آموزش تغذيه سالمندان

[samyar 3,407]

تغذيه سالمندان

با توجه به پيشرفت‌هاي علم پزشكي و بهداشتي متوسط عمر انسان افزايش يافته و در كشورهاي پيشرفته، اين ميزان افزايش بيش‌تر است.

پيرشدن و سالخوردگي با كاهش تدريجي فعاليت‌هاي فيزيكي و افزايش بيماريهاي مزمن همراه مي‌شود و به نظر مي‌رسد كه بهبود

تغذيه تا حد زيادي قادر است از اين مشكلات پيشگيري كند و يا آن‌ها را تخفيف دهد.

 

به همين دليل يكي از مسائل مهم سالمندان، مسائل پزشكي و بهداشتي از جمله وضعيت تغذيه آنهاست.

با افزايش سن، نياز آنها به انرژي كاهش يافته و تمايل به مصرف غذا كمتر مي‌شود. در اين حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگيرد، ميزان دريافت مواد مغذي ضروري در آن‌ها پايين‌تر از حد مطلوب خواهد بود.

در اين بحث به بررسي بعضي از مشكلات تغذيه‌اي سالمندان و نيز نيازهاي تغذيه آنها خواهيم پرداخت.

عوامل مؤثر در ايجاد مشكلات تغذيه‌اي سالمندان

 

1

ـ عوامل جسماني:

مانند كاهش كل انرژي مورد نياز، بيماريهاي مزمن، بي‌اشتهايي، تغيير حس چشايي، خرابي دندان‌ها، بي‌تحركي، ناتواني جسمي‌، مشكلات گوارشي، تداخلات دارويي و يا تداخل غذا و داروها

2

ـ مشكلات روحي و رواني:

افسردگي، تنهايي، از دست دادن همسر

3

ـ مشكلات اقتصادي:

درآمد كم، كمبود امكانات براي تهيه و طبخ غذاي مناسب و زندگي در آسايشگاه

به طوركلي سالمندان عزيز بايد اصول كلي زير را مد نظرداشته باشند:

1 ـ مراجعه به موقع به پزشك و متخصص تغذيه جهت بررسي وضعيت سلامت و تغذيه و پيروي از يك برنامه غذايي صحيح

2 ـ توجه و رسيدگي مناسب به بهداشت دهان و دندان

3 ـ مصرف 6 ـ 5 ليوان آب در روز

4 ـ استفاده از تمام گروههاي غذايي و ايجاد تنوع غذايي در برنامه روزانه

5 ـ مصرف مقادير كافي ميوه جات و سبزيجات

6 ـ استفاده از نان‌هاي سبوس‌دار

7 ـ محدود كردن مصرف غذاهاي چرب و شيريني‌ها

8 ـ مصرف كافي لبنيات مثل شير و ماست

9 ـ سالمنداني كه دچار بي خوابي هستند از مصرف قهوه و چاي در بعدازظهر و شب خودداري كنند و يك فنجان شير گرم قبل از خواب مصرف كنند.

10 ـ از مصرف چاي تا 2 ساعت بعد از غذا اجتناب كرده و در صورت امكان از ليموترش تازه در كنار غذا جهت جذب بهتر آهن غذا استفاده كنند.

11 ـ قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به مدت نيم ساعت در روز و استفاده از لباس‌هاي رنگ روشن.

12 ـ به كليه سالمندان محترم توصيه مي‌شود با توجه به شرايط بدني خود، نرمش و تحرك روزانه را هر چند كم آغاز كنند. حتي 20 دقيقه پياده‌روي سبك در هواي آزاد مي‌تواند در ايجاد نشاط و سلامت سالمندان بسيار مؤثر واقع شود و براي انجام فعاليت‌هاي سنگين هم بهتر است ابتدا با

پزشك خود مشورت كنيد.

[samyar 3,407]

نيازهاي تغذيه‌اي سالمندان

• ميزان انرژي مورد نياز
  

با افزايش سن ميزان نياز به انرژي كاهش مي‌يابد كه مي‌تواند به دليل كاهش فعاليت جسمي‌، كاهش توده عضلاني و فعال بدن باشد. در صورت دريافت مازاد بر نياز انرژي مشكلات و عوارضي مانند چاقي، فشارخون،

بيماري‌هاي قلبي‌ـ‌عروقي براي سالمند ايجاد مي‌شود.

ميزان نياز به انرژي براي هر سالمند متفاوت بوده و براساس وزن، قد، شرايط فيزيكي و سلامتي وي محاسبه مي‌شود.

• ميزان پروتئين مورد نياز سالمندان
  

با افزايش سن علاوه بر كاهش توده عضلاني، ذخيره پروتئيني بدن نيز كاهش مي‌يابد و ميزان نياز به پروتئين با افزايش سن نه تنها كاهش نيافته بلكه ثابت مانده و يا افزايش مي‌يابد. بويژه در صورت ابتلا به بيماري‌ها و يا عفونت‌ها كه اين مسئله بسيار مهم مي‌باشد.

توصيه مي‌شود.14 تا 16 درصد از انرژي دريافتي روزانه سالمندان از پروتئين‌ها به ويژه پروتئين‌هاي با كيفيت بالا تامين شود.

• ميزان مايعات مورد نياز سالمندان
  

توجه به دريافت كافي مايعات در سالمندان از مسائل مهم مي‌باشد. علايم كمبود آب در بسياري از سالمندان ممكن است به صورت خشكي لب‌ها، گودافتادن چشم‌ها، تب، يبوست، كاهش حجم ادرار و تهوع باشد كه اين مسئله در مورد سالمنداني كه در مناطق گرم زندگي مي‌كنند بيشتر شايع است.

استفاده از داروهاي ادرارآور نيز از عوامل مؤثر در ايجاد كم‌آبي در سالمندان مي‌باشد. بنابراين توجه به مصرف كافي آب و مايعات در اين دوران اهميت ويژه‌اي دارد.

• ويتامين‌ها و مواد معدني
  

اغلب سالمندان علاقه زيادي به مصرف مكمل‌هاي ويتاميني دارند كه بايد به اين مسئله توجه شده و از مصرف بيش از حد نياز اين مكمل‌ها خودداري شود. در مورد ويتامين‌هاي محلول در آب، معمولا كمبودي در سالمندان ديده نمي‌شود. مگر در سالمندان الكلي كه كمبود ويتامينb1 مي‌تواند وجود داشته باشد و يا سالمنداني كه دچار سوء‌تغذيه هستند.

همچنين ممكن است بعضي از سالمندان به علت مشكلات دندان و يا مشكلات گوارشي از خوردن سبزيجات و ميوه‌جات پرهيز كنند درحاليكه اين منابع غذايي تامين كننده ويتامين ث هستند و يا مصرف زياد آنتي بيوتيك‌ها مي‌تواند در سالمندان كمبود ويتامين "کا" ايجاد كند.

كمبود ويتامين "دي"ممكن است در سالمندان به ويژه آنهايي كه از نور آفتاب دور هستند بوجود آيد. در مورد مواد معدني بايد گفت با رعايت يك برنامه غذايي صحيح مي‌توان مواد معدني مورد نياز سالمندان را تا حد زيادي تامين كرد.

فقط بايد به ميزان كلسيم دريافتي كه معمولا مقدار مصرف آن در سالمندان به ميزان توصيه شده نمي‌رسد توجه شود. عوامل متعددي در كمبود كلسيم در سالمندان نقش دارند. از جمله ميزان جذب روده‌اي كلسيم، كار كليه‌ها، متابوليسم استخوان‌ها، اثرات متقابل مواد مغذي بر يكديگر و بر داروها، كم‌تحركي و عدم مصرف كافي لبنيات به دليل عدم تحمل به لاكتوز در صورتي كه شير و لبنيات به مقدار كافي مصرف نشود ممكن است نياز به مصرف مكمل كلسيم باشد كه البته تشخيص آن بايد توسط پزشك و متخصص تغذيه صورت گيرد. در مورد سديم هم بايد در سالمنداني كه مبتلا به فشارخون،‌ مشكلات قلبي، كليوي و ديابت هستند محدوديت‌هايي اعمال شود.

[samyar 3,407]

تغذيه دوران پيري

همانطور که ما پير مي شويم بدن ما نيازمند تغييراتي در عادات غذايي مي باشد تا سلامت مطلوب را حفظ نمايد. مانند ديگر دوران و سنين عمر، دوران پيري ما نيز هرم غذايي مخصوص به خود را دارد.

يک قسمت بسيار مهم در اين هرم وجود دارد که بخش پايه و اوليه هرم مي باشد. اهميت حفظ آب بدن را هنگامي که پيرتر مي شويم نبايد ناديده گرفت.

از فوائد 8 ليوان آب در روز خوردن مي توان افزايش انرژي ، کم شدن مشکلات جويدن، تنظيم شدن درجه حرارت بدن و کاهش يبوست نام برد.

هرم غذايي افراد مسن همچنين نياز به غذاهايي از گروه شير، ماست و پنير را مشخص تر مي نمايد. اين مواد غذايي در حفظ سلامت استخوان ها نقش اصلي را ايفا مي کند. همچنين نياز به کلسيم ، ويتامين

d

و

b12

با بالا رفتن سن افزايش مي يابد.

اگر چه اين مواد مي تواند با انتخاب درست مواد غذايي تامين گردند، اما گاهي اوقات بعضي از افراد مسن نيازمند دريافت اين مواد به شکل مکمل هاي غذايي مي باشند تا ميزان ويتامين ها و مواد معدني را در بدن حفظ نمايند.

دوران ميانسالي و پيري مي تواند مشکلاتي را در رابطه با تغذيه خوب و سالم براي شما ايجاد نمايد. بعضي از درمان هاي دارويي در اين دوران امکان دارد که تعادل غذايي بدن را بر هم بزنند و يا اشتها را کم کنند. قدرت چشيدن و يا بوييدن غذا و يا احساس تشنگي در اين دوران کم مي شوند. مشکلات مربوط به دندان ها ممکن است توانايي جويدن غذا ها را محدود نمايند.

مسائل سلامت هوشياري و يا عقلي و بيماري هاي حاد ممکن است عادات غذايي ما را تهديد کنند. بعلاوه زندگي کردن با يک درآمد ثابت و يا کم مي تواند بر روي توانايي و قدرت خريد و تهيه مواد غذايي در جهت حفظ يک برنامه غذايي سالم در دوران پيري تاثير بسزايي داشته باشد و بالاخره مشکلات هضم غذا وضعف در شيره معده (اسيد معده) مي تواند افراد مسن و پير را در معرض مسموميت هاي جدي قرار دهد.

توصيه هاي تهيه مواد غذايي سالم و پخت غذا در سالهاي اخير تغييرات بسياري کرده و اطلاعات در اين زمينه بيشتر و بهتر شده اند تا شما بتوانيد با راه هاي پيشگيري از عفونت معده و مسموميت هاي غذايي بهتر آشنا شويد.

[samyar 3,407]

 

ورزش در دوران ميانسالي و پيري

آيا شما مي دانستيد که از نظر فيزيکي سالم و تندرست بودن به شما در سنين ميانسالي و پيري کمک خواهد کرد تا سلامت فکري و ذهني خود را به خوبي حفظ نماييد؟

اين يک واقعيت محض است. سلامت جسمي ممکن است پايه زيرين و اوليه دوران جواني باشد که آغاز ناتواني هاي دوران پيري را به تعويق مي اندازد.

ما هميشه اين مطلب را از پزشکان و متخصصين بهداشت مي شنويم که شما به درست خوردن، ورزش کردن، بالابردن کارايي قلب و کاهش وزن نياز مبرم داريد.

پس شروع به ورزش کردن کنيد اما نبايد بدون مشورت پزشک معالجتان اقدام به ورزش کردن کنيد . ابتدا بايد بدانيد چه حرکاتي را بايد و چه حرکاتي را نبايد انجام دهيد.

سپس برنامه ورزشي و نرمشي خود را شروع کنيد. با حرکات متنوع ورزشي در هواي آزاد و بدور از وسايل و ماشين آلات لاغري وزن خود را کنترل کنيد.

شما بايد از ورزشي که انجام مي دهيد لذت هم ببريد. اگر با انجام حرکاتي احساس خستگي و کوفتگي کرديد مي توانيد حرکتي ديگر را جايگزين نموده تا فشار به ماهيچه و بدن شما وارد نيايد. بياد داشته باشيد که بايد مقدار کافي آب بنوشيد تا دچار کم آبي نشويد.

[samyar 3,407]

توصيه هاي تغذيه اي در خصوص ارتقاء سلامتي سالمندان

- کاهش مصرف نمک در برنامه غذائي روزانه براي کاهش فشار خون و احتباس آب در بدن

- کنترل وزن و مناسب نگه داشتن آن با توجه به نوع استخوانبندي

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

- رعايت تنوع در گروههاي غذائي

- پرهيز از مصرف غذاهاي چرب و سرخ شده

- مصرف گروه شير و لبنيات در روز

- مصرف کمتر گوشتهاي قرمز و استفاده بيشتر از مرغ و ماهي و حبوبات جهت تأمين پروتئين

- مصرف کمتر غذاهاي پر کالري نظير شيريني ،‌شکر ، آب نبات و کيک خامه اي

- مصرف مستمر سبزيجات خام جهت تأمين فيبر غذايي ميوه هاي غني از ويتامين A , C

- کاهش مصرف سبزيجات نفاخ مثل گل کلم و کلم و ...

- افزايش تعداد وعده هاي غذائي و کاهش حجم آنها

- کاهش مصرف نوشابه هاي گازدار و کافئين دار

- استفاده از ادويه جات و گياهان معطر جهت بهبود طعم و مزه و بوي غذا

- استفاده از آب در طول روز ۶ - ۳ ليوان

- مصرف حداکثر ۳ عدد تخم مرغ در هفته

- عدم مصرف چاي و قهوه قبل از خواب

- مصرف حداقل غذاهاي دودي و کنسرو شده

- عدم مصرف سسهاي چرب ( مانند مايونز ) براي سالاد و سبزيجات پخته ، استفاده از ماست بجاي سسهاي چرب

- قرار گرفتن در مقابل نورخورشيد جهت کسب ويتامين D

- با توجه به مشکل يبوست در اکثر سالمندان مصرف کافي مايعات و موارد پرفيبر نظير نان کامل گندم و سبزيجات و ميوه هائي مثل گلابي ،‌آلو ،‌زردآلو اهميت دارد .

[samyar 3,407]

مصرف سبزيجات و حبوبات، عوارض حاصل از پيري را به تاخير مي‌اندازد

مصرف غذاهاي حاوي سبزيجات و حبوبات و همچنين ميوه‌جات به

جاي

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

غذاهاي پر كربوهيدرات و پر چرب، مي‌تواند عوارض حاصل از پيري را به تاخير

بياندازد

.

پيري فرايند طبيعي حاصل از تغييرات مربوط به

زمان است و به مرحله اجتماعي زندگي اطلاق مي‌شود و از لحاظ تئوري، پيري از زمان

تولد شروع شده و در سراسر طول زندگي ادامه دارد

.

پيري فرايند عمومي و پيشرونده است، اما همه اشخاص لزوما علائم

پيري را با زمان و سن مشابه نشان نمي‌دهند، پروسه پيري به طور طبيعي يك پديده دروني

است و از داخل بدن منشا مي‌گيرد.

همچنين پيري متاثر از فاكتورهاي خارجي مي‌باشد كه

منشاء خارج از بدن داشته و بر روي پروسه پيري تاثير مي‌گذارند

.

اگر چه الگوي اساسي پيري يكنواخت است ولي سرعت پير شدن به وسيله‌

فاكتورهاي خارجي مانند محيط و معيار زندگي تحت تاثير قرار مي‌گيرد، فاكتورهاي داخلي

از قبيل ساختمان ژنتيكي هم مي‌توانند در سرعت پير شدن مداخله نمايند

.

با توجه به اينكه سالمندي پديده‌اي است كه با

جنبه‌هاي زيستي، رواني و اجتماعي خاصي همراه است، به نظر مي‌رسد تعريف پيري براساس

سن تقويمي در رابطه با همه‌ سالمندان فراگير نباشد و فرد پير بايد هم از نظر

شناسنامه‌اي و از نظر جسمي، رواني واجتماعي پير شده باشد

.

تئوري‌هاي

بيولوژيك پيري به صورت يك پروسه غير ارادي بوده كه در طول زمان باعث تغييراتي در

سلول‌ها و بافت‌هاي بدن مي‌شود و شامل تئوري ژنتيكي، راديكال هاي آزاد، اتصال

متقاطع، ايمونولوژي، تغيير شكل پروتئين به وسيله قند دار شدن، تئوري پيري سلول و از

دست دادن تلومرها، تئوري پيري كه در نتيجه استفاده طبيعي بدن و سيستم آن رخ مي‌دهد

.

از سوي ديگر در تئوري‌هاي رواني اجتماعي پيري به صورت يك واكنش بين شخص و عمل مغزي

او و محيط فيزيكي است كه به عنوان مثال شامل تئوري آزاد، تئوري فعاليت و تئوري

پيوستگي مي‌باشد

.

آنچه كه مسلم است نقش

مكانيسم‌هاي بيولوژيك نظير استرس اكسيداتيو، قند دار شدن پروتئين‌ها و ... به عنوان

عوامل مددگر در توسعه پيري اثبات شده مي‌باشد، ولي ارتباط سالمندي و ديگر فاكتورهاي

قابل اجتناب هنوز مشخص نشده است

.