موسیقی فیلم

[raha_89 276]

نگاهی به موسیقی فیلم بدرود بغداد

 

آهنگساز : مسعود سخاوت‌دوست

: اولین تجربه آهنگ‌سازی موسیقی فیلم را مسعود سخاوت‌دوست در بدرود بغداد داشته است اگرچه بعد از آن طی سال‌های اخیر برای فیلم‌های سینمایی دیگری از جمله سه و نیم (نقی نعمتی)، گلوگاه (ابراهیم معیری)، سپیده (روح الله حجازی)، برج آرام (مسعود اطیابی)، نخل گریان (پناه‌برخدا رضایی) و... موسیقی ساخته است اما پیشینهء کار آهنگ‌سازی سخاوت دوست به فیلم‌های کوتاه و مستند برمی‌گردد و مهدی نادری هم اولین بارها موسیقی او را آنطرف‌ها شنیده و از آن خوشش آمده است. این‌ها را گفتم که بدانید اگر اینقدر صدای موسیقی بدرود بغداد آوانگارد و جدید است دلیلش این است که سابقهء آهنگ‌ساز جوان آن به جاهایی می‌رسد که طالب همین جنس موسیقی‌ها هستند. حالا جدای از اینکه علاقمندی خود آهنگ‌ساز هم به همین جنس موسیقی‌های مدرن است و در دیگر آثارش هم می‌شود همین روند را دنبال کرد.

 

بنا به فضای ذاتی فیلم بدرود بغداد و به خصوص شیوهء فیلمبرداری آن، موسیقی نیز باید همپای این تصاویر پیش برود و نمی‌توان انتظار داشت که موسیقی ارکسترال صرف با هارمونی‌‌های مشخص و چارچوب‌های تعریف‌شده فضای موسیقایی آن را بسازد. از سویی دیگر فضای داستانی فیلم هم که بین شخصیت‌هایی از ملیت‌های متفاوت می‌گذرد به مخاطب اجازه این را می‌دهد تا با پذیرشی بالاتر سراغ شنیدن موسیقی آن برود. همین پیش فرض کفایت می‌کند تا آهنگ‌ساز با حس تجربی بیشتری سراغ ساخت این موسیقی برود کما اینکه همین اتفاق هم افتاده است و یک سری ساز که اسمشان هرگز به گوش اغلبمان نخورده در شکل دادن این موسیقی نقش داشته‌اند. سازهایی مثل زرافی، جیرفا، زاغه، فرش یا سروش که هر کدام داستانی دارند و حکایتی!

آهنگ‌ساز بیشتر روی صحنه‌هایی که آمریکایی‌ها در تصویر حضور دارند، سراغ کوارتت زهی رفته است. کوارتت زهی سخاوت‌دوست هم یک کوارتت معمولی از جنسی که دیگر کوارتت‌ها دارند یعنی ترکیب ویولن و ویولا و چلو و کنترباس نیست، بلکه او سراغ استفاده کردن از چهار ویلن سل همزمان رفته است تا بتواند با صدای پر و اندوهناک آنها، فضای همراه با استرس و اضطراب ارتش آمریکا را نشان دهد. ویولن‌سل‌هایی که با آرشه‌هایشان به خوبی می‌توانند این فضا را نمایش دهند. کشش‌های سریع آرشه روی سیم‌های ویولن‌سل و صدای کلفت و عمیق آن، داستان پر تنش سربازهای آمریکایی را که از مرگ بی‌دلیل دختربچه‌ای بی‌گناه حکایت می‌کند، بازگو می‌کنند.

موسیقی بدرود بغداد از آن دست موسیقی‌هایی است که آهنگ‌ساز آن، بخش‌هایی را به صورت افکتیو ساخته که در تار و پور تصاویر تنیده شده‌اند و به سادگی قابل شنیدن نیستند. صداهایی که بیشتر توسط افکت‌های صوتی ایجاد شده‌‌اند و هدف‌ اصلی‌شان آراستن تصاویر و جذاب‌تر کردن آنها بوده است. هرجا که بار دراماتیک داستان بالاتر رفته است، موسیقی هم راحت‌تر قابل شنیدن است و به اصطلاح صدای موسیقی هم رو آمده است.

موسیقی ما

[raha_89 276]

انتهای خیابان هشتم؛ موسیقی به مثابه شخصیت

فیلم انتهای خیابان هشتم ساخته علیرضا امینی است که موسیقی آن را علیرضا کهن دیری ساخته است. کسی که از او موسیقی فیلم‌های «برج مینو»،«شب روباه» و... را شنیده‌ایم. می‌توان گفت موسیقی فیلم انتهای خیابان هشتم فقط دو بخش دارد: بخش عنوان‌بندی یا همان تیتراژ و بخشی کوتاه مربوط به تنهایی یکی از شخصیت‌های فیلم. موسیقی تیتراژ به‌طور کلی فضای فیلم را مشخص می‌کند؛ یعنی اگر از پیش موضوع فیلم را ندانیم، با شنیدن موسیقی تیتراژ و فضای تاریکی که در ذهن ایجاد می‌شود می‌توان حدس زد که با فیلمی دلهره‌آور طرفیم.

اگر چه فیلمساز در نهایت این دلهره را در مخاطب ایجاد نمی‌کند اما موسیقی تیتراژ به کمک فیلم آمده است. استفاده مؤثر از سازهای کوبه‌ای به اندازه کافی تنشی در مخاطب برمی‌انگیزد که برای کل فیلم کافی به‌نظر می‌رسد. شاید به همین دلیل است که تا نیمه فیلم در هیچ صحنه‌ای موسیقی شنیده نمی‌شود. تا اینکه در بخش مربوط به شک و تردید نیلوفر که ترانه علیدوستی نقش آن را بازی می‌کند، تکنوازی گیتار به گوش می‌رسد. در اغلب فیلم‌ها وقتی به تنهایی می‌رسیم معمولا موسیقی سنتی می‌شنویم اما از آنجا که داستان فیلم مربوط به شخصیت‌هایی امروزی است در صحنه‌هایی- شک و تردید و تنهایی‌های شخصیت‌های فیلم انتهای خیابان هشتم - ساز گیتار به خوبی از عهده نقشش برآمده است. این تکنوازی در صحنه مربوط به کتک خوردن حامد بهداد و صحنه‌های مربوط به پریشانی صابر ابر نیز به گوش می‌رسد. به غیر از این چند بخش کوتاه از فیلم، موسیقی دیگری به گوش نمی‌رسد. در مجموع موسیقی اصلی این فیلم به تیتراژ ابتدایی و انتهایی مربوط می‌شود که یک موسیقی‌ای شبیه به موسیقی مارش است که در آن از سازهای کلارینت، گیتار، پیانو و سازهای کوبه‌ای استفاده شده و مجموعه‌ای است از خشم، نگرانی و نفرت که با دلهره شروع می‌شود و در پایان به آرامش می‌رسد.

آهنگ سرا