بانک اطلاعاتی پوشش گیاهی ایران...........

[amir.d 1211]

تیره کانل لاسه-دارچین

Canellaceae

 

تیره کوچکی از گیاهان گلدار جدا گلبرگ و شامل 5 جنس و گونه های معدود است.

پراکندگی گیاهان آن به صورتی است که منحصراً در آمریکا جنوبی و برخی از نواحی شرقی آفریقا و ماداگاسکار می رویند.

گیاهان این تیره به صورت درخت یا درختچه و دارای برگهائی متناوب می باشند گلهای آنها نر - ماده ، دارای حالت منفرد یا مجتمع به صورت گل آذین خوشه و یا گرزن است سه کاسبرگ و 4 تا 12 گلبرگ آزاد یا کم و بیش پیوسته به هم و تعداد زیادی پرچم دارند. قطعات واقع در داخل کاسبرگهای گل آنها‏ غالباً جام گل بحساب آورده می شوند زیرا هنوز هم درباره قطعات کاسه و جام از اینکه خارجی ترین آنها انولوکر و یا کاسه گل بحساب آید، توافق کامل حاصل نشده است.

میوه آنها عموماً به صورت سته و محتوی دانه های روغن داری است که درون هر یک جنین بسیار کوچک جای دارد.

از اختصاصات این گیاهان آن است که اولاً: دارای غده ترشحی یک سلولی می باشند و ثانیاً : میله پرچم های آنها، از راه قاعده به یکدیگر اتصال دارد.

[amir.d 1211]

تیره رستیوناسه

Restionaceae

 

گیاهان این تیره شباهت زیادی به جگن ها و بوریاها دارند ودارای ریزوم خزنده و گاهی گره دار و برگهایی نیام دار و گاهی زبانکی شکل اند. گل آذین آنها به صورت سنبله های متراکم ، دارای یک تا تعداد بی‌شماری گل است. این گل آذینها منفردند و یا در گل آذین های مرکب و متفاوت بزرگتری جمع می شوند. گلها دارای 2 پیشبرگ و یا بدون آن ، منظم ، تک جنس و دو پایه یا به علت از بین رفتن یکی از اندامهای جنسی تک پایه و یا نر، ماده، دو پر یا سه پر هستند. گلپوش کم و بیش کامل و پوشه مانند است. پرچمها 2 تا 3 عدد دارای میله آزاد و بندرت در قاعده به هم چسبیده اند. گاهی گل در پائین نافه و مادگی دارای دیسک است. تخمدان زیرین دارای 1 تا 3 برچه با 1 تا 3 خانه است. خامه 1 تا 3 عدد و هر خامه تخمدان دارای یک تخمک است. میوه به صورت کپسول 1 یا 3 خانه و یا بصورت فندقه است. این تیره دارای تقریباً بیش از 10 جنس و 250 گونه است.این تیره در ایران هیچ نمونه ای ندارد.

[amir.d 1211]

تیره زراوند

Aristolochiaceae

 

تیره زراوند مرکب از گیاهانی علفی یا به صورت درختچه مانند و یا بالا رونده است . غالب آنها در مناطق استوائی کره زمین می رویند به استثناء معدودی که در نواحی معتدله پراکندگی دارند. عموماً برگهائی یک در میان ، ساده ، قلبی شکل در قاعده ، کامل و بدون استیپول دارند. گلهای آنها عموماً نر - ماده مرکب از کاسبرگهای به هم پیوسته و غالباً گلبرگ مانند است 6 پرچم و تخمدانی به وضع تحتانی ، مرکب از 6 برچه دارند که در آنها تخمک های متعدد جای گرفته است. میوه آنها پوشینه و محتوی دانه های آلبومن دار است.

در بین این گیاهان انواع فاقد سبزینه نیز پیدا می شود که بطور طفیلی بر روی گیاهان دیگر بسر می برند. در پارانشیم برگ و ساقه عده ای از این گیاهان به استثناء Aristolochia ها سلولهای محتوی اسانس وجود دارد.

در این تیره 500 گونه گیاه در 7 جنس جای دارد.

جنس های مهم این تیره عبارتند از :

Aristolochia (دارای 350 گونه)

Asarum ( گونه70)

[amir.d 1211]

تیره زنبق

Iridaceae

 

تیره زنبق دارای تقریباً 1500 گونه است که در حدود 60 جنس جای دارند.

گیاهانی علفی و دارای ریزوم یا غده های زیرزمینی به اشکال مختلف و یا بندرت دارای اعضای چوبی هستند برگهائی غالباً عاری از دمبرگ ولی منتهی به غلاف دارند. به نحوی که در غالب موارد غلاف برگهای فوقانی قسمتی از غلاف برگهائی تحتانی خود را می پوشاند . گلهای آنها نر - ماده به رنگهای مختلف منفرد و یا مجتمع به صورت گل آذین‌های گرزن یک سویه سنبله و یا خوشه اند. در برخی از آنها نیز برگهای نارک و غشائی شبیه اسپات، در قاعده هر گل آذین دیده می شود. پوشش آنها شامل 2 ردیف 3 تایی از قطعات گلبرگ مانند است منحصراً 3 پرچم دارند. زیرا پرچم ردیف داخلی آنها از بین رفته است. مادگی آنها 3 برچه ای است و از مجموع آنها تخمدانی تحتانی یا نیمه تحتانی 3 خانه (بندرت یک خانه) و محتوی تخمک های واژگون بوجود می آید کلاله آنها 3 شاخه و غالباً گلبرگ مانند و میوه آنها پوشینه است. پراکندگی آنها به صورتی است که در نواحی مختلف کره زمین مخصوصاً در آفریقای جنوبی و مناطق بین استوائی آمریکا یافت می شوند.

جنس های مهم انها عبارتند از :

Crocus (گونه80)

Iris ( گونه250)

Gladiolus ( گونه300)

[amir.d 1211]

تیره زیتون

Oleaceae

 

اغلب گیاهان تیره زیتون در مناطق گرم و معتدل زمین مخصوصاً در قاره آسیا پراکندگی دارند عموماً به صورت درخت یا درختچه یعنی فاقد نمونه های علفی ولی دارای انواعی با ساقه بالا رونده مانند برخی Jasminum ها می باشند.

معمولاً برگهائی متقابل بدون استیپول ، ساده و یا مرکب از برگچه ها دارند. گلهای آنها نر – ماده بندرت بر دو نوع نر و ماده (2 پایه یا پلی گام) منظم و مجتمع به صورت خوشه یا گرزنهایی در محور ساقه است ولی در بین آنها انواعی با گلهای منفرد نیز یافت می شود.

کاسه و جام گل آنها شامل قطعات 4 یا 5 تایی می باشد ولی این تعداد در آنها به وضع متغیر مشاهده می گردد مانند آنکه کاسه گل ممکن است 4 تا 15 و جام گل مرکب از 4 تا 12 قطعه باشد و یا آنکه اصولاً گیاه فاقد کاسه یا جام و یا دارای جام جدا گلبرگ باشد در غالب این گیاهان گلها دارای 2 پرچم است مادگی آنها از 2 برچه محتوی 2 تخمک واژگون (بندرت 1 یا 4 تا 8) به وضع آویخته یا ایستاده تشکیل می یابد.

میوه آنها بصور مختلف پوشینه ، سامار ، سته و شفت مانند با میان بر روغنی و محتوی دانه های آلبومن دار است.

مجموعاً این تیره از 500 گونه گیاه تشکیل می یابند که در 25 جنس جای داده شده اند از جنس های مهم آنها عبارتند از :

Olea (دارای حدود 60 گونه)

Ligustrum ( گونه40)

Fraxinus ( گونه40)

Syringa ( گونه20)

Jasminum ( گونه160)

[amir.d 1211]

تیره ژونکاژیناسه

Juncaginaceae

 

در این تیره هر دو حلقه پوشش گل سبز رنگ و غشایی است و شکل ظاهری گیاهان آن به بوریا شباهت بسیار دارد. برگها بن رست اند و طوقه وار در قاعده ساقه قرار دارند. پهنک برگها استوانه ای یا برگ گندمی است که در قاعده به نیام بلند گشوده ای منتهی می شود. گلها سبز رنگ یا دارای پوششی فلسی، نر- ماده دارای 6 پرچم واقع در دو حلقه هستند. مادگی متشکل از 3 تا 6 برچه و هر برچه محتوی 1 تا 2 تخمک است.

این تیره دارای 4 جنس و نزدیک به 15 گونه است که در سراسر جهان پراکنده اند. غالب گونه های این تیره دارای ریزوم استولونی و یا پیازی شکل اند. میوه آنها ظاهراً از برچه های به هم پیوسته تشکیل شده و محتوی دانه های بدون آلبومن و با جنینی راست است.

این تیره در ایران یک جنس بنام Triglochin با دو گونه دارد که هر دو گیاهان آبهای راکد کم عمق و چمن های مرطوب و آبدار هستند. دو گونه این جنس بنام های maritimum Tirglochin و Palustre Triglochin هستند که هر دو دارای بن تقریباً متورم و غده ای هستند و در شمال و جنوب ، شرق و غرب در بیشتر آبهای کم عمق و چمن های آبدار انتشار دارند.

[amir.d 1211]

تیره سانتالاسه – تیره دارومه

Santalaceae

 

گیاهان تیره دارومه به اشکال مختلف علفی ، درختچه یا درختانی بزرگ با چوب غالباً معطر جای دارد و با آنکه معمولاً دارای کلروفیل می باشند معهذا در بین آنها نمونه هائی یافت می شود که از طریقه ارتباط با ریشه و حتی ساقه گیاهان مختلف لااقل قسمتی از دوره زندگی خود را به حالت طفیلی می گذرانند. پراکندگی آنها به صورتی است که عموماً در مناطق گرم و معتدله کره زمین یافت می گردند. دارای 39 جنس و تعداد 400 گونه می باشند که بیشتر آنها را Thesium ها تشکیل می دهند.

یعنی مجموعاً 250 گونه یا بیش از نصف تعداد کلی گیاهان این تیره در جنس های مذکور دارند. از جنس های دیگر آن Santalum (دارای 20 گونه) و Osyris (دارای 6 گونه) می باشد.

از مشخصات دیگر گیاهان این تیره آنست است که عموماً برگهائی ساده ، متناوب یا متقابل ، کامل (گاهی فلس مانند) و گلهائی نر - ماده یا بر دو نوع نر و ماده یک پایه یا دو پایه منفرد با مجتمع به اشکال مختلف دارند. پوشش گل‌آنها لوله ای کم و بیش گلبرگ مانند غالباً گوشتدار و مرکب از 3 تا 6 قسمت پیوسته به هم است. معمولاً به تعداد تقسیمات پوشش گل پرچم دارند.

مادگی گیاهان این تیره دارای تخمدان مرکب از 3 تا 5 برچه پیوسته به هم ولی یک خانه است و پس از رسیدن نیز به میوه ای به اشکال مختلف شفت مانند یا فندقه و ناشکوفا تبدیل می گردد.

[amir.d 1211]

تیره گل ناز – تیره سدم

Crassulaceae

 

تیره گل ناز شامل متجاوز از 1000 گونه در 20 جنس است. پراکندگی گیاهان آن بنحوی است که در نواحی مختلف کره زمین یافت می شوند بطوریکه همه جا به استثنای استرالیا و جزایر اقیانوسیه مشاهده می گردند. گونه های از آنها که در نواحی خشک بسر می برند به علت سازش با محیط ، اختصاصاتی کسب نموده اند که آنها را از سایرین متمایز می سازد مانند آنکه ساقه و برگ گوشتدار و شیره سلولی سرشار از اسیدهای آلی نظیر اسید اکسالیک پیدا می کنند.

این حالت در بعضی از آنها که در نواحی مختلف مخصوصاً مناطق کوهستانی بسر می برند نیز مشاهده می گردد.

از اختصاصات دیگر این گیاهان آن است که دارای روزنه هایی به تعداد کم ولی واقع در یک لایه نازک مویی می باشند تکثیر غالب این گیاهان به سهولت از طریق تماس جوانه های بغل برگها و یا اعضای هوائی آنها با زمین صورت میگیرد بطوریکه حتی اگر قطعه ای از برگ آنها را در داخل خاک قرار دهند بسرعت ریشه های نابجای فراوان تولید می کند و گیاه جداگانه ای بوجود می آورد.در مناطق کوهستانی عده ای از آنها اختصاصاً در سنگلاخها و شکافهای عمیق تخته سنگها دیده می شوند. از بین گیاهان دسته اخیر بعضی از انواع که ظاهری گوشتدار دارند در مناطق مختلف رشته جبال البرز مشاهده می گردند. گیاهان این تیره عموماً علفی یا کم و بیش چوبی و غالباً گوشتدار هستند برگهای متناوب یا متقابل گوشتدار و ساده دارند. گلهای آنها منظم و منفرد و یا مجتمع به صورت گرزن است.تعداد قطعات اجزای گل آنها متغیر ولی منطبق با فرمول زیر است:

n کاسبرگ + n گلبرگ + (n+n) پرچم + n برچه

n در فرمول مذکور به تفاوت از 3 تا 30 و حتی در گونه های مختلف یک جنس معین نیز تغییر می کنند.مادگی این گیاهان شامل برچه های آزاد و جدا از یکدیگر است و فقط در بین آنها معدودی یافت می شود که برچه های کم و بیش پیوسته به هم دارند. تخمدان آنها فوقانی محتوی تخمک های فراوان و میوه آنها فولیکول و محتوی دانه های ریز است بطوریکه به سهولت توسط باد پراکندگی وسیع پیدا می کنند.

جنس های مهم این تیره از نظر تعداد گونه ها عبارتند از :

Sedum (در حدود 600 گونه)

Crassula ( گونه400)

Semperivum ( گونه5)

[amir.d 1211]

تیره سرو

 

مقدمه

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

از طریق

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

به سرخسهای دانه‌دار که دارای برگهایی مشابه سرخسها ولی به جای هاگدان دارای تخمک و دانه هستند مربوط می‌شوند.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

یکی از رده‌های بازدانگان هستند که در آنها بازدانگی تعدیل یافته و تخمکها پس از لقاح تا تبدیل به دانه رسیده توسط فلسها محافظت می‌شوند.

 

 

 

راسته مخروطیان

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

در این راسته گیاهی با ایجاد لوله گرده همراه است و آنتروزوئیدهای حاصل از آن مانند نهاندانگان عملا فقط به هسته تقلیل پیدا می‌کنند. راسته مخروطیان دارای سه تیپ متفاوت و هر یک به یک خانواده مربوط است که شامل تیپ سرخدار ، تیپ کاج و تیپ سروها می‌باشد. تیره سرو Cupressaceaeراسته سرو است.

متعلق به تیره سرو Cupressaceae

 

گیاهانی هستند به صورت درخت یا درختچه که شامل 18 جنس و 130 گونه هستند. پیدایش آنها به دوره تریاس نسبت داده می‌شود و قدیمی‌ترین گیاهان رده مخروطیان هستند. دارای برگهای سوزنی شکل و یا فلسی شکل هستند که دو به دو به حالت متقابل باهم قرار گرفته‌اند. از نقطه نظر ساختمان دستگاه زایشی گیاهانی هستند یک یا دو پایه ک دستگاه زایشی نر آنها به صورت مخروطهای کوچک که غالبا به حالت راسی یا محوری قرار دارند دیده می‌شوند. گاهی ممکن است دستگاه زایشی نر به حالت مجموعه‌ای که از برگهای فلسی شکل پوشیده شده دیده شود.

 

پرچمها برگی شکل هستند که در زیر هر کدام از آنها 2 تا 7 بساک دیده می‌شود. دانه گرده فاقد کیسه هوایی است. دستگاه ماده این گیاهان به شکل مخروطهای کوچکی هستند ک در راس شاخه‌ها هستند. با وجود اینکه از نقطه نظر ساختمانی مشابه کاج هستند ولی در جنسهای مختلف تیپهای مختلفی نشان می‌دهند بطوری که در بعضی از آنها به صورت یک مخروط کروی یا بیضوی شکل و در بعضی دیگر به صورت یک میوه سته درمی‌آیند.

 

 

 

جنسهای تیره سرو

 

جنس کوپرسوس

 

درختانی هستند با تاج مخروطی یا هرمی ، دارای مخروط ماده با 6 تا 14 فلس یا پولک سخت و در وسط سطح پشتی آنها دارای یک برجستگی نوک مانند هستند و لبه‌هایی دارند که پس از

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

بر اثر نمو آبدار شده بهم چسبیده و با رسیدن دانه بر اثر خشکی شدید از هم فاصله می‌گیرند. در ایران تنها گونه این جنس یعنی کوپرسوس سمپرویرنس با دو یا سه واریته وجود دارد. یکی از واریته‌ها سرو معمولی یا زربین است که درختانی بسیار بلند و دارای شاخه‌های نسبتا افقی هستند و در نواحی شمالی ایران یافت می‌شوند. واریته دیگر این تیره سروناز نام دارد.

جنس ژونی پروس یا سرو کوهی

 

درخت یا درختچه یا بوته‌هایی چوبی ، دوپایه و بندرت تک پایه هستند. برگها در گیاه جوان همیشه سوزنی و در ساقه‌های مسن سوزنی و سه پهلو و در برخی متقابل و پولک مانند است. گلها تک جنس وغالبا دوپایه و در قاعده شامل برگه‌های فلس مانند ، مخروط یا سنبله نر کروی و حامل 2 تا 8 پرچم هستند. مخروط ماده دارای فلسهایی است که لبه‌های آن بهم چسبیده و فقط فلسهای بالایی آن بارور و هر کدام حامل یک یا دو تخمک ایستاده هستند. در ایران سرو کوهی هفت گونه در ارتفاعات بالای کوهستان و به صورت پایه‌های پراکنده دارد.

 

 

 

جنس تویا یا سرو خمره‌ای

 

درخت یا درختچه‌هایی با تاج مخروطی و دارای شاخه‌های برگدار بسیار مسطح و غالبا به حالت افق هستند. برگها پایا ، فلسی یا پولکی شکل و بطور متقابل روی چهار ردیف قرار می‌گیرند. گلها تک جنس ، تک پایه ، انتهایی ، منفرد و روی شاخه‌های مختلف ظاهر می‌شوند. مخروط نر تقریبا کروی ، کوچک و هر پرچم حامل 2 تا 4 و غالبا 3 بساک است. مخروط ماده تخم مرغی شکل یا پهن دراز و ایستاده و شامل 6 تا 8 فلس متقابل و زوجی روی ردیفهای متعدد هستند.

 

این فلسها در انتها تقریبا نوکدار و بارورها بطور معمول دارای حاشیه‌ای بسیار نازک هستند. از این جنس در ایران فقط یک گونه بومی به نام سرو خمره‌ای که همان تویا اوریانتالیس است وجود دارد که در بیشتر نقاط ایران به عنوان زینتی کاشته می‌شود. اینها درخت یا درختچه‌هایی هستند ک نسبت به شرایط نامساعد بخصوص خشکی و سرما مقاومت دارند.

[amir.d 1211]

تیره سینوموریاسه

Cynomoriaceae

 

گیاهی گوشتی بدون برگ، انگل، به رنگ قرمز ، ارغوانی، یا بنفش گل ها بسیار کوچک ،چند جنسی ، کامل ( نر-ماده) ، نر، ماده همگی در گل آذین انتهایی متراکم و گرزی شکل قرار گرفته. قطعات گلپوش 1-8 تایی. گلهای نر دارای یک پرچم گلهای ماده دارای یک مادگی ، تخمدانی زیرین یا نیمه زیرین، خامه منفرد. گلهای کامل (نر، ماده) نیز دارای یک پرچم و مادگی و میوه فندقه ای شکل.

Cynomorium Songaricum Rupe or C.Occineum Boiss از ایران شناخته شده است.

[amir.d 1211]

تیره سیب زمینی

Solanaceae

 

در این تیره 2500 گونه در 90 جنس جای دارند که در نواحی گرم کره زمین مخصوصاً آمریکای مرکزی و جنوبی و یا در نواحی معتدله پراکنده اند.

گیاهان این تیره غالباً گیاهان علفی یکساله یا پایا و یا بندرت بالا رونده یا دارای اعضاء کاملاً چوبی و یا درخت مانند می باشند برگهای آنها متناوب معمولاً بدون استیپول ساده یا لوب دار و با مرکب از برگچه مساوی است گلهای نر – ماده یا بندرت شامل یکی از اجزای گل (پرچم یا مادگی) منفرد یا مجتمع بصورت گرزنهای دوسویه و یا به وضع در هم دارند. اجزای گل آنها 5 تایی است ولی در بین آنها انواعی با پرچم های کمتر نیز دیده می شود مادگی آنها اصولاً 2 برچه‌ای و محتوی تخمکهای فراوانی است در بعضی از این گیاهان کاسه گل در طی دوران نمو میوه به صورتی در می آید که آنرا مانند غشاء نازک و قرمز رنگ که فقط در انتها کمی باز است فرا می گیرد.

جام گل در انواع مختلف این گیاهان به صورت قیفی شکل استکانی و یا دارای ظاهر چرخ مانند است با آنکه در غالب این گیاهان تخمدان دارای بیش از دو خانه نیست با این وجود در بعضی از آنها مانند داتوره ها (Datura) حفره تخمدان بر اثر بوجود آمدن جدارهای داخلی به 4 خانه است. تبدیل می شود در بعضی از آنها نیز مانند گوجه فرنگی تخمدان دارای بیش از 10 خانه است. میوه آنها به صور مختلف گوشتدار سته یا پوشینه (کپسول) و محتوی دانه های فراوان آلبومن دار می باشد جنس های مهم این تیره به قرار زیر می باشد:

Solanum (دارای حدود 2000 گونه)

Datura ( گونه10)

Hyoscyamus( گونه11)

Lyciun ( گونه100)

Capsicum ( گونه30)

Atropa ( گونه2)

Nicotiana ( گونه75)

Cestrum ( گونه150)

اختصاصات تشریحی گیاهان این تیره به تفاوت به قرار زیر است :

1- تعداد زیادی از آنها دارای آبکش حول محور مغزی و یا دسته های متفرق آبکش در داخل منطقه چوب هستند.

2- در اعضاء مختلف این گیاهان بلورهای اکسالات کلیسم به صورت ماکل یا به شکل ذراتی با سطح صاف و عاری از هر گونه تزئینات دیده می شود.

3- فقدان هر گونه بافت تشریحی داخلی

4- روزنه های بشره در آنها معمولاً فاقد سلولهای همراه است.

[amir.d 1211]

تیره سنبل الطیب

Valerianaceae

 

گیاهان تیره سنبل الطیب عموماً علفی یکساله یا پایا بندرت به صورت بوته های کم و بیش چوبی و غالباً دارای ساقه های منشعب میباشند عموماً برگهائی متقابل ، ساده یا لوبدار و یا منقسم به قطعات برگچه مانند و در هر حال استیپول دار دارند. گلهای آنها نر - ماده یا منحصراً دارای یکی از اجزای اصلی گل (پرچم یامادگی) ، پلی گام ، شامل قطعات 5 تایی و به رنگهای سفید ، گلی و یا سفید مایل به زرد است که معمولاً به صورت گرزنهای دو سویه مجتمع می باشند.

از اختصاصات ساختمانی گل این گیاهان آن است که اولاً دارای کاسه بسیار کوچک اند بطوریکه گاهی عاری از آن بنظر می رسند و ثانیاً جام گل غالباً لوله ای یا قیفی شکل و دارای پهنکی منقسم به لوبهای نامساوی و یا شامل دولب متمایز است. ضمناً لوله جام گل در عده ای از آنها مانند Valeriana ها قوزدار و یا دارای دنباله مشخص می باشد. مادگی این گیاهان اصولاً شامل 3 برچه است ولی غالباً یکی از آنها به حالت زایا باقی می ماند که آن نیز محتوی یک تخمک اپی تروپ می باشد. دو برچه دیگر معمولاً فاقد تخمک باقی می مانند.

تعداد پرچم های این گیاهان روی طرح اصلی گل باید 5 باشد ولی چون همیشه پرچم خلفی از بین می رود مجموعاً 4 پرچم (حداکثر) در آنها مشاهده می گردد و عده ای از آنها نیز پرچم های کمتر از 4 و حتی یک پرچم دارند بطوریکه مراحل تدریجی کاهش تعداد پرچم ها را می توان بخوبی در آنها مشاهده کرد. گرده افشانی در این گیاهان همیشه به کمک حشرات صورت می گیرد.

میوه آنها به صورت فندقه ای است که گاهی در انتها به یک دسته تار ختم می شوند و محتوی دانه های بدون آلبومن می باشد.از نظر اختصاصات تشریحی وجود غده های ترشحی به شرح زیر در انواع این گیاهان قابل توجه است.

1- غده های ترشحی واقع بر روی پایه ای مرکب از چند ردیف سلول و رأس چند سلولی.

2- غده های داخلی یک سلولی که در لایه چوب پنبه یا در آندودرم تهیه جای دارند. گیاهان این تیره بیشتر در نواحی معتدله نیمکره شمالی مخصوصاً منطقه مدیترانه و آسیا می رویند ولی در قاره آمریکا بیشتر در نواحی واقع در نیمکره جنوبی مانند رشته جبال آندوشیلی پراکندگی دارد.

تعداد کلی گونه های آنها به 400 می رسد که در 13 جنس جای دارند از جنس های مهم آن عبارتند از :

Valeriana (دارای 200گونه)

Valerianella ( گونه60)

Centranthus ( گونه12)

[amir.d 1211]

تیره شاه بلوط هندی

Hippocastanaceae

 

گیاه تیره شاه بلوط هندی عموماً درختی و دارای برگهای متقابل مرکب از برگچه های نا مساوی و منتهی به یک نقطه می باشند و شامل 2 جنس و 18 گونه هستند و بنحوی پراکندگی دارند که به فواصل دور از یکدیگر مانند آمریکای شمالی شبه جزیره بالکان، ارتفاعات هیمالیا و آمریکای مرکزی یافت می شوند.

در گذشته این تیره از نظر شباهت گلی گیاهان آن با Sapindaceae ها در تیره اخیر جای داده می شد ولی امروزه با توجه به اختلافات زیادی که گیاهان آن تیره مذکور دارند به صورت تیره جداگانه در آمده است. از اختصاصات گیاهان این تیره آن است که گلهای مجتمع به صورت خوشه های انتهایی دارند و چون گل آذین آنها در زمستان هنگامی که هنوز به صورت جوانه است ترکیب بندی حاصل می کند از این جهت شگفتن گلهای آنها زودتر از غالب گیاهان یعنی در اوایل بهار صورت می گیرد این گیاهان گلهایی نر - ماده یا بر دو نوع نر و ماده، نامنظم ، شامل 4 یا 5 کاسبرگ و به همان تعداد گلبرگ دارند. پرچم های آنها به تعداد 2 برابر گلبرگها (گاهی کمتر) و مادگی آنها مرکب از سه برچه می باشد.

[amir.d 1211]

تیره شب بو

Cruciferae

 

تیره شب بو تیره بزرگی از گیاهان گلدار جدا گلبرگ و دارای نمونه های فراوانی در ایران است و دارای 350 جنس و 4000 گونه می باشد که بیشتر در مناطق سرد معتدله نیمکره شمالی فراوانی دارند. بعضی از این گیاهان در هر آب و هوائی یافت می شوند و به همین علت نیز آن چنان پراکندگی حاصل کرده اند که حتی در دور افتاده ترین نقاط کره زمین می توان آنها را یافت. بر عکس تعدادی از آنها بر اثر سازش با محیط های خاص همیشه در شرایط آب و هوایی مشخص بسر می برند.بیشترین انتشار آنها در آسیا و منطقه مدیترانه است.

از اختصاصات گیاهان این تیره آن است که عموماً علفی می باشند بندرت بین آنها نمونه هایی با اعضای چوبی شده می توان یافت. برگهای آنها غالباً ساده و گلهای آنها نر – ماده و شامل 4 کاسبرگ ، 4 گلبرگ و 6 پرچم است دو تا از پرچم های آنها کوچک و 4 تای دیگری بزرگ می باشند.

هر دو نوع پرچم این گیاهان در معدودی از آنها تغییرات نسبتاً محسوس بطوری که به علت عدم رشد 2 پرچم کوچک ممکن است گل دارای پرچم بزرگ بنظر برسد و یا آنکه پرچم های بزرگ اصولاً تغییرات مختصری حاصل نمایند مادگی آنهاشامل 2 برچه پیوسته به هم است و از اتحاد آنها تخمدانی فوقانی و یک خانه بوجود می آید. میوه آنها به دو صورت خورجین (Silique) و یا خورجینک (silicule) است که در غالب آنها با 4 شکاف طولی باز می شود.

در میوه های خورجینی طول میوه از 3 برابر عرض آن بیشتر است مانند شب بو ولی در میوه های به شکل خورجینک طول میوه از 3 برابر عرض آن کمتر می باشد مثل قدومه.

در بافت های مختلف بعضی از گیاهان تیره شب بو، گلوکزیدهایی بوجود می آید بر اثر هیدرولیز اسانس گوگرد دار آنها نتیجه می شود عمل هیدرولیز نیز بر اثر مداخله فرمان مخصوصی بنام میروزین (Myrosine) و مجاورت با آب در آنها صورت می گیرد. مطالعات بسیاری نشان می دهدکه اغلب گیاهان تیره شب بو دارای این فرمان در اندامهای خود می باشند ولی گلوکزید مذکور فقط در معدودی از آنها یافت میشود.محل پیدایش میروزین در اندامهای این گیاهان بشرح زیر است :

در ریشه : معمولاً میروزین در پارانشیم پوستی و پارانشیم آبکشی بوجود می آید.

در ساقه : اختصاصاً در ناحیه ریشه زا (Pericycle) تشکیل می شود.

در برگ : اطراف دسته های آوندهای یافت می گردد.

در دانه : بوضع پراکنده در پارانشیم دانه و یا در اطراف دسته های چوب – آبکش لپه ها وجود دارد.

مصرف تعداد زیادی ازگیاهان این تیره به علت وجود گلوکزید اسانس های گوگرد دار در آنها است بر اثر وجود همین مواد است که در تغذیه نیز بکار می روند و یا به مصرف درمانی میرسند. بعضی از این گیاهان دانه های روغن دار دارند و از آنها روغن‌های مختلف برای مصارف تغذیه درمانی و یا صنعتی تهیه می گردد.

[amir.d 1211]

تیره شوند

Caprifoliaceae

 

گیاهان تیره شوند غالباً بالا رونده یا بصورت درختچه های کوچک و بندرت درخت یا علفی می باشند این تیره شامل مجموعاً 20 جنس و متجاوز از 300 گونه می باشند که در نیمکره شمالی مخصوصاً در نواحی معتدله و یا در مناطق کوهستانی نواحی مختلف استوا می رویند تعدادی از آنها نیز به علت دارا بودن گلهای درشت و یا معطر پیوسته در نقاط مختلف پرورش یافته در منطقه وسیعی از کره زمین پراکندگی حاصل نموده اند.

از اختصاصات گیاهان این تیره آنست که برگهایی متقابل ، ساده یا بریدگی دار و یا مرکب از برگچه های متعدد دارند گل آذین آنها غالباً به صورت گرزن دو سویه است و یا آنکه از نظر طرح کلی از این گل آذین مشتق گردیده است در بعضی از آنها نیز گلها به صورت دیهیم مرکب و یا به تعداد کم در کناره برگها گرد آمده است گلهای آنها نر – ماده به رنگهای مختلف سفید ، قرمز ، مایل به زرد یا مایل به سبز معمولاً 5 قسمتی و شامل کاسه کوچک وجام چرخی شکل است جام گل آنها در گلهای کناری یک گل آذین وضع ناقرینه پیدا می کند بطوریکه لوب های خارجی آن بزرگتر از سایر قطعات در می آید. پرچم های این گیاهان معمولاً به تعداد 5 (گاهی زیادتر یا کمتر) و مادگی آنها شامل 2 تا 5 برچه است که مجموعاً تخمدانی 1 تا 5 خامه و محتوی یک یا تعداد زیادی تخمک بوجود می آورند.

میوه آنها به اشکال مختلف سته ، شفت یا پوشینه و محتوی دانه های آلبومن دار با جنین کوچک است.

از جنس های مهم این تیره عبارتند از Sambucus ( دارای 80-70 گونه)

Viburnum ( گونه150)

Lonicera ( گونه150)

Linnaea ( گونه12)

[amir.d 1211]

تیره عرعر

Simarabaceae

 

گیاهان این تیره به صورت درخت و یا درختچه می باشند برگهائی معمولاً منفرد ، ساده یا مرکب و شامل برگچه های منقسم و یا تغییر شکل یافته به صورت خار (انواعی از آنها که در صحاری خشک می رویند) دارند. گلهای آنها نر - ماده یا بر دو نوع نر و ماده ، دو پایه یا پلی گام ، منفرد و یا مجتمع به صورت خوشه است.

هر گل آنها شامل کاسه ای مرکب از 3 تا 8 کاسبرگ به همان تعداد گلبرگ پرچم هایی به تعداد 2 برابر گلبرگ است. میوه این گیاهان ناشکوفا به اشکال مختلف سته، شفت یاسامار و محتوی دانه های آلبومن دار است. در تیره عرعر 30 جنس و 200 گونه جای دارد که عموماً به استثنای معدودی در مناطق بین استوائی و گرم زمین می رویند.

[amir.d 1211]

علف هفت بند

 

مقدمه

 

راسته علف هفت بند Polyganales فقط دارای یک تیره به نام تیره پلی گوناسه یا علف هفت بند است. اختصاص گیاهان این راسته در مادگی آنهاست که از تخمدان سه برچه‌ای ولی یک خانه درست شده و محتوی یک تخمک ایستاده است. میوه گیاهان این راسته به صورت فندقه‌ای مثلثی ، سه گوش و محتوی دانه‌ای با آلبومن حجیم نشاسته‌ای است.

 

 

 

مشخصات تیره علف هفت بند

 

گیاهانی دارای برگهای متناوب با گوشوارک و غلاف یا نیامی غشایی هستند. گل دارای گلپوش کاسبرگی یا گلبرگ مانند در چرخه‌های سه یا پنج تایی است.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

در اصل شامل 6 پرچم در دو چرخه سه‌تایی است که به علت مضاعف شدن یا تحلیل رفتن برخی از پرچمها ممکن است تغییر پیدا کند.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

دارای دو یا سه برچه به صورت تخمدانی یک خانه با یک تخمک راست و ایستاده است. دانه شامل آلبومن نشاسته‌ای است.

 

تیره پلی گوناسه دارای 30 جنس و در حدود 600 گونه است که 100 گونه آن در جنس ترشک ، 180 جنس در جنس پلی گونوم در حدود 12 گونه در جنس اریوگونوم و 125 گونه در جنس کوکولوبا قرار دارند. انتشار کلی این تیره در مناطق معتدل سرد و سرد نیمکره شمالی است. از این تیره 9 جنس و بیش از 77 گونه تقریبا در تمامی فلات ایران بطور پراکنده انتشار دارند.

صفات دستگاه رویشی

 

گیاهان تیره پلی گوناسه غالبا علفهایی ایستاده هستند و به علت داشتن اندام زیر زمینی و غده مانند معمولا پایا ولی عده‌ای از آنها نیز یکساله هستند و غالبا با از دست دادن ریشه اصلی دارای ریشه نابجا می‌شوند.

صفات دستگاه زایشی یا گل

 

گل آذینها به صورت گرزنهای دوجانبی یا یک طرفه کم گل و گاهی مانند ترشک در کنار برگها تشکیل چرخه‌های کاذبی را می‌دهند یا ممکن است به صورت پانیکول یا خوشه یا به صورت سنبله‌های انتهایی و گاهی نیز همراه با پوششی از منشا گریبانی مانند گل آذین اریگونوم باشد. گلها نر ماده ، منظم ، همیشه دارای مادگی ولی گلپوش و نافه در آنها دارای دو تیپ متفاوت است.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

به صورت فندقه ، سه گوش با گوشه‌ها یا دارای زاویه‌های غالبا بسیار برجسته و مشخص است.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

در غالب گیاهان این تیره غیر مستقیم و بوسیله باد یا حشرات انجام می‌شود.

شرح جنسهای پلی گوناسه در ایران

 

 

 

جنس کالیگونوم یا اسکنبیل

 

گیاهانی چوبی ، دارای ساقه‌های فراوان محکم و شاخه‌های درهم و انبوه با تقسیمات ثانوی به صورت شاخکهای نرم ، نازک و بند بندی هستند. گلها اندک ، دارای دمگل مفصلی ، نرماده ، گلپوش گلبرگ مانند ، چرخی ، مسطح یا مقعر است. در ایران این جنس دارای 8 گونه است و در نواحی بیابانی و خشک می‌روید.

جنس پتروپیروم یا کاروانکش

 

درختچه‌هایی با ساقه‌های فراوان ، فاقد خار ، ایستاده و با انشعابات یا شاخه‌های فراوان هستند. برگها متناوب یا تقریبا دسته‌ای ، خطی و باریک هستند. گلها کناری ، به صورت دسته‌ای مجتمع دارای دمگل باریک و نازک و در وسط مفصل دار است. گلها نرماده ، گلپوش چرخی و تقریبا گلبرگ مانند است. این جنس در ایران دارای 3 گونه است.

جنس ریواس

 

گیاهان پایا ، دارای ریشه ضخیم با برگهای پهن و رگبرگهای پنجه‌ای هستند. گلها نرماده ، کاسه سبز رنگ و تقسیمات خشک شده آن روی میوه باقی می‌ماند. پرچمها 9 عدد ، تخمدان آزاد ، سه گوش با سه خامه کوتاه و کلاله‌های دیسک مانند و صفحه‌ای است. میوه فندقه دارای سه پهلو یا زاویه برجسته و باله مانند است. این جنس در ایران دارای 2 گونه است.

جنس اوکسی ریا

 

گیاهانی پایا ، کوهستانی هستند. گلها نر ماده ، کاسه آن دارای 4 تقسیم سبز رنگ است. پرچمها 6 عدد و در مقابل تقسیمات کاسبرگ قرار دارند. تخمدان فشرده دارای 2 کلاله بدون میله است. فندقه عدسی شکل است. این جنس فقط دارای گونه اوکسی ریادیژینا است که در ارتفاعات البرز و ارتفاعات سهند آذربایجان می‌روید.

 

 

 

جنس اومکس

 

گیاهانی علفی ، یکساله ، ظریف دارای انشعابات تقریبا دوشاخه‌ای و دارای بریدگیهای فراوان هستند. برگها متناوب ، علفی و کامل هستند. گل سبز رنگ و کناری یا محوری یا تقریبا به صورت چرخه‌ای قرار دارند. گلها پلی گام و یک پایه هستند. این جنس فقط یک گونه امکس اسپینوسوس در ایران دارد که در نواحی جنوبی ایران مانند بوشهر می‌روید.

جنس ترشک یا رومکس

 

گیاهان یکساله ، دوساله ، یا چند ساله و پایا با برگهای متناوب و گلهای مجتمع در خوشه یا پانیکول هستند. گلها نرماده ، پلی گام یا دوپایه است. این جنس در ایران بیش از 24 گونه دارد که در نواحی غربی ، ارتفاعات البرز و زاگرس و آذربایجان و جاهای دیگر دیده می‌شود.

جنس پلی گونوم یا علف هفت بند

 

گیاهان یکساله یا پایا ، بندرت چوبی با ساقه کم و بیش برگ‌دار و غالبا نازک و ضعیف هستند. برگها کامل یا خیلی کم دارای دندانه‌های اره‌ای هستند. گلها نرماده و بندرت پلی گام هستند. این جنس در ایران دارای 33 گونه است که برخی از آنها آبزی و برخی دیگر در کنار جویبارها می‌رویند و عده‌ای نیز با خشکی سازش یافته و تقریبا در تمام نقاط ایران انتشار دارند.

[amir.d 1211]

تیره فرانکنیاسه

Frankeniaceae

 

گیاهانی یکساله ، دو ساله ، چند ساله ، یا خشبی (بوته ای)، برگها بدون تقسیم، متقابل ، بدون گوشوارگ کامل، کوچک ، تخت یا با لبه های برگشته ، دارای دمبرگی کوتاه گل آذین به شکل دیهیم یا سنبله ، کاسه گل پیوسته کاسبرگ ، لوله ای، دایمی، گل ها نر ماده ، منظم بدون دمگل ، جام جدا گلبرگ ، گلبرگ ها ناخنک دار، پرچم ها دارای میله های جدا یا در قاعده تقریباً پیوسته ، تخمدان زیرین (فوقانی) ، یک خانه ای ،تمکن دیواره ای ، تخمک واژگون متعدد کپسول شکوفای دریچه ای، دانه کوچک ، دارای رویه ای خشن (استخوانی) ، آلبومن آردی.

این تیره ، تیره ای کوچک شامل 4 جنس و حدود 100 گونه است که در زمینهای سرشار از مواد کانی و مناطق خشک و کم و بیش گرم و بویژه در سواحل و کناره های دریاچه ها و باتلاقهای شور و دریاها می رویند.

[amir.d 1211]

تیره فلفل

مقدمه

 

تیره فلفل به راسته فلفل یا پی‌پرال تعلق دارد. در گیاهان این راسته گل فاقد پوشش ولی نرماده و در سنبله‌های ساده مجتمع هستند. در همه این گیاهان تخمدان سه برچه‌ای ، با یک تخمک منحصر به فرد ، راست و ایستاده است. میوه سته ، تک دانه و دانه دارای آلبومن فراوان است. این راسته شامل تیره پی‌پراسه یا فلفل و دو تیره کوچک به نامهای سوروراسه و کلورانتاسه است که این سه تیره از هم بسیار دور هستند و هیچ رابطه و پیوند واقعی باهم ندارند.

 

 

 

 

بطور کلی راسته فلفل به علت داشتن گلهای برهنه ، فاقد پوشش و مجتمع در سنبله‌های ساده و همچنین تخمک مستقیم جزء گروه کهن هستند و در عین حال چون دارای گلهای نر و ماده و تخمدان سه برچه‌ای با یک تخمک راست و ایستاده هستند به تیره علف هفت بند نزدیک هستند.

مشخصات تیره فلفل

 

غالبا گیاهانی علفی ، پیچان با برگهای متناوب و کامل هستند. گل دارای 6 پرچم در دو حلقه سه تایی و سه برچه‌ای است. تخمدان تک خانه با یک تخمک راست و ایستاده است. تعداد قطعات گل در گونه‌های مختلف این تیره غالبا دستخوش تغییر و تقلیل محسوس شده است. میوه به شکل سته ، دانه شامل پریسپرم فراوان ، آلبومن تحلیل یافته و دستگاه ترشحی شامل یاخته‌های محتوی اسانس هستند.

 

تیره فلفل دارای 1300 گونه است که در 10 جنس قرار دارند و در بین آنها جنس پی پر 700 گونه و پی پرومیا 400 گونه دارد. هیچ یک از گونه‌های تیره فلفل در ایران نمی‌روید و در گل فروشیها برخی از گونه‌های په پرومیا را به عنوان زینت و زیبایی برگ و دایم سبز بودن آنها می‌فروشند.

 

 

 

جنس فلفل

 

برای مطالعه این جنس به شرح گونه فلفل سیاه اشاره می‌کنیم. فلفل سیاه گیاه پیچانی است که در تمام مناطق حاره و استوایی کاشته می‌شود و توسط ریشه‌های نابجا از تکیه گاهها بالا می‌رود. برگها متناوب ، دمبرگدار با گوشوارک بی‌دوام بین دمبرگی و پهنکی قلبی شکل با رگبرگهای مشخص و منشعب شانه‌ای است که در سطح پشتی کاملا مشخص و برجسته است.

 

گل آذینها به شکل سنبله‌های دم گربه‌ای ، انتهایی یا در بغل ودر کنار نخستین برگ ظاهر می‌شوند. گلها نر ماده ، فاقد گلپوش و در کنار برگه مادر ظاهر می‌شوند.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

دارای دو پرچم با میله‌ای کوتاه و

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

شامل سه برچه و تخمدان تک خانه‌ای است. میوه سته ، تک دانه و دانه به علت داشتن آلبومنی مضاعف که در آن آلبومن تحلیل یافته و پریسپرمی ناشی از تراکم نوسل حجیم باقی مانده است مشخص می‌باشد. جنین دانه کوچک و در بالای آلبومن قرار دارد. میوه فلفل بسیار خوشبو و معطر یا آروماتیک است.

 

 

 

گیاهان مهم تیره و اهمیت اقتصادی و کاربرد آنها

 

عده زیادی از گیاهان این تیره بخصوص جنس فلفل ، به علت داشتن اسانس مصرف ادویه‌ای دارند. از طرف دیگر خوشبو و از محرکهای قوی محسوب می‌شوند. مثلا در خاور دور از مخلوط پودر برگ پی پر بتل با مغز آرک نوعی پودر تند جویدنی تهیه می‌کنند. از میوه فلفل سیا پودر فلفل معمولی و تجارتی به نام فلفل سیاه تهیه می‌کنند و چنانچه پوسته میوه کنده شود، در این صورت فلفل مزبور را فلفل سفید می‌گویند.

 

از گونه‌های دیگر فلفل که مورد استفاده قرار می‌گیرند یکی فلفل طبی یا پی پر افی سیناروم و دیگری پی پر کوبه با است که از آن کبابه چینی تهیه می‌شود. پی پر انگوستی فولیوم خاصیت ضدعفونی کننده بسیار قوی دارد. از پی پر مه تیستیکوم که به آن فلفل بحری نیز می‌گویند در بیهوشی و بی‌حس کردن و همچنین به عنوان مسکن استفاده می‌کنند.

[amir.d 1211]

تیره کنجد

Pedaliaceae

 

تیره کوچکی مرکب از 16 جنس و 50 گونه گیاه است که عموماً در مناطق گرم زمین مخصوصاً در آفریقا و جنوب غربی آسیا پراکندگی دارند. گیاهانی علفی بندرت درختچه مانند و دارای برگهای متقابل ، ساده ، دندانه دار و گاهی لوب دارند. گلهای آنها نر – ماده نامنظم مجتمع به صورت خوشه های انتهایی و یا واقع در محور ساقه و یا در کناره برگهاست. کاسه گل آنها از 5 کاسبرگ نامساوی و جام گل از دو لوب مشخص تشکیل می یابد.

چهار پرچم دی دینام و یک پرچم غیر زایا (استامینود) دارند.مادگی آنها مرکب از 2 تا 4 برچه است که مجموعاً تخمدانی 2 تا 4 خانه و محتوی یک یا تعداد زیادی تخمک بوجود می آورند.این گیاهان میوه ای به صور مختلف پوشینه یا فندقه ، بالدار یا پوشیده از خارهای ساده یا قلاب دار و محتوی دانه های آلبومن دار دارند.

جنس مهم آنها Sesamum است که دارای متجاوز از 20 گونه می باشد.