همه چیز در مورد خنك كاري و روغن كاري

[EN-EZEL 13039]

روغنکاری موتور

 

موتور بوسیله روغن موجود در کارتل روغنکاری می شود روغن توسط پمپ از کارتل کشیده شده و به

تمام قطعاتی که حرکت نسبی دارند ارسال می شوند روغن موتور که بین 4 تا 6 لیتر است توسط

اویل پمپ مکیده شده و پس از تصفیه بوسیله ***** با فشار معینی به مدار روغنکاری ارسال شده و

سپس به یاتاقانهای اصلی و فرعی هدایت می گردد

روغن رسیده به هر یاتاقان در سطح محور توزیع شده و مقداری از ان از سوراخ لنگ به محورهای

لنگ ارسال گردیده و انها را روغنکاری می کند محورهای لنگ در حال چرخش روغنهای خارج شده از

یاتاقان را به دیواره های سیلندر و زیر پیستون می پاشند که دو عمل ضمن ان صورت می گیرد

ابتدا روغنکاری دیواره سیلندر و پیستون , سپس خنک کاری پیستون و سیلندر

روغن های برگشتی از دیواره سیلندر روی یاتاقان های اصلی , میل سوپاپ , تایپت ها و دنده میل

سوپاپ پاشیده شده و انها را روغنکاری می کند

تایپت ها هیدرولیکی بوسیله مدار اصلی روغن کاری می شوند میل اسبکها و دستگاه سوپاپ

بوسیله لوله روغن منشعب از مدار اصلی روغنکاری می شوند

از مدار اصلی لوله نازکی روغن را به نشاندهنده فشار روغن انتقال می دهد و یا این عمل بوسیله

سیم بطریقه الکتریکی از مدار روغن فرمان می گیرد

پس از اویل پمپ ***** تصفیه روغن قرار دارد که روغن تحت فشار را قبل از استفاده در یاتاقانها

تصفیه می کند

روش های کنترل روغن ریزی

روغن ریزی یاتاقانها جلو و عقب میل لنگ را بوسیله کاسه نمد کنترل می کنند روی میل لنگ و قبل

از یاتاقان ها عقب یک صفحه روغن برگردان وجود دارد که قطرش بیشتر از قطر میل لنگ بوده و

روغنهای رسیده را به کارتل باز می گرداند

با وجود پیش بینی های لازم جهت جلوگیری از روغن ریزی معهذا نشتی کمی از دو انتهای میل لنگ

غیر قابل جلوگیری می باشد در صورت خرابی یاتاقانها و کاسه نمدها مقدار نشتی افزایش یافته

و در یاتاقان ها عقب روغن های نشت کرده به صفحه کلاچ نفوذ نموده و کار دستگاه کلاچ را مختل

می نماید

چگونه روغن موتور الوده می شود

بیشترین علت الوده سازی روغن موتور احتراق ناقص است زیرا از طریق محفظه احتراق دوده و

پس مانده های سوخت ناقص وارد کارتل شده و با قطرات بخار اب ترکیب گردیده و مواد شیمیایی

مضری بوجود می اورد

اکثر مواد الوده ساز روغن در موقع سرد کار کردن موتور به کارتل نفوذ می کند در هنگام گرم کار

کردن موتور اب حاصل از سوختن هیدروکربور بصورت بخار از اگزوز خارج شده و تقطیر نمی شود

در اثنای فعل و انفعالات مواد خورنده ای مانند اسید سولفورو تولید می شود که همراه بخار اب

تقطیر گردیده و وارد کارتل می گردد عمل تقطیر اب و اسید سولفورو در موقعی شدت می یابد

که درجه حرارت دیوراه سیلندر کمتر از 60 درجه سانتیگراد باشد این مواد پس از تقطیر به کارتل

ریخته و به علت سنگینی در کف ان قرار می گیرد مواد رسوب کرده با کثافات و فلزات پوسیده و

ذرات ر ترکیب شده و در اثر گرمای محیط ترکیبات لجنی چسبنده ای تولید می کند که باعث

انسداد مجاری روغن می گردد

از طرف دیگر در موتور سرد بنزین از دیواره های سیلندر به کارتل نفوذ و روغن موتور را رقیق

می کند روغن رقیق شده نه تنها کیفیت روغنکاری مطلوبی ندارد بلکه مقدار نشتی و روغن ریزی

نیز افزایش می یابد

مقدار تقطیر اب و اسید سولفورو ظرف چند دقیقه در هوای سرد برابر است با تقطیر همان مقدار

اب و اسید که در چندین ساعت در هوای گرم و شرایط عادی انجام گیرد

پمپ روغن یا اویل پمپ

در همه موتورها نیروی پمپ روغن از میل سوپاپ تامین می شود گاهی دندانه محرک روی محور

پمپ روغن قرار دارد و انتهای ان نیز بصورت کوپلینگ میل دلگو را بحرکت در می اورد و گاهی دندانه

محرک روی محور دلکو قرار داشته و اویل پمپ بوسیله کوپلینگ از انتهای محور دلکو نیرو می گیرد

پمپ روغن دنده ای

اویل پمپ دنده ای رایج ترین پمپ روغن است که نیروی خود را از میل سوپاپ دریافت می کند در

پمپ دنده ای دو چرخ دندانه وجود دارد که با یکدیگر درگیر بوده و در محفظه داخلی پمپ گردش

می کنند یکی از دو چرخ دندانه محرک است و بوسیله محور پمپ روغن می گردد و دیگری متحرک

بوده و در روی محور ثابتی که در داخل بدنه پمپ قرار دارد حرکت می کند

وقتی چرخ دندانه ها در داخل محفظه بسته پمپ حرکت چرخشی می کنند در قسمتی از محفظه

حجم مرتبا افزایش پیدا کرده و فشار در انجا کاهش می یابد در این قسمتی که افزایش حجم ایجاد

می شود لوله مکشی پمپ را قرار داده اند و در ان قسمتی که حجم به کوچکترین مقدار خود

می رسد لوله فشاری یا خروجی را نصب می کنند

بنابراین با چرخش دندانه ها روغن از کارتل مکیده شده و وارد فضای داخلی پمپ می شود سپس

با چرخش بدور دندانه ها به محفظه ای که دارای حجم کوچکی است هدایت گردیده و فشار ان

افزایش می یابد روغن با همین فشار وارد مدار روغنکاری شده و به وظیفه خود عمل می کند

پمپ روغن روتوری

پمپ روغن روتوری مانند پمپ دنده ای است تفاوت ان با نوع دنده ای در روتور خارجی ان است

روتور خارجی در محیط دندانه محرک واقع شده و بطور داخلی در ان شیارهایی ایجاد کرده اند

روتور خارجی بجای چرخ دنده دیگر عمل می کند مرکزهای روتور خارجی و روتور داخلی رویهم

منطبق نیست و لذا روتور داخلی با محور اویل پمپ هم مرکز بوده و فقط حرکت دورانی می کند

در صورتی که روتور خارجی دارای مرکز دوران خارج از مرکزی بوده و وقتی بوسیله روتور داخلی

به حرکت در می اید دو حرکت انجام می دهد یکی حرکت دورانی و دیگری حرکت انتقالی

بنابراین هرگاه در جایی که حجم بزرگترین اندازه را پیدا می کند سوراخی ایجاد کرده و به کارتل

وصل کنند روغن در اثر اختلاف فشار وارد پمپ می شود و اگر سوراخ دیگری در تنگ ترین موضع

ایجاد شود روغن تحت فشار از ان مجرا به مدار روغنکاری ارسال می شود

سوپاپ کنترل فشار روغن یا فشار شکن

پمپ روغن در اکثر مواقع بیش از نیاز روغنکاری موتور روغن پمپ می کند زیرا شدت جریان

روغن ارسالی باید از شدت جریان روغن مصرفی زیادتر باشد تا در صورت بروز نشتی و یا افزایش

روغن ریزی در یک محل کمبود روغن در یاتاقانها اصلی بوجود نیاید

بنابراین در حالت نو بودن موتور و یا عدم عیب در مدار روغنکاری , فشار روغن بیشتر از حد مجاز

می باشد لذا مدار روغنکاری را مجهز به سوپاپ کنترل فشار می کنند

سوپاپ فشار وظیفه دارد فشار روغن مدار را همواره ثابت نگهداشته و در صورتی که فشار از حد

لازم تجاوز کند نیروی فنر سوپاپ خنثی گردیده و با حرکت پیستون به یک طرف مدار تحت فشار

به مدار ورودی ارتباط پیدا می کند و فشار مدار ثابت می شود

سوپاپ فشار را معمولا خارج از ساختمان اویل پمپ می سازند تا در صورت نیاز بتوان به سهولت

ان را بازدید کرده و یا مورد ازمایش قرار داد

 

 

منبع : تکنولوژی مولد های قدرت (مهندس محمد محمدی بوساری)

[EN-EZEL 13039]

وظایف روغن موتور

 

 

 

١- روانکاری و کاهش اصطکاک: اصلی ترین و مهمترین وظیفه هر روغنی، روانکاری و کاهش اصطکاک بوده که باعث بهبود راندمان موتور خواهد شد. تشکیل فیلم روغن با ضخامت مناسب، موجب کاهش سائیدگی قطعات مختلف تا کمترین حد ممکن می گردد.

 

٢- انتقال حرارت: کمک به سیستم خنک کننده و خارج ساختن بخشی ازحرارت ایجاد شده در اثر کارکرد موتور.

 

٣- جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی: حفاظت سطوح قطعات فلزی در مقابل زنگ زدگی و خوردگی به علت فعل و انفعالات شیمیایی.

 

٤- پاک کنندگی و معلق سازی: تعلیق ذرات حاصل از سایش قطعات و ترکیبات ناشی از احتراق سوخت و تجزیه روغن و پاک کردن سطوح در تماس.

 

٥- آب بندی سیستم: کمک به عمل آب بندی موتور با قرار گرفتن در فضای بین رینگ پیستون و سیلندر که موجب افزایش کارایی موتور خواهد شد.

 

٦- ضربه گیری: کاهش اثرات منفی ضربه های قطعات متحرک در حین کار.

 

٧- کاهش مصرف سوخت: در صورت استفاده از روغن با گرید مناسب، درلحظه استارت، زمان رسیدن روانکار به قطعات موتور کاهش یافته که این امر در پائین آوردن میزان مصرف سوخت تأثیر به سزائی دارد.

 

موارد ذکر شده از مهمترین وظایف یک روغن موتور مرغوب می باشد. یک روغن موتور مناسب، محصولی است که از روغن پایه مرغوب و مواد افزودنی لازم تولید گردد. مهمترین مواد افزودنی که به روغن موتور اضافه می شوند عبارتند از:

 

١- بالابرنده شاخص گرانروی

٢- پاک کننده ها و معلق کننده ها

٣- ترکیبات ضد اکسیداسیون

٤- بازدارنده های خوردگی و زنگ زدگی

٥- پائین آورنده اصطکاک و مواد ضدسایش

٦- پائین آورنده نقطه ریزش

٧- ضد کف

 

اصطلاحات روغن

 

ویسکوزیته یا گرانروی: مقاومت سیال در مقابل جاری شدن که اصطلاح غلط آن یعنی »غلظت« رایجتر می باشد. این خاصیت، یکی از مهمترین مشخصه های هر روغن است که در آزمایشات، معمولاً در دماهای ٤٠ و ١٠٠ درجه سانتیگراد اندازه گیری می شود. افزایش دما، موجب کم شدن گرانروی و پائین آمدن دما، باعث افزایش آن خواهد شد.

 

شاخص گرانروی (VI): معیار سنجش تغییرات گرانروی با تغییرات دما را گویند که هر چه رقم آن بزرگتر باشد تغییر گرانروی روغن نسبت به دما کمتر خواهد بود.

 

نقطه ریزش: پائین ترین دمائی که در آن، روغن همچنان توانائی جاری شدن را داشته و سیالیت خود را حفظ می نماید.

 

نقطه اشتعال: حداقل درجه حرارتی است که بخارات روغن با هوا، در اثر تماس شعله آتش، اشتعال لحظه ای خواهد داشت. علاوه بر مشخصات ذکر شده، دانسیته یا چگالی، نقطه احتراق، نقطه ابری شدن و عدد بازی کل (TBN) نیز از جمله خصوصیات روغن موتور محسوب می گردند که بعضاً توسط برخی تولید کنندگان ذکر می گردد.

 

انتخاب روغن موتور

 

برای انتخاب یک روغن موتور مناسب، عوامل و پارامترهای گوناگونی می بایست مد نظر قرار گیرد یک روغن موتور مرغوب دارای گرانروی مناسب بوده و توانایی روانکاری بخشهای مختلف موتور را دارا است. همچنین دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و بطور کلی رسوبات تشکیل شده روی قطعات باید توسط روغن معلق نگه داشته شود و ضمناً روغن علاوه بر سازگاری با ترکیبات آب بندهای موجود، دارای اثرات بازدارندگی خوبی در مقابل زنگ زدگی، خوردگی، اکسیداسیون و سایش باشد.

 

طبیعی است تمامی موارد فوق الذکر از طریق آزمایشات گوناگون مشخص می گردد و آن چیزی که برای مصرف کننده نهایی اهمیت دارد، بایستی به زبان ساده جهت انتخاب صحیح روغن موتور، توسط سازنده آن بیان گردد. بدین منظور سازندگان روغن موتور، دو پارامتر اساسی را با اصطلاحات نام و نام خانوادگی مطرح ساخته و تاکید می کنند که این دو لازم و ملزوم یکدیگرند و هر انتخابی، بایستی با لحاظ همزمان این دو عامل انجام گیرد.

 

الف) درجه بندی Society of Automotive Engineers) SAE): اهمیت گرانروی به قدری است که انجمن مهندسین خودرو (SAE) بر این اساس طبقه بندی ویژه ای را بنا نهاده و یکی از دو معیار گزینش روغن موتور را گرید SAE می داند. از لحاظ گرانروی، روغنها به دو بخش تقسیم می شوند، تک درجه ای (Monograde) و چند درجه ای یا چهار فصل (Multigrade).

 

استفاده از روغنهای تک درجه ای مانند ٢٠، ٣٠ یا ٤٠ در موتورهای جدید منسوخ گردیده است و امروزه روغنهای چند درجه ای، کاربری غالبی دارند. روغنهای چند درجه ای که با حرف W (نشانه زمستان) و دو عدد واقع در چپ و راست آن مشخص می گردند، مانند 15W40، 20W50 از لحاظ کارکرد، مناسب جهت استفاده در تمام فصول سال می باشند. عدد سمت چپ W، معیاری از ویسکوزیته روغن در دمای پائین و عدد سمت راست، گرانروی در درجه حرارت بالا را نشان می دهند. ثابت گردیده است که مهمترین و با اهمیت ترین خاصیت روغن، حضور آن از لحظه استارت تا خاموش کردن موتور بصورت بی وقفه و در تمامی قطعات متحرک و ثابت در تماس می باشد و به منظور نیل بدین هدف، گرانروی پائین روغن در لحظه استارت، اهمیت بالایی دارد. به همین علت استفاده از روغنهای چند درجه ای که در سرما ویسکوزیته پایین دارند و با روانکاری به موقع قطعات، تا حد زیادی از سایش جلوگیری می کنند

 

ب) سطح کارایی: انجمن نفت آمریکا (API) (American Petroleum Institute) روغنهای موتور را بر حسب کیفیت به دو گروه تقسیم نموده است. خودروهای بنزینی در گروه Service Station) S یا محل تعویض روغن) و خودروهای دیزلی در گروه Commercial) C یا خودروهای تجاری) طبقه بندی می گردند. حروف انگلیسی که پس از هر یک از این دو حرف قرار گیرند، نشان دهنده سطح کیفیت روغن خواهد بود به این مفهوم که حرف A پائین ترین سطح کارایی را نشان می دهد و با بالا رفتن حروف، سطح کارایی، و یا به بیان دیگر کیفیت روغن نیز افزایش خواهد یافت.

 

لازم به ذکر است سطوح کارایی بالاتر، نشان از میزان ادتیوهای بیشتری در روغن می باشد و بالطبع در آزمایشات و تستهای آزمایشگاهی و موتوری، شرایط حادتری را تحمل می نمایند. جدول ارائه شده، سطوح کارایی گوناگون را از ابتدای وضع، تاکنون نشان می دهد. برای انتخاب یک روغن موتور مناسب، رجوع به راهنمای خودرو، سطح کارایی و ویسکوزیته روغن موتور را مشخص می کند و کافیست مصرف کننده با مراجعه به محلهای تعویض روغن و گزینش روغن موتوری با سطح کیفی و گرانروی مشابه که در ظروف و بسته بندی استاندارد بوده و در یک شرکت معتبر تولید شده باشد، حداکثر اطمینان از بابت کارکرد بهینه روغن در موتور را حاصل کند. در این رابطه، »راهنمای روانکارهای خودرو« شرکت نفت پارس نوع روغن موتور برای خودروهای مختلف را مشخص کرده است.

 

منبع : شرکت نفت پارس

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

__________________

[EN-EZEL 13039]

تعویض ف ی ل ت ر و روغن موتور خودرو

 

اگر روغن های كاركرده ای كه به طور نادرست در محیط زیست رها می شوند، با روشی مناسب و صحیح مدیریت شود، توانایی ذخیره روغن در حدود هزاران بشكه در روز افزایش می یابد. روغن كاركرده می تواند با استفاده از روش مناسب تصفیه شود و با روان كننده ها و روغن های سوختی مختلف فرآوری شده و در صنایع پالایش و پتروشیمی مصرف شود. این عمل علاوه بر منافع اقتصادی در حفاظت از محیط زیست و صرفه جویی در مصرف انرژی تاثیر بسزایی دارد.

 

 

● نكاتی در مورد تعویض روغن موتور

قبل از شروع این بحث لازم به یادآوری است كه انتخاب روغن موتور و زمان تعویض آن می بایست براساس توصیه های سازنده خودرو و اطلاعات ارایه شده در دفترچه راهنمای خودرو صورت گیرد. اگر تمایل دارید روغن موتور خود را تعویض كنید، به موارد زیر توجه كنید:

 

۱- قبل از اقدام به تعویض روغن خودرو، موتور آن را خاموش و چرخ ها را قفل و ترمز دستی را بكشید. برای جلوگیری از بروز هر گونه سوختگی مطمئن شوید كه موتور خیلی داغ نیست. سپس به توصیه های دفترچه راهنمای خودرو توجه كنید.

 

۲- پیچ تخلیه انتهای ظرف روغن موتور (كارتر) خودرو را باز كنید و اجازه دهید روغن كاركرده از كارتر به داخل ظرف مناسبی مانند یك تشتك تخلیه روغن تخلیه شود.

 

۳- اگر می خواهید ***** روغن را نیز عوض كنید این كار را بعد از تعویض روغن انجام دهید و به توصیه های زیر توجه كنید. پیچ تخلیه كارتر را ببندید و مطمئن شوید كه محكم است.

 

۴- روغن موتور جدید را با دقت اضافه كنید. اگر چه بیشتر خودروها دارای ظرفیتی معادل۴ تا۵ كوارت روغن است. با این وجود در مورد مقدار روغن مورد نیاز و نوع آن می بایست به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه كرد. كارتر خودرو را بیش از اندازه پر نكنید.

 

۵- در حالی كه ترمز دستی را كشیده اید در محلی كه تخلیه هوا به خوبی انجام می شود موتور خودرو را روشن كنید. در ابتدا ممكن است لامپ فشار روغن روشن باشد اما باید پس از چند ثانیه خاموش شود. زمانی كه لامپ خاموش شد اجازه دهید موتور چند دقیقه كار كند.

 

۶- موتور را خاموش كنید و سطح روغن را بررسی كنید. نشت روغن را در اطراف ***** روغن و پیچ تخلیه بررسی كنید.

 

۷- زمان تعویض بعدی روغن خودروی خود را به خاطر داشته باشید. زمان تعویض روغن، كیلومتر خودرو، درجه و نوع روغن مورد استفاده را یادداشت كنید.

 

۸- با استفاده از یك قیف و با دقت روغن كاركرده را از تشتك تخلیه روغن به یك ظرف مناسب منتقل كنید. می توانید روغن باقی مانده در تشتك را نشویید چون می توانید در تعویض بعدی دوباره از آن استفاده كنید.

 

●تعویض ***** روغن

***** روغن خودرو، وسیله ای است كه روغن روان كننده را تصفیه می كند. عملكرد اصلی ***** در سیستم روغنكاری موتور، جلوگیری از آسیب رساندن ذرات ساینده به یاتاقان ها و قسمت های در معرض اصطكاك است. ***** باید به طور دایمی در مدار روغنكاری بوده و بتواند تمام جریان را از خود عبور دهد. این مسئله در مورد *****هایی كه در موتورهای نو نصب می شود از اهمیت بیشتری برخوردار است، چون در موتورهای نو مقادیر زیادی ذرات فلزی یا ذرات ساینده ناشی از عملیات ساخت وجود دارد.

 

***** روغن در كنار روغن نقش مهمی در سلامت موتور خودرو ایفا می كند بی تردید استفاده از انواع روغن مناسب و ***** روغن با استاندارد در كنار یكدیگر باعث افزایش بازدهی هر دو محصول كاهش استهلاك و افزایش بازدهی موتور خواهد شد. پس از تعویض *****، روغن كاركرده آن باید تخلیه شود. برای این منظور به توصیه های زیر توجه كنید:

 

۱- برای شل شدن ***** روغن در صورت لزوم از آچار ***** استفاده كنید. ***** كاركرده را با دقت بردارید.

 

۲- ***** را از روغن تخلیه كنید. با استفاده از یك وسیله تیز، یك حفره در انتهای داخلی (گنبدی) ***** یا سوپاپ مانع برگشت روغن كه بر روی انتهای صاف آن قرار دارد ایجاد كنید. موثرترین روش برای تخلیه مناسب *****، سوراخ كردن سوپاپ مانع برگشت روغن یا داخل ***** و جریان یافتن به یك ظرف مناسب برای بازیافت آن است سوپاپ مانع برگشت روغن، شامل دریچه لاستیكی است كه برای جلوگیری از تخلیه روغن به موتور، در زمان خاموشی، خلاء ایجاد می كند. سوراخ كردن ***** موجب از بین رفتن خلاء شده و اجازه می دهد روغن حبس شده بازیابی شود.

 

۳- انتهای صاف ***** سوراخ شده را به روی ظرف جمع آوری قرار دهید و روغن كاركرده را تا حد امكان از ***** تخلیه كنید. مهم است كه تخلیه *****های كاركرده روغن در۱۲ ساعت (حداقل زمان) و دمایی نزدیك به دمای عملكرد موتور و بیش از دمای محیط (تقریباً۶۰ درجه فارنهایت) صورت گیرد.

 

۴- ***** جدید روغن را طبق توصیه های سازنده ***** نصب كنید. آب بند لاستیكی را با مقدار كمی روغن بر روی آن بپوشانید و سپس آن را جایگزین كنید. از آچار ***** برای محكم كردن ***** جدید استفاده نكنید چون ممكن است به ***** آسیب برساند. این را به راحتی با انگشتان محكم كنید و به توصیه های سازنده ***** توجه كنید. *****های كاركرده روغن نیز مانند روغن كاركرده به عنوان ضایعات محسوب می شوند و باید به طور مناسب بازیافت شوند. در مواردی كه عملی است و صرفه اقتصادی وجود دارد *****های خالی كاركرده روغن برای بازیافت روغن جمع آوری می شوند. از مراكز جمع آوری روغن كاركرده سئوال كنید كه آیا پذیرای ***** كاركرده روغن نیز هستند یا خیر. اگر هیچگونه امكانی برای بازیابی روغن ***** كاركرده روغن وجود ندارد، ***** كاركرده خالی روغن را در روزنامه بپیچید و به همراه زباله های خانگی دفع كنید.

 

در *****های كاركرده روغن خرده فلزهایی وجود دارد كه دوباره قابل استفاده هستند و تولیدكنندگان فولاد می توانند به عنوان خوراك اولیه از آنها استفاده كنند.

 

●جمع آوری روغن كاركرده

پس از تخلیه روغن از كارتر خودرو یا ***** روغن، روغن را داخل یك ظرف تمیز و عاری از نشت با درپوش پیچی بریزید. ظرف اصلی روغن موتور و بسیاری از ظروف

خانگی برای این منظور مناسب هستند. هرگز از ظروف خانگی حاوی مواد شیمیایی مانند سفیدكننده ها استفاده نكنید و مطمئن شوید كه ظرف مورد استفاده دارای درپوش غیرقابل نشت است. در برخی فروشگاه های عرضه خدمات خودرو نیز ممكن است ظروفی كه برای انتقال روغن موتور كاركرده طراحی شده است فروخته شود. اگر روغن كاركرده را نمی خواهید فوراً به مركز بازیافت انتقال بدهید، هرگز به طور موقت آن را در ظروف نگهداری غذا، آشامیدنی، یا مواد

شیمیایی جمع آوری نكنید. صرف نظر از نوع ظرف مورد استفاده برای انتقال روغن كاركرده، از تمیزی ظرف مطمئن شوید. به آن برچسب روغن كاركرده نصب كرده و دور از دسترس كودكان و حیوانات خانگی نگهداری كنید. ظرف روغن كاركرده را به نزدیك ترین مركز عمومی جمع آوری روغن كاركرده مانند نزدیكترین تعمیرگاه خودرو و یا یك مركز روانكاری ببرید. بدین ترتیب با دفع مناسب روغن كاركرده از محیط زیست و منابع طبیعی محافظت می كنید.

 

بازیافت ضایعات ضمن محافظت از محیط زیست دارای مزایای اقتصادی است و شما می توانید در كنار دفع نادرست زباله های كاغذی، شیشه ای، فلزی، پلاستیكی و دیگر مواد و تفكیك آنها، روغن و ***** كاركرده موتور را با روش مناسبی دفع كنید.

 

●جمع آوری روغن های كاركرده در كشور امریكا در امریكا علاوه بر جمع آوری روغن های كاركرده از مراكز بزرگ و تعویض روغنی ها، برای جمع آوری روغن ها از منازل نیز برنامه هایی تدوین شده است. این عمل به دو صورت انجام می گیرد.

 

۱- ساكنین محل تحت پوشش این طرح، گالن های محتوی روغن های كاركرده را مانند سایر ضایعات دور ریختی (شیشه، پلاستیك و كاغذ كه بازیابی می شوند) در محل مخصوص زباله قرار داده و هر هفته یكبار ماموران مربوط، گالن روغن های كاركرده را جمع آوری و گالن دیگری جایگزین می كنند تا ساكنین محل بتوانند برای

تعویض روغن خودروی خود از آن استفاده كنند.

 

۲- روش دیگر جمع آوری بدین صورت است كه گالن های محتوی روغن های كاركرده، توسط ماموران جمع آوری روغن ها به داخل تانكرهای مخصوص تخلیه شده و گالن برای استفاده مجدد ساكنین در محل مخصوص زباله قرار می گیرد. لازم به یادآوری است كه كل هزینه جمع آوری روغن های كاركرده و تمامی اقدامات آموزشی در این زمینه مانند انتشار نشریات و مطالب آموزشی توسط شركت های تولید كننده روانكار پرداخت می شود.

 

●● نتیجه گیری

بیشتر كشورهای دنیا برای حفظ ذخایر نفتی و جلوگیری از آلودگی محیط زیست به جمع آوری روغن های كاركرده می پردازند. با توجه به این كه در ایران جمع آوری

روغن های كاركرد با اصول صحیحی انجام نمی گیرد، لازم است سازمانهای مربوط برنامه ای تنظیم كنند كه روش های ر جمع آوی روغ های كاركرده در ایران نیز در نظر گرفته شده باشد تا سرمایه های ملی كشورمان به بهترین شكل ممكن حفظ شود.

 

منبع : بیابان و کویرهای ایران (محسن ادیب)

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

__________________

[EN-EZEL 13039]

روغن موتور و روغن ترمز

روغن موتور به عنوان یك تركیب چند منظوره، نقش بسیار مهم و اساسی در كاركرد مطمئن موتور خودرو ایفا می كند . اهمیت وجود روغن موتور به حدی است كه جزء ملزومات هر خودرویی محسوب می شود و بدون روغن، عملاً امكان حركت از اتومبیل سلب می شود . با توجه به تغییرات در طراحی های موتور و متناسب با آن، تغییراتی نیز بر روی روغن و در جهت هماهنگی با موتور به منظور افزایش كارآیی و حداكثر اطمینان از كاركرد بهینه آن، اعمال شده است .

به طور كلی، هر روغن موتوری حاصل تركیب مواد اصلی شامل روغن پایه و مواد افزونی می باشد .

روغن پایه كه بر حسب نوع، بین 80 تا 95 درصد روغن موتور را تشكیل می دهد، غالباً از منابع معدنی یا نفت خام تهیه می شود . البته فرآیند تولید روغن پایه از نفت خام، پیچیده بوده و در ایران تنها سه شركت عمده از جمله پالایشگاه نفت پارس قادر به تولید روغن پایه هستند. در سال های اخیر، روغن های پایه سنتزی نیز، حضور پررنگ تری یافته و برخی از تولید كنندگان روانساز، از تركیبات سینتتیك به جای روغن پایه معدنی استفاده می كنند. در حال حاضر به علت نوع و ساختار تركیبات سنتزی، امكان تولید آنها در داخل كشور وجود ندارد .

نقش روغن موتور

روانكاری و كاهش اصطكاك، اصلی ترین و مهم ترین وظیفه روغن است كه باعث بهبود راندمان موتور می شود . تشكیل فیلم روغن با ضخامت مناسب، موجب كاهش سائیدگی قطعات مختلف تا حد ممكن می گردد .

روغن موتور هم چنین منتقل كننده حرارت است و به سیستم خنك كننده در خارج ساختن بخشی از حرارت ایجاد شده در اثر كار موتور كمك می كند .

جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی، حفاظت از سطوح قطعات فلزی درمقابل زنگ زدن و خورده شدن به علت فعل و انفعالات شیمیایی، پاك كنندگی و معلق سازی ذرات حاصل از سایش قطعات و تركیبات ناشی از احتراق سوخت و تجزیه روغن و پاك كردن سطوحِ در تماس، كمك به عمل آب بندی كردن با قرار گرفتن در فضای بین رینگ، پیستون و سیلندر كه موجب افزایش كارآیی موتور خواهد شد و كاهش اثرات منفی ضربه های قطعات متحرك در حین كار، از وظایفی است كه روغن موتور انجام می دهد .

علاوه بر این، استفاده از روغن با ویسكوزیته كم و در حد مناسب، فاصله بین استارت و رسیدن موتور به درجه حرارت عادی را كاهش می دهد كه این امر در پایین آوردن میزان مصرف سوخت تاثیر به سزایی دارد .

استفاده از روغن مناسب و مواد افزودنی متناسب تشكیل دهنده یك روغن مرغوب است . مواد افزودنی كه به روغن موتور اضافه می شوند عبارتند از : ماده بالا برنده شاخص گرانروی، پاك كننده ها و معلق كننده ها، تركیبات ضد اكسیداسیون، بازدارنده های خوردگی و زنگ زدگی، مواد پایین آورنده اصطكاك و مواد ضد سایش، تركیبات پایین آورنده نقطه ریزش و ضد كف.

ویسكوزیته یا گرانروی مقاومت سیال در مقابل جاری شدن است كه اصطلاح غلط آن یعنی “ غلظت” رایج تر می باشد . این خاصیت، با اهمیت ترین و مهم ترین مشخصه هر روغن است كه آزمایش ها، معمولاً در دماهای 40 و 100 درجه سانتی گراد اندازه گیری می شود .

شاخص گرانروی (VI) ، معیار سنجش تغییرات گرانروی با تغییرات دما می باشد كه هر چه رقم آن بزرگتر باشد تغییر گرانروی روغن نسبت به دما كمتر خواهد بود .

نقطه ریزش، پایین ترین دمایی است كه در آن، روغن كما كان توانایی جاری شدن دارد و خاصیت سیال بودن خود را حفظ می كند . هم چنین نقطه اشتعال، حداقل درجه حرارتی است كه بخار های روغن با هوا، در اثر تماس شعله آتش، اشتعال لحظه ای بوجود می آورد .

علاوه بر مشخصات ذكر شده،دانسیته یا چگالی، نقطه احتراق، نقطه ابری شدن و عدد TBN نیز از جمله خصوصیات روغن موتور محسوب می شود كه بعضاً توسط برخی تولید كنندگان ذكر می شود .

 

انتخاب روغن موتور

برای انتخاب یك روغن موتورخوب، عوامل و پارامترهای گوناگونی باید مدنظر قرار گیرد . یك روغن موتور مرغوب دارای گرانروی مناسب و ضریب اصطكاك بسیار پایین بوده و توانایی روانكاری بخش های مختلف موتور را داراست . هم چنین دوده و تركیبات حاصل از تجزیه روغن و نیز سایش و به طور كلی رسوبات بین قطعات باید توسط روغن پاك شود. ضمناً روغن علاوه بر سازگاری با تركیبات پلیمری موجود باید دارای اثرات بازدارندگی خوبی در مقابل زنگ زدگی، خوردگی، اكسیداسیون و سایش باشد .

طبیعی است همه موارد یاد شده از طریق آزمایش های گوناگون و پیچیده، مشخص می شود و آن چیزی كه برای مصرف كننده نهایی اهمیت دارد، بایستی به صورت ملموس بیان شود؛ به گونه ای كه در عین جامعیت، با زبان بسیار ساده به انتخاب روغن موتور توسط مصرف كننده، عینیت پیدا كند . به این منظور سازندگان روغن موتور، دو پارامتر اساسی را با اصطلاحات نام و نام خانوادگی مطرح ساخته و تاكید می كنند كه این دو لازم و ملزوم یك دیگرند و هر انتخا بی ، باید با لحا ظ داشتن این عوا مل انجام گیرد. این دو اصطلاح گرانروی و سطح كارآیی می باشند.

اهمیت گرانروی در روغن موتور به قدری است كه انجمن مهندسین خودرو (SAE) اساس طبقه بندی ویژه یی را بنا نهاده و یكی از دو معیار گزینش روغن موتور را گرید SAE می داند . از لحاظ گرانروی، روغن ها به دو بخش تقسیم می شوند، تك درجه ای (Monograde) و چند درجه ای یا چهار فصل (Multi grade) .

روغن های تك درجه ای مانند 20، 30 یا 40 در موتورهای جدید منسوخ شده است و روغن های مالتی گرید، امروزه كاربردی غالب دارند . روغن های چند درجه ای كه با حرف W (نشانه زمستان) و دو عدد واقع در چپ و راست مشخص می شوند، مانند 15W40 ، 20W50 از لحاظ كاری مناسب تمام فصول هستند.

عدد سمت چپW ، معیاری از ویسكوزیته روغن در دمای پایین و عدد سمت راست، گرانروی در درجه حرارت بالا را نشان می دهند . ثابت شده است كه مهم ترین و با اهمیت ترین خاصیت روغن، حضور آن از لحظه استارت تا خاموش كردن موتور به صورت بی وقفه است كه با تمامی قطعات متحرك و ثابت در تماس است . برای نیل به این هدف، گرانروی پایین وغن در لحظه استارت، اهمیت بالایی دارد . به همین علت استفاده از روغن های چند درجه ای كه در سرما، ویسكوزیته پایین دارند و با روانكاری به موقع قطعات، تا حد زیادی از سایش جلوگیری می كنند، توصیه اول تولید كنندگان روغن است.

انجمن نفت آمریكا (API) روغن های موتور را برحسب كیفیت به دو گروه تقسیم كرده است . خودروهای بنزینی در گروه Station Service)Sیا محل تعویض روغن) و خودروهای دیزلی در گروه Commercial) C یا خودروهای) تجاری طبقه بندی می شوند. حروف انگلیسی كه پس از هر یك از این دو حرف قرار می گیرند، نشان دهنده سطح كیفیت روغن خواهد بود . به این مفهوم كه حرف A پایین ترین سطح كارآیی را نشان می دهد و با بالا رفتن حروف، سطح كارآیی نیز افزایش خواهد یافت.

سطوح كارآیی بالاتر، نشان از میزان ادتیوهای بیشتر در روغن است و در آزمایش ها و تست های آزمایشگاهی و موتوری، شرایط حادتری را تحمل كنند . برای انتخاب یك روغن موتور مناسب، رجوع به راهنمای خودرو، سطح كارآیی و ویسكوزیته روغن موتور را مشخص می كند و مصرف كننده كافیست با مراجعه به محل های تعویض روغن و گزینش روغن موتوری با سطح كیفی و گرانروی مشابه كه در ظروف و بسته بندی استاندارد ارائه می شود، حداكثر اطمینان از بابت كاركرد بهینه روغن در موتور را حاصل كند . در این رابطه، “ راهنمای روانكاری خودرو” شركت نفت پارس نوع روغن موتور برای خودروهای مختلف را مشخص كرده است .

 

مایع ترمز

به جرات می توان گفت، مهم ترین قسمت هر وسیله نقیله موتوری، سیستم ترمز آن است . كلیه مواد و قطعاتی كه با این سیستم مرتبط هستند، باید با حداكثر دقت، تولید و به دور از هر گونه ملاحظات اقتصادی مصرف شوند . مایع ترمز، مهم ترین نقش را در سیستم ترمز اتومبیل ها ایفا می كند . این ماده كه به نام روغن ترمز مصطلح شده، تركیبی سنتزی (مصنوعی) است كه قسمت اعظم آن را تركیبات پلی گلیكول اتری تشكیل می دهد . مواد افزودنی مختلفی نیز به منظور بالا بردن خواص و كاركرد مایع ترمز به آن اضافه می شود .

مایع ترمز های تولیدی شركت نفت پارس، نوعی از سیالات هیدرولیكی با كارآیی بالا هستند كه در سیستم های ترمز و كلاچ انواع خودرو ها استفاده می شوند . از آنجایی كه این محصولات به شدت جاذب رطوبت هستند، باید از تماس آنها با آب و محیط های مرطوب جلوگیری كرد . این مایعات در سیستم های ترمز دیسك یا كاسه ایی و كلاچ و سیستم های هیدرولیك خودرو كه در آن استفاده از مایع ترمز توصیه شده، قابل كاربرد می باشند . مایع ترمزهای تولیدی شركت نفت پارس، بر اساس سطوح كارآیی مورد نیاز و پیشنهادی از طرف شركت سازنده خودرو در دو سطح كارآیی DOT3 و DOT4 تولید می شوند .

مایع ترمز مرغوب، حداكثر دارای دو سال كاركرد مفید است كه پس از سپری شدن این مدت به طور حتم باید تعویض شود . مایع ترمز مناسب و مرغوب خواص زیر را دارا می باشد :

داشتن گرانروی مناسب در دمای پایین، امكان تبخیر بسیار كم، عدم ایجاد حباب، سازگاری با فلزات و قطعات لاستیكی مختلفی كه با آنها در تماس است و سازگاری با كاسه نمدها .

هنگام استفاده از مایع ترمز، رعایت نكات زیر در ارتباط با این محصول، ضریب ایمنی را افزایش می دهد :

هرگز برای صرفه جویی در مصرف سوخت، موتور اتومبیل را در سرازیری ها خاموش نكنید زیرا بر اثر خاموش بودن موتور، در بوستر ترمز خلاء حاصل نمی شود و در نتیجه خودرو در این لحظه بدون ترمز خواهد شد.

- مخزن اصلی مایع ترمز باید تا بالاترین سطح، پر نگه داشته شود . اگر سطح مایع پایین باشد، باعث هوا گرفتن سیستم خواهد شد .

- از مخلوط كردن مایع ترمز های مختلف جداً اجتناب شود .

- استفاده مجدد از مایع ترمز كاركرده، به هیچ وجه توصیه نمی شود .

- برای تعیین زمان دقیق تعویض مایع ترمز، ضمن مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو، شرایط محیطی كاركرد را نیز باید مدنظر قرار داد .

__________________

[EN-EZEL 13039]

روغن موتور و روغن ترمز (ادامه)

مایع خنك كننده (ضد جوش)

هدف استفاده از سیستم خنك كننده در خودروها، خارج ساختن حرارت اضافی ایجاد شده در اثر فعالیت موتور است تا دمای بدنه فلزی موتور در محدوده مطلوبی، كنترل شود . مایعی كه عموماً در این سیستم استفاده می شود، آب است . اما برخی محدودیت ها موجب می شود كه آب، به تنهایی قادر به ایفای كامل وظایف یك سیال خنك كننده نباشد . به طور مثال وجود آلیاژهای آلومینیومی در مناطقی نظیر سرسیلندر و بدنه موتور كه حرارت زیادی ایجاد می كنند، باعث خوردگی حرارتی می شود . بنابراین وجود مواد شیمیایی بازدارنده خوردگی در سیال خنك كننده الزامی است .

از طرف دیگر تغییرات دمایی در فصول مختلف سال، سبب می شود آب در دماهای پایین تر از 5 درجه سانتی گراد و بالای 80 درجه سانتی گراد كاربرد نداشته باشد . به همین علت لزوم افزودن یك ماده كمكی به سیال خنك كننده احساس می شود . شركت نفت پارس تولید كننده ضد جوش نیز می باشد كه این محصول تحت عنوان «پارس سهند»، به بازار عرضه می شود . «پارس سهند» با كاهش نقطه انجماد آب در فصل زمستان و افزایش نقطه جوش آن در فصل تابستان به عنوان ضد یخ ضد جوش در سیستم خنك كننده موتور به كار گرفته می شود . از خواص بارز این محصول مقاومت در برابر خوردگی، زنگ زدگی و سازگاری با تمامی قطعات پلاستیكی موجود در مسیر سیال خنك كننده است .

مهم ترین مشخصه مایع ضد یخ- ضد جوش، كاهش نقطه انجماد و افزایش نقطه جوش آب است، ولی در عین حال خواص زیر را نیز دارا می باشد :

- محافظت قطعات در برابر خوردگی و زنگ زدگی

- ظرفیت بالای انتقال حرارت

- محلول در آب و غیر قابل اشتعال

- خاصیت ضد كف به میزان بسیار زیاد

پس از انتخاب سیال خنك كننده مناسب، دقت در رعایت نكات ذیل، موجب افزایش كارآیی سیستم خنك كننده خودرو می شود .

سیال ضد یخ ضد جوش، طبق جدول توصیه شده از سوی سازنده خودرو معمولاً با نسبت یك، یك یا 50 درصد با آب مخلوط می شود . ثابت شده است كه این نسبت، بهترین بازده و كارآیی را دارا می باشد . زمان تعویض سیال خنك كننده، حداكثر پس از 2 سال كاركرد تعیین شده است .

 

روغن های دنده

سیستم انتقال قدرت در خودروها، توان ایجاد شده توسط موتور رابه چرخ ها منتقل می كند،تا اتومبیل به حركت در آید . انتقال دهنده های اتوماتیك و مكانیكی دو نوع متداول مورد استفاده در خودرو ها می باشند . همانند سایر قسمت هایی كه در آنها تماس فلز با فلز وجود دارد، این بخش ازاتومبیل نیز، نیاز به روانكاری مخصوص به خود را دارد.

روغن های دنده كه با عنوان های رایجِ واسكازین شناخته شده اند باید به اندازه كافی سیال بوده تابه راحتی در سیستم ـ حتی زمانی كه هوا سرد است ـ توانایی گردش داشته باشد . در روغن های دنده نیز مانند روغن های موتوری، چند درجه ای بودن روانكار دامنه وسیعی از درجه حرارت عملیاتی را پوشش می دهد. ازطرف دیگر روغن دنده باید سازگاری مناسب با فلزات در تماس نظیر فولاد، برنز و یا دیگر آلیاژ های مس را دارا بوده، مقاومت شیمیایی بالایی در برابر اكسیداسیون و سفت شدن از خود نشان دهد و نیز بر روی قطعات، لایه روانكاری پایدار ایجاد كند .

یكی از مهم ترین خصوصیات عملكرد یك روان كننده دنده، ظرفیت تحمل بار آنها و یا به عبارت دیگر توانایی آن جهت جلوگیری كردن و یا به حد اقل رساندن سائیدگی دندانه دنده ها است . این ظرفیت تحمل بار بیشتر با استفاده از مواد افزودنی در روانكار تامین می شود . به این نوع روان كننده ها، روانكارهای فشار پذیر (EP) گفته می شود .

به منظور تفكیك بین روغن های دنده خودرو با سطوح مختلف از خواص فشار پذیری (EP) ، انجمن نفت امریكا (API) ، پنج سری روانكار برای سیستم های انتقال دهنده قدرت غیر اتوماتیك تهیه كرده است كه نامگذاری آنها به ترتیب خصوصیت فشار پذیری عبارتند از APIGL-1،2،3،4،5 . در مورد روانكارهای مختلفی كه در سیستم انتقال دهنده مكانیكی خودرو وجود دارد ، روان كننده باید دارای سطوح كیفی حداقل API GL - 1 باشد . اتومبیل های مدرن سطوح كیفی بالاتر نظیر API GL 4، GL 5 را نیاز دارند . سطوح كیفی مذكور، بر روی ظروف روغن های دنده تولید شده توسط سازندگان معتبر، درج می شود .

در صورتی كه سیستم انتقال قدرت از نوع اتوماتیك باشد، حتماً باید از سیال انتقال قدرت اتوماتیك یا A.T.F استفاده كرد . از روغن های دنده برای قسمت هایی نظیر جعبه فرمان و دیفرانسیل نیز می توان استفاده كرد، كه در این موارد باید به توصیه سازنده خودرو توجه داشته باشیم .

گریس

گریس محصولی نیمه مایع تا جامد است كه از اختلاط یك عامل تغلیظ كننده در مایعی روان كننده حاصل می شود . این تعریف نشانگر آن است كه گریس، روانكاری است كه به مقدار مشخصی سفت شده باشد و دارای خواص ویژه ای است كه روغن روانكار به تنهایی آن خواص را دارا نیست .

در مواردی كه نیاز است تا ماده روان كننده دریك مكانیزم در وضعیت اولیه اش باقی بماند (مثلاً یاتاقان چرخ ها)، خصوصاً در جاهایی كه امكان روانكاری مجدد، محدود بوده ویا از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نباشد، روانكاری با گریس برتری دارد . هم چنین در مواردی كه نیاز به آب بندی در سیستم وجود دارد، باید بجای روغن، از گریس استفاده كرد .

به دلیل ماهیت ساختاری، گریس مانند روغن وظایف خنك كنندگی و پاك كنندگی را در سیستم به عهده ندارد . اما انتظار می رود به غیر از این دو مورد، گریس ها دیگر خواص روغن های روانكار، نظیر كاهش اصطكاك، ایجاد لایه روانكاری، جلوگیری از ساییدگی، محافظت قطعات در برابر خوردگی، سازگاری با ماد موجود در قسمت های روانكاری را به طور كامل داشته باشند. متدا ترین تغلیظ كننده ها، صابون های فلزی عناصری نظیر لیتیم، كلسیم، آلومینیوم، باریوم، مس و سرب هستند و مایع روان كننده نیز غالباً دارای پایه معدنی می باشد . به منظور بالا بردن خواص گریس و بهبود كارآیی آن، مواد افزودنی مخلفی نظر دی سولفید مولیبدن (به منظور كاهش سایش و اصطكاك) به آن اضافه می شود .

بخش های مختلف اتومبیل كه نیاز به گریس دارند عبارتند از : جلوبندی یا سیستم تعلیق، سیبك ها، یاتاقان های چرخ، محورها و چهار شاخ گاردان .

برای بهره مندی هر چه بیشتر و بهتر از گریس، رعایت نكات زیر ضروری به نظر می رسد :

- گریس را باید به توصیه كارشناسان مربوطه و طبق كتابچه راهنمای اتومبیل، انتخاب و مصرف كرد.

- از اختلاط دو یا چند نوع گریس مختلف باید خودداری شود .

معمولاً برای سیستم جلوبندی از گریس های با پایه لیتیوم یا كلسیم، در سیبك ها از گریس های پایه لیتیومی، در یاتاقان های چرخ، گریس های با پایه سدیمی و در محورها و چهار شاخ گاردان نیز از گریس های پایه لیتیومی استفاده شود . شركت نفت پارس، انواع گریس های مختلف با پایه های صابونی متنوع از جمله كلسیم، لیتیوم و سدیم را تولید می كند كه در همه قطعات وسایط نقلیه كه نیاز به گریس كاری دارند، كاربرد دارد

منبع : اموزش مکانیک و برق خودرو از مبتدی تا پیشرفته (مهندس حسین ذوالفقاری)

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

__________________

[EN-EZEL 13039]

سیستم خنک‌کاری موتور خودرو

 

موتورهای بنزینی گرچه تا حدزیادی بهبود یافته‌ و اصلاح شده‌اند، اما هنوز بازده بالایی برای تبدیل انرژی شیمیایی به توان مکانیکی ندارند. بیشترین میزان انرژی موجود در بنزین (شاید ۷۰درصد) به گرما تبدیل می‌شود و مهم‌ترین وظیفه سیستم خنک‌کاری خودرو، مراقبت و استفاده صحیح از گرمای ایجاد شده است.

در واقع، نخستین وظیفه سیستم خنک‌کاری خودرو، جلوگیری از گرم‌شدن بیش از حد مجاز خودرو ازطریق انتقال گرما به هوای بیرون خودرو است. موتور خودرو، بهترین عملکرد را در دمای مناسب و بهینه بالای خود دارد. وقتی موتور سرد است، عملکرد اجزای آن با نقصان مواجه می‌شود و بازده موتور کمتر و در نتیجه آلودگی ایجاد شده بیشتر می‌شود. بنابراین، دیگر وظیفه مهم سیستم خنک‌کاری خودرو این است که به موتور اجازه دهد با سرعت ممکن به دمای بالای بهینه و مناسب برسد و گرم شود، سپس موتور را در دمایی ثابت نگه دارد.

درون موتور خودرو، سوخت به طور دائم می‌سوزد و عمل احتراق انجام می‌شود. گرمای حاصل از احتراق، به میزان زیادی از طریق اگزوز خارج می‌شود، اما مقداری از گرمای ایجاد شده به داخل موتور رسوخ کرده و باعث افزایش دما و در نهایت گرم شدن موتور می‌شود. موتور، زمانی خوب کار می‌کند که دمای مایع سردکننده، حدود ۹۳درجه سانتی‌گراد یا حود ۲۰۰ درجه فارنهایت باشد.

در این دما: - محفظه احتراق به اندازه کافی گرم می‌شود تا احتراقی بهتر و آلودگی کمترحاصل شود. - لزجت روغن موتور کمتر و در نتیجه عملکرد اجزای آن روانتر و درنهایت میزان اتلاف توان موتور کمتر می‌شود. - فرسایش قطعات و اجزای فلزی کمتر می‌شود. ▪ دو نوع سیستم خنک‌کاری در خودرو وجود دارد که عبارتند از: ۱) سیستم خنک‌کاری با مایع (Liquid-Cooled System) ۲) سیستم خنک‌کاری با هوا (Air-Cooled System) ●

سیستم خنک‌کاری با مایع در این سیستم، برای خنک کردن موتور از لوله‌ها و مسیرهای تعبیه شده در موتور استفاده شده و مایع موردنظر دراین مسیرها گردش و جریان دارد. براثر جریان مایع در طول مسیر، گرمای موتور جذب ‌شده و موتور خنک می‌شود. بعد از اینکه مایع، گرمای موتور را جذب کرد و از موتور خارج شد، به رادیاتور یا مبدل انتقال حرارت وارد شده و بر اثر دمیدن هوا توسط فن و انتقال گرما به هوای اطراف خنک می‌شود.

● سیستم خنک‌کاری با هوا برخی خودروهای قدیمی و تعداد زیادی از خودروهای مدرن امروزی، مجهز به سیستم خنک‌کاری با هوا هستند. بدنه وبلوک موتور با پره‌های آلومینیمی پوشیده شده است تا گرمای سیلندر را به هوای اطراف منتقل کند. فنی بسیار قوی نیز تعبیه شده که هوا را با سرعت و فشار زیاد به سطح این پره‌ها می‌دمد ودرنهایت گرما را به هوای اطراف منتقل می‌کند.

● سیستم لوله‌کشی یا مسیرها و مجراهای تعبیه شده در سیستم خنک‌کاری در سیستم خنک‌کاری خودرو، مجراها (مسیرهای عبور مایع) و به اصطلاح سیستم لوله‌کشی متعددی وجود دارد. با استارت خودرو، پمپ فعال شده و مایع را به بلوک موتور ارسال می‌کند و از تمامی مسیرهای تعبیه شده می‌گذرد و وارد سیلندر می‌شود. ترموستات نیز در محل خروجی مایع از موتور واقع شده است. اگر ترموستات بسته باشد، مایع از طریق مجراهای تعبیه شده مستقیماً به مسیر اولیه پمپ باز می‌شود. البته مداری جداگانه‌ نیز برای سیستم گرمایش خودرو وجود دارد، به‌طوری که در این چرخه، مایع از سرسیلندر عبور کرده و پس از گرم شدن، دوباره به مسیر اولیه پمپ باز می‌‏گردد. در خودروهای دارای گیربکس (سیستم انتقال قدرت) اتوماتیک، مسیری جداگانه‌ نیز برای خنک‌کاری گیربکس وجود دارد. در این مکانیزم، روغن گیربکس عمل خنک‌کاری را انجام می‌دهد.

● مایع خنک‌کاری خودروها در گستره‌ای وسیع از دما‌های مختلف کار می‌کنند و به همین دلیل، مایع خنک‌کاری موجود در موتور آنها، دماهای مختلفی را شامل می‌شود. مایع خنک‌کاری مناسب باید دمای نقطه جوش بالا، دمای نقطه انجماد پایین و ظرفیت گرمایی بالایی داشته باشد. آب، یکی از مایع‌های متداول است که ظرفیت حرارتی بالایی دارد، اما فاقد نقطه انجماد پایین بوده و به همین دلیل، آب خالص برای خنک‌کاری موتور و استفاده در خودرو، مایعی مناسب نیست.

مایع خنک‌کاری مناسب و مورداستفاده در خودرو که بیشترین کاربرد را دارد، مخلوطی از آب و اتیلن گلیکول (C۲H۶O۲) یا همان ضدیخ است. افزودن اتیلن گلیکول به آب، باعث بهبود وضعیت نقاط جوش و انجماد می‌شود. دمای مایع خنک‌کننده گاهی به ۱۲۱-۱۳۵ سانتی‌گراد نیز می‌رسد. بیان این نکته ضروری است که ضدیخ، شامل ترکیباتی است که مقاومت در برابر خوردگی را افزایش می‌دهد و این امر یکی از مزایای استفاده از ضدیخ در خودرو تلقی می‌شود.

● واترپمپ این قطعه، پمپ دورانی گریز از مرکز سده‌ا است که به وسیله تسمه متصل به میل‌لنگ موتور، دوران می‌کند. هنگامی که خودرو روشن است و موتور کار می‌کند، واترپمپ مایع خنک‌کننده را در مدار خنک‌کاری به حرکت در می‌آورد. حرکت دورانی پمپ و در نتیجه نیروی گریز از مرکز ایجاد شده، باعث حرکت مایع خنک‌کننده و جریان آن درمدار سیستم خنک‌کاری می‌شود. مجرای ورودی واترپمپ در نزدیک مرکز آن قرار دارد. پره‌های پمپ، مایع خنک‌کننده را به بیرون هدایت می‌کنند. به طور کلی واترپمپ، مایع را ابتدا از موتور و سرسیلندر عبور داده و سپس به رادیاتور هدایت می‌کند.

● موتور بلوک موتور و سرسیلندر، شامل تعداد زیادی سوراخ و مجرای عبور مایع است (سطوح ماشینکاری شده با دقت بالا) که مایع خنک‌کننده از آنها عبور می‌کند. این مجراها، مایع خنک‌کننده را به نقاط بحرانی بلوک موتور و سرسیلندر که نواحی بسیار گرمی هستند، هدایت می‌کنند. دمای محفظه احتراق موتور ممکن است به حدود ۲۵۰۰ درجه سانتی‌گراد برسد. به همین دلیل، خنک‌کردن نواحی اطراف محفظه احتراق، امری بسیار مهم است. موتور خودرو نباید مدت زیادی بدون آب یا مایع خنک‌کننده کار کند زیرا دما تا اندازه‌ای بالا می‌رود که باعث ذوب و جوش خوردن و چسبیدن پیستون به سیلندر می‌شود و این به معنی تخریب موتور است.

امروزه تحقیقات و پژوهش‌های مهندسین خودرو، معطوف به کاهش نیاز به سیستم خنک‌کاری موتور در حرکت است. به‌نحوی که می‌توان از سرایت گرمای بسیار بالای ایجاد شده در محفظه احتراق به بلوک سیلندر و قطعات فلزی موتور، جلوگیری کرد. این کار به وسیله ایجاد نوعی پوشش در سطوح داخلی بالای سرسیلندر انجام می‌شود که عموماً لایه‌ای نازک از سرامیک است. سرامیک، هدایت‌کننده بسیار ضعیف گرماست و در نتیجه، گرمای کمتری را به قطعات فلزی انتقال می‌دهد.

● رادیاتور این قطعه، نوعی مبدل حرارتی است که برای انتقال گرمای مایع خنک‌کننده به هوا (با دمیدن فن به آن) طراحی شده است. در بیشتر خودروهای مدرن، از رادیاتورهای آلومینیمی استفاده می‌شود که از سطوح و ردیف‌های به هم لحیم شده و جوش خورده لوله‌ها و پره‌های آلومینیمی ساخته شده است. مایع ضمن عبور از لوله‌ها و در تقابل با هوای اطراف گرمای خود را از دست داده و خنک می‌شود.

مقدار انتقال حرارت از مایع خنک‌کننده به لوله‌ها و پره‌ها، به میزان اختلاف دمای بین سطوح تماس آنها بستگی دارد. در برخی مواقع، با به‌کارگیری و نصب نوعی Fin درون لوله‌های رادیاتور که آن را TURBOLATORمی‌نامند، آشفتگی و تلاطم جریان مایع را درون لوله‌ها افزایش می‌دهند. این کار باعث افزایش سرعت جریان و انتقال حرارت بهتر و سریع‌تر می‌شود. درواقع، با ایجاد اغتشاش و تلاطم در جریان درون لوله‌های رادیاتور، ظرفیت انتقال گرما را بهبود می‌بخشیم.

● در یا سرپوش رادیاتور درب رادیاتور، در عمل باعث افزایش دمای نقطه جوش مایع خنک‌کننده به میزان تقریبی ۲۵ درجه سانتی‌گراد می‌شود. وقتی‌که مایع در طول مسیر سیستم خنک‌کاری، گرم می‌شود عملا منبسط شده و فشار آن بالا می‌رود. درب رادیاتور تنها محلی است که افزایش فشار ایجاد شده، می‌تواند از آن خارج شود. بنابراین، فنر درب رادیاتور را به نحوی طراحی می‌کنند که کارکردی متناسب با حداکثر فشار ایجاد شده داشته باشد.

● ترموستات وظیفه اصلی ترموستات این است که به موتور اجازه دهد به سرعت گرم شده و سپس، موتور را در دمایی ثابت نگه می‌دارد. این کار با تنظیم مقدار آب عبوری به رادیاتور انجام می‌شود. در ماهای پایین،‌ ترموستات مسیر خروجی به سمت رادیاتور را می‌بندد. هنگامی‌که دمای مایع خنک‌کننده افزایش می‌یابد و به حدود ۸۲-۹۱ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، ترموستات یک‌بار باز و بسته می‌شود و اجازه می‌دهد که مایع وارد رادیاتور شود. هنگامی که دمای مایع خنک‌کننده به حدود ۹۲-۱۰۳ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، ترموستات همواره باز می‌ماند.

● فن این قطعه نیز همانند ترموستات، وظیفه ثابت نگه داشتن و کنترل دمای موتور را برعهده دارد. فن‌ها عموماً توسط حسگرهای دمایی یا کامپیوتر موتور کنترل می‌شوند. آنها هنگامی فعال می‌شوند که دمای مایع خنک‌کننده از دمای مناسب از قبل تعیین‌شده (Set Point) بیشتر شود و زمانی که دمای مایع خنک‌کننده کاهش یابد و به زیر دمای Set Point برسد، خاموش می‌شوند. خودروهای دیفرانسیل جلو یا دارای چرخ محرک جلو، ‌ فن الکتریکی دارند و فن خودروهای دارای چرخ محرک عقب، به‌وسیله مکانیزمی متصل به خروجی موتور می‌چرخد. فن‌ها را می‌توان به دو نوع جریان محوری و گریزاز مرکز تقسیم کرد که طبقه‌بندی کلی آن به جهت جریان هوا بستگی دارد.

در مدل جریان محوری، ‌هوا به موازات محور دورانی و در همان امتداد محورهای دورانی به خارج دمیده می‌شود، اما در مدل گریز از مرکز، هوا به موازات محور وارد و در جهت عمود بر محور دورانی فن وزیده می‌شود.

● بخاری یا سیستم گرمایش خودرو سیستم گرمایش خودرو یا بخاری،‌ درعمل مشابه سیستم خنک‌کاری بوده و چرخه خاص خود را دارد. در این سیستم، به جای رادیاتور موتور، رادیاتوری کوچک و فن بخاری در داخل داشبورد قرار دارد.

 

منبع : شرکت شاسی ساز ایران

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

 

__________________

[EN-EZEL 13039]

سيستم خنك كاري خودرو

 

چون در موتور عمل احتراق صورت مي گيرد بنا براين درقطعات داخل موتور اتومبيل حرارت توليد مي شود و اگراين حرارت به وسيله دستگاه خنك كننده گرفته نشود، باعث خسارات زيادي مي گردد و از طرفي كمبودحرارت نيز باعث خرابي موتور خواهد شد پس موتور بايد هميشه داراي حرارت متعادل باشد. بهترين حرارت براي موتور 8/73 الي 82 درجه سانتي گراد (65 الي182 درجه فارنهايت)است.

انواع دستگاههاي خنك كننده

الف)دستگاه خنك كننده مستقيم، كه كليه دستگاه با هوا خنك مي شود.

ب) دستگاه خنك كننده غير مستقيم، كه كليه دستگاه با آب خنك مي شودو داراي رادياتور مي باشند.

متعلقات دستگاه خنك كننده:

الف )شيلنگ تحتاني

ب) پمپ آب

پ) تسمه

ج) بدنه سيلندر

د) رادياتور

ه) سرسيلندر

و) ترموستات

ز) شيلنگ فوقاني

ح) پروانه

رادياتور : مخزني از جنس مس مي باشد كه با توجه به كانالهاي تعبيه شده در آن ، وظيفه انتقال حرارت موجود در آب را به عهده دارد بنابراين بايستي همواره كنترل نمود كه سطح آب در مخزن رادياتور بيش از دو سانتيمتر پائين تر از دهانه مخزن نباشد.

پروانه: وسيله كه از موتور به وسيله تسمه و در بعضي خودروها توسط الكتروموتور انرژي لازم را دريافت مي نمايد و كار آن، مكش هوا از شبكه هاي رادياتور و خنك نمودن آب رادياتور مي باشد.

پمپ آب: وسيله اي است كه به منظور گردش سريع و راحت آب موجود در رادياتور و در اطراف موتور بكار رفته و حركت آن از طريق موتور و تسمه پروانه تامين مي گردد بدين صورت كه چون هميشه در قسمت پائين رادياتور آب خنك و در بالاي آن آب گرم(برگشت داده شده از موتور)وجود دارد، لذا براي رساندن آب جهت خنك كردن قطعات موتور از شيلنگ پائين رادياتور ،آب بوسيله مكش حاصل از واترپمپ وارد كانالهاي بدنه سيلندرهاي موتور شده و پس از گردش در اطراف سيلندرها و خنك كردن آنها ،در حاليكه خود آب مقداري گرم شده از طريق كانالهاي سيلندر به گرمترين نقطه موتور كه سرسيلندر ها مي باشد هدايت و پس از عبور از اطراف سوپاپها وشمعها و خنك نمودن آنها از طريق ترموستات و لوله هاي بالا جهت خنك شدن مجدد وارد رادياتور مي گردد.

ترموستات: سوپاپي است كه درمسير راه آب برگشتي از موتور به رادياتور قراردارد و كار آن ثابت نگهداشتن دماي آب موتور مي باشد.

با توجه به اينکه بيشترين سائيدگي قطعات موتور زماني است که موتور در حال سرد کار مي کند. در نتيجه براي جلوگيري از اين نوع سائيدگي در موتور روشهاي مختلفي وجود دارد از جمله نصب ترموستات، استفاده از مواد خنک کننده و پروانه اتوماتيک را مي‎توان نام برد.

منبع انبساط: منبع انبساط ظرفي است با گنجايش حدود 2 ليتر از جنس پلاستيک که در کنار رادياتور نصب مي‎شود. هنگام جوش آوردن و گرم شدن بيش از حد موتور، آب اضافي رادياتور با باز شدن سوپاپ فشار در رادياتور از طريق شيلنگ سر ريز وارد منبع انبساط مي‎شود و از هدر رفتن آب جلوگيري مي‎شود.

تذکر: اتومبيلهايي که منبع انبساط دارند براي اضافه کردن آب نياز به باز کردن در رادياتور ندارند بلکه آب را داخل منبع انبساط مي‎ريزند اين کار به کمتر زنگ زدن رادياتور کمک مي‎کند.

تسمه)واسطه حرکتي ميباشد که حرکت را از فولي ميل لنگ گرفته و به فولي واترپمپ و فولي دينام انتقال داده و باعث به گردش دراوردن واترپمپ و دينام مي گردد.

تنظيم کشش تسمه پروانه: اگر انگشت دستمان را روي تسمه گذاشته ويک کيلو گرم نيرو وارد کنيم به اندازه 8 تا 10 ميليمتر بايستي تسمه کشش داشته باشد.

ضد يخ:

آب در مقابل سرما يخ مي بندد وچنانچه در زمستان ضد يخ در موتور ريخته نشود سيلندر مي تركد.

براي جلوگيري از يخ زدن آب داخل موتور و رادياتور در هواي سرد زمستان که موجب خسارت زيادي در موتور و رادياتور مي‎شود از ضد يخ استفاده مي‎شود. جنس ضد يخ بايد به گونه‎اي تهيه شود که اثر نامطلوب بر روي قطعات نداشته باشد .

خواص ديگر ضد يخ ، ضد زنگ و ضد جوش بودن آن است به اين مفهوم که ضد يخ علاوه بر خاصيت ضد يخ داشتن از زنگ زدگي قطعات داخل موتور جلوگيري مي‎کند و نقطه جوش را نيز بالا مي برد. نسبت مخلوط ضد يخ با آب بستگي به سرما و برودت هوا دارد.

محلول ضد يخ در سيستم خنك كننده از منجمد شدن مايع موجود در سيستم جلوگيري وبلوك سيلندر را از خطر تركيدن محافظت مي كند. در صورت موجود نبودن ضد يخ كافي در مايع خنك كننده ممكن است در درجه حرارتهاي خيلي پايين حتي در حالي كه موتور نيز كار مي كند آب در منبع تحتاني رادياتور منجمد شود. وجود مقداركمي آب كه پس از تخليه بلوك سيلندر داخل آن باقي مي ماند ممكن است در درجه حرارتهاي بسياركم حادثه ساز باشد.

در صورت وجود نشتي آب از سيستم، با اضافه كردن ضد يخ وبه دليل بالا بودن قابليت نفوذ اين محلول، ميزان نشتي سيستم شديدتر خواهد شد بنابراين قبل از اضافه كردن ضد يخ مطمئن شويد که در سيستم هيچ گونه نشتي وجود ندارد.

جنس ضد يخ متداولي كه اثر نامطلوب روي قطعات ندارد، اتيل گليكول است.

طريقه تهيه ضديخ مناسب:مقدار مناسبي ضد يخ را با نصف مقدار آب مورد نياز براي پركردن سيستم در داخل ظرف تميزي مخلوط كنيد. سپس اين مخلوط را داخل رادياتوري كه قبلاًآن راشستشوي كامل داده ايد، ريخته وبقيه حجم رادياتور را با آب تميز پر كنيد موتور را روشن كنيد و اجازه دهيد كه ضد يخ با آب كاملاً مخلوط شود.

درصد ضديخ مورد نياز(نسبت به گنجايش كل سيستم خنك كننده) در جدول زير داده شده است.

نقطه اي كه امكان يخ زدن وجود دارد

نسبت ضد يخ موجود در مخلوط

26- سانتي گراد

25%

33- سانتي گراد

30%

39- سانتي گراد

35%

41- سانتي گراد

40%

47- سانتي گراد

50%

معمولاً کارهاي زير در اول هر بهار و پاييز بايد انجام شود.

1- غلظت ضد يخ- ضد جوش را کنترل کنيد که از حداقل ضروري (متناسب با تغييرات دماي هوا) کمتر نباشد.

2- اندازه و شرايط ضديخ را بررسي نمائيد . در صورت کثيف بودن يا داشتن مواد ناشي از زنگ زدن فلزات آن را عوض کنيد.

3- دستگاه را براي اطمينان از عدم وجود نشتي ، تحت فشار (ترجيحاً وقتي ضد يخ سرد است) آزمايش کنيد.

4- در پوش و لوله متصل به در پوش رادياتور را بازرسي کنيد.

5- لوله ها را بازبيني نمائيد و محل اتصال لوله ها را محکم کنيد.

6- تسمه پروانه ها را از لحاظ سالم بودن و کشش صحيح ،کنترل کنيد.

7- در صورتي که دماي آب رادياتور بيش از حد گرم يا سرد مي شود ، ترموستات را کنترل کنيد.

8-در تمام فصول سال محلول ضد يخ در رادياتور باشد

9- هر دوسال يکبار تعويض گرددو زمان تعويض ابتداي سرماي هر سال مي باشد.

علل جوش آمدن آب رادياتور(گرم كردن موتور):

1- پاره شدن تسمه پروانه يا شل بودن آن.

2- كمي آب رادياتور.

3- كثيف بودن رادياتور و گرفتگي شيارهاي آن.

4- كار نكردن واتر پمپ (پمپ آب)

5- خراب بودن ترموستات.

6- ناميزاني دلكو.

7- ناميزاني باد لاستيك.

8- تازه تعمير بودن موتور يا نو بودن موتور.

9- بارزياد.

10- استفاده زياد از دنده هاي سنگين.

11- سربالائي زياد.

12- ناميزاني سوپاپها.

13- عدم تنظيم فاصله پلاتين.

14- شكستن پره هاي پروانه.

15- کثيف بودن ***** هواکش کاربراتور

16- خرابي درب رادياتور

17- سوراخ بودن رادياتور

18- سفت بودن يا کارنکردن سوپاپ ها

19- سفت بودن چرخها

20- خرابي آب پخش کن واترپمپ

21- وزش باد مخالف

22- گرفتگي اگزوز دود که عمل تخليه براحتي صورت نمي گيرد.

23- گرفتن لوله خروج بخار آب در رادياتور

24- گير کردن ترمز يکي از سيلندرهاي چرخ

25- کثيفي بدنه موتور و ممانعت از تبادل حرارتي خوب

منبع : سايت تخصصي اموزش راهنمايي و رانندگي

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

__________________

[EN-EZEL 13039]

مايعات خنك كننده موتور خودرو

 

 

با شروع فصل زمستان يكي از كالاهايي كه مورد تقاضاي دارندگان خودرو قرار مي گيرد، مايعات خنك كننده موتور است كه در بازار اصطلاحاً با عنوان ضديخ شناخته مي شود. ضديخ، يك تركيب شيميايي شامل اتيلن گليكول، بازدارنده هاي خوردگي، مواد ضدكف، رنگ و آب است كه مخلوطي از آن با آب به عنوان پايين آورنده نقطه انجماد مايعات خنك كننده موتورخودرو به كار مي رود.

ضديخ همچنين به عنوان افزايش دهنده نقطه جوش آب در سيستم خنك كننده موتورهاي درون سوز نيز به كار مي رود كه مخلوط40 تا70 درصد آن در چهار فصل سال مناسب است. اجزاي تشكيل دهنده مايعات خنك كننده موتور عبارتند از: سيال پايه، بازدارنده هاي خوردگي، مواد ضدكف، آب، رنگ.

براساس استانداردهاي بين المللي و استاندارد ملي ايران انواع مايعات خنك كننده موتور را مي توان به اين شرح برشمرد:

1- مايعات خالص برپايه اتيلن گليكول

2- مايعات خالص برپايه پروپيلن گليكول

3- مايعات از پيش رقيق شده، آماده براي مصرف برپايه اتيلن گليكول(50 درصد حجمي)

4- مايعات از پيش رقيق شده، آماده براي مصرف برپايه پروپيلن گليكول(50 درصد حجمي)

برخي خواص مايعات خنك كننده مناسب موتور- ضديخ بايد قادر به پايين آوردن نقطه انجماد آب تا حداقل دماي ممكن در فصل زمستان باشد.

- از نظر شيميايي و كاركرد پايداري كافي داشته باشد.

- از نقطه جوش بالايي برخوردار بوده و در درجه بالا، توليد رسوب نكند.

- روي لاستيكهاي مصرفي در سيستم، اثر نامطلوب نداشته باشد.

- حرارت را به خوبي منتقل كرده و هيچگونه اثر نامساعدي روي تبادل حرارتي در سيستم خنك كننده نداشته باشد.

- داراي كمترين اثر سمّي باشد.

- آتشگير نباشد.

- بوي نامطلوب نداشته باشد.

- داراي كف جزيي باشد.

- ضريب انبساط پايين داشته باشد.

- در دماهاي پايين گرانروي كم و قابل قبول داشته باشد.

- بيشترين حفاظت را از خوردگي فلزات مورد استفاده در سيستم خنك كننده داشته باشد.

- روي رنگ بدنه خودرو اثر نامطلوب نداشته باشد.لازم به ذكر است كه برخلاف عقيده بعضي، با قرار دادن ضديخ در فريزر نمي توان به كيفيت و مرغوبيت آن پي برد، زيرا از اين طريق فقط خاصيت ممانعت از انجماد ضديخ سنجيده مي شود و وجود مواد افزودني بازدارنده خوردگي در آن مشخص نمي شود. همچنين نمي توان دريافت كه سيال اصلي ضديخ، از نوع گليكول هاي مرغوب است يا از موادي مثل متانول، كه سمي و آتشگير هستند. از آن جايي كه نقطه انجماد ضديخ خالص13/5- تا18- درجه سلسيوس است، اگر ضديخي كه به عنوان ضديخ خالص در فريزر قرار داده مي شود در دمايي پايين تر از18- منجمد شود، نشاندهنده مخلوط شدن آن با آب و نامرغوب بودن آن است.

حال اين سوال مطرح است كه ضديخ مناسب برچه اساسي انتخاب مي شود؟ بهترين معيار براي انتخاب ضديخ خودرو و يا موتورهاي متحرك كه در آن ها ضديخ به عنوان خنك كننده استفاده مي شود، توصيه سازنده موتور است. در غير اينصورت بايد با توجه به دارا بودن علامت استاندارد، ضديخ مناسب را شناسايي و خريداري كرد. پس از انتخاب و خريد ضديخ مناسب چنانچه از نوع خالص باشد، مي توان آن را بر اساس جدول اختلاط مشخص شده بر روي برچسب ظرف (كه يكي از الزامات نشانه گذاري اين فرآورده است) با آب رقيق كرد.

نمونه اي از اين جدول به شرح زير است:

نسبت آب به ضد يخ

صفر به 100

1 به 1

2 به 1

3 به 1

درصد ضد يخ در آب

100

50

33

25

نقطه انجماد C°

18-

34-

14-

10-

نقطه جوش C°

170

108/

105

103

يادآوري اين نكته ضروري است چنانچه از انواع ضديخ هاي از پيش رقيق شده آماده براي مصرف استفاده مي شود نبايد آن را مجدداً با آب رقيق كرد.

برخي از مصرف كنندگان تصور مي كنند با افزودن مقدار ضديخ مي توان به نقطه انجماد پايين تري رسيد. اين تصور اشتباه است و غلظت هاي بيشتر از68 درصد حجمي ضديخ در آب توصيه نمي شود. زيرا در غلظت68 درصد حجمي (ضديخ:68 و آب:32) مخلوط پايين ترين نقطه انجماد(69- درجه سلسيوس) را خواهد داشت و اگر غلظت ضديخ از اين مقدار بيشتر شود نقطه انجماد محلول بالاتر مي رود و زودتر منجمد مي شود. اين پديده به عنوان نقطه اتكتيك شناخته مي شود.توصيه هايي در مورد پركردن سيستم خنك كننده و سرويس ضروري آن - قبل از تعويض و استفاده از محلول جديد ضديخ، مسير و مجاري سيستم خنك كننده بايد با آب كاملاً شستشو داده شود. به طور كلي قبل از پركردن سيستم خنك كننده، سيستم بايد بازرسي و در صورت نياز سرويس شود.

- هنگامي كه موتور داغ است، هرگز در پوش فشار رادياتور را برنداريد زيرا سيستم خنك كننده تحت فشار است. هنگامي كه موتور سرد شد

درپوش را با احتياط به اندازه يك دور باز كنيد تا فشار سيستم تخليه شود و سپس آن را برداريد. چنانچه در اين هنگام مايع خنك كننده سرريز شد بلافاصله در پوش را محكم كرده و پس از اين كه سيستم خنك كننده سردتر شد، آن را باز كنيد.

- قبل از استفاده از ضديخ خالص، بايد آن را به نسبت مساوي با آب رقيق و سپس به سيستم خنك كننده اضافه كرد.

- هنگام تهيه- قبل از استفاده از ضديخ خالص، بايد آن را به نسبت مساوي با آب رقيق و سپس به سيستم خنك كننده اضافه كرد. محلول ضديخ براي مصرف از آب با سختي كم(آب لوله كشي شهري يا آبي كه املاح آن كم است) استفاده شود.

- بهترين نسبت اختلاط ضديخ خالص و آب، يك به يك (نصف حجمي از هر كدام) است.

- غلظت مايع خنك كننده موتور كنترل شود.

- وضعيت و سطح مايع خنك كننده موتور كنترل شود.

- آزمون فشار براي شناسايي نشت انجام گيرد. (بهتر است اين آزمون هنگامي كه موتور سرد است انجام شود)

- در پوش فشار و دهانه پركننده رادياتور بررسي شود.

- شيلنگ ها و بست هاي آن بررسي شود.

- در صورتي كه موتور هنگام كار خيلي گرم يا سرد شود، ترموستات بررسي و با ترموستات پيشنهاد شده از سوي توليد كننده تعويض شود.

- استفاده از محلول ضديخ و نصب ترموستات مناسب و سالم در تمام طول سال ضروري است.

 

منابع:1- ASTM D3306

2-Automative Principles & Services، by F. Thiessen 2005

3- Inhibitors- Corrosion، by I..Lrozenfeld، McGraw-Hill،2006تهيه كننده: شهناز عباسپور

منبع تهيه مقاله : ماهنامه نفت پارس

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

__________________

[EN-EZEL 13039]

نقش رادیاتور در پروسه انتقال حرارت موتور

بر اثر احتراق در موتورهای احتراق داخلی گرمای زیادی تولید می‌شود که حتی می‌تواند فلزات مجموعه سیلندر و پیستون را ذوب کند .

سیستم خنک­ کاری به­منظور پیشگیری از بالا رفتن دمای موتور به­کار می‌رود. این سیستم برای مراقبت در برابر عملکرد مؤثر در تمام سرعت‌های موتور و کنترل شرایط مختلف مورد استفاده است. دما در طول مدت احتراق مخلوط سوخت و هوا در محفظه احتراق موتور بسیار بالا می‌رود و به بیش از ۲۰۰۰ درجه می‌رسد. میزان قابل توجهی از این حرارت توسط دیواره‌های سیلندر و پیستون‌ها جذب می‌شود بنابراین باید خنک‌کاری به اندازه‌ای صورت پذیرد که دما بیش از حدود ۲۳۰ درجه نشود.

دماهای بالاتر باعث کاهش ضخامت فیلم روغن می­شود و خواص روغن به­شدت افت می‌کند که این مسئله موجب افزایش استهلاک قطعات و ازدیاد دمای آنها خواهد شد.

در موتورهای احتراق داخلی مقدار محدودی از انرژی سوخت برای قوای محرکه موتور استفاده می‌شود. تقریبا حدود ۲۸ درصد انرژی سوخت به کار مفید تبدیل می‌شود. ۳۰ درصد به­واسطه خنک­کاری، ۳۲ درصد به­وسیله خروج گازهای داغ و ۱۰ درصد باقیمانده توسط اصطکاک و عوامل دیگر به­هدر می‌رود. میزان حقیقی و دقیق انرژی تدیل­شده به کار مفید در پروسه احتراق موتور به مشخصه‌های فیزیکی اجزای موتور بستگی دارد.

همان‌طور که گفته شد، دما در طول احتراق در سیلندر موتورهای درون­سوز به بیش از ۲۰۰۰ درجه می‌رسد. این دما بیش از نقطه ذوب مواد مورد استفاده در ساختار موتور است بنابراین با بالارفتن دما به موتور خسارت وارد می‌شود و باید دمای کار موتور در محدوده­ای خاص حفظ شود. در یک نمونه سیستم خنک­کاری آبی موتور این دما در محدوده ۹۵-۷۵ قرار دارد که برای خنک­کاری هوایی این میزان کمی بیشتر است.

خنک­کاری در موتور دو علت دارد:

1- نگه داشتن دمای اجزای موتور در دمایی که روغنکاری مؤثر در آن ممکن باشد.

2- نگه داشتن دمای اجزای مختلف موتور در یک محدوده خاص به­طوری که به سلامت قطعات موتور صدمه نزند.

نحوه عملکـرد موتور در انتخاب و طراحی سیستم خنک­کاری تأثیر می‌گذارد و این کاملا به نوع گازهای احتراق و اجزای موتور وابسته است. وقتی موتور سرد است، کارایی پایینی دارد بنابراین سیستم خنک­کاری معمولا شامل وسایلی است که زمینه فعالیت خنک­کـاری نرمـال را بـرای حفظ گرمـای مناسب موتور مهیـا می‌کننـد.

­هنگام راه­اندازی موتور دمای قطعات داخلی آن، به­سرعت افزایش می‌یابد؛ پس وقتی موتور به دمای ­بهره­برداری می‌رسد باید سیستم خنک­کاری فعالیتش را آغاز کند.

ن سیستم خنک­کاری موتور برای حداقل کردن حجم و وزن رادیاتور است که در وسایل نقلیه از اهداف مهم تلقی می‌شود. با درجه حرارت متوسط آبی که از رادیاتور عبور می‌کند حتی­الامکان بالا نگه داشته شود تا اختلاف آن با درجه حرارت متوسط زیاد باشد.

البته این درجه حرارت نباید از نقطه جوش آب در فشار اتمسفر تجاوز کند زیرا در آن صورت قسمتی از آب تبخیر می­شود و فشار داخل رادیاتور به­شدت افزایش می‌یابد. گرچه با طراحی درپوش مناسب برای رادیاتور آب داخل تحت فشار است تا دیرتر به نقطه جوش برسد، هوا نیز باید پس از عبور از رادیاتور به اطراف بدنه موتور جریان یابد.

جهت عکس جریان به دو دلیل مناسب نیست: اولا هوا به روغن و ذرات آغشته به روغن که به هر حال روی بدنه موتور وجود دارد آلوده می‌شود و این ناخالصی‌ها روی منافذ رادیاتور رسوب می­کند و از راندمان آن می‌کاهد و ثانیا بر اثر تماس با بدنه گرم موتور درجه حرارت آن بالا می­رود و موجب کاهش قدرت­ خنک کنندگی رادیاتور می‌شود.

برای درک نیاز موتور به سیستم خنک­کاری، اثرات افزایش یا کاهش دمای کارکرد موتور در ذیل آمده است:

● اثرات افزایش دمای کارکرد موتور

▪ بهره­برداری در دماهای بالا، بارهای زیاد با سرعت بالا بدون عملیات خنک­کاری باعث اکسیداسیون روغن روغنکاری می‌شود. در این شرایط ممکن است با بالا رفتن دما، لعاب و رسوب شکل گیرد؛ به­طوری که رینگ پیستون نتواند کار خود را انجام دهد؛ ضمن این که خراش خوردن رینگ نیز باعث اختلال عملکرد آن می‌شود. به همین ترتیب اکسیداسیون روغن می‌تواند باعث خوردگی و سایش بعضی از انواع یاتاقان‌ها شود.

▪ اگر دمای کارکـرد خیلـی زیاد شـود، نقاطی از پیستون‌ها و قسمت‌هایی از میل­لنگ که در یاتاقان می‌چرخند، منبسط می‌شوند که این موضوع باعث خروج آنها از لقی مجاز می­شود و این تغییرات صدمات جدی در یاتاقان‌ها و رینگ‌ها به­بار می­آورد.

▪ سطوح داخل محفظه احتراق از قبیل پای سوپاپ خروجی و شمع ممکن است آن­قدر گرم شود که جرقه زودتر اتفاق بیفتد؛ این شرایط جرقه پیش­رس نامیده می‌شود که اگر برای مدتی ادامه یابد، خسارت عمده به موتور می‌زند.

▪ اگر مخلوط تازه وارد شده به سیلندر خیلی گرم شود، چگالی آن کاهش خواهد یافت و در نتیجه قدرت آن کاسته می‌شود؛ به­خصوص در موتورهای بنزینی.

▪ با افزایش دمای مخلوط هوا و سوخت در محفظه احتراق و منیفولد ورودی، اصطکاک مکانیکی افزایش می­یابد و از قدرت خروجی موتور می‌کاهد.

● اثرات کاهش دمای کارکرد موتور

1- افزایش خنک‌کاری باعث کاهش راندمان حرارتی، همچنین مانع تبخیر مناسب سوخت می‌شود که موجب رقیق شدن روغن می‌گردد.

2- تبخیر نامناسب سوخت ، فیلم روغن بر روی دیواره‌های سیلندر را از بین می‌برد و باعث افزایش فرسایش سطح داخلی سیلندر می‌شود.

1- به طور کلی خنک­کاری بیش از حد باعث کاهش قدرت، ضرر اقتصادی مصرف بیشتر سوخت و کاهش طول عمر قطعات موتور می­شود.

● ملاحظات طراحی رادیاتور

طراحی رادیاتور باید براساس درجه حرارت هوا در گرمترین منطقه­ای که وسیله ممکن است در آن کار کند، صورت گیرد. در آب و هوای سردتر مقدار آب در گردش رادیاتور به وسیله ترموستات تنظیم می‌شود؛ به نحوی که فقط سنجش از قدرت خنک­کنندگی رادیاتور مورد استفاده قرار گیرد. افزایش دمایی بین ۸ تا ۱۲ درجه برای هوای جاری در رادیاتور منظور می‌شود. افزایش دمای بیشتر متداول نیست؛ به­خصوص که در هوای گرم موجب تبخیر بنزین در پمپ بنزین و لوله‌های رابط در موتور بنزینی می‌شود و از رسیدن سوخت به موتور جلوگیری به­عمل می‌آید.

به منظور پیشگیری از سروصدای زیاد و مصرف بیش از اندازه توان موتور به وسیله پروانه، افت فشار سمت هوا کمتر از kpa ۱ منظور می‌شود. توان مصرفی پروانه باید به قدری باشد که در دور کم موتور و قدرت زیاد بتواند هوای کافی از رادیاتور عبور دهد. برای این که حجم رادیاتور کوچک باشد معمولا از لوله‌های تخت پره­دار استفاده می‌شود. هرچه تعداد پره بر واحد طول لوله بیشتر باشد، مبدل جمع و جورتر خواهد بود اما گرفتگی سوراخ پره‌ها با ذرات معلق موجود در هوا و حشرات سبب می‌شود که تعداد پره­ها بین ۴۰۰ و ۶۰۰ پره در هر متر باشد.

● رادیاتور و نحوه انتقال حرارت از سیال گرم به هوا

رادیاتور دستگاهی است در سیستم خنک­کننده موتور که حجم زیادی از آب این سیستم را در تماس نزدیک با هوا نگه می­دارد تا انتقال حرارت از آب به هوا به­خوبی و به­سـرعت امکـان­پذیر باشـد. همچنین می‌توان گفت رادیاتور وسیله­ای است که برای نگهداری مقدار زیادی آب در مجاورت حجم بزرگی از هوا به­کار می‌رود؛ به طوری که حرارت بتواند از آب به رادیاتور و از رادیاتور به هوا منتقل شود.

اجزای رادیاتور از مخزن بالایی و مخزن پایینی و هسته (شبکه) رادیاتور تشکیل شده که خود شبکه از لوله‌ها و پره‌ها به­وجود آمده است. همچنین به مخزن بالایی یک گلویی که به لوله هوا ارتباط دارد، متصل است.

سیال خنک­کننده توسط پمپ به جداره‌های سیلندر جریان می‌یابد. در صورت بالا رفتن درجه حرارت سیال ترموستات مسیر را باز می‌کند و سیال گرم از طریق لوله ورودی رادیاتور که در مخزن ورودی آن تعبیه شده است، وارد رادیاتور می­شود و پس از خنک شدن به مخزن خروجی جریان می­یابد و پس از خروج توسط لوله خروجی رادیاتور، سیکل خود را ادامه می‌دهد.

انتقال حرارت در رادیاتور خودرو به این صورت است که آب گرم در طول مسیر حرکت در رادیاتور، گرمای خود را به لوله‌ها منتقل می­کند و این گرما از محل اتصال لوله و پره، به پره‌ها منتقل می­شود و سپس گرمای انتقال­یافته به پره‌ها نیز توسط جریان هوای اجباری از آنها دفع می‌شود.

● انواع رادیاتور

شبکه رادیاتورها شامل دو نوع فین تیوب و کروگیت است:

1- رادیاتور فین تیوب (fin-Tube) : در این نوع رادیاتور امتداد لوله‌ها عمود بر راستای پره‌هاست و لوله‌ها از داخل پره‌ها عبور می‌کنند.

2- رادیاتورهای کروگیت (crougate): در این نوع رادیاتورها لوله‌ها از داخل پره‌ها عبور نمی‌کنند بلکه پره‌ها به صورت موجدارند و لوله‌ها در امتداد پره‌ها روی نوک فین قرار داده می‌شوند.

در حالت کلی مونتاژ رادیاتورهای کروگیت راحت­تر و سریع­تر از نوع فین تیوب است و امکان اتوماسیون آن وجود دارد ولی رادیاتورهای فین تیوب به دلیل درگیر شدن لوله و پره با یکدیگر، استحکام مکانیکی بیشتری دارند. رادیاتورها از لحاظ جنس به دو نوع

آلومینیمی و مسی و برنجی تقسیم می­شوند که تکنولوژی ساخت هر یک می‌تواند Soldering و Brazing اشد.

 

نویسنده :

پرویز کلهر - کارشناس مهندسی و کنترل کیفیت شرکت رادیاتور ایران

منبع :

ماهنامه اندیشه گستر سایپا

مطلب فوق برگرفته از وبلاگ مقالات مهندسی مکانیک و ساخت و تولید میبش

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

__________________

[EN-EZEL 13039]

كولر خودرو

در عصر حاضر ديگر وجود كولر در اتومبيل به عنوان يك وسيله لوكس تلقي نمي‌شود بلكه كولر اتومبيل به عنوان ضرورتي مطرح مي‌گردد كه ضامن استفاده از اتومبيل توام با امنيت و آرامش خاطر است.

احتياجي به توضيح نيست كه هنگامي كه اتومبيل شما مجهز به كولر باشد، مي‌توانيد با اعصاب آرامتر و راحت‌تر به رانندگي بپردازيد. زيرا هرگز گرماي طاقت فرسا، گازهاي خطرناك، گرد و غبار و سر و صدا به داخل اتومبيل شما راه نخواهد يافت.

سيستم كولر اتومبيل در واقع از مجموعه قطعاتي تشكيل شده است كه پس از نصب برروي اتومبيل، براي فضاي داخل كابين توليد برودت دلخواه را مي‌نمايند.

كولر اتومبيل با كاهش حرارت و رطوبت داخل كابين به ما كمك مي‌نمايد تا رانندگي راحت تري داشته و در طول مسير از آرامش كافي برخوردار باشيم.

 

كمپرسور

 

كمپرسور دستگاه حركت دهنده گاز مبرد در كولر اتومبيل مي‌باشد. كمپرسور با گرداندن گاز در اجزاء سيستم در واقع شبيه به قلب مجموعه عمل مي‌نمايد. همچنين كمپرسور فشار و در نتيجه دماي گاز كم فشار خارج شده از اواپراتور را نيز افزايش مي‌دهد.

كمپرسور گاز مبرد را از اواپراتور به داخل كندانسور و سپس به كپسول خشك كننده و مجدداً به داخل اواپراتور سوق مي‌دهد.

كمپرسورهايي كه در سيستمهاي كولر اتومبيل به كار برده مي‌شوند، مي‌بايست داراي خواصي از قبيل وزن و حجم متناسب با قدرت موتور باشند تا هنگام نصب به راحتي در محل مورد نظر قابل جايگذاري بوده و بار اضافي بر موتور اتومبيل تحميل ننمايند.

كندانسور

كندانسور يكي از اجزائي است كه وظيفه تبادل حرارت را بر عهده دارد.

كندانسور گرماي جذب شده توسط اواپراتور از گاز مبرد داخل سيستم را به هواي محيط خارج از كابين اتومبيل انتقال مي‌دهد

كپسول خشك كننده

كپسول خشك كننده بعنوان منبع ذخيره گاز مبرد و جاذب رطوبت گاز عمل مي‌نمايد. معمولاً اين كپسول داراي يك سوئيچ ايمني مي‌باشد تا در مواقعي كه فشار گاز از حد تعريف شده كمتر يا بيشتر شود، به طور خودكار جريان برق كمپرسور را قطع ‌نمايد.

همچنين بر روي اين كپسول شيشه‌اي جهت رؤيت گاز وجود دارد. شيشه رؤيت به ما اين امكان را مي‌دهد تا بتوانيم گردش و ميزان گاز موجود در سيستم را كنترل نماييم.

شير انبساط

شير انبساط تعيين كننده ميزان صحيح گاز وارد شونده از كندانسور به داخل اواپراتور از طريق يك ***** است. همچنين اين قطعه فشار مبرد را بطور ناگهاني كاهش مي‌دهد. هنگامي ‌كه كمپرسور شروع به كار مي‌نمايد، شير انبساط باز شده و مبرد مايع با عبور از صافي مربوط به ورودي مايع پرفشار به گاز پر فشار تبديل مي‌گردد.

زماني كه اواپراتور ميزان بيشتري مبرد را طلب مي‌نمايد، شير انبساط اجازه مي‌دهد تا مبرد كم فشار مورد نياز به داخل كويل اواپراتور وارد گردد. شير انبساط برقرار كننده تعادل ميان بار گرما و خنك كنندگي بهينه اواپراتور مي‌باشد.

اواپراتور

يكي ديگر از قطعات اصلي سيستم كولر اتومبيل اواپراتور است.

اواپراتور مجموعه‌اي از قطعات است كه وظيفه كاهش گرماي هواي كابين اتومبيل را بر عهده دارد. يكي ديگر از وظايف مهم اين قطعه، جب رطوبت از هواي داخل كابين مي‌باشد.

جريان سريع هواي ايجا شده توسط فن الكتريكي با عبور از سطح كويل اواپراتور، برودت ايجاد شده توسط كويل را از طريق كانال‌ها و دريچه‌هاي هدايت هوا به داخل كابين اتومبيل انتقال مي‌دهد. عمل ايجاد برودت توسط كويل اواپراتور باعث تقطير رطوبت واي دال كابين گشته و قطرات آب ايجاد شده از طريق لوله مخصوصي به خارج از كابين اتومبيل منتقل مي‌گردد.

سيستم كولر اتومبيل داراي دو سوئيچ كنترلي است كه يكي از آنها زماني كه فشار گاز كم يا زياد باشد، كمپرسور را از مدار خارج نموده و ديگري از ايجاد يخ در داخل محفظه اواپراتور جلوگيري مي‌نمايد. عدم كاركرد مناسب هريك از اين دو سوئيچ مي‌تواند باعث از كار افتادن كل سيستم گردد

 

منبع : كولر ايران

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

__________________

[EN-EZEL 13039]

به نام خدا

 

 

 

سیستم روغن کاری بدون کارتل تکنولوژی است که در مرسدس اس ال اس

 

( ای ام جی) از ان استفاده شده است. همان طور که گفته شد این

 

مرسدس بی نظیر طراحی کمپانی (ای ام جی) است. در طراحی این خودرو

 

برای کاهش ارتفاع موتور و پایین اوردن مرکز سقل کارتل را حذف کرده اند.

 

اما روغن کاری موتور چگونه انجام میشود؟

 

 

 

روغن کاری موتور اس ال اس توسط یک پمپ دمنده - یک پمپ مکنده – ومنبع

 

رزرو روغن است. در این سیستم روغن توسط پمپ دمنده از منبع رزرو که با

 

یک شلنگ رابط به پمپ وصل شده است کشیده شده و وارد مدار روغن

 

کاری میشود و پس از انجام عمل روغن کاری به طرف مقابل بلوکه ی

 

سیلندر میرسد که در انجا پمپ مکنده قرار دارد و دوباره روغن را توسط یک

 

شلنگ رابط دیگر به داخل منبع رزرو برمیگرداند.

 

 

 

و به این طریق ارتفاع موتور تا حد چشم گیری کاهش یافته مرکز سقل پایین

 

امده و چسبندگی خودرو به زمین بالا رفته است.

با تشکر از homayoon_m کاربر باشگاه مهندسان جوان

 

تصاوير كوچک فايل ضمیمه

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[anjello 2427]

همه چیز درباره روغنهای موتور

وظايف اصلي روغن موتور ؛ روان سازي قسمتهاي متحرک موتور ، به حداقل رساندن اصطحکاک و فرسايش ، کمک به کاهش حرارت و به خود گرفتن کثافات ، ذرات معلق و رسوبات لجني حاصل از احتراق مي باشد.

بدليل اينکه روغن موتور بايد اين چند کار پيچيده را به طور همزمان انجام دهد ، يک فرمولاسيون شيميايي پيچيده را مي طلبد ، اما شما براي آنکه بدانيد روغن موتور چگونه عمل مي کند ، چگونه رده بندي مي شود و چگونه بايد نوع صحيح آنرا براي خودرويتان برگزينيد ، نياز به شيميدان و يا مهندس شيمي بودن ، نداريد. کافي است با انواع مختلف روغن موتور ، رده بنديهاي آن و علائم و اختصاراتي که براي آن استفاده مي شود ، آشنا باشيد.

◄ انواع روغنها:

 

در حال حاضر روغنهاي موتور خودروها به ۳ نوع کلي تقسيم مي شوند :

الف : مينرال ( ارگانيک ) ب : سنتتيک ج : نيمه سنتتيک Premium ))

 

الف - مينرال :

 

روغني است که بر پايه نفت خام ساخته مي شود و همان روغني است که سالهاست در خودروها بکار برده مي شود و همه ما با آن آشنايي داريم.

ب - سنتتيک :

روغني است که از ترکيبات شيميايي يا پوليمراسيون هيدروکربنها (Olefins ) توليد مي شود و نه با تصفيه نفت خام ، اين نوع روغن ، اولين بار براي موتورهاي جت بکار گرفته شد که بدليل مزايايي که اين نوع روغن نسبت به نوع مينرال داراست در ساليان اخير مصرف آن در خودروها نيز فزوني يافته است. روغنهاي سنتتيک انواع مختلف با مواد تشکيل دهنده متفاوتي دارند که اين امر آنها را از لحاظ کيفيت و نوع مصرف نيز با يکديگر متمايز مي سازد ، از بين صدها نوع روغن سنتتيک با فرمولاسيون هاي مختلف که هر يک محاسن و معايبي را نيز دارا هستند ، نوعي که بر پايه Polyalphaolefins يا به اختصار ( PAO ) ساخته مي شود و مقادير کمي هم Ester در خود دارد ، داراي کارآيي و مقبوليت بيشتري است.

 

 

 

از مزيت هاي اکثر روغن هاي سنتتيک مي توان موارد زير را ذکر کرد :

۱- کاهش مصرف روغن بدليل عمر بيشتر روغن

۲- غير خورنده و غير سمي بودن

۳- تبخير شوندگي پايين

۴- دماي سوختن بالا

۵- مقاومت در برابر اکسيداسيون بالا

۶- دارا بودن شاخص ويسکوزيته بالا به صورت طبيعي ( عکس العمل سريع در مقابل تغييرات دما )

۷- کاهش مصرف سوخت تا ۲/۴ درصد

۸- نقطه روان شدن پايين

۹- قابليت استفاده از روغنهاي با گستره ويسکوزيته زياد بدون نگراني از شکست پليمرها ( در ادامه توضيح داده خواهد شد )

عيب اين نوع روغنها نيز ، قيمت بالاي آنها و عدم تطابق کامل با موتورهاي با تکنولوژي قديمي است.

 

ج - نيمه سنتتيک :

 

مخلوطي است از روغن سنتتيک و مينرال ( ارگانيک ) ، اين نوع روغن کيفيت روغنهاي سنتتيک را ندارد اما در شرايط سخت ؛ نظير دماهاي بالا و يا بار زياد عملکرد بهتري نسبت به نوع مينرال داراست و بيشتر براي وانتها و SUV ها مصرف مي شود و قيمت آن نيز کمي بيشتر از مينرالهاست.

براي آگاهي از اينکه کداميک از روغنهاي فوق براي خودروي شما مناسب است ، بهترين منبع و مأخذ دفترچه راهنماي خودرو يا برچسبهاي داخل محفظه موتور مي باشد ( در صورتيکه نوع روغن مشخص نشده ، معناي آن استفاده از همان نوع قديمي مينرال است ). استفاده از روغن مينرال يا نيمه سنتتيک براي موتوري که تنها استفاده از روغن سنتتيک در آن توصيه شده ، مي تواند براي موتور خطر آفرين باشد ، اما در مقابل استفاده از روغنهاي سنتتيک يا نيمه سنتتيک براي موتورهايي که براي استفاده از نوع مينرال طراحي شده اند ( موتورهاي قديمي ) با تمهيدات خاصي ، از نظر توليد کنندگان روغنهاي سنتتيک بلا مانع است. اما بسياري از متخصصين بدلايل زير اين کار را نيز اشتباه و مضر مي دانند :

۱- هر يک از انواع مختلف روغنهاي سنتتيک با توجه به فرمول شيميايي ، قابليت تطابق با برخي انواع لاستيکها و الاستومرها را نداشته و در نتيجه اگر از روغن سنتتيکي با فرمول خاصي براي موتوري با واشرها و درزبندهايي که با آن فرمول روغن سازگار نباشد ، استفاده شود باعث نشتي روغن و مسائلي از اين قبيل خواهد شد ( روغنهاي مينرال باعث تورم واشرها و جلوگيري از نشتي آنها مي شوند ، اما روغنهاي سنتتيک در مورد برخي انواع واشرها داراي اين خاصيت نيستند و حتي برخي از آنها ، باعث خورده شدن برخي انواع واشرها ، مي شوند ) در اين راستا حتي استفاده از روغن سنتتيک با مواد تشکيل دهنده اي متفاوت از آنچه در دفترچه راهنماي خودرو درج شده ، براي خودروهايي که با اين نوع روغن کار مي کنند نيز مي تواند خطر ساز باشد ، چه رسد به استفاده از اين نوع روغنها در موتورهايي که بر پايه استفاده از روغن مينرال طراحي شده اند ، بعنوان مثال روغن سنتتيک بر پايه Polyglycol با پلي استرها ، پلي کربنيکها ، ABS ، پلي ونيل کلرينها ،Polyphenylene Oxide ( همگي پلاستيک هستند ) و Buna S ، بوتيل ، Neoprene و لاستيک طبيعي ( همگي الاستومر هستند ) سازگاري خوبي ندارد و يا روغن سنتتيک بر پايه PAO نيز که اکثر روغنهاي سنتتيک موجود در بازار بر اين پايه هستند ( بدليل شباهت زياد به خواص روغنهاي مينرال ) با لاستيک طبيعي ، EPDM ، بوتيل و Buna S که همگي الاستومر هستند ، سازگاري ضعيفي دارد ، ليست برخي از انواع روغنهاي سنتتيک و قابليت تطابقشان با انواع الاستومرها و لاستيکها ، همچنين حلاليت هر کدام در افزودنيها و لجن موتور به همراه خواص و عدد VI ( در ادامه بررسي خواهد شد )

۲- روغنهاي سنتتيک در مقايسه با روغنهاي مينرال با لايه نازک تري بر روي قطعات موتور مي نشيند ( به همين خاطر فاصله قطعات ثابت و متحرک موتور هايي که با روغن سنتتيک کار مي کنند کمتر مي باشد ) از اينرو استفاده از اين نوع روغن براي موتورهايي که با تکنولوژي قديمي مينرال طراحي شده اند ، باعث نشتي پيستون خواهد شد. البته اين مورد از طرف سازندگان روغنهاي سنتتيک با دلايل قابل قبولي رد مي شود ، اما در عمل اين مشکل ، درباره خودروهاي قديمي ديده شده.

به هر روي در صورتي که سالهاست از روغن مينرال استفاده مي کنيد و خودرويتان داراي تکنولوژي قديمي است ، از استفاده از اين نوع روغنها بپرهيزيد ، اما درصورتيکه داراي خودرويي با تکنولوژي نسبتا جديد هستيد و از بي خطر بودن تعويض روغن از مينرال به سنتتيک يا نيمه سنتتيک اطمينان داريد ، از نوعي که برپايه PAO ساخته شده استفاده نموده و اين موضوع را نيز از ياد نبريد که با تعويض روغن از مينرال به سنتتيک باعث مي شويد رسوبات پخته شده روغنهاي مينرال از روي قطعات موتور کنده شده و در موتور غوطه ور گشته و پس از مدتي موتور را از کار بيندازد ، به همين خاطر قبل از اين تعويض بايد موتور را يا به طور کامل رسوب زدايي نموده و يا اينکه از روغنهاي فلاشينگ ( Flush Oil ) استفاده نماييد ( اين نوع روغن فقط مخصوص تميز کردن موتور مي باشد ) به اين ترتيب که روغن مينرال را بدون تعويض فيلتر تخليه کرده و روغن فلاشينگ را جايگزين نموده و اجازه دهيد موتور به مدت ۲۰ دقيقه درجا کار کند ، پس از آن ميتوانيد روغن فلاشينگ را تخليه کرده ، فيلتر را تعويض نموده و روغن سنتتيک يا نيمه سنتتيک را جايگزين نماييد.

 

◄ چند نکته :

 

· روغنهاي نيمه سنتتيک ، همانگونه که ذکر شد مخلوطي هستند از روغن مينرال و سنتتيک و مي توانند همان مشکلات روغن سنتتيک را براي موتورهاي ساخته شده براي روغنهاي مينرال پديد آورند.

· در خودروهايي که استفاده از روغن سنتتيک در آنها توصيه شده ، حتما از نوع مشخص شده استفاده نماييد و درصورتيکه به جهت قرارداد شرکت توليد کننده با شرکت نفتي خاصي ، تنها نام روغن مربوطه در دفترچه راهنما ذکر شده و از توضيح بيشتر در مورد آن خودداري شده ، و بر روي ظرف آن روغن هم توضيحي درباره نوع مواد تشکيل دهنده ، داده نشده ، تنها از همان نوع روغن استفاده نماييد.

· در صورتي که به تعويض نوع روغن از مينرال به سنتتيک در خودروي خود اصرار داريد ، نوعي که اکثر روغنهاي سنتتيک موجود در بازار را شامل مي شود ، يعني PAO را ، انتخاب نماييد ، چرا که بيش از ديگر انواع روغنهاي سنتتيک به نوع مينرال شبيه است.

[anjello 2427]

◄ ويسکوزيته روغنها:

 

ويسکوزيته يا گرانروي ، يک مختصر فيزيکي سيالات است ، که به مقاومت آنها در برابر جريان يافتن بستگي دارد. به طور مثال آب داراي ويسکوزيته پايين و عسل داراي ويسکوزيته بالايي است ، ويسکوزيته مايعات تابعي است از دما ، بدين معنا که با افزايش دما ويسکوزيته کم و با کاهش دما ويسکوزيته افزايش مي يابد. ويسکوزيته در مورد روغن به طور عاميانه ، با نام وزن نيز شناخته مي شود.

روغنها با ويسکوزيته هاي مختلف براي شرايط آب و هوايي مختلف توليد مي شوند ، استفاده از روغن با ويسکوزيته بالا در زمستان ؛ روانکاري موتور را تا زمان گرم شدن به تاخير انداخته و در اين مدت روغن به تمامي قسمتهاي موتور نخواهد رسيد ، همچنين استفاده از روغن با ويسکوزيته پايين در تابستان نيز باعث سايش قطعات موتور مي گردد. پس انتخاب ويسکوزيته مناسب براي روغن موتور يک خودرو ، کاملا تابع شرايط آب و هوايي است ، که البته اخيرا وجود روغنهاي چهار فصل ( Multi Grade ) يا همان چند ويسکوزيته ، نياز به تغيير روغن ، به نسبت تغيير فصل يا شرايط آب و هوايي را تا حدودي بر طر ف نموده است ، اما استفاده از تنها يک نوع روغن چهار فصل از نوع مينرال براي تمامي فصول نيز با توجه به دلايلي که در ادامه توضيح داده خواهد شد ، پيشنهاد نمي شود.

انجمن مهندسين خودرو ( SAE ) براي راحتي کار ، ميزان ويسکوزيته روغنها را بوسيله يکسري اعداد ، طبقه بندي نموده. اين طبقه بندي براي روغن موتور بين ۰ تا ۶۰ مي باشد. روغن هاي تابستاني که در دماهاي بالا از غلظت کافي برخوردار هستند ، اعداد ويسکوزيته اي در حد ۳۰ تا ۶۰ داشته ( هر چه هوا گرمتر باشد ، بايد از روغن با عدد ويسکوزيته بالاتر استفاده شود ) و روغن موتور هاي زمستاني که در دماهاي پايين براحتي جريان مي يابند ، اعداد ويسکوزيته اي ما بين ۰ تا ۲۵ را دارا هستند ( هر چه هوا سردتر باشد ، بايد از روغن با عدد ويسکوزيته پايين تر استفاده شود ). براي تشخيص راحت تر عامه بعد از عدد ويسکوزيته روغنهاي زمستاني حرف W درج مي گردد که مخفف Winter مي باشد ، همچنين بدليل آنکه اين طبقه بندي توسط Society of Automotive Engineers ابداع شده ، هميشه قبل از درج عدد ويسکوزيته مخفف نام اين انجمن ( SAE ) نيز نوشته ميشود.

روغنهايي که تنها داراي يک ويسکوزيته مي باشند ، تک ويسکوزيته نام دارند ، اما روغنهايي که در سالهاي اخير با کمک علم شيمي و با افزودن پليمر به روغن پايه توليد مي شوند ، توانايي داشتن ويسکوزيته هاي محتلف در دماهاي مختلف را دارا هستند ، اين امر باعث مي شود روغن در تمامي شرايط آب و هوايي از غلظت لازم برخوردار باشد ، که اين امر علاوه بر افزايش عمر موتور ، تا حدي باعث کاهش مصرف سوخت نيز خواهد شد ، از همين رو روغنهاي تک ويسکوزيته در حال از رده خارج شدن مي باشند و تنها کاربرد اين نوع روغنها در مورد خودروهاي سواري ، براي موتور خودروهاي Race مي باشد که داراي Heater يا گرم کن روغن مي باشند.

کد SAE در روغنهاي چهار فصل به صورت دو جزئي است ، که عدد اول که به همراه حرف W مي باشد ، مربوط به پايين ترين ويسکوزيته آن روغن و عدد دوم معرف بالاترين ويسکوزيته آن روغن است.

اما همانطور که ذکر شد ، روغنهاي چند ويسکوزيته بواسطه افزودن پليمر به روغن ساخته مي شوند ، اين پليمرها به روغن اجازه مي دهند تا در دماهاي مختلف ويسکوزيته هاي مختلفي داشته باشد ، در هواي سرد پليمرها در خود جمع شده و باعث جريان يافتن راحت تر روغن مي گردند و در گرما نيز پليمرها شروع به باز شدن به صورت زنجيره هاي بلند نموده و روغن غليظ مي گردد ، اما اين افزايش و کاهش ويسکوزيته تنها تا حد مشخص شده براي همان روغن است ، مثلا يک روغن 10W-30 روغني است با ويسکوزيته ۱۰ که در زمان گرم شدن ويسکوزتر از ۳۰ نخواهد شد ؛ يعني اگر مثلا اين روغن در دماي ۱۰۰ درجه به ويسکوزيته ۳۰ برسد ، در دماهاي بالاتر نيز ويسکوزيته اي بيش از ۳۰ پيدا نخواهد کرد ، که اين امر بواسطه مقدار پليمر افزوده شده براي دستيابي به عدد حداکثر ۳۰ براي روغن 10W-30 مي باشد.

آنچه که بايد در استفاده از اين نوع روغنها بخصوص در مناطق سردسير مد نظر قرار گيرد ، انتخاب روغن با کمترين فاصله ويسکوزيته است ؛ بدين معنا که در زمستان با توجه به کمترين دماي منطقه سکونتتان و در تابستان با توجه به گرمترين دما ، روغن مطلوب را انتخاب نماييد و از استفاده از روغنهايي که از دماهاي بسيار بالا تا دماهاي بسيار پايين را ساپورت مي کنند ، بپرهيزيد ، چرا که پليمرهاي موجود در اين نوع روغنها بسيار زياد مي باشند و اين پليمرها پس از مدتي شکسته شده و با رسوبات موجود در روغن ترکيب مي شوند ، که اين امر مي تواند باعث چسبيدن رينگ و يا مشکلاتي از اين قبيل شود ( ضرر استفاده از اين روغنها در موتورهاي ديزلي بيشتر است ) ، روغنهاي 5W-50 ، 5W-40 ، 5W-30 و 10W-40 با گستره ۲۵ تا ۴۵ تايي از اين قبيل روغنها هستند ( روغنهاي سنتتيک و نيمه سنتتيک از اين قاعده مستثني هستند ). شايد بگوييد روغن 20W-50 نيز روغني است با گستره ۳۰ تايي ، مشابه 10W-40 ، اما چنين نيست ، چرا که 20W-50 از پايه سنگين تر ۲۰ شروع مي شود و براي ويسکوز شدن و رسيدن به عدد ۵۰ نياز به پليمر بسيار کمتري دارد تا روغن 10W-40 که داراي پايه ۱۰ مي باشد و بايد توانايي رسيدن به عدد ۴۰ را دارا باشد. از اينرو ، روغنهاي 10W-40 مينرال توسط کمتر خودروسازي توصيه مي شود و حتي برخي کارخانجات استفاده از آنرا مساوي با خارج شدن خودرو از گارانتي مي دانند.

پس تا آنجا که ممکن است در مورد روغنهاي مينرال سعي کنيد به نسبت شرايط آب و هوايي محل سکونتتان ، فاصله کمتري را بين دو عدد SAE انتخاب نموده و اين را بدانيد که هر چه ويسکوزيته زمستاني عدد کمتري باشد ، براي ويسکوز شدن و رسيدن به اعداد ويسکوزيته بالاتر نياز به پليمر بيشتري داشته و پليمر زياد نيز براي موتور خودروي شما مضر است.

با توجه به شرايط آب و هوايي اکثر نقاط ايران ، در بين روغنهاي موجود در کشور ( از نظر ويسکوزيته ) روغنهاي 20W-50 براي دماهاي بين ۱۰- تا ۴۰+ و 25W-50 براي دماهاي بين ۵ - تا ۴۰+ داراي عملکرد مناسبي مي باشند.( روغنهاي 25W-50 و 20W-50 در گرماي تابستان داراي شرايط يکساني هستند و فقط در شرايط سرد ، بين ۱۰- و حدود ۵ - ، 20W-50 بهتر جريان مي يابد اما 25W-50 داراي پليمر کمتري است ). البته بنا به دلايل بالا روغن 20W-40 براي زمستان انتخاب مناسب تري است ، اما متاسفانه اين نوع روغن در کشورمان کمتر يافت مي شود.

 

 

 

 

همچنين در صورتيکه در نقاط سردسير کشور ، مانند آذربايجان يا چهار محال و بختياري زندگي مي کنيد ( دماهاي زير ۱۰- درجه سانتيگراد ) و ناچار به استفاده از روغنهاي با پايه زمستاني ۱۰ يا ۵ هستيد ، حتما سعي کنيد از روغنهاي چند ويسکوزيته اي استفاده نماييد که عدد دومشان بيشتر از ۳۰ نباشد.

 

 

◄ کدهاي API :

 

با پيشرفت روزافزون تکنولوژي ساخت موتورها ، روغنهاي موتور نيز همگام با آنها دچار تغيير در سطح کيفيت و نوع مواد افزودني گرديده اند.

انستيتو مواد نفتي آمريکا API براي طبقه بندي و جداسازي روغنها بر حسب کيفيت و فناوري ساخت آنها ، اقدام به کد بندي خاصي نموده است. اين کدها شامل دو حرف مي باشند ، حرف اول نشاندهنده اين است که روغن مربوطه براي استفاده در خودروهاي ديزلي است يا بنزيني ، که در اين بين اگر کد با حرف C شروع شود ( مخفف Commercial ) روغن مربوطه براي استفاده در خودروهاي ديزلي و اگر با حرف S شروع شود ( مخفف Service ) روغن براي استفاده در خودروهاي بنزيني طراحي شده.

اما حرف دوم که نشاندهنده کيفيت و فناوري ساخت روغن مي باشد بر حسب الفباي انگليسي از حرف A شروع شده و تا کنون در مورد خودروهاي بنزيني تا حرف M ( سال ۲۰۰۵ ) و در مورد خودروهاي ديزلي تا حرف I ارتقا يافته ، در مورد خودروهاي ديزلي بعد از حروف مذکور در مواردي اعداد ۲ يا ۴ نيز ديده مي شوند که نشاندهنده اين است که ، آن روغن براي موتورهاي ۲ زمانه ساخته شده ، يا ۴ زمانه.

هميشه نوع ارتقا يافته روغن ( با کد بالاتر ) ، خواص انواع قبلي را نيز داراست ؛ يعني مي توان از آنها ، در خودروهايي که انواع قديمي تر روغن در دفترچه راهنمايشان پيشنهاد شده نيز ، استفاده نمود. اما استفاده از روغن قديمي تر ( با کد پايين تر ) براي موتوري که روغني با کد جديدتر براي آن توصيه شده ، بسيار مضر مي باشد. برخي روغنها قابليت تامين نيازهاي هر دو نوع موتور ديزلي و بنزيني را دارا مي باشند و کد اين نوع روغنها نيز به صورت ۲ تايي نوشته مي شود که هميشه کد اول مربوط به خودروهاي ديزلي و کد دوم مربوط به خودروهاي بنزيني ميباشد ؛ مانند API CD/SH.

در جدول زير کدهاي API براي خودروهاي بنزيني بر اساس سال ساخت خودروها طبقه بندي شده اند ، که البته اين جدول با بسياري از خودروهاي توليدي کشورمان تطابق ندارد ، چرا که در ايران خودروهايي با تکنولوژي ۲۰ سال قبل مانند پرايد با مدل ۸۳ ( ۲۰۰۵ ) توليد مي شوند.

 

 

 

لازم به ذکر است ، علاوه بر API انواع ديگري از استانداردهاي روغن از جمله ILSAC و CCMC نيز وجود دارند ، که بدليل رواج کمتر آنها ، از پرداختن به آنها خودداري مي کنيم.

 

◄ سمبل API :

 

به طور کلي بدليل استاندارد بودن اعداد API در جهان ، تمامي توليدکنندگان روغن براي معرفي فناوري ساخت روغنهايشان از اين کدها استفاده مي کنند ، اما اگر روغن موتور شرکتي بوسيله خود API مورد تاييد قرار گرفته باشد سمبل API بر روي آن درج شده است.

 

 

اين سمبل، نشاندهنده مطالب زير است :

· نيمه بالايي نشاندهنده کد API

· قسمت وسط نشاندهنده ويسکوزيته روغن

· قسمت پاييني نشاندهنده اين امر است که آيا روغن مصرفي باعث کاهش مصرف سوحت مي شود يا نه ؛ در صورتيکه عبارت Energy Conserving در اين قسمت نوشته شده باشد ، بذين معناست که اين روغن با کاهش اصطحکاک در موتور ميزان مصرف سوخت را تا ۵/۱ ٪ کاهش مي دهد ، همچنين اگر روغني قادر باشد مصرف سوخت را تا ۷/۲ ٪ کاهش دهد آنرا Energy Conserving 2 مي نامند.

 

◄ زمان تعويض روغن :

 

روغنهاي جديد با کمک تکنولوژيهاي پيشرفته و افزودنيهاي مختلف داراي کارکردهاي بلند مدتي مي باشند ، اما هميشه تنها ميزان کارکرد نوشته شده ( برحسب کيلومتر يا زمان ، هر کدام زودتر واقع شود ) بر روي ظرف روغن ملاک زمان تعويض نيست ، بلکه با افزايش هر يک از موارد ذيل ، بايد زمان تعويض روغن را تسريع بخشيد :

۱- کارکرد در شرايط سخت مانند دورهاي بالاي موتور يا بار زياد

۲- ميزان درجا کارکردن خودرو ( در ترافيک هاي سنگين )

۳- تعداد استارتها در هواي سرد

۴- تنظيم نبودن موتور

 

◄ افزودنيها :

 

◄ Zinc :

 

روي بعنوان افزودني براي جلوگيري از سايش فلز با فلز به روغن اضافه مي گردد ، در حالت نرمال که روغن کار خود رابه خوبي انجام دهد ، چنين اتفاقي به ندرت روي مي دهد ، اما در صورت بروز آن ، روي با فلز واکنش داده و از خراشيده شدن فلز جلوگيري مي کند. ميزان ۱۱٪ روي ( از ۱۰۰٪ مواد افزودني ) مقداري کافي براي مصارف عادي است ، در موتورهايي که در دورهاي بالا کار مي کنند يا داراي توربوشارژر هستند ، نياز به روي بيشتري مي باشد. ولي اينرا نيز بدانيد که روي بيشتر ، محافظت بيشتري نمي کند بلکه محافظت طولاني تري دارد و در صورتيکه ميزان تماس فلز با فلز بسيار زياد باشد ، ميزان بالاي روي مي تواند باعث ايجاد رسوب گردد.

 

◄ Detergent :

 

Detergentيا همان شوينده باعث مي شود رسوبات اسيدي که از مخلوط سوخت و آب توليد مي شوند ، جذب روغن شده و از رسوب دادن آنها و چسبيدنشان بر روي قطعات جلوگيري مي نمايد ، البته در مورد خودروهايي که مدتها با روغنهاي بدون شوينده قديمي ( يا با شوينده هاي ضعيف قديمي ) ، کار کرده اند استفاده از روغنهاي داراي شوينده هاي پيشرفته باعث مي شود تا رسوبات چسبيده شده به قطعات موتور کنده شده و باعث ايجاد خرابي در موتور گردد ، از اينرو ، علي رغم توصيه API و توليدکنندگان روغن مبني بر امکان استفاده از روغنهاي با کد API بالا در خودروهاي قديمي ، سعي کنيد از روغني که داراي کد API بسيار بالاتر از نوع پيشنهاد شده براي خودرويتان ميباشد ، استفاده ننماييد.

 

 

 

 

مواد اصلي تشکيل دهنده روغن

 

 

علاوه بر Detergent و Zinc که امروزه رکن اصلي افزودنيهاي روغن محسوب مي شوند ، مواد ديگري نيز جهت جلوگيري از ؛ ايجاد کف ، اکسيداسيون ، خوردگي ، زنگ زدگي و.... به روغن افزوده مي شوند.

 

◄ اطلاعاتي تخصصي در مورد روغنها :

 

Viscosity Index:

VI يا شاخص ويسکوزيته ميزان حساسيت ويسکوزيته روغن در مقابل تغييرات دما مي باشد و هر چه عدد بالاتري داشته باشد روغن عملکرد بهتري خواهد داشت.

 

Flash Point:

به دمايي که در آن روغن بخار مي شود ، گفته مي شود. و برحسب درجه سانتيگراد و با پسوند F در روي برخي قوطيهاي روغن ديده مي شود. 400F مينيمم قابل قبول Flash Point مي باشد و هميشه F بيشتر معرف روغن بهتر است.

 

Sulfated Ash:

خاکستر سولفاته ، مقدار ماده جامدي است که در هنگام سوخته شدن روغن بر جاي مي ماند ، ميزان بالاي اين ماده باعث برجاي ماندن رسوبات بر روي قطعات موتور شده و ميزان کم آن هم باعث افزايش عمر سوپاپها مي گردد.

 

 

◄ چند نکته :

 

رعايت نکات زير باعث افزايش عمر موتور و عملکرد بهتر آن خواهد شد :

۱- با هر بار تعويض روغن ، فيلتر را نيز حتما تعويض نماييد ( بدون توجه به ميزان کارکرد آن ).

۲- از ترکيب چند روغن با يکديگر پرهيز کنيد.

۳- پس از استارت زدن اجازه دهيد موتور حداقل ۱۵ ثانيه درجا کار کرده و سپس تا مدتي با دور پايين برانيد.

۴- هيچگاه از افزودنيها استفاده نکنيد ، چرا که ممکن است با افزودنيهاي موجود در روغن سازگار نباشند ، و اين را نيز بدانيد که هرچه لازم باشد در خود روغن موجود است.

۵- از روغني که بيش از ۳ سال از تاريخ توليد آن گذشته ، استفاده نکنيد.

۶- سياه نشدن روغن ، نشانه مرغوبيت آن نيست ، بلکه بدين معناست که روغن قابليت جذب ذرات اسيدي و ناخالصيها را نداشته است.

۷- در صورتيکه سالهاست از روغن مينرال استفاده مي کنيد ، اقدام به تعويض آن با نوع سنتتيک يا نيمه سنتتيک ننماييد ( حتي با استفاده از روغن Flush)

[EN-EZEL 13039]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

 

4- دانسِته (DENSITY) :

نوع وميزان روغن پايه و سفت کننده در تعيين دانسيته گريس موثر است. گريسهاي حاوي روغنهاي معدني داراي دانسيته 8/0 تا 1 گرم بر سانتيمتر مکعب است.

5- نقطه قطره شدن(DROP POINT) :

نقطه ابري شدن دمائي است که در اثر گرم کردن نمونه گريس در شرايط آزمون از روزنه دستگاه اندازه گيري به صورت قطره جاري مي شود.نقطه قطره شدن تعيين کننده دماي کارکرد گريس نيست اما به طور کلي بايد 30 تا 40 درجه سانتيگراد بالاتر از حداکثر دماي کارکرد دستگاه باشد.

بايد توجه داشت که نقطه ذوب دمائي است که در آن درجه حرارت گريس از حالت نيمه جامد به حالت مايع تغيير مي کند.

باتوجه به نحوه طراحي سيستم هاي آب بندي در صورتي که دماي کارکرد گريس حتي به مدت کوتاه از نقطه قطره شدن بيشتر شود نشت خود به خود و شديد را به همراه خواهد داشت.

6- نفوذپذيري(PENETRATION) :

نفوذ پذيري نشانه نرمي يا سفتي گريس است.گريس استفاده نشده از گريسي که در شرايط کارکرد قرار ميگيرد سفت تر است.

براي تعيين درجه نفوذپذيري گريس در شرايط کارکرد پس از وارد نمودن 60 ضربه درجه نفوذپذيري گريس را با اندازه گيري ميزان نفوذ قطعه مخروطي در آن اندازه گيري مي کنند.

7- برگشت پذيري (REVERSIBILITY) :

به قابليت حفظ ساختار در مقابل سرد و گرم شدن متوالي خاصيت برگشت پذيري گفته مي شود.و گريس هايي که پس از قرار گرفتن در وضعيت دماي معمولي خصوصيات قبل خود را بازيابند داراي خاصيت برگشت پذيري هستند.

8-خاصِت شکل پذيري فيزيكي(THIXOTROPY) :

گريس هايی که در اثر عوامل مکانیکی مانند همزدن و ارتعاش به طور قابل ملاحظه ای تغییر کرده و نرم می شوند و پش از قطع اثر این گونه عوامل به وضعیت اولیه بر می گردند را گریسهای THIXOTROPY می نامند.

گریسهای آلمینیومی و ژله ای از جمله این گریسها هستنند.

9- فرسودگی(AGING) :

عوامل متعددی مانند اکسیژن هوا گرما نور و کاتالیزور ها عمدتا از طریق اکسیداسیون باعث کاهش عمر گریسها و فساد آنها می گردند.

10- فشار جریان (FLOW PERSSURE) :

مقدار فشار مورد نیاز برای برای غلبه بر مفاومت جریان و خارجَ شدن گریس از مجاری گریس کاری مشخص می شود

11- جدا شدن روغن (OIL SEPARATION) :

در صورتی که گریس برای مدت طولانی در انبار نگهداری شود یا در دمای بالا کارکند روغن از گریس جدا خواهد شد که مقدار آن بستگی به اندازه ظرف گریس ونوع آن مقدار ماده غلیظ کننده .نوع روغنپایه و شرایط غلیظ کننده و روغن دارد .

12- پایداری در برابر آب (WATER RESISTANCE) :

خاصیت پایداری در برابر آب در استاندارد خاصی بررسی میگردد که در این روش یک قطعه شیشه با گریس مورد آزمایش.پوشش داده می شود و به مدت 3 ساعت در آب گرم قرار گرفته و بر اساس شکل ظاهری به آن امتیاز داده می شود(0.1.2.3.)

[EN-EZEL 13039]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

در حقيقت، نفوذپذيري گريس، مشخصه اي است كه انجمن بين المللي روانكاري گريس (NLGI) بر مبناي آن عمل مي كند. لازم به ذكر است كه روش نفوذ مخروطي ( براساس استاندارد ASTM-D217 ) نيازمند حجم نسبتاً زيادي از نمونه گريس است و به طور معمول بر روي نمونه گريس كاركرده، اجرا نمي شود.

روش جايگزين ASTM-D1403 در مقايسه با ASTM-D217 به نمونه گريس كمتري (يك دوم يا يك چهارم) نيازمند بوده و آناليز گريس كاركرده را نيز ممكن مي سازد.

روش جايگزين مدرن تر جهت تعيين تغييرات قوام گريس هاي كاركرده، آناليز وزن سنجي حرارتي (TGA) است. در اين روش، جرم نمونه گريس را قبل و بعد از حرارت دادن آن اندازه گرفته و ميزان كاهش وزن گريس حرارت داده شده را تعيين مي كنند. اين آناليز مي تواند در يك محيط خنثي (نيتروژن) يا فعال (اكسيژن) انجام شود. كاهش وزن گريس در دماي خاص، كاربر را قادر مي سازد كه نسبت روغن به تغليظ كننده را با گريس كارنكرده، مقايسه كند.

 

ضد اكسيداسيون ها در گريس

گريس ها مانند روغن ها حاوي ادتيوهاي گوناگوني هستند. ميزان آنتي اكسيدان ها در گريس به طور خاص عمر مفيد گريس را تعيين مي كند. آناليز (Differential Scanning Calerimetry) DSC روش نويني براي اندازه گيري ميزان اكسيداسيون در گريس كاركرده (مطابق استانداردASTM-D5483 ) مي باشد و در مقايسه با گريس كارنكرده، اين روش مي تواند براي تعيين عمر مفيد باقي مانده گريس، استفاده شود. در روش DSC نمونه گريس كاركرده در داخل سلول آزمايش قرار مي گيرد. سلول حرارت داده شده، به وسيله اكسيژن تحت فشار قرار مي گيرد. (در يك دماي ثابت) با انجام واكنش هاي اگزوترميك و آزاد شدن حرارت (بالا رفتن دماي سلول) زمان شروع اكسيداسيون مشخص مي شود. با اندازه گيري و مقايسه زمان شروع اكسيداسيون گريس كاركرده با گريس كارنكرده، تخمين پايداري اكسيداسيون گريس ممكن مي شود.

 

گرانروي گريس

گرانروي گريس اغلب قابل فهم نيست. براي تعيين گريس مناسب، با توجه به اهداف روانكاري، گرانروي سينماتيك روغن پايه داراي اهميت زيادي مي باشد.

از آنجايي كه گريس، يك سيال غير نيوتني است (گرانروي سيالات غير نيوتني با تنش برشي تغيير مي كند)، تنها قادر به اندازه گيري گرانروي ظاهري (مجازي) آن هستيم. تعيين گرانروي ظاهري گريس بر اساس استاندارد ASTM-D1092 صورت مي گيرد. اين تست نيروي مورد نياز براي حركت گريس در يك »Orifeas « تحت فشار را اندازه مي گيرد. اين تست روشي ايده آل براي تعيين خواص جريان پذيري گريس در ميان لوله ها، خطوط و تجهيزات پخش كننده گريس بوده و قابليت پمپ شدن گريس را تعيين مي كند.

البته ممكن است اندازه گيري هاي رئولوژي گريس، جايگزين روش هاي نفوذپذيري مخروطي و اندازه گيري ويسكوزيته ظاهري گريس شود (رئولوژي عبارتست از مطالعه تغيير شكل و جريان ماده، زماني كه تحت فشار قرار گيرد.) يك رئومتر براي انجام آزمايش، فقط به چند گرم از نمونه نيازمند است و اطلاعات بيشتري نسبت به نفوذپذيري مخروطي و ويسكوزيته ظاهري ارائه مي دهد. به اين دليل اندازه گيري هاي رئولوژي، روش ايده آل براي مقادير ناچيز گريس است.

 

نقطه قطره اي شدن (افت)

نقطه قطره اي شدن گريس، دمايي است كه در آن دما، گريس از حالت نيمه جامد (ژلاتيني) به مايع تغيير شكل مي دهد. به وسيله نقطه قطره اي شدن مي توان بالاترين دماي قابل كاربرد گريس را تعيين كرد كه اين دما حدود50 درجه

سانتي گراد زير نقطه قطره اي شدن گريس است. با تعيين نقطه قطره اي شدن گريس، انتخاب يك گريس مناسب (از نظر شرايط دمايي و حرارتي) براي يك كاربرد خاص آسان تر مي شود.

 

آلودگي گريس كاركرده

بسياري از خرابي هاي زودرس ياتاقان ها، مربوط به آلودگي است. ممكن است آلودگي گريس، علاوه بر آلودگي هاي ناشي از سايش و آلودگي هاي محيطي (مانند آب و خاك) مربوط به اختلاط انواع مختلف گريس ها باشد. اين يك نظريه اساسي در گريس ها است چرا كه تغليظ كننده هاي متفاوت با يكديگر ناسازگارند و اين مسئله منجربه تغيير اساسي در نفوذپذيري گريس و هم چنين جدا شدن روغن از تغليظ كننده مي شود.

براي تعيين وجود آلودگي در گريس روش هاي گوناگوني وجود دارد. آلودگي ناشي از آب يا اختلاط با گريس هاي ديگر را مي توان به وسيله روش آناليز اسپكتروسكوپي (Fourier Transform Infrared Spectroscopy) FTIR مشخص كرد به وسيله اين روش مي توان نوع تغليظ كننده، غلظت و هم چنين محصولات جانبي ايجاد شده در اثر اكسيداسيون را تعيين كرد. چنانچه گريس به آلودگي در اثر اختلاط با گريس هاي ديگر مشكوك باشد، مي توان با انجام آناليزهاي عنصري (Elemental Analysis) به وجود فلزات معمول در عامل تغليظ كننده پي برد. براي مثال گريسي كه قرار است پايه آن آلومينيوم باشد و با يك گريس پايه كلسيم آلوده (مخلوط) شده باشد، آناليز اسپكتروسكوپيك وجود فلزات آلومينيوم و كلسيم را نشان خواهد داد كه حاكي از وجود آلودگي در گريس است.

دو روش قراردادي و كلاسيك براي اندازه گيري آلودگي ناشي از سايش وجود دارد. اين دو روش عبارتند از روش هاي فروگرافي و آناليز عنصري.

زماني كه برآورد كمي ذرات ناشي از سايش در نمونه گريس كاركرده، مشكل باشد، انتخاب روش آناليز عنصري مناسب است. در حالي كه روش فروگرافي (كه ماهيتاً يك تكنيك كيفي است) در تعيين مكانيسم سايش و شدت مشكلات در ياتاقان ها، يك روش ايده آل است.

روش انجام آناليز فروگرافي بر روي گريس كاركرده بدين صورت است كه ذرات ناشي از سايش، از درون نمونه گريس خارج شده و توسط يك ميكروسكوپ، تشخيص داده مي شوند.

اغلب با توجه به نوع ذرات (Morphology) ، علل ريشه اي خرابي زودرس ياتاقان، تعيين مي شود. روش هايي جديد آناليز گريس هاي كاركرده، روش هايي جامع هستند كه تنها به حجم ناچيزي از نمونه احتياج دارند.

 

 

: Refrence

- Practicing Oil Analysis

- Herguth Laboratories

[EN-EZEL 13039]

نامگذاري: گريس را با پايه صابوني آن مي شناسند. عمده ترين صابون هاي سازنده گريس شامل صابون كلسيم)در گريس هاي كاپ وشاسي)، سديم (در گريس هاي R.B.B ، فايبر يا با نام تجاري والوالين) ، صابون ليتيم (در گريس هاي مالتي پرپوز و ماهان) ، غير آلي (در گريس نسوز يا بنتون) و ساير صابون ها مانند آلومينيوم.

ساخت صابون: اين ماده خود نيز از پخت چربي ها (اسيد هاي چرب) و مواد قليايي به دست مي آيد. صابون در بسياري از گريس ها بايستي از قبل تهيه شود. براي اين منظور مواد اوليه به درون دستگاه پخت صابون بنام اتوكلاو، تزريق شده و تحت فشار قرار مي گيرد. سپس اين دستگاه به طور كامل بسته شده و مانند ديگ هاي زودپز تحت فشار قرار مي گيرد. اين دستگاه داراي جداره اي گرمكن از نوع روغن داغ بوده و دماي پخت آن در حدود300 درجه سانتي گراد است. اتوكلاو هم چنين براي اختلاط كامل، داراي همزني است كه در زمان پخت براي يكنواختي كامل مواد از آن استفاده مي شود. بدين ترتيب ساخت صابون با انجام آزمايش ها و نمونه برداري تا به دست آوردن نتيجه كامل ادامه مي يابد.

ساخت گريس : پس از پايان ساخت صابون، مواد به داخل دستگاه پخت گريس بنام «كتل» انتقال يافته و سپس روغن به آن افزوده مي شود. اين دستگاه مشابه اتوكلاو عمل مي كند با اين تفاوت كه تحت فشار قرار نمي گيرد. در زمان پخت، صابون در داخل روغن به صورت كريستال هاي ريز درآمده و مخلوطي به حالت ژلاتيني به وجود مي آورد. رشد كريستال ها در روغن از عمده و حساس ترين مراحل پخت گريس است. اگر از مواد اوليه به ويژه روغن پايه نامرغوب استفاده شود، ساختار كريستال هاي به وجود آمده ضعيف شده و در زمان كاركرد در شرايط عادي و يا سخت، صابون از روغن جدا و گريس خاصيت روانكاري را از دست خواهد داد.

كريستال ها: نوع و اندازه كريستال ها عمده ترين عامل ساختار گريس است. به طور كلي آنها به سه گروه الياف بلند، متوسط و كوتاه طبقه بندي مي شوند. ضخامت اين رشته ها از 100 تا 012/0 ميكرون متفاوت است. هر چه نسبت طول رشته ها به قطر آنها بيشتر باشد گريس از قوام بهتري برخوردار خواهد بود.

 

گريد: گريس از نظر طبقه بندي به9 گروه تقسيم شده است.

گريد: گريس از نظر طبقه بندي به9 گروه تقسيم شده است. در هر طبقه حدفاصل كوچك ترين تا بزرگترين مقدار، 30 و بين هر گروه15 واحد فاصله وجود دارد . حداقل اين مقدار،85 و حداكثر آن475 است. براي تعيين گريد گريس آن را به دماي25 درجه سانتي گراد مي رسانند. سپس دستگاه نفوذ پذيري را كه داراي مخروط استانداردي است، از ارتفاع معين با استفاده از نيروي طبيعي ثقل بر روي سطح گريس گرم شده مي اندازند.

آنگاه مقدار نفوذ اين مخروط را در داخل گريس اندازه گيري كرده و آن را به عنوان شاخص در نظر مي گيرند. اعداد جدول زير ميزان نفوذ مخروط در داخل گريس را به دهم ميليمتر نشان مي دهد .

هر قدر نفوذ اين مخروط در داخل گريس بيشتر باشد نشانگر نرمي بيشتر گريس و اعداد كوچكتر نشان دهنده ساختار سفت گريس است.

به طور مثال گريد 6 (حد115-85) جامد و به صورت بلوك و گريد سه صفر(حد475-445) به شكل مايع و روان است. اين آزمايش طبق استاندارد (ASTM D217) در دو مرحله و به منظور مشخص كردن قوام گريس انجام مي گيرد. در مرحله اول گريس به صورت «كارنكرد» (بدون هيچ گونه كار فيزيكي) و در مرحله دوم به صورت «كاركرد» (با انجام كار فيزيكي) با روش اشاره شده آزمايش مي شود. در مرحله دوم گريس را وارد دستگاهي مي كنند كه صفحه مشبك استانداردي در داخل آن ارتفاعي معين در حدود 60 بار به صورت رفت و برگشت حركت مي كند. چون محفظه گريس بسته است درنتيجه صفحه مشبك از درون حفره هاي داخل صفحه عبور مي كند و اين عامل، باعث گسستگي رشته هاي صابوني (كريستال ها) خواهد شد. عدد حاصل از اين آزمايش را عدد كاركرد مي نامند و مبناي استاندارد تعيين گريد گريس است. گريس هاي خوب برگشت پذيرند يعني رشته هاي گسسته شده دوباره ترميم مي شوند. اين خاصيت گريس را خاصيت برگشت پذيري مي نامند. اين خاصيت در عامه گريس ها وجود ندارد و به طور معمول اين نوع گريس ها پس از كاركرد به علت گسستگي كريستال ها، نرمتر مي شوند.

رنگ: رنگ گريس وابسته به روغن پايه و صابوني است كه با آن ساخته شده باشد. اين ويژگي نقشي در مرغوبيت گريس ندارد. ممكن است برخي تصور كنند كه رنگ روشن تر نشانه مرغوبيت گريس است، اين مساله از نظر علمي صحيح نيست.

پركننده ها: اين مواد براي كاربردهاي خاصي به صورت جامد و يا مايع به گريس اضافه مي شوند. به طور مثال ادتيوهاي افزايش دهنده تحمل فشار (EP) ، از جمله رايج ترين آنها هستند.

نقطه قطره اي شدن: در اين درجه دما گريس از حالت جامد تبديل به مايع شده و با بالا رفتن درجه حرارت كاملاً روان مي شود.

عمر سرويس و طول عمر گريس و فواصل زماني تعويض آن از مهم ترين سئوالات مصرف كنندگان است. به طور معمول بيشتر شركت هاي سازنده دستگاه ها، دستور العمل هاي گريس كاري و نوع آن را تعيين مي كنند. در صورت عدم دسترسي به اطلاعات در اين مورد مراجعه به كاتالوگ هاي سازندگان گريس براي انتخاب نوع گريس مناسب بهترين روش است.

لازم به تذكر است كه به علت چسبندگي گريس، بيشتر ذرات آلاينده كه در گريس باقي مي ماند كه در صورت عدم تعويض به موقع، باعث سائيدگي و خورندگي بيشتر آن قطعه خواهد شد .

گريس همانند روغن مي بايست در فواصل معين تعويض شده و فاصله زماني اين تعويض بستگي به نوع كاربرد آن دارد و اين عمل باعث روانكاري بهتر، طول عمر و تضمين سلامت كاركرد دستگاه ها خواهد شد.

 

منبع : ماهنامه نفت پارس

[EN-EZEL 13039]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

 

همواره باید به خاطر داشت كه هرگز مشكلات موجود در سیستم كه مربوط به ضعف طراحی سیستم، ضعف برنامه PM و یا وجود آلودگی در سیستم باشد با بكارگیری سیال سنتزی بجای روغنهای معدنی از بین نمی روند. این تفكر كه انتخاب یك روانكار متفاوت می تواند بصورت معجزه آسایی مشكلات شرایط روانكاری و یا *****اسیون را مرتفع سازد، بسیار نادرست است. برای راه اندازی ماشین آلات با كارآیی بهتر، به روانكاری نیاز است تا خواص اصلی مورد نیاز سیستم را تامین كند. این خواص عبارتند از:

1)جدا كردن سطوح متحرك برای كاهش سایش كه در نهایت منجر به كاهش اصطكاك داخلی نیز می شود،

۲) ممانعت از خوردگی،

۳) حذف یا تعلیق آلودگی هایی مانند دوده، آب،

۴) انتقا ل حرارت و خنك كردن محیط

۵) توانایی انتقال نیرو برای به حركت در آوردن سیستم هیدرولیك.

تامین این نیازها به خواص فیزیكی، شیمیایی و تریبولوژی(روانكاری) سیال مانند گرانروی، شاخص گرانروی (VI) ، جلوگیری از سایش (نتایج آزمایش Four Ball)، مقاومت در برابر اكسیداسیون، تمایل به كف كردن و دمولسیبلیتی مرتبط می شود. متخصصان به منظور انتخاب صحیح روانكار، طراحی و شرایط كار ماشین (مانند نوع یاتاقانها، سرعت، بار، فشار، دمای عملیاتی، ...) را مورد بررسی قرار می دهند. بنابراین همیشه انتخاب روغنهای سنتزی بجای روغن معدنی معادل آن، كار درستی نیست و روانكاری كه بتواند تركیبی از تمام خواص مورد نیاز سیستم را براساس معیارهای لازم برآورده سازد، مناسبترین انتخاب است.

مقاومت بالا در برابر اكسید شدن و در نهایت بالا بودن طول عمر مفید روغن در سیستم جزو یكی از خواص مطلوب این دسته از روانكارهاست. نقطه آتش گیری و دمای اشتعال بالا كاربرد این گروه از روانكارها را در شرایط دمای بالا و روغنهای هیدرولیك ضد آتش توجیه می كند. همچنین سیالیت مناسب در دماهای پایین و شروع بكار دستگاه از دیگر خواص مطلوب این سیال است. برخی از این قبیل روانكارهاحلالیت طبیعی بهتری نسبت به روانكار معدنی معادل خود داشته و از شكل گیری سریع رسوبات جلوگیری می كند. ولی در كنار تمام مزایای گفته شده، بارزترین ایراد روانكارهای سنتزی، قیمت بالای آنها است.

بسته به نوع ماده شیمیایی بكار رفته در این قبیل روانكارها، قیمت آنها چندین برابر نوع روانكار معدنی معادلش است. صرف نظر از بالا بودن قیمت روانكار سنتزی، برخی از آنها نیاز به توجه و نگهداری خاصی در زمان نگهداری، حمل و نقل و مصرف دارند. محدودیت در استفاده از برخی ادتیوهای نامحلول و همچنین ناسازگار بودن با آب بندها و مواد پلیمری بكار رفته در سیستم از جمله معایب دیگر این دسته از روانكارهاست.

بنابراین دیده می شود كه مصرف روانكارهای سنتزی به عوامل مختلفی وابسته است. در شرایط ویژه كه مشخصات لازم برای كاربرد روغنهای پایه معدنی تأمین نشود، چاره ای جز انتخاب سیالات سنتزی نداریم ولی اگر بتوان همان سطح كارآیی را از یك روغن معدنی به دست آورد، استفاده از روغنهای با پایه معدنی توصیه می شود.

[EN-EZEL 13039]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

گریس مخلوطی ژلاتینی است از یک سیال روانکار (روغن) و یک ماده غلیظ کننده و مواد افزودنی خاص.

ماده غلیظ کننده مهمترین عامل پایداری در شرایط دمایی بالا و حفظ کیفیت در مدت زمان مصرف و در هنگام نگهداری گریس می باشد.

درجه حرارت اثر قابل ملاحظه ای بر استحکام گریس دارد،اگر درجه حرارت زیاد باشد،گریس ابتدا نرم شده و سپس تبدیل به مایع می شود که در این حالت گریس خاصیت روانسازی خود را از دست می دهد. هر گریس محدوده ی دمایی بهره برداری معینی دارد لذا نباید هیچگاه گریس را در دمایی بالاتر از این محدوده ی مجاز به کار برد.

همه ی گریس ها به غیر از گریس های کلسیم و آلومینیوم در برابر دماهایی تا حدود 145 درجه سانتیگراد پایداری قابل توجهی دارند که البته این پایداری برای گریس های کمپلکس صابونی تا 250 درجه سانتیگراد است.

گریس های کمپلکس صابونی با پایه ی غلیظ کننده ای از کمپلکس صابون که شامل صابون ساده به اضافه نمکی از یک اسید با وزن مولکولی پایین است تولید می شود و در نتیجه ترکیب صابون و نمک الیافی در ساختار گریس شکل می گیرد که حواص ویژه ای در آن تولید می کند.

البته امروزه گریس هایی وجود دارند که قابلیت تحمل تا 1100 درجه سانتیگراد را دارند،در این گریس ها از الیاف فلزی به عنوان مواد افزودنی استفاده می شود،از این نوع گریس ها می توان گریس Molykote را نام برد که در ساختار آن از فلزات روی و مس استفاده شده است.

[امین قیاسی 92]

سلام

بسیار کامل و دقیق نوشتید

تشکر

[tower2010 696]

روغنکاری موتور

موتور بوسیله روغن موجود در کارتل روغنکاری می شود روغن توسط پمپ از کارتل کشیده شده و به

تمام قطعاتی که حرکت نسبی دارند ارسال می شوند روغن موتور که بین 4 تا 6 لیتر است توسط

اویل پمپ مکیده شده و پس از تصفیه بوسیله ***** با فشار معینی به مدار روغنکاری ارسال شده و

سپس به یاتاقانهای اصلی و فرعی هدایت می گردد

روغن رسیده به هر یاتاقان در سطح محور توزیع شده و مقداری از ان از سوراخ لنگ به محورهای

لنگ ارسال گردیده و انها را روغنکاری می کند محورهای لنگ در حال چرخش روغنهای خارج شده از

یاتاقان را به دیواره های سیلندر و زیر پیستون می پاشند که دو عمل ضمن ان صورت می گیرد

ابتدا روغنکاری دیواره سیلندر و پیستون , سپس خنک کاری پیستون و سیلندر

روغن های برگشتی از دیواره سیلندر روی یاتاقان های اصلی , میل سوپاپ , تایپت ها و دنده میل

سوپاپ پاشیده شده و انها را روغنکاری می کند

تایپت ها هیدرولیکی بوسیله مدار اصلی روغن کاری می شوند میل اسبکها و دستگاه سوپاپ

بوسیله لوله روغن منشعب از مدار اصلی روغنکاری می شوند

از مدار اصلی لوله نازکی روغن را به نشاندهنده فشار روغن انتقال می دهد و یا این عمل بوسیله

سیم بطریقه الکتریکی از مدار روغن فرمان می گیرد

پس از اویل پمپ ***** تصفیه روغن قرار دارد که روغن تحت فشار را قبل از استفاده در یاتاقانها

تصفیه می کند

روش های کنترل روغن ریزی

روغن ریزی یاتاقانها جلو و عقب میل لنگ را بوسیله کاسه نمد کنترل می کنند روی میل لنگ و قبل

از یاتاقان ها عقب یک صفحه روغن برگردان وجود دارد که قطرش بیشتر از قطر میل لنگ بوده و

روغنهای رسیده را به کارتل باز می گرداند

با وجود پیش بینی های لازم جهت جلوگیری از روغن ریزی معهذا نشتی کمی از دو انتهای میل لنگ

غیر قابل جلوگیری می باشد در صورت خرابی یاتاقانها و کاسه نمدها مقدار نشتی افزایش یافته

و در یاتاقان ها عقب روغن های نشت کرده به صفحه کلاچ نفوذ نموده و کار دستگاه کلاچ را مختل

می نماید

چگونه روغن موتور الوده می شود

بیشترین علت الوده سازی روغن موتور احتراق ناقص است زیرا از طریق محفظه احتراق دوده و

پس مانده های سوخت ناقص وارد کارتل شده و با قطرات بخار اب ترکیب گردیده و مواد شیمیایی

مضری بوجود می اورد

اکثر مواد الوده ساز روغن در موقع سرد کار کردن موتور به کارتل نفوذ می کند در هنگام گرم کار

کردن موتور اب حاصل از سوختن هیدروکربور بصورت بخار از اگزوز خارج شده و تقطیر نمی شود

در اثنای فعل و انفعالات مواد خورنده ای مانند اسید سولفورو تولید می شود که همراه بخار اب

تقطیر گردیده و وارد کارتل می گردد عمل تقطیر اب و اسید سولفورو در موقعی شدت می یابد

که درجه حرارت دیوراه سیلندر کمتر از 60 درجه سانتیگراد باشد این مواد پس از تقطیر به کارتل

ریخته و به علت سنگینی در کف ان قرار می گیرد مواد رسوب کرده با کثافات و فلزات پوسیده و

ذرات ر ترکیب شده و در اثر گرمای محیط ترکیبات لجنی چسبنده ای تولید می کند که باعث

انسداد مجاری روغن می گردد

از طرف دیگر در موتور سرد بنزین از دیواره های سیلندر به کارتل نفوذ و روغن موتور را رقیق

می کند روغن رقیق شده نه تنها کیفیت روغنکاری مطلوبی ندارد بلکه مقدار نشتی و روغن ریزی

نیز افزایش می یابد

مقدار تقطیر اب و اسید سولفورو ظرف چند دقیقه در هوای سرد برابر است با تقطیر همان مقدار

اب و اسید که در چندین ساعت در هوای گرم و شرایط عادی انجام گیرد

پمپ روغن یا اویل پمپ

در همه موتورها نیروی پمپ روغن از میل سوپاپ تامین می شود گاهی دندانه محرک روی محور

پمپ روغن قرار دارد و انتهای ان نیز بصورت کوپلینگ میل دلگو را بحرکت در می اورد و گاهی دندانه

محرک روی محور دلکو قرار داشته و اویل پمپ بوسیله کوپلینگ از انتهای محور دلکو نیرو می گیرد

پمپ روغن دنده ای

اویل پمپ دنده ای رایج ترین پمپ روغن است که نیروی خود را از میل سوپاپ دریافت می کند در

پمپ دنده ای دو چرخ دندانه وجود دارد که با یکدیگر درگیر بوده و در محفظه داخلی پمپ گردش

می کنند یکی از دو چرخ دندانه محرک است و بوسیله محور پمپ روغن می گردد و دیگری متحرک

بوده و در روی محور ثابتی که در داخل بدنه پمپ قرار دارد حرکت می کند

وقتی چرخ دندانه ها در داخل محفظه بسته پمپ حرکت چرخشی می کنند در قسمتی از محفظه

حجم مرتبا افزایش پیدا کرده و فشار در انجا کاهش می یابد در این قسمتی که افزایش حجم ایجاد

می شود لوله مکشی پمپ را قرار داده اند و در ان قسمتی که حجم به کوچکترین مقدار خود

می رسد لوله فشاری یا خروجی را نصب می کنند

بنابراین با چرخش دندانه ها روغن از کارتل مکیده شده و وارد فضای داخلی پمپ می شود سپس

با چرخش بدور دندانه ها به محفظه ای که دارای حجم کوچکی است هدایت گردیده و فشار ان

افزایش می یابد روغن با همین فشار وارد مدار روغنکاری شده و به وظیفه خود عمل می کند

پمپ روغن روتوری

پمپ روغن روتوری مانند پمپ دنده ای است تفاوت ان با نوع دنده ای در روتور خارجی ان است

روتور خارجی در محیط دندانه محرک واقع شده و بطور داخلی در ان شیارهایی ایجاد کرده اند

روتور خارجی بجای چرخ دنده دیگر عمل می کند مرکزهای روتور خارجی و روتور داخلی رویهم

منطبق نیست و لذا روتور داخلی با محور اویل پمپ هم مرکز بوده و فقط حرکت دورانی می کند

در صورتی که روتور خارجی دارای مرکز دوران خارج از مرکزی بوده و وقتی بوسیله روتور داخلی

به حرکت در می اید دو حرکت انجام می دهد یکی حرکت دورانی و دیگری حرکت انتقالی

بنابراین هرگاه در جایی که حجم بزرگترین اندازه را پیدا می کند سوراخی ایجاد کرده و به کارتل

وصل کنند روغن در اثر اختلاف فشار وارد پمپ می شود و اگر سوراخ دیگری در تنگ ترین موضع

ایجاد شود روغن تحت فشار از ان مجرا به مدار روغنکاری ارسال می شود

سوپاپ کنترل فشار روغن یا فشار شکن

پمپ روغن در اکثر مواقع بیش از نیاز روغنکاری موتور روغن پمپ می کند زیرا شدت جریان

روغن ارسالی باید از شدت جریان روغن مصرفی زیادتر باشد تا در صورت بروز نشتی و یا افزایش

روغن ریزی در یک محل کمبود روغن در یاتاقانها اصلی بوجود نیاید

بنابراین در حالت نو بودن موتور و یا عدم عیب در مدار روغنکاری , فشار روغن بیشتر از حد مجاز

می باشد لذا مدار روغنکاری را مجهز به سوپاپ کنترل فشار می کنند

سوپاپ فشار وظیفه دارد فشار روغن مدار را همواره ثابت نگهداشته و در صورتی که فشار از حد

لازم تجاوز کند نیروی فنر سوپاپ خنثی گردیده و با حرکت پیستون به یک طرف مدار تحت فشار

به مدار ورودی ارتباط پیدا می کند و فشار مدار ثابت می شود

سوپاپ فشار را معمولا خارج از ساختمان اویل پمپ می سازند تا در صورت نیاز بتوان به سهولت

ان را بازدید کرده و یا مورد ازمایش قرار داد

 

منبع : تکنولوژی مولد های قدرت (مهندس محمد محمدی بوساری)