم بزرگ شده و با چکیدن قطرات بر سطح برگها باعث بالا رفتن رطوبت سطح برگ و ایجاد بیماری های قارچی می گردند و از طرفی با ریزش قطرات بر کف گلخانه ها باعث افزایش رطوبت بسترخاکها و کاهش میزان اکسیژن خاک می شوند . که تداوم این امر می تواند منجر به کاهش جذب عناصر غذایی و کاهش رشد عمومی گیاه شود . راه حل این مشکل استفاده از اسپری محلول مواد شوینده در آب است که بر روی سطح داخلی پوشش می پاشند که البته این مواد خیلی زود پاک می شوند . حسن این کار جلوگیری از بزرگ شدن قطرات است . امروزه در کشورهای پیشرفته پلی اتیلن و سایر پوششهای پلاستیک را به مواد نگهدارنده نور مادون قرمز (IR) آمیخته می کنند که تلفات دمای گلخانه را در شب 15 تا 25 درصد کاهش می دهند .

PVF نیز یکنوع پوشش پلاستیکی جدید است که تا ده سال دوام داشته و واکنش آن نسبت به نور و قیمت آن تقریباً معادل شیشه است . پوششهای دوبل پلاستیکی نیز کاهش هزینه سوخت تا یک سوم نقش موثری دارند . انجام پوششهای دولایه در اسکلت های سوله ای که ستون کمتری دارند راحت تر است . فاصله بین دولایه پایینی از 10-25/1 سانتی متر کمتر یا بیشتر نباشد.گلخانه های نیمه استوانه ای برای پوششهای دولایه ای مناسب می باشند .میزان کشیدگی پلاستیک بسیار مهم است . هنگامی که در یک روز سرد نصب شود می بایست آن را محکم کشید و در روز گرم کمتر کشیده شود با در هوای سرد منقبض و پاره نگردد . امروزه اکثر گلخانه های جدید در آمریکا چه به صورت دایم و یا موقت با پوششهای پلاستیکی ساخته می شوند.

سکوها و بسترهای کشت

سکو بخشی از فضای گلخانه است جایگاهی است برای قرار گرفتن گلدان ها یا کشت گیاهان در بستر های بالا تر از سطح زمین همانگونه که از نام آن پیدا است ، سکوها همواره در سطحی بالاتر از کف گلخانه ها قرار می گیرند . این عمل ضمن جلوگیری از گسترش عوامل آلوده کننده و بیماری زای گیاهی به تهویه بهتر و گرم شدن زودتر بستر کمک می کند . انتخاب شکل سکوها و مواد سازنده آنها به نوع گیاه ، گلخانه و سلیقه سازنده بستگی دارد . به طور کلی ویژگی های یک سکوی خوب عبارت است از:

الف _ از زهکشی مطلوبی برخوردار باشند .

ب_ پهنای آن طوری باشد که کارگران به آسانی به مرکز سکو دسترسی داشته باشند .

ج_ طوری نصب شده باشد که حداکثر نور را جذب کنند .

کارکردن با سکوها برای قرار دادن گلدان ها به کارگران این امکان را می دهد که بدون خم شدن کار خود را انجام دهند در صورتی که سکوها برای کشت گیاهان استفاده بهتر است 30-15 سانتیمتر عمق داشته و از زهکشی مناسبی برخوردار باشد . ارتفاع سکوها از سطح زمین می بایست به گونه ای باشد که اقدامات داشت با تسلط کارگر بر محصول امکانپذیر باشد که این امر به نوع محصول بستگی دارد . سکوها را می توان از جنس آلومینیوم ، ایرانیت ، الوار چوبی و یا مواد بتنی ساخت . آلومینیوم عمری طولانی دارد ولی گران قیمت است و چوب ارزان بوده ولی عمر کوتاهی دارد و احتمال پوسیدگی آن نیز زیاد است و همچنین عوامل بیماری زا نیز در آن نفوذ می کنند .

نحوه قرار گرفتن سکوها

بایستی سکوها را طوری نصب نمود که از حداکثر فضای گلخانه ای برای پرورش گیاهان استفاده شود . تعداد و عرض راهروها بستگی به نحوه استفاده از آنها و نوع محصول دارد .

ارتفاع سکوهای کشت 90-80 سانتیمتر است . پهنای سکوهای مجاور دیواره ها حدود 90سانتیمتر و پهنای سکوهای میانی که از دو طرف قابل دسترسی است حداکثر میبایست 180 سانتی متر باشد . سکوهای کشت گیاهان گلدانی نبایست دیواره داشته باشد و کف سکوها تا حد ممکن بایستی منفذدار باشد . تخته های چوبی سوراخدار به همراه تورسیمی محکم برای ساختن کف سکوها مناسبند .

در روش نوین به منظور استفاده موثر از حداکثر فضای گلخانه از سکوی متحرک استفاده می کنند . این سیستم فضای تولید را تا بیش از 90% مساحت گلخانه افزایش می دهد . راهروها توسط سکوهای متحرک اشغال شده که با حرکت سکو راهرو از یک سمت باز می شود و از طرف دیگر بسته می شود .

سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده

گلهای بریده را در شرایط گلخانه ای به هر دو شکل بسترهای سکوئی و زمینی کشت می کنند . گیاهانی مثل گل داوودی و میمون را می توان بر روی سکوها کشت نمود . ولی این سکوها بایستی نزدیک زمین قرار گیرند تا عملیات حذف جوانه ها ، محلول پاشی و برداشت امکان پذیر باشد ، میخک را نیز به علت حساسیت به بیماری پژمردگی باکتریایی برروی سکوهای کوتاه پرورش می دهند .

ضد عفونی کردن خاک سکوها راحت تر و موفقیت آمیز تر از بسترهای زمینی است . بسترهای زمینی باید به گونه ای باشند که خاک اطراف ریشه را از قسمتهای دیگر مجزا کنند . بتون برای بسترهای زمینی مناسب است .

تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها

از تجهیزات و ادوات مورد نیاز گلخانه میتوان به سیستم گرمایشی, سرمایشی, ژنراتور و....... اشاره نمود.

الف- انواع سیستم گرمایشی:

1-سیستم مرکزی:سیستم شوفاژ(برای گلخانه های بالای 4/.هکتار) در این سیستم از بخار آب یا آب داغ استفاده می شود.

2-سیستم موضعی: بخاری

mani24 · 11 فروردین، ۱۳۹۲

[h=2]تغذيه دي اكسيد كربن در گیاهان گلخانه ای[/h]

مقدار دي اكسيد كربن موجود در هوا 0.03درصد و يا حدود 300پي پي ام مي باشد. (هر ميليون كيلوگرم هوا داراي 300كيلوگرم دي اكسيد كربن مي باشد ) در مناطق صنعتي , باتلاقي و بستر رودخانه ها حدود 400پي پي ام و در برخي مناطق 200 پي پي ام است .

مقدار دي اكسد كربن موجود در هوا براي فتوسنتز كافي است.

كمبود دي اكسيد كربن : در زمستان به علت مسدود بودن گلخانه , تبادلات هئاي داخل گلخانه با محيط بيرون به حداقل مي رسد و در ساعات آفتابي روز دي اكسيد موجود در فضاي گلخانه توسط فرآيند فتوسنتز از هوا گرفته شده و مقدار آن در گلخانه بسته مرتب كم مي شود (كمتر از 200 پي پي ام ) كه باعث كاهش فتوسنتز و توقف رشد مي شود . يك برگ آفتابگردان در حال رشد , مي تواند 2,4 متر در مدت يك ساعت مصرف كند . ميزان دي اكسيد كربن موجود در گلخانه بسته در عرض چند ساعت مي تواند به نقطه بحراني خود برسد ( پايين ترين حد ممكن ) و باعث بازماندن از رشد شود . مقدار بحراني دي اكسيد كربن 125- 25 پي پي ام است . ادامه كمبود دي اكسيد كربن باعث طولاني شدن دوره كشت و كاهش كيفيت محصول مي شود.

ميزان دي اكسيد كربن موجود در خاك بين 2500 - 2000 پي پي ام متغير است . منبع توليد اين گاز در خاك تجزيه مواد آلي خاك و تنفس ريشه مي باشد . دي اكسيد كربن از ميان ذرات خاك انتشار مي يابد . اين گاز با آب تركيب شده و تبديل به كربنات و بي كربنات پتاسيم و منيزيم مي شود . وجود دي اكسيد كربن در خاك با كم كردن ميزان اكسيژن خاك موجب كاهش رشد گياه مي شود . زهكشي ضعيف و غرقاب شدن خاك باعث كاهش ميزان اكسيژن و افزايش دي اكسيد كربن خاك مي شود .

تزريق دي اكسيد كربن : افزايش غلظت دي اكسيد كربن تا ميزان 1500 – 1000 پي پي ام براي اكثر گياهان مفيد است . البته افزايش دي اكسيد كربن در فتوسنتز بستگي به ساير عوامل موثر در فتوسنتز دارد . غلضت بالاي دي اكسيد كربن براي گياه سمي است و باعث كاهش عملكرد كلروزه شدن( بين رگبرگ ) و نكروزه شدن برگ مي شود . سطح آستانه دي اكسيد كربن در گياهان مختلف متفاوت است . مثلادر گوجه فرنگي 2200 و در خيار 1500 پي پي ام مي باشد . در كاهو تزريق 1600 پي پي ام دي اكسيد كربن باعث 31 درصد افزايش محصول و 20 درصد زود رسي مي شود . در گوجه فرنگي تزريق 1000پي پي ام باعث 48 درصد و در خيار تزريق 1000پي پي ام دي اكسيد كربن باعث 33 درصد افزايش عملكرد مي شود .

وقتي دستگاه هاي تهويه به اندازه 5 سانتي متر باز باشند و يا پنكه هاي خنك كننده كار كنند ميزان دي اكسيد كربن داخل گلخانه به اندازه محيط آزاد است (حدود 300 پي پي ام ) . در مناطق گرم , در جايي كه براي خنك كردن گلخانه دستگاه هاهي خنك كننده در تابستان به طور مداوم كار مي كنند . تزريق دي اكسيد كربن لازم است. وقتي تزريق دي اكسيد كربن در زمستان انجام مي شود رشد گياهان و نياز كودي نسبت به حالت عادي افزايش مي يابد .

زمان تزريق دي اكسيد كربن : تزريق دي اكسيد كربن در تمام طول روز از طلوع آفتاب تا يك ساعت قبل از غروب صورت مي گيرد . زمان تزريق به موقعيت گلخانه و عرض جغرافيايي هم بستكي دارد و در فصل هاي پاييز و زمستان صورت مي گيرد . اين عمل معمولا در اواخر شهريور يا اوايل مهر تا اواسط فروردين – اواسط ارديبهشت انجام مي شود . در زمان تزريق بايد كليه دستگاه هاي تهويه و هواساز و خنك كننده خاموش باشد و در يچه تهويه كمتر از 5 سانتي متر باز باشد .

منابع توليد دي اكسيد كربن : دستگاه مولد دي اكسيد كربن قادر به توليد 1500پي پي ام در مساحت 465متر مربع مي باشد . سوخت دستگاه مولد نقتي مايع , گاز , پروپان , نفت سفيد و .... است . دستگاه را معمولا از سقف آويزان مي كنند . دي اكسيد كربن در دماي پايين به صورت منجمد است كه به آن يخ خشك مي گويند . دي اكسيد كربن تحت فشار به صورت مايع است كه گران قيمت است .

كمپوست , Co2 و گلخانه : توجه به بعضي از ويژه گي هاي مربوط به مواد آلي كمپوست و ميزان Co2 در هواي گلخانه مي تواند مفيد باشد . وقتي كمپوست با خاك مخلوط مي شود Co2 و گرما توليد مي شود . هنگامي كه كپه هاي كمپوست تجزيه مي شوند دماي آن ها به سهولت به بيش از 38 درجه سانتي گراد خواهد رسيد كه ين امر مي تواند حتي به گرم شدن گلخانه در زمستان نيز كمك كند .

mani24 · 11 فروردین، ۱۳۹۲

بستر كشت گياهان گلخانه اي :

بستر كشت گلخانه اي مانند هر بستر كاشت ديگري داراي چهار وظيفه اصلي است كه عبارتند از : 1- مخزن مواد غذايي 2- نگهداري آب و در دسترس قرار دادن آن براي گياه 3- تبادل گازي بين ريشه و اتمسفر 4- محل استقرار گياهان .

سوال: چرا محصولات در مزرعه بدون نياز به تغيير عمده رشد مي كنند ولي اگر همان خاك به گلدان منتقل داده شود رشد محدود خواهد شد ؟

جواب : در خاك مزرعه چهار عمل كه در بالا از آنها ياد شد به خوبي انجام مي شود ولي در ظرف هوادهي به اندازه كافي انجام نمي شود . خاك مزرعه داراي لوله هاي است كه آنها را از سطح به عمق مي برد . اين لوله هاي كاپيلاري باعث مي شود آب اضافي از لايه هاي سطحي خاك بعد از بارندگي خارج شود . وقتي مزرعه خشك است اين لوله ها آب را از عمق به محيط رشد ريشه منتقل مي كنند . وقتي خاك از مزرعه جدا و به گلدان يا بستر گلخانه اي منتقل مي شود اين لوله هاي كاپيلاري ا بين مي روند . بنابراين خاك بستر مانند خاك مزرعه نمي تواند عمل كند و لوله جهت خروج آب از سطح وجود نخواهد داشت .

وقتي خاك مزرعه به گلدان منتقل داده مي شود شرايطي پيش مي آيد كه سطح ايستابي (آب آزاد) ناميده مي شود (Perched water table) يعني فضاي هواي موجود در زير گلدان به علت زهكشي ضعيف از آب پر شده است و چون لوله هاي كاپيلاري از بين رفته اند عمل كاپيلاري براي كشيدن آب از خاك (جهت زهكشي آن ) انجام نمي شود . هر چه عمق گلدان بيشتر باشد بايد سطح ايستابي پايين تر تشكيل شده و در نتيجه فضاي بيشتري براي رشد گياه وجود دارد. ظرفيت نگهداري آب و تهويه خاك به هم وابسته اند .

تغيير دادن PH :

اگر تشخيص داديد که PH بيش از اندازه قليايي است مي توانيد خاصيت اسيدي آن را با افزودن اسيد سولفوريک يا پايين آورنده هاي PH افزايش دهيد.

اگر تشخيص داديد که PH بيش از اندازه اسيدي است مي توانيد خاصيت قليايي آن را با افزودن جوش شيرين يا بالا آورنده هاي PH افزايش دهيد. هنگام تنظيم PH مهم است که مقادير را کم کم اضافه کنيم تا اينکه PH يکباره تغيير نکند و همچنين بدانيم که چه موقع به سطح PH مطلوب مي رسيم.

محدوده PH مناسب براي انواع محصولات باغي

لوبيا

كلم

خيار

بادمجان

كاهو

نخود

تربچه

گوجه

هندوانه

فلفل

توت فرنگي

5/8

6/2

6/3

6/5

5/7

6/2

5/7

5/9

5/7

6/2

6/3

6/5

5/8

6/2

5/8

6

5/4

5/6

5/8

6/2

5/8

6/2

PH مناسب: PHمحيط يا محلول غذايي براي رشد گياه بسيار مهم است. هر گياهي محدوده PH خاصي دارد که خارج شدن از اين محدوده باعث کم شدن رشد يا حتي مرگ گياه مي شود. PH کمتر از 5/4 يا بيشتر از 9 صدمات سختي به ريشه گياه وارد مي کند و اثرات زيان آوري روي رشد گياه دارد.

چنانچه سطح PH تغيير کند تاثير مستقيمي در دسترسي گياه به مواد غذايي مي گذارد. اکثر مواد مغذي در PH 6 - 7/5 در دسترس گياه مي باشند. وقتي که سطح PH خيلي زياد يا کم شود مواد مغذي در محلول قفل شده و از دسترس گياه خارج مي شوند.

بايد PH محلول غذايي را هنگام ترکيب و استفاده و نيز هر چند روز يکبار اندازه گيري کنيد و آن را در حد مطلوب نگهداري کنيد.

اجزاي محيط رشد :

الف) مواد آلي: 1- پيت 2- كوكوپيت 3- پوست درختان 4- خاك برگ 5- كود دامي

ب) مواد معدني : 1- ورمي كوليت 2- پوكه 3- پرليت 4- پشم سنگ

1- پيت : پيت بقاياي گياهان مردابي و ني است كه در زير آب در حالت نيمه پوسيده (تخمير) مي باشد . تركيبات پيت بسته به نوع و مقدار مواد حالت تخمير و درجه اسيدي متفاوت است . رنگ پيت خزه از خرمايي روشن (حداكثر تجزيه) تا قهوهاي (حداقل تجزيه) متغير است . اين بستر جايگزين خاك برگ است و علاوه بر نگهداري رطوبت ,خطرانتقال بذر علف هرز يا بيماري ها در آن وجود ندارد . به منظور افزايش خاصيت نگهداري آب مي توان پيت خزه را در جاي قرار داد كه يخ بزنداين كار باعث پاره شدن سلول ها و افزايش خاصيت نگهداري آب مي شود . قبل از مصرف خزه بايد آن را خرد و غربال كرد (غربال با Mesh No 10 ) . در غير اين صورت آب به سختي در آن نفوذ مي كند و قابليت جذب رطوبت آن كاهش مي يابد . خزه مي تواند تا 10 برابر وزن خشك خودش آب نگهداري كند و داراي يك درصد نيتروژن و مقادير ناچيز فسفر و پتاسيم است.

پيت خزه اسفاگنوم :اين پيت خزه از بقاي خشك شده بخش هاي زنده و جوان گياه به وجو مي آيد . كه انواع مختلف آن عبارتند از :

1- Sphagnum Papillosum

Capillacearum 2- Sphagnum

Palusre 3- Sphagnum

ويژه گي هاي خزه پيت اسفاگنوم :PH آن بين 3 تا 4 متغير است - قابليت نگهداري آب حدود 20-10 برابر وزن خشك خود (بافت هاي ساقه و برگ ) را دارد . تبادل گازي آن خوب است.

98 -80 درصد آن منافذ است كه در كشت گلخانه اي بستر ي با حجم منافذ بيش از 50 درصد مناسب است – حاوي قارچ كشي اختصاصي براي جلوگيري از گياهچه ميري است – براي استفاده اولين بار سترون است - سبك است (حدودا هر متر مكعب آنKg 104 است .

درجه بندي پيت خزه : پيت خزه از H0 تا H10 رتبه بندي مي شود . H0 پيتي است كه تجزيه نشده .مرطوب و زغال مانند است و به مصرف سوخت ميرسد . H10 كاملا تجزيه شده و بدون فيبر قابل رويت است . پيت هاي H4 و H5 داراي فيبر و تجزيه آن نيمه تمام و در باغباني كاربرد دارد .

پيت خزه ني جنگي (Grass Peato Reed Sadge Peat ) : اين پيت قهوه اي تا قهوه اي متمايل به قرمز تا سياه است . شامل(ني Phragmites communis از تيره گندميان) و (جگن Carex از تيره Cyperaceae مي باشد .

پيت هوموس Peathumus : از ويژه گي هاي اين پيت مي توان به موارد زير اشاره نمود : تجزيه آن بيشتر از ساير پيت ها صورت مي گيرد – ظرفيت نگهداري آب آن نسبت به ساير پيت ها كمتر است – PH آن حدود 7.5 – 5 است - نيتروژن آن زياد است .

2- كوكوپيت : اين نوع پيت از پوسته نارگيل تهيه مي شود و چون حاصل تجزيه نيست با ساير پيت ها متفاوت است و ظرفيت كاتيوني آن نيز كمتر از پيت خزه و ساير پيت ها است .

پيت نخل : اين پيت هم نوعي از پيت ها محسوب مي شود كه البته تحقيقات در مورد اين نوع پيت در مركز تحقيقات ايران در حال انجام مي باشد .

3- پوست درختان (Wood shaving or shredded bark) : پوست درختان داراي ليگنين است كه تجزيه آن كند تر از سلولز است. سلولز براي تجزيه شدن نياز به اضافه كردن نيتروژن دارد . پوست درختان به دو گرو تقسيم بندي مي شود:

الف) Hardwood Bark : شامل درختان برگ ريز مانند افرا و بلوط است و به چوب هاي اطلاق مي شود كه 85 درصد ليگنين هستند . البته از اين گروه درختاني مثل گردو ,گيلاس و افراي نقره اي داراي مواد باز دارنده رشد هستند .

ب) Softwood Bark : شامل مخروطيان مانند صنوبر , كاج ,سرو , نراد, غول Redwood و شوكران هستند . داراي بيش از 85 درصد ليگنين و معمولا 95 درصد هستند . تكه درشت پوست چوب صنوبر محيط مناسبي براي كشت اركيده است .

4- خاكبرگ (Leaf Mold) : خاك برگ حاصل پوسيده شدن برگ درختان غير مثمر است . براي تهيه آن برگ گياهان را روي هم قرار داده و آن را كمي مرطوب مي كنند 3-2 بار آن را به هم مي زنند تا تجزيه سريع صورت گيرد . بايد توجه داشت كه اگر اين خاك برگ ها با مواد شيميايي و علف كش ها مخلوط شده باشد به لحاظ اينكه ارزان تهيه مي شود مي تواند خسارات جبران ناپذيري به گياهان وارد سازد .

5 - كود دامي : ظرفيت تبادل كاتيوني كود دامي زياد و نگهدارنده مناسبي براي مواد غذايي است و نيز داراي نيتروژن , فسفر , پتاسيم , وعناصر كم مصرف نيز مي باشد. كود گاوي پوسيده بهترين نوع كود مورد استفاده در گلخانه است . كود مرغي دارايي آمونياك بيش از حد بوده وبه ريشه شاخه و برگ صدمه مي زند .

مواد معدني :

1- ورمي كوليت : ورمي كوليت يك سنگ ازجنس سيليكات ميكا است كه در 1000 درجه سانتي گراد گداخته شده و آب آن از بين رفته است . هر ذره از كاني ورمي كوليت داراي ضخامت نازكي است كه به صورت موازي روي هم قرار دارند و بين آنها رطوبت قرار دارد و محيط مناسبي براي جوانه زني بذر و ريشه زايي و قلمه ها است . ورمي كوليت به دليل قابليت نگهداري آب , مواد غذايي , تهويه و وزن مخصوص ظاهري پايين يك محيط كشت بدون خاك محسوب مي شود . به دليل ضعيف بودن از نظر مواد غذايي بايد با محلول هاي غذايي آن را تقويت كرد . ورمي كوليت را نبايد با خاك مخلوط كرد چون فشرده شده و باعث كاهش منافذ آن مي شود .

2- خاك رس : هدف از كاربرد آن تغيير خاصيت فيزيكي محيط كشت است . ويژه گي ها :مقاوم به شكستن است , داراي منافذ كافي براي تهويه مي باشد , ظريت تبادل كاتيوني آن بالاست .

3- پرليت : پرليت سليكات سفيد خاكستري آتشفشاني است كه در اثر خرد شدن و دماي بالا آب خود را از دست داده و ذرات سفيد باحجره هاي مسدود ايجاد مي كند . پرليت جانشين شن براي تهويه محيط كشت است . مزيت عمده آن نسبت به شن سبكي وزن آن است .

4- پشم سنگ : پشم سنگ مخلوط پوكه زغال سنگ , بازالت , سنگ آهك و كف آهن است كه در دماي 1600 درجه سانتي گراد ذوب شده است و پس از سرد شدن به صورت رشته در مي آيد . آميخته ان با پيت خزه يا پوست كاج براي كشت مناسب است . پشم سنگ داراي مقادير كمي كلسيم , منيزيم , گوگرد , آهن , مس و روي است كه البته مقادير اين عناصر براي رشد گياه كافي نيست .

mani24 · 11 فروردین، ۱۳۹۲

[h=2]اهميت گياهان گلخانه ای[/h]

مقدمه

ايران به دليل شرايط خاص آب و هوايي و محدوديت هاي منابع آبي از جمله كشور هاي است كه نياز به تجديد نظر اساسي در ساختار نظام كشت بوده و در اين راستا توسعه كشت گلخانه اي مي تواند به عنوان يك راهكار مناسب مطرح باشد كه هم اكنون مورد توجه قرار گرفته است .

آنچه در اين ارتباط مي توناد مهم باشد تغيير نگرشي است كه نسبت به اين نوع سيستم كاشت مطرح بوده و بايد اين باور ايجاد شود كه سيستم كشت گلخانه اي تفاوت اساسي با سيستم كشت سنتي داشته و علاوه بر تجربه نيازمند داشتن دانش گلخانه داري مي باشد كه در اين راستا . توجه به سبزيجات گلخانه اي از اهميت خاصي بر خوردار است .

شرايط اقليمي ايران از نظر محدوديت منابع آب شيرين , فراواني آب شيرين , موقعيت آب و هوايي گوناگون و ... بهره گيري از اين منابع را در برنامه ريزي كشور ايران قرار ميدهد . كشت گياهان در گلخانه به آب و زمين كمتري احتياج دارد . اما كار بيشتري مي طلبد . د حال با آموزش دادن نيرويي كار مي توان از فضاي كم گلخانه چندين برابر فضاي آزاد را برداشت كرد . زيرا در محيط گلخانه كاشت و برداشت در تمام طول سال امكان پذير بوده و در فصولي از سال كه محصولات در فضاي آزاد غير قابل كشت نيستند اين امكان را فضاي گلخانه به وجود مي اورد كه گياهان در غير فصل خود پرورش يافته و محصولات گلخانه با كيفيت بهتر نسبت به كشت در زمين باز توليد و به بازار عرضه مي شود .

بر اساس آمار وزارت جهاد كشاورزي سبزي هاي گلخانه اي مساحتي حدود 1500هكتار را تشكيل مي دهند . البته اين مساحت هم اكنون دو برابر شده است . اگر در هر هكتار از اين گلخانه ها حدود 200 تن محصول توليد شود تقريبا كل توليد 300 هزار تن خواهد بود كه اگر قيكت هر كيلو گرم آن حدود 200 فرض شود رقمي حدود 60 ميليلرد تومان مي شود كه مي تواند اهميت زيادي در اقتصاد كشور داشته باشد . البته با افزايش رو به افزون زير كشت محصولات گلخانه اي رقم بدست آمده بيشتر و رو به افزايش است .

اگر كليه عمليات كاشت تا برداشت طبق اصول و برنامه ريزي صحيح صورت گيرد سود قابل توجهي عايد كشاورزان خواهد شد كه به عنوان مثال اگر گلخانه اي به مساحت 1000 متر مربع داشته باشيم و بخواهيم خيار كشت كنيم و اگر 3000 بوته خيار كشت شده باشد و هر بوته بطور متوسط پنج كيلو گرم خيار توليد كند در مجموع 15000گيلو گرم خيار توليد مي شود كه اگر سه بار كشت در سال داشته باشيم و با احتساب قيمت 200 براي هر كيلويي آن در آمد كل فروش محصول در يك سال مبلغ 000/000/9 تومان خواهد بود . كه دستيابي به چنين رقمي در هوايي آزاد تقريبا غير ممكن است .

روش هاي معمول كشت در هواي آزاد بر اساس مساعد بودن شرايط محيط صورت مي گيرد معمولا در اكثر مناطق كشور كاشت در بهار و برداشت در اواخر تابستان و در صورت مساعد بودن هوا تا اوايل پاييز به طول مي انجامد در روش هاي معمول كشت تمامي عمليات كاشت تا برداشت تابع شرايط محيطي است .

در صورتي كه بخواهيم توليد خارج از فصل داشته باشيم بايد با به كار گيريي روش هايي عوامل محيطي مناسب رشد گياه (دما . رطوبت نسبي و نور ) را تحت كنترل داشته باشيم . كه براي اين منظور از گلخانه Greenhouseاستفاده مي كنيم .

استفاده از گلخانه به منظور توليد خارج از فصل سبزي هاي گلخا نه اي انجام مي شود و اهميت به سزايي در علوم باغباني دارد .

اهداف كشت گلخانه اي :

توليد محصول در محلي كه در آن محصول توليد نمي شود.

تولد در زماني كه كشت محصول در هواي آزاد غير ممكن است .

افزايش عملكرد – افزايش كيفيت محصول

mani24 · 11 فروردین، ۱۳۹۲

مديريت گلخانه

مقدمه

روش هاي معمول كشت در هواي آزاد بر اساس مساعد بودن شرايط محيط صورت مي گيرد معمولا در اكثر مناطق كشور كاشت در بهار و برداشت در اواخر نابستان و در صورت مساعد بودن هوا تا اوايل پاييز به طول مي انجامد در روش هاي معمول كشت تمامي عمليات كاشت تا برداشت تابع شرايط محيطي است .

در صورتي كه بخواهيم توليد خارج از فصل داشته باشيم بايد با به كار گيريي روش هايي عوامل محيطي مناسب رشد گياه (دما.رطوبت نسبي و نور ) را تحت كنترل داشته باشيم . كه براي اين منظور از گلخانه Greenhouse استفاده مي كنيم

استفاده از گلخانه به منظور توليد خارج از فصل سبزي هاي گلخا نه اي انجام مي شود و اهميت به سزايي در علوم باغباني دارد .

اهداف كشت گلخانه اي :

توليد محصول در محلي كه در آن محصول توليد نمي شود

تولد در زماني كه كشت محصول در هواي آزاد غير ممكن است .

مزايايي كشت گلخانه اي :

1- افزايش توليد در واحد سطح (به عبارت ديگر 10 برابر هواي آزاد ) به اين معني كه مثلا در مورد خيار توليد 20 كيلو گرم خيار در هر متر مربع در گلخانه به جاي توليد 2 كيلوگرم در همان يك متر مربع در هواي آزاد

2- توليد بيش از يك محصول در سال (كه در مورد خيار توليد سه بار در سال و همچنين در مورد گوجه فرنگي توليد دو بار در سال ممكن مي باشد )

3- افزايش كيفيت محصول توليدي (كه با كنترل دقيق و بهتر آفات و بيماري ها با روش هاي كنترل بيولوژيكي و كاهش مصرف سموم كه باعث افزايش كيفيت محصول و افزايش صادرات و حفظ محيط زيست مي شود )

4- صرفه جويي در مصرف آب (با روش آبياري تحت فشار )

5- استفاده از اراضي غير قابل كشت با سيستم هيدرو پونيك (مانند گلخانه هاي پرورش سبزي در كيش )

6- عدم وابستگي توليد به شرايط محيطي و امكان بازار يابي مناسب و تنظيم برتامه كشت مطابق با نياز بازار (مثلا در مورد خيار طوري برنامه تنظيم شود كه زمان برداشت اواخر اسفند ماه باشد )

7- تواوم كار و توليد محصول در تمام فصل هاي سال با توجه با امكان كنترل عوامل محيطي و تنظيم شرايط مورد نياز گياه

8- ايجاد فرصت هاي شغلي مناسب براي جوانان و كار آموختگان كشاورزي و استفاده از اوقات فراغت كشاورزان در فصل هاي پاييز و زمستان .

معايب كشت گلخانه اي :

1- هزينه اوليه آن زياد است و قسمت عظيم اين هزينه صرف احداث گلخانه مي شود كه البته در صورت سود مند بودن محصول توليدي اين هزينه حداكثر در سه سال برگشت داده مي شود .

2- نياز به مراقبت دايمي (برخلاف كشت در هواي آزاد كه با مراقبت كمتر ميتوان به سود قابل توجهي دست يافت) در كشت گلخانه اي حتي لحظه اي غفلت ميتواند خسارت جبران ناپذيري وارد كند (مثلا كاهش شديد دما در گلخانه در يك شب سرد زمستاني مي تواند باعث نابودي كامل محصولات گلخانه اي شود)

در صورت تصميم به كشت گلخانه اي چه بايد كرد؟

1- مشخص كردن بازار فروش sell your crope before planting) ) بايد مشخص شود محصول توليد در كجا به فروش خواهد رسيد

2- تعيين زمان هاي مختلف سال از نظر ميزان فروش محصول توليدي , زمان كسادي و اشباع بازار , و زمان خلاء و نياز شديد بازاز

3- تعيين نوع و ويژگي محصول مورد نياز كه مورد پسند مصرف كننده همان منطقه باشد (مثلا توليد كوجه فرنگي ريز يا درشت , توليد فلفل زرد,سياه ويا ....)

4- جمع آوري اطلاعات هواشناسي منطقه مورد كشت (ميانگين ده ساله حداقل دما در سرد ترين شب سال و ميانگين حداكثر دما در گرم ترين روز سال ,ميانگين ده سال بارندگي , تعداد روز هاي آفتابي, روز هاي ابري , روز هاي يخبندان , ....)

5- تعيين جهت هاي جغرافيايي و جهت وزش باد هاي غالب در منطقه

6- نوع خاك از نظر بافت , ساختمان , PHخاك , ECخاك و عناصر پر مصرف و كم مصرف , ميزان آهك , ظرفيت تبادل كاتيوني ,و....

7- وضعيت آب منطقه از نظر كمي و كيفي كه براي هر متر مربع بستر خاكي گلخانه حدود يك متر مكعب آب بايد در دسترس باشد و نيز بايد مواد حل شده جامد در آب مانند بيكربنات سديم , كلر , فلور آب , در حد مطلوب باشد

8- مسافت گلخانه تا بازار مصرف

9- دستمزد كارگر در منطقه مورد احداث گلخانه

10-جمع آورياطلاعات علمي در مورد كاشت داشت و برداشت و آفات بيماري ها و انبار داري محصول مورد كشت

11-بازديد از گلخانه هاي اطراف جهت جمع آوري اطلاعات علمي و تجربي آنان به منظور جلوگيري از تكرار اشتباه ديگران و ...

هزينه هاي ثابت گلخانه :

1- هزينه احداث 2- هزينه تاسيسات گرم كننده 3- هزينه تاسيسات خنك كننده 4- هزينه تاسيسات آبياري 5- خريد سمپاش

هزينه هاي جاري :

1- هزينه آب . برق . گازوئيل. تلفن و ... 2- هزينه بذر 3- خريد كود 4- هزينه كارگري (از كاشت تا برداشت )

كل هزينه ها = هزينه هاي ثابت + هزينه هاي جاري

سود = فروش كل (عملكرد كل * قيمت ) - كل هزينه

mani24 · 11 فروردین، ۱۳۹۲

[h=2][/h]

اهميت اقتصادي كشت در گلخانه

پس از اجراي اصلاحات ارضي ، در ايران اراضي كشاورزي كه در برخي نواحي متوسط آن بين 10-5 هكتار بالغ مي شد ، اكنون پس از يك نسل كوچكتر گرديده و براي كشاورز جواني كه مي خواهد از مزاياي زندگي بهتر بهره مند شود درآمدلازمه را نداشته و اصولا قادر به تامين زندگي يك خانوار روستايي نخواهد بود ، كه خود يكي از دلايل كوچ كشاورزان به شهرها يا مهاجرت آنها براي كشت به ساير مناطق مستعد از اين مسئله اساسي سرچشمه مي گيرد.

دلايل اهميت كشت در گلخانه عبارتند از :

1- با ايجاد گلخانه و بهره برداري فشرده و استفاده تكنيكهاي جديد حتي كشاورزاني كه اراضي كوچك مقدار محدودي آب در اختيار دارند ، قادر به كسب درآمد كافي خواهند شد ، يعني با افزايش عملكرد در واحد سطح منافع مكفي عايد آنها خواهد شد .

2- زود رسي در بازار سبزي و صيفي عامل مهمي در مسب درآمد است كه پرورش دهنده با تجهيزات به وجود آورده قادر شد حداقل يك ماه در اكثر مناطق توليد زود رسي به وجود آورده و در پاره اي نواحي در هر زمان از سال كه مايل باشد توليد را عرضه نمايد.

3- كيفيت محصولات گلخانه اي به دليل استفاده بذور خالص بسيار بالا بوده و در بساط فروشندگان بمثابه نگين درخشش دارد كه خود به اهميت اقتصادي اين توليد كمك مي كند .

4- صرفه جوبی در آب به دليل سيستمهاي تحت فشار نيز از جمله امكانات مساعد توليد در گلخانه است.

5- نيروي انساني مورد نياز براي توليد 20 تن محصول در گلخانه نسبت به توليد در هواي آزاد يك سوم كاهش مي يابد.

mani24 · 11 فروردین، ۱۳۹۲

سازه گلخانه

طي سالهاي اخير شاهد روند رشد روز افزودن احداث واحدهاي گلخانه اي در سراسر كشور هستيم . در واقع گلخانه به مثابه يك تكنولوژي جديد به شدت مورد پذيرش كشاورزان قرار گرفته است . توليد در خارج از فصل ، امكان كنترل عوامل محيطي ، امكان كشت هر محصول در هر منطقه آب و هوايي ، كنترل آفات و بيماريها ، مصرف كمتر آب ،‌راندمان بالاي توليد ،‌دوام محصول پس از برداشت ، قيمت بالاتر محصول براي فروش در خارج از فصل كشت محيط آزاد و مواردي از اين دست مزاياي اين روش كشت هستند . و كشت گلخانه اي به دليل همين مزايا امروزه به عنوان يكي از مهمترين و پيشرفته ترين شاخه هاي علوم كشاورزي نمود پيدا كرده است . در حال حاضر بيش از 1500 هكتار گلخانه براي توليد محصولات مختلف در كشور احداث شده است و هر سال بر اين مقدار افزوده ميشود . عمده ترين محصول توليدي گلخانهاي ايران خيار گلخانه اي است كه بازار خوبي هم براي صادرات دارد و به دنبال آن صيفي جات ديگر نظير گوجه فرنگي ، طالبي ،‌توت فرنگي ، فلفل دلمه اي ، لوبيا سبز و … نيز توليد مي شوند و حتي پرورش موز و آناناس هم در برخي نقاط رواج يافته است ( شهرك هزار واحدي گلخانه اي رشت ) . توليد گلهاي زينتي نيز از ديرباز در گلخانه هاي رايج بوده است و با توجه به پتانسيل خوب كشور ايران مي رود كه به عنوان يكي از شاخه هاي مهم صادراتي كشور ظاهر شود . همچنين طي سالهاي اخير پرورش گياهان داروئي نيز در برخي نقاط ( اطراف كرج ،‌يزد و اصفهان ) رواج يافته است . گياهان داروئي نيز داراي راندمان بالاي توليد در گلخانه و سودآوري بالائي هستند.

ورود

يك موضوع كامل و دقيق درمورد گلخانه

ارسال های توصیه شده

دختری از شمال 1,020

لینک به دیدگاه

بهترین ارسال کنندگان این موضوع

بهترین ارسال کنندگان این موضوع

دختری از شمال 1,020

لینک به دیدگاه

دختری از شمال 1,020

لینک به دیدگاه

دختری از شمال 1,020

لینک به دیدگاه

دختری از شمال 1,020

لینک به دیدگاه

دختری از شمال 1,020

لینک به دیدگاه

دختری از شمال 1,020

لینک به دیدگاه

دختری از شمال 1,020

لینک به دیدگاه

spow 44,195

لینک به دیدگاه

morvaridtalaee 2,591

لینک به دیدگاه

morvaridtalaee 2,591

لینک به دیدگاه

shirin.agro 6,340

لینک به دیدگاه

shirin.agro 6,340

لینک به دیدگاه

mani24 29,665

لینک به دیدگاه

mani24 29,665

لینک به دیدگاه

mani24 29,665

لینک به دیدگاه

mani24 29,665

لینک به دیدگاه

mani24 29,665

لینک به دیدگاه

mani24 29,665

لینک به دیدگاه

mani24 29,665

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

اطلاعیه ها

سایت نواندیشان

انجمن نواندیشان

فعالیت ها

جریان فعالیت های من

کسب درآمد کنید