توجه بومیان به «پایداری توسعه» بیش از دیگران است

[sookut 13,735]

5 هزار قوم مردمان بومی، 370 میلیون نفر از جمعیت زمین را تشکیل می دهند؛

توجه بومیان به «پایداری توسعه» بیش از دیگران است

 

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

هر سال 18 مرداد ماه (9 اگوست) به عنوان روز جهانی مردمان بومی از سوی مردم کشورهای مختلف گرامی داشته می شود. از آنجایی که اولین گردهمایی برای گفتگو درباره حقوق مردمان بومی در روز 9 اوت سال 1994 صورت گرفت، این روز را به عنوان روز جهانی مردمان بومی نام گذاری کرده اند.

 

عموماً مردمان بومی سراسر جهان ارتباط مستقیمی با طبیعت دارند و آسیب های وارد شده به طبیعت و محیط زیست، اولین قربانیان خود را از میان مردمان بومی می گیرد. آسیب هایی که گاه به صورت سیل و گاه به صورت کاهش منابع مغذی خاک و افت شدید منابع خود را نشان می دهند و باعث می شوند مردمان بومی، برای معیشت، کشاورزی، دامپروری و حتی آداب و رسوم فرهنگی با مشکل روبرو شوند.

دبیرکل سازمان ملل متحد در پیامی به مناسبت روز جهانی مردمان بومی خواستار تقویت حقوق و حمایت از خواسته های بومیان سراسر جهان شد. در پیام بان کی مون آمده است: در این روز بین المللی ما بر حقوق افراد بومی و تعهد مشترکمان برای پیشبرد ارزش های برابری، عدالت و منزلت برای همگان تاکید می کنیم.

برخی معتقدند نوع زندگی بومیان در واقع بازتابی از زندگی انسان های دوره های نخستین است که کمتر مورد هجوم آثار منفی شهر نشینی قرار گرفته است.

دانش بومی متعلق به کسانی است که بر دنیا حاکم نیستند

آنچه باعث شده جوامع بومی اعم از کوچ نشینان و روستاییان طی سالیان دراز حیات خود را ادامه دهند، دانشی است که به صورتی تجربی و بر پایه قوانین طبیعت به دست آمده و سینه سینه به نسل های بعد رسیده است.

دکتر تقی فرور، پژوهشگر و رئیس کنسرسیوم قرقهای بومی و عضو شورای اتحاد جهانی عشایر کوچنده، در گفتگو با سبزپرس دانش بومی را چنین تعریف می کند: آنچه که ما دانش بومی می گوییم، دانش سنتی یا عرفی یک بخشی از نگرش یا جهان بینی نوعی از جامعه بومی است.

او معتقد است جوامع بومی برای تامین نیازهای روحی، روانی، اقتصادی و معیشتی خود بیشترین تکیه را بر منابع طبیعی و طبیعت دارند. این امر باعث شده تا بتوانند روابط خودشان را با اکو سیستم ها تنظیم کنند. به همین دلیل حفظ طبیعت از مسایلی است که در دانش بومی به آن تاکید شده و بومیان دراین امر بسیار کوشا هستند و از منابع طبیعی براساس نیازهایشان استفاده می کنند. همچنین، فرور معتقد است که دانش بومی متعلق به کسانی است که بر دنیا حاکم نیستند.

بان کی مون نیز در پیام خود به مناسبت این روز گفته: مردمان بومی نماینده تنوع قابل تحسین، یعنی بیش از پنج هزار قوم در بیش از 90 کشور جهان هستند. آنان پنج درصد جمعیت دنیا یا 370 میلیون نفر را تشکیل می دهند.

بان کی مون می افزاید بومیان حافظان میراث فرهنگی ارزشمندی هستند که در عین حال به سرعت در حال نابودی است.

اصلاحات اراضی، قدرت جوامع بومی را از بین برد

در ایران، پس از اصلاحات ارضی و به ویژه «دولتی کردن منابع طبیعی» با شعار «ملی شدن»، حفظ طبیعت از اختیار مردمان بومی خارج شد.

فرور در این باره می گوید: اصلاحات اراضی برگرفته از سیاست های آمریکایی بود که در آن، مالکیت خصوصی زمین را عمده می کردند. در این سیستم، مالک مدیریت هم داشت. با این کار، در عمل زمین ها تکه تکه شدند در حالی که قبل از اصلاحات اراضی زمین ها یکپارچه بود و همه از آن استفاده می بردند. اصلاحات اراضی در ایران به شکل یک الگو پیاده شد. اساس این الگو فردگرایی است و در آن قدرت جمع از بین می رود.

او همچنین می افزاید: بعد از انقلاب هم الگوی اصلاحات اراضی که قبل از انقلاب پیاده می شد را اجرا کردند. به همین دلیل قدرت جوامع بومی برای تولید و حفظ طبیعت از بین رفت و تقویت نشد.

به اعتقاد فرور و بسیاری از کارشناسان محیط زیست و منابع طبیعی، تا پیش از اصلاحات ارضی منابع طبیعی در بهترین وضع خود قرار داشته است. زیرا در آن زمان توسط مردمان بومی، به ویژه حدود 100 ایل و 600 طایفه مستقل عشایری مدیریت می شد.

بدون دانش بومی نمی توان به توسعه پایدار رسید

معمولاً در جوامع بومی آهنگ توسعه کندتر از جوامع دیگر است. علت این کندی آن است که جوامع بومی بر پایه یافته ها و دانش سنتی خود و همچنین برقراری تعادل بین داشته ها و نیازهای جامعه شان راه توسعه را پیش می گیرند. جوامع بومی به پایداری توسعه بیش از سایر جوامع توجه می کنند.

فرور معتقد است که بدون دانش بومی نمی توان به توسعه پایدار رسید. توسعه پایدار طبیعت و حفظ منابع طبیعی و استفاده پایدار از آنها توسط صاحبان دانشی ممکن خواهد بود که سالیان دراز از طبیعت استفاده می کردند. او مردمان بومی را بهترین حافظان طبیعت می داند.

آینده خود را ماهرانه بسازیم!

در حفظ طبیعت، دانش بومی کاربرد دارد و مدیریت بومی و عرفی باعث بهره برداری پایدار از طبیعت می شود. زیرا پایه های مدیریت بومی از طریق تجربه و علم، توسط دانش بومی کسب شده است.

بان کی مون موضوع امسال این روز را «طراحی های بومی: فرهنگ ها و داستان هارا گرامی بداریم، آینده خود را ماهرانه بسازیم» بیان کرده و گفته است: ما شاهد خلاقیت و ابتکارات بومیان درهنر، ادبیات و علوم هستیم. همچنین در پیام بان کی مون، سهم مردمان بومی درباره موضوع امسال مورد تاکید قرار گرفته است.

توجه جوامع بومی به منابع طبیعی به عنوان مهمترین اهرم توسعه، باعث شده تا مجامع علمی جهان امروزه توجه بیشتری به دانش بومی نشان دهند.

از بین بردن دانش بومی برابر با انقراض تنوع زیستی

در کنگره جهانی پارک ها و مناطق حفاظت شده که سال 2003 در دوربان افریقای جنوبی برگزار شد، محققان اعلام کردند که در آفریقا که بهترین مکان برای حفظ تنوع زیستی است، تنها 10 درصد تنوع زیستی در پارک ها پیدا می شود و 90 درصد در خارج از پارک ها است. این 90 درصد در اختیار مردمان بومی است و آنها خودشان از طبیعت محافظت می کنند. زیرا عمده ترین خصلت جوامع بومی، حفظ طبیعت است.

فرور بر این باور است: زمانی که دانش بومی را از بین ببریم، در واقع انقراض گونه های مختلف زیستی را شاهد خواهیم بود. سابقه حفظ پارک ها از طریق دولت، قدمتی حدود 100 سال دارد. در حالی که مردمان بومی هزاران سال است که از طبیعت محافظت می کنند.

فرور می گوید: دانش بومی جزء عمده رسیدن به توسعه پایدار است.

دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در پیام خود از کشورهای عضو سازمان ملل متحد خواسته تا چالش هایی که مردمان بومی با آنها روبرو هستند، شامل به حاشیه رانده شدن، فقر مطلق، از دست دادن سرزمین ها، املاک و منابع آنان را حل کنند