جستجو در تالارهای گفتگو

بازشناسی و تحلیل جایگاه عناصر موجود در باغ ایرانی با .pdf

گشتالت در طراحی پلان باغ ایرانی.pdf

نقش سایه در باغ ایرانی، بررسی شرایط آسایش اقلیمی در ب.pdf

مستندنگاری و حفاظت پوشش گیاهی باغ های تاریخی، نمونه

چکیده: زری اسکیپ یا منظره پردازی خشک بخشی از علم منظر است که در مواجهه با شرایط و اقلیم های گرم و خشک مطرح می شود. زری اسکیپ متشکل از هفت اصل کلی است که در راستای دستیابی به آبیاری بهینه در منظر تعیین شده اند. این اصطلاح برای اولین بار در سال 2000 میلادی در فرهنگ آکسفورد تعریف شد، درحالی که اصول آن سال ها پیش در منظرسازی باغ های ایران به کار رفته است. باغ ایرانی راهی به سوی تبیین توانمندی انسان در هم زیستی با طبیعت به ویژه در مناطق خشک و خشن کویری است. این امر که انعکاس هوشمندی و هوشیاری ایرانی است تاکنون به دست فراموشی سپرده شده و تنها در دروس باغ سازی به آن اشاره شده است. در این نوشتار تلاش می شود به منظور پاس داشت توانمندی ایرانیان در حوزه باغ سازی اثبات شود هفت اصل منظرسازی در مناطق خشک، با سبک باغ سازی ایرانی هماهنگی دارد. همچنین برای به تصویر کشیدن شکوه تفکر ایرانی دو اصل دیگر نیز معرفی می شود تا سندی استوار و انکارناپذیر بر اثبات تولد این دانش در ایران زمین باشد. مشخصات مقاله: مقاله در 6 صفحه به قلم محسن کافی(دکتری علوم باغبانی و فضای سبز،استاد گروه مهندسی فضای سبز،دانشگاه تهران)منبع:منظر بهار 1393 شماره 26,ensani.ir منظره پردازی خشک؛ بازخوانی یک سنت در هنر باغسازی ایر

چکیده: باغ و باغسازی متضمن معانی بسیاری در فرهنگ ایرانی است، بهطوریکه عالم ایرانی همواره آکنده از مظاهر باغ و طبیعت بوده است. باغ ایرانی را میتوان زیباترین محصول منتج از اصول زیباییشناسی و طبیعتگرایی فرهنگ ایرانی دانست که مفهوم آن در بسیاری از هنرهای این سرزمین نظیر سفالینه، کاشیکاری، قالیبافی، موسیقی، شعر، ادب فارسی و نگارگری متجلی شده است. از این میان هنر نگارگری یکی از مهمترین جولانگاههای تصویرسازیهای متعدد از باغ ایرانی بوده است. هنر نگارگری تاکنون از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و پژوهشهای بسیاری در زمینه هنرهای زیبا به بررسی و تحلیل نگارهها در زمینههای مختلف زیباشناختی، فنی، تاریخی و ... از نقطه نظر هنر نقاشی پرداختهاند. اما آنچه در پژوهش حاضر مورد نظر است بررسی رابطه میان هنر نگارگری و باغ ایرانی از دیدگاه معماری منظر ایرانی است، چرا که به علت فقدان تحقیقات کافی در این زمینه، چنین مقالاتی توانایی بالقوهای در خلق فرضیات بدیعتر در رابطه با نگارههای نمایشدهنده باغ ایرانی و کمک به توسعه اطلاعات از باغ ایرانی در دورههای مختلف تاریخی دارند. هدف این پژوهش شناسایی جلوههای اصلی تصویر شده از باغ ایرانی در نگارههای مرتبط با باغ است. برای دستیابی به هدف پژوهش به بررسی تعدادی از نگارهها در دورههای مختلف تاریخی پرداخته شد تا از نگرش تکبعدی به یک دوره خاص جلوگیری شود. تغییرات جزیی در مفهوم و طرح باغ ایرانی در دورههای مختلف مانعی در بررسی نگارهها به صورت همزمان ایجاد نمیکند چرا که باغ ایرانی در تمام ادوار تاریخی برای انسان ایرانی دارای شکل و مفهوم تقریباً ثابتی بوده است. پرسش مقاله حاضر این است که ""کدام فضا یا عنصر از باغ ایرانی بیشترین تجلی را در نگارههای باغ داشته است؟""، برای پاسخ به این پرسش ابتدا فضا، طبیعت و باغ در نگارگری به عنوان زیربنای تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه با تحلیل ده نگاره و انطباق ویژگیهای آنها با اطلاعات و اسناد کتابخانهای و روش توصیفی- تحلیلی انواع نمایش باغ ایرانی در نگارههای باغ به سه دسته 1. باغ کوشک 2. باغ چادر 3. کوشک؛ همچون نظرگاه باغ به چشماندازهای بیرونی دستهبندی شد و اینچنین نتیجهگیری شد که از بین تمامی عناصر اصلی باغ ایرانی نظیر آب، پوشش گیاهی، انسان و ...، بنای نظرگاهی همچون کوشک، صفه، ایوان، بالکن و اشکوبه بیشترین حضور را در نگارههای مرتبط با نمایش باغ دارد، و فرضیه مقاله اثبات شد که ""نظرگاه"" مهمترین عنصر تصویر شده از عناصر باغ ایرانی در نگارههای مرتبط است. مشخصات مقاله:مقاله در 12 صفحه به قلم سعیده تیموری گرده(کارشناس ارشد معماری منظر. دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین. نویسنده مسئول)،وحید حیدر نتاج(دکتری معماری. استادیار دانشگاه مازندران).منبع:باغ نظر سال یازدهم پاییز 1393 شماره 30.ensani.ir نظرگاه عنصر اصلی تصویر شده از باغ در نگاره های نمایش

چکیده: براساس اندیشه رایج، باغ ایرانی در سراسر تاریخ یک هویت ثابت و تداومیافته دارد، ولی بررسیهای دقیق تر تمایزات کالبدی بارزی را بین نخستین باغ های ایرانی (باغ پاسارگاد) و باغ های دوران اسلامی نشان می دهد. به نظر می رسد این تفاوت ها ریشه در اندیشه ها و آرمان های پشتوانه آنها داشته باشد. این تحقیق درصدد بررسی این تفاوت ها در کالبد و اندیشه و نیز تحقیق در مبانی متفاوت نظری عامل این تمایزات کالبدی است. هدف این تحقیق آن است که نشان دهد باغ ها پیش از آنکه تجلی اقلیم و ادوار تاریخی باشند، جلوه اندیشه ها و باورهای آدمیان بوده و ساختار کالبدی باغ ها با تغییر اندیشه دینی (آرمان ها و باورها) دچار تحولات شگرف شده است. برای دستیابی به هدف فوق، با بهره گیری از روش پدیدارشناسانه (مصداق به مفهوم) تمایزات باغ پاسارگاد با باغ های دوران اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد و تلاش می شود تا با استناد به اندیشه های فکری دو مکتب پیش و پس از اسلام، ریشه این تفاوت ها تبیین شود. براساس یافته های این تحقیق مهم ترین تمایزات کالبدی : 1) سازمان دهی تقسیمات در پلان باغ، 2) نمادپردازی حرکت آب و 3) شیب بندی زمین و مکانیابی کوشک قابل معرفی است. درطراحی باغ اگرچه شرایط زمین بسیار تعیین کننده است، ولی طراحی مسیرهای آب، جایگاه کوشک و چشم اندازها می تواند کاملاً آگاهانه، نمادین و معناگرا باشد. در سه مقوله فوق عامل معناگرا نقش بارزتری نسبت به عامل زمینه ای دارد. به نظر می رسد این تمایزات کاملاً جنبه نمادپردازانه داشته و ریشه در الگوهای بهشت آرمانی در هر مکتب دارند. در این تحقیق تلاش شد تا بخش قابل ملاحظه ای از این تفاوت ها با بهره گیری از «توصیف رابطه آرمانی انسان با طبیعت» در باورهای دو مکتب، مورد شناسایی قرار گیرند. مشخصات مقاله:مقاله در 14 صفحه به قلم راضيه لبيب زاده(پژوهشگر دکتري معماري، دانشگاه علم و صنعت ايران. نو سنده مسئول)،مهدي حمزه نژاد( پژوهشگر دکتري معماري، دانشگاه علم و صنعت ايران)،محمدعلي خان محمدي(استاديار گروه معماري و شهرسازي، دانشگاه علم و صنعت ايران).منبع:باغ نظر سال هشتم زمستان 1390 شماره 19.ensani.ir بررسی تطبیقی تأثیر ایده های معنوی در شکل باغ مطالعه م.pdf

چکیده: در طی سده اخیر، واژه مکان همراه با طیف وسیع معانی، تقریباً در تمامی فضاهای معماری مطرح شده است. ساخت مکان، به معانی و باورهای انسان تجسد بخشیده و ارتباط عمیقی با ساحت های وجودی انسان و ارتباط وی با محیط اطراف خود دارد. از این رو پرداختن به چگونگی ارتباط انسان با طبیعت به صورت تحدید شده در حوزه منظر و شناساندن نوع ارتباط شکل گرفته، گام اولیه در بررسی مفهوم مکان است. از سویی دیگر، باغ ایرانی به عنوان نمونه متعالی از منظر ایران، تصویر باورهای انسان ایرانی ـ اسلامی در بطن تاریخ است که علی رغم ناملایمات، همچنان به عنوان الگویی موفق از آن یاد می شود. بدین منظور، پژوهش حاضر در تلاش است تا با بررسی عناصر باغ ایرانی، و تطبیق آنها با مفاهیم و اجزای مکان کیفیت هایِ واجدِ معنایِ روح مکان در باغ ایرانی را شناسایی کند. نگارندگان این مقاله، به سبب باور به ارتباط ناگسستنی انسان و محیط، از رویکرد پدیدارشناسانه نسبت به مفهوم مکان و باغ ایرانی استفاده کرده اند. روش تحقیق در این کار، روش توصیفی ـ تحلیلی و ابزار جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای بوده است. نتایج، حاکی از آن است که هر کدام از اجزای باغ، علاوه بر دارا بودن کیفیت هایی شناخته شده، به سبب داشتن کیفیت های لاهوتی و قدسی به انضمام بار معنایی و تاریخی، در جهت القای حس مکان به مخاطب نقش به سزایی دارند. مفاهیمی چون محصوریت، گستردگی، هندسه و فضا که از ارتباط بین عناصر باغ ایرانی به وجود آمده اند، دارای کیفیت هایی مادی و معنایی هستند که باغ ایرانی را واجد حس مکان (روح مکان) می کنند. مشخصات مقاله:مقاله در 14 صفحه به قلم لیلا مدقالچی(پژوهشگر دکتری معماری دانشگاه تربیت مدرس)،مجتبی انصاری(دکتری معماری، دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس. نویسنده مسئول)،حمدرضا بمانیان(دکتری معماری، استاد دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس).منبع:باغ نظر سال یازدهم بهار 1393 شماره 28.ensani.ir روح مکان در باغ ایرانی.pdf

[TABLE=width: 95%, align: right] [TR] [TD]تأمّلاتي در “تمثيل بهشت” ناميدن “باغ ايراني [/TD] [/TR] [TR] [TD] چکیده: [/TD] [/TR] [TR] [TD]يكي از موضوعاتي كه به اشتباه، به ويژه در ميان دانشجويان جوان رواج يافته است، تمثيل بهشت ناميده شدن باغ ايراني (و اسلامي!) است. نوشته حاضر، به دنبال مطالب قبلي، بر آن است تا به استناد اصلي ترين منابعي كه به موضوعات و عناصر مختلف مرتبط با باغ و بهشت اشاره كرده اند، به تبيين موضوع بپردازد. در واقع، مقاله در جستجوي يافتن پاسخ اصلي ترين سؤال مطرح در اين زمينه يعني تبيين ارتباط “باغ ايراني و بهشت”است. مشخصات مقاله:مقاله در 13 صفحه به قلم محمد نقی زاده(ﻫﻴﺎﺕ ﻋﻠﻤﻰ ﺩﺍﻧﺸﻜﺪﻩ ﻫﻨﺮ ﻭ ﻣﻌﻤﺎﺭﻯ ﻭﺍﺣﺪ ﻋﻠﻮﻡ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁﺯﺍﺩ ﺍﺳﻼﻣﻰ).منبع:هنر ،شماره پياپي 189، ،سال شانزدهم،، شماره در سال 9، خرداد، 1393، صفحه 4-17[/TD] [/TR] [/TABLE] تأمّلاتي در تمثيل بهشت ناميدن باغ ايراني.PDF

چکیده: اگرچه ایجاد فضاهای سبز عمومی در ایران، قدمتی به عمقِ تاریخِ فرهنگِ این سرزمین دارد و اوج نمایش آن، در چهارباغ اصفهانِ صفوی پدیدار می شود؛ اما واژه ""پارک""، نخستین بار در دوره قاجار و در عصر ناصرالدین شاه به دایره واژگان شهرنشینی ایران وارد شد. عصر ناصری، از مؤثرترین ادوارِ شکل گیریِ حیات مدنیِ نوین در ایران است. ارتباطات گسترده با غرب، دنیای بکر و سنتی ایرانی را دستخوش تحولاتی شگرف کرد؛ از جمله این تغییرات در معماری و شهرسازی رخ داد که شاخصه اصلی آن تمایل به الگوبرداری از سبک فرنگی بود. در این دوره، فضاهای نوینی در شهر پدید آمد که از همان زمان در مدارک، اسناد و نقشهها «پارک» نامیده شدند؛ از «پارک امینالدوله» در اسناد مختلف، به عنوان اولین پارک تهران یاد شده است. فرضیه این نوشتار آن است که اولین بار، در تهران قاجاری، «پارک»هایی ساخته شد که دارای عملکرد، مالکیت و مفهوم متفاوت، هم با باغهای آن دوره و هم با پارکهای عمومی امروزین است. این مقاله، در پی بررسی سیر تحول معنایی این واژه، در فرهنگ شهری ایران نیست، بلکه هدف، بیان ویژگیهای پارک امینالدوله به عنوان اولین پارک ایرانی است ـ که دارای سبک طراحی متمایل به الگوهای فرنگی و متفاوت با باغهای ایرانی بوده ـ و طرح این پارک مؤثر بر طراحی پارکهای بعدی ایران است. بنابراین روند و شرایط شکلگیری این پارک مورد بررسی قرار میگیرد و از این رهگذر، به چرایی «پارک» نامیدهشدنِ آن پیبرده میشود؛ برای نیل به این هدف، ابتدا با استفاده از روش تاریخیـ توصیفی، گوشهای از تغییر شتابزده در فرهنگ دوره قاجاری، خصوصاً در حوزه معماری و شهرسازی، در تعامل با غرب بررسی شده و سپس این پارک به وسیله اسناد و مدارک، بازنمایی شده و مورد تحلیل قرار میگیرد. نتایج این تحقیق نشان میدهد نخستین پارک تهران، دارای تفاوتهایی با اصالت باغ ایرانی بوده که موجب متفاوت نامیده شدن این فضاها، از همان زمان قاجار شده است؛ پارک قاجاری، مانند بسیاری از اجزای دیگرِ معماری و شهرسازی دوره قاجار، دارای خصوصیات التقاطی بوده و مفهومی میانی و برآمده از پارک فرنگی و باغ ایرانی است. مشخصات مقاله:مقاله در 14 صفحه به قلم ابوذر مجلسی(پژوهشگر دکتری پژوهش هنر دانشگاه تربیت مدرس،نویسنده مسول)،مجتبی انصاری(دکتری معماری،دانشیار هنر و معماری،دانشگاه تربیت مدرس)،محمدرضا بمانیان(دکتری معماری،دانشیار دانشکده هنر و معماری،دانشگاه تربیت مدرس)،فرهاد فخار تهرانی(دکتری عمران مرمت،دانشیار دانشکده هنر و معماری،دانشگاه شهید بهشتی).این مقاله مستخرج از رساله دکتری جناب ابوذر مجلسی می باشد.باغ نظر سال دهم تابستان 1392 شماره 25.منبع:ensani.ir ویژگی های نخستین پارک تهران-پارک امین الدوله.pdf

واژه شناسی باغ ایرانی واژة پارادئزا از دو جزء تشکیل شده است: جزء اول Pairi به معنای پیرامون و دیگری Daeza به معنای انباشتن و دیوار کشیدن، که بر روی هم به معنای درختکاری و گلکاری پیرامون ساختمان می‌باشد. نام دیگر این فضای سبز “باغ” است، واژه‌ای فارسی که در زبان پهلوی نیز به همین شکل Bagh به کار برده شده است. باغ ایرانی حاصل تعامل زیبای بین انسان ایرانی و طبیعت پیرامون است؛ در باغ ایرانی عناصر طبیعی باغ به نحوی فرحبخش و چشم نواز در کنار عناصر انسان ساخت به نظم درآمده است. تعاریف مختلفی در باب باغ ایرانی و واژه های مرتبط با باغ وجود دارد؛ سلسله مباحث واژه شناسی باغ ایرانی تعاریف و دیدگاه های مختلف را در مورد این پدیده منظرسازی بازگو می کند: در دورة هخامنشیان و پس از آن در سرتاسر سرزمین ایران، تعداد بی‌شماری باغ‌های بزرگ و باشکوه وجود داشته، چنانکه گزنفون چندین بار به آنها اشاره نموده است. این‌گونه باغ‌ها که در یونان آن زمان وجود نداشت، با همان واژه‌ فارسی در آن سرزمین به کار رفت. این واژه در زبان یونانی Paradeisos و در زبان انگلیسی به صورت Paradise به معنی بهشت به کار برده می‌شود. بنابه گفته گزنفون، چهار قرن و نیم پیش از میلاد، در لیسریا باغی زیبا و بزرگ می‌بوده که بنام (پارادیس) خوانده می‌شده است. باغ‌های معلق بابل نیز که به وسیله بخت‌النصر و به خاطر همسر ایرانی وی، دختر فرمانروای ماد، احداث شده‌اند بر طبق همان اصول طرح پارادیس ایجاد گردیده، به طوری که از نظمی خاص و الگویی مناسب برخوردار و تا زمان اسکندر هم برجای مانده بوده‌اند. واژة پارادئزا در اوستا دو بار به کار برده شده و از دو جزء تشکیل شده است: جزء اول Pairi به معنای پیرامون و دیگری Daeza به معنای انباشتن و دیوار کشیدن، که بر روی هم به معنای درختکاری و گلکاری پیرامون ساختمان می‌باشد. نام دیگر این فضای سبز “باغ” است، واژه‌ای فارسی که در زبان پهلوی نیز به همین شکل Bagh به کار برده شده است. علی‌اکبر دهخدا دربارة واژه پردیس می‌نویسد: پردیس لغتی است مأخوذ از زبان مادی (پارادئزا) به معنی باغ و بستان و از همین لغت است پالیز فارسی و فردوس عربی. در فرهنگ ناظم‌الاطباء نیز باغ چنین تعریف شده است: محوطه‌ای که نوعاً محصور است و در آن گل و ریاحین و اشجار مثمر و سبزی آلات و جز آنها غرس و زراعت می کنند. در کتاب فارسنامه ابن‌بلخی که بین سال های پانصد تا پانصد و ده هجری تألیف شده است، سلسله‌های پیش از اسلام را بنا به روایت قدیم به چهار سلسله به نام پیشوادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان برشمرده است، مؤلف این کتاب، (منوچهر پسر میشخوریار) را که هفتمین پادشاه پیشدادی است نخستین کسی می‌داند که در جهان به احداث باغ و بستان پرداخته و می‌نویسد: آثار او آن است که اول کسی که باغ ساخت او بود و ریاحین گوناگون کی بر کوهسارها و دشت‌ها رسته بود جمع کرد و بکشت و فرمود تا چهار دیوار گرد آن درکشیدند و آن را بوستان نام کرده یعنی معدن بوی ها. یعقوب دانش دوست تعریف تا اندازه زیادی فراگیر در رابطه با (باغ) دارد: باغ جایگاهی است برای استفاده انسان که حاصل ترکیب عناصر معماری، درخت‌کاری، گل‌کاری تزئینی و جلوه آب بوده و در رابطه با سلیقه و فرهنگ مردم و شرایط اقلیمی هر سرزمین شکل گرفته است. تعاریف گوناگونی از باغ ایرانی در عصر حاضر وجود دارد که هر یک دید خاصی در مورد باغ داشته‌اند. مرحوم دکتر محمدکریم پیرنیا، باغ ایرانی را پیوند فرخندة زیبایی و سودمندی می‌نامد. در فرهنگ فارسی امروز، تألیف غلامحسین صدری ‌افشار باغ چنین تعریف شده است: زمین دارای حدودی اختیاری که در آن درختان میوه یا گل کاشته شده است و یا خانه‌ای که دارای حیاط وسیع پرگل و درخت است. مرحوم لطیف ابوالقاسمی نیز تعاریف متعددی از باغ را ارائه نموده است: باغ طبیعتی است برخاسته از ذهن و پرداخته به دست انسان، فضای خرم و رنگینی است، آراسته و پیراسته و تابع شرایط محیط که در شکلیابی آن ذوق، سلیقه، مهارت، فرهنگ و تصمیم انسان نقش اساسی دارد …؛ تعریف دیگر وی از باغ ایرانی چنین است: باغ ایرانی از ترکیب ساده و موزون، رابطة صحیح و استوار، سلسله مراتب حساب شده، منطق عقلائی، نظام هندسی مشخص، آسه‌بندی‌های منظم، خطوط عمود برهم، تخت کرت‌های چهارضلعی، تقسیمات متعادل، گذرگاه های مستقیم با هدف که به گاه نیاز با گشادگی فضایی می‌آمیزند، شبکه مترنم جهت‌دار آب که در فضاهای باز و پوشیده وسعت یافته و به چهرة آسمان و آسمانه لبخند شادمانه می‌‌زنند، تشکیل یافته است. وی باغ ایرانی را اثر هنری زیبا، چند منظوره و عملکردی می‌داند. نویسنده : وحید حیدر نتاج منبع شهرسازی آنلاین

چکیده: باغ ایرانی مجموعه ای هماهنگ و زیبا و آمیختگی خردمندانه،فرحبخش و چشم نواز،آب و گیاه،مسیر،سایه روشن،رنگ،فضا و معماری،برپایه ی هندسه ای متین و آرام شکل می گیرد.ترکیب بصری الهام بخش چنین جمال و کمالی،به حق بر بیشتر هنرهای تصویری و تجسمی ایرانی نقش بسته است و مانند معماری،شعر،نقاشی،موسیقی و سایر آثار هنری ایرانی،درچارچوب سنت و اصول از بدایع و ظرایفی برخوردار است؛ و بر قله وحدت در تنوع،و تنوع در وحدت تکیه داد. در معماری منظر ایرانی مانند معماری ایرانی،هیچ چیز بی مورد (یا تنها برای زیبایی)وجود ندارد.آنچه مفید و لازم است،زیبا عرضه می شود؛و جلوه ای در کمال جمال دارد.معماری منظر با دارا بودن ریشه در طبیعت و جنسیتی متفاوت با معماری،نقش و جایگاهی اساسی در زندگی انسان باستان داشته و توانسته است در کنار کارکردهای متعدد جانبی،با توجه به محیط پیرامون،به مطلوب ساختن فضاهای بیرونی و محیط معماری کهن ایرانی بپردازد.پر واضح است،تعاملات عینیتی - ذهنیتی معماری منظر به عنوان پدیده ای که در محیط خارج شکل می گیرد،مبدع جریانی بوده است که همسان با رشد دیگر جوانب توسعه بشری در ایران،بیانی از روش زندگی،فرهنگ،نیازها و هویت ایران باستان می باشد. در بناهای مناطق گرم و خشک،(خانه های ایرانی) - به عنوان نمونه ای خرد از باغ سازی ایرانی - برای مقابله با گرمای طاقت فرسا و گزند شدید آفتاب سوزان،منظر سازی به مثابه چاره ای برای برقراری شرایط مناسب زیست محیطی کارایی دارد.بدیهی ست چنین راهکاری از دیرباز در ایران زمین مرسوم بوده است. در این راستا پژوهش حاضر به بررسی مفاهیم پایه ای معماری منظر پرداخته و جایگاه آن را در تقسیم بندی هنرها،بیان می کند و سپس با ذکر کارکردهای معماری منظر و بیان نقش اجتماع در این مقوله،ریشه ها و تبلورات معماری منظر ایران باستان و پس از اسلام را با بیان تفصیلی نمونه های جاودانه ی کهن معماری ایرانی و تاکید بر چگونگی استفاده از اصول رایج معماری منظر آن زمان مورد بحث قرار می دهد. مشخصات مقاله:مقاله در 10 صفحه به قلم مهندس پرهام بقایی،مهندس آرین امیرخانی،دکتر علی اکبر تقوایی،دکتر محمدرضا بمانیان،نشریه کتاب ماه هنر بهمن ماه 1387 رهیافتی بر هنر منظره پردازی و باغ سازی ایرانی در دورا.pdf

ایران هر سال ۲ سهمیه ثبت میراث فرهنگی در یونسکو دارد که بر همین اساس در تیر سال ۱۳۹۰ یک میراث طبیعی و یک اثر غیرمنقول را در یونسکو به ثبت جهانی خواهد رساند. باغ های ایرانی همان اثر غیرمنقول است که قرار است درجریان نشست سال آینده این سازمان به ثبت جهانی برسد. تهیه پرونده باغ های ایرانی حدود یک سال و نیم زمان برده است. در این پرونده، ۹ باغ از ۷ استان کشور معرفی شده اند که شامل ارم شیراز، عباس آباد بهشهر، فین کاشان، چهلستون اصفهان، شاهزاده ماهان کرمان، پاسارگاد، پهلوان پور یزد، دولت آباد یزد و اکبریه بیرجند می شود. پرونده ثبت جهانی باغ های ایرانی، مراحل کارشناسی در یونسکو را هم گذرانده است که قطعاً به عنوان سیزدهمین اثر میراث فرهنگی جهانی ایران ثبت می شود. به همین بهانه نگاهی به ویژگی ها و پیشینه باغ های ایرانی داریم. هزاران سال قبل اولین محل های سکونت کم و بیش ثابت در جاهایی به وجود آمدند که انسان های کوچنده شروع به کشت گیاهان کردند و تا وقت برداشت محصول مجبور به توقف در محل بودند. بنابراین اولین کشاورزان برخلاف پیشینیان خود مجبور به پذیرفتن یکجانشینی شدند. در نتیجه کشاورزی و استقرار دائمی که مقدمه احداث باغ و بوستان شدند، تغییری عمده در نحوه زندگی بشر پدید آورد و به نوعی انقلاب عظیم در دوره نوسنگی (دوره پایانی عصر حجر) به وقوع پیوست. ● آب، خاک، درخت پس از توسعه دهکده ها و روستاهای اولیه که ازلحاظ موقعیت جغرافیایی در بهترین زمین های قابل کشت قرار داشتند، دومین انقلاب متحول کننده فرهنگی یعنی پیدایش شهرها و در پی آن شکوفایی تمدن های بزرگ در حوالی رودهای پر آب باستانی و چشمه سارهای بزرگ به وقوع پیوست. به این ترتیب دسترسی به منابع آب از دیر باز تاکنون از مهم ترین عوامل موثر در مکان یابی محل های استقراری بدوی به شمار می آید و شکل گیری نخستین زیستگاه های انسانی پاسخ جدی به این نیاز زیستی ویژه بوده است. این در حالی است که فلات ایران با وجود تمرکز تمدن های اولیه و مشهورش در حواشی رودها به دلیل ویژگی های اکولوژیکی، از منابع آب سطحی مطمئن برخوردار نیست و آب همواره در خشک بوم ایران عنصر کمیاب و عزیزی است که زندگی در این پهنه، سرسختانه بدان وابسته بود. آرایش سفال های پیش از تاریخ در بسیاری از محوطه های باستانی، علاقه شدید به آب، حاصلخیزی و فضاهایی انبوه از درختان و باغ ها را در زندگی مردمان خو گرفته با خشکی کویر و سوزندگی خورشید در این سرزمین کهنسال را گواهی می دهند. عمق نیاز دیرینه به آب و آبادانی به قدری بود که بعدها ایرانیان باستان آب را در کنار ۳ عنصر باد، خاک و آتش مقدس شمرده و به پرستاری و مراقبت از آن پرداختند. این عنصر حیاتی که نقش معنوی خود را در بسیاری از عرصه های زندگی بشر از عصر حجر تاکنون بازی کرده، در پیدایش باغ های تاریخی نیز جایگاه والایی را مختص خویش داشته است.

چكيده امروزه با گذشت زمان و به وجود آمدن تغييرات نامطلوب، نظم و اصالت بسياري از باغهاي تاريخي رو به نابودي است. بسياري از گونه‌هاي گياهي بدون توجه به اقليم و شرايط آب و هوايي درجاي نادرست كاشته شده‌اند و يا در بسياري از موارد، نظام هندسي كلي باغ در اثر بي‌توجهي و تغييرات نامناسب صورت گرفته، از ميان رفته است. به طور كلي در خصوص گونه‌هاي گياهي موجود در باغهاي ايراني اطلاعات كمي موجود است و به اهميت موضوع آنطور كه بايد پرداخته نشده است. شناسايي گونه‌هاي گياهي و نيازهاي محيطي هرگياه، خصوصاً گونه‌هاي نادر قديمي كه بسياري از آنها در معرض خطر نابودي قراردارند، يكي از مهمترين اموري است كه بايد مورد توجه قرارگيرد، تا گونه‌هاي قديمي وبا ارزش از خطر زوال و نابودي حفظ شوند و از ورود گياهان جديد كه هيچ تناسبي با بافت تاريخي ، فرهنگي يك باغ ايراني ندارند، جلوگيري شود. هدف اين مقاله بازشناسي گونه‌‌هاي درختان باغ ايراني به منظور ارتقاء سطح دانسته‌ها در خصوص درختان موجود در يك باغ تاريخي و اهميت آنها است. همچنين شناسايي خواص درختان باغ ايراني و مكان مناسب كاشت آنها با توجه به کارایی هر درخت در آن مکان و نيز نماد شناسي آن در باغ ايراني مورد توجه قرار مي گيرد. در اين مطالعه ابتدا به بررسي كلي نظام كاشت در باغ ايراني به لحاظ كابري، زيبايي، نمادين پرداخته و سپس جدولي براي ساماندهي اطلاعات تحقيق در مورد نظام كاشت درختان باغ ايراني ارائه می شود. واژگان كليدي: باغ ايراني، نظم كاشت، نماد شناسي، درختان باغ ايراني. سارا عليمردانلو / دانشجوي كارشناسي ارشد دانشكده هنر دانشگاه تربيت مدرس / نشریه اینترنتی معماری منظر منابع - ابوضيا، فرهاد.1373. باغ هاي ايراني، مجله آبادي، شماره 15 . - آریانپور، علیرضا. 1365 . پژوهشی در شناخت باغ های ایران و باغ های شیراز. ناشر: فرهنگسرای تهران. - پيرنيا‌، محمدكريم. 1383. آشنایی با معماری اسلامی. تدوين غلامحسين معماريان، تهران . - نیلوفری، پ. 1363 . باغ های ایرانی، جهاد دانشگاهی چاپ اول. - نقی زاده، محمد. درختان مقدس و كهنسال، شماره 24 ماهنامه پيام سبز. - ویلبر، دونالد. 1348. باغ های ایران و کوشک های آن، ترجمه مهین دخت صبا، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران. - فرهنگ مصور نمادهاي سنتي. 1379. ترجمه مليحه كرباسيان ، نشر فرشاد. - نماد ها و نشانه ها. 1366. ترجمه علي صلح جو، انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامي.

طراحی باغ ایرانی را می توان در اصول زیر خلاصه نمود: الف ) سلسله مراتب بر اساس این اصل فضاها و عناصر مختلف بر اساس اهمیت، ارزش کارکردی و بسیاری از عوامل دیگر در کنار هم قرار می گیرند. در طراحی اغلب باغ های ایرانی این اصل به خوبی دیده می شود. سلسه مراتب در باغ ها از سردرورودی یا گاهی میدان و آبنمایی در بیرون باغ (جلوخان) شروع و با گذشتن از هشتی و محور اصلی به کوشک باغ می رسد. این اصل را در ارتفاع، رنگ و اندازه عناصر باغ هم میتوان جستجو کرد. ب)تقارن تقارن یکی از اصول طراحی به شمار می رود که در دوران باستان در بسیاری از بناهای عمومی و مذهبی به کار رفته است. اصل تقارن را می توان کامل ترین شکل تعادل به شمار آورد که علاوه بر جنبه های زیبا شناسی از لحاظ ایستایی نیز همواره مورد توجه بوده است. در باغ های ایرانی به وفور از این اصل استفاده شده است. کوشک های ساخته شده متقارن بوده و بر روی محور یا مرکز تقارن واقع اند. اوج قرینه سازی را می توان در محورهای اصلی دید. در محور اصلی حتی درختان، درختچه ها و گل ها نیز قرینه کاشته شده اند. باغ های مستطیلی بسته به مکان قرار گیری کوشک، یک یا دو محور تقارن و پلان های مربع اغلب چهار محور تقارن دارند. ج ) مرکزیت یکی از امور مهم در ترکیب و سازمان دهی عناصر در بسیاری از فضاهای معماری مرکزیت است و غالبا برای تاکید به مهم ترین قسمت مجموعه مورد استفاده قرارمی گیرد. اصل مرکزیت بیشتر در کوشک ها دیده می‌شود. خصوصا کوشک هایی با طرح هشت بهشت. این اصل در پلان مربع با وجود کوشک در محل تقاطع محور ها، در اوج خود می باشد. د) ریتم به معنی تکرار موزون ساده یا پیچیده یک عنصر یا پدیده در یک اثر هنری است. منظور از تکرار موزون پیچیده، تکرار چند عنصر یا مجموعه به نحوی است که درک روابط و قانونمندی های حاکم بر آنها به مشاهده دقیق و عمیق نیاز دارد. این اصل در مواردی جوابگوی نیاز عملکردی می باشد همچون حجره های یک مدرسه یا کاروانسرا ، وگاهی بر آورده کننده نیاز زیبایی شناختی است از لحاظ بصری منظری ظریف و خوشایند پدید آورد. (سلطان زاده ????) در باغ ایرانی این اصل را می توان در دیواره های حاشیه باغ، دیواره های صفحه بندی حاصل از زمینهای شیب دار و حتی در کفسازی ها مشاهده می شود. ه) استقلال و تشخیص فضاها در معماری ایرانی همه فضاها دارای استقلال و متشخص اند و هیچ فضایی منفی یا مانده از فضای دیگر نیست. این ویژگی که به نظر می رسد گاهی با واقعیت های کارکردی در تعارض باشد از اصول مراعات شده در نمونه‌های ارزشمند معماری ایران است. درباغ ایرانی نیز همه فضاها اعم از ساخته و ساخته نشده ، از خود هویتی به نمایش می گذارند.بطوریکه حتی فاصله میان دو فضای مستقل، خود عرصه ای کامل به شمار می‌آیدکه واجد تعریف ، هویت و عملکرد مستقل می باشد. و)تنوع در وحدت، وحدت در تنوع باغ ایرانی در عین وحدت در خطوط کلی، هندسه و مصالح اجرایی، دارای تنوع فضایی بی نظیری است.تنوع فضایی باغ با تعریف فضاهای مستقل از هم از طریق محدودسازی، تنظیم فاصله دید، بهره گیری از اشکال کامل هندسی، طرح کاشت، ترکیب بندی های متفاوت از گونه های گیاهی، کارکردهای فضایی آب، بهره گیری از مصالح و امثال آن نمود پیدا میکند. محورهای اصلی، محورهای فرعی، کرت‌ها، انواع حوض ها و فضاهای ساخته شده با نوع بسیار زیادی که ارائه می دهند نشان از یک نظم و وحدت سازی در کلیت باغ می دهند. ز)طبیعت گرایی و بهره گیری از منظر فرهنگ ایرانی انسان را جدا از طبیعت نمی بیند بلکه او را همراه باسایر عناصر طبیعت و جزء لا ینفک آن و دل سپردن به طبیعت و استفاده از مناظر طبیعی را علاوه بر اینکه پی بردن به آیات و نشانه های خدا می بیند، موجب حظ بصر و نشاط روان آدمی می داند. از این رو معماری و هنر ایران به شدت طبیعت گراست. این اصل در باغ ایرانی سبب بوجود آمدن فضاهای نیمه باز مانند ایوان و کوشک شده است که حد فاصل و پیوند دهنده فضای طبیعت (حیاط یا منظره باغ) و بخش ساخته شده می باشد. وجود فضای دنج و خلوت و پناه بردن به گوشه طبیعت در باغ ایرانی یک قاعده است، در نتیجه باغ ایرانی فضایی عارفانه و شاعرانه برای تامل به شمار می رود. وجود چشم اندازهای عمیق و باز در محورها و مسیرهای اصلی باغ، عدم وجود موانع بصری و هدف دار بودن این مسیرها (رسیدن به فضای ساخته شده یا یک نشانه بصری) بر طبیعت گرایی بیشتر صحه میگذارد. در نهایت ویژگی های مشترک باغ های ایرانی را می توان این گونه بر شمرد - تقسیم باغ غالبا به چهار بخش - استفاده از خطوط راست در طراحی - وجود یک کوشک یا بنا در مرکز یا بلندترین قسمت باغ - استفاده از یک جوی اصلی - استفاده از استخرهای وسیع به عنوان آینه و زیبایی چشم انداز مقابل کوشک - رابط نزدیک با طبیعت - کاشت درخت میوه در قسمت بزرگی از باغ - فقدان فضای سبز بیهوده و ... منبع

پیگیری پیشنهاد و ابتکار شماری از ایرانیان مقیم ژنو سبب شده است تا طرح ساخت باغ ایرانی به عنوان پارک عمومی جدی تر در دستور ساخت قرار گیرد تا سوییسی ها نیز شاهد نمادی از فرهنگ کهن ایران زمین باشند. روزنامه سوییسی لوتام در مقاله "ژنو دارای باغ پارسی می شود" نوشت: تا پیش از این باغ فرانسوی، انگلیسی و ژاپنی را شنیده بودیم ولی تاکنون چه کسی هوای معطر باغ های پارسی را استشمام کرده است؟ نویسنده این مقاله نوشت: هنگامی که طراحان این ایده در باره باغ ایرانی صحبت می کند، دنیایی از احساسات یعنی صدای آب، آواز بلبل، عطر گل سرخ، طعم انار و ... آفریده می شود. این طرح درست در سال 2007 اندکی پیش از آغاز بحران مالی و اقتصادی اندک اعلام شد و اگر این بحران بوجود نیامده بود ، کلنگ ساخت آن ماه ژوئن امسال زده می شد. پس از ارائه این پیشنهاد، طی کنفرانسی در موزه تاریخ و هنر ژنو جزئیات آن مطرح شد و درباره در اختیار قرار دادن 1900 متر مربع زمین در پارک فرانشیز بحث هائی صورت گرفت. مدیریت فضای سبز شهر ژنو نیز تاکید کرده است اگر هزینه ها از سوی بخش خصوصی تامین شود، از تاسیس باغ ایرانی حمایت می کند. هزینه اجرای این طرح حدود یک میلیون و 280 هزار دلار برآورد می شود که از مالیات استانی و فدرال نیز معاف می باشد. به گفته فعالان این طرح، تاکنون فقط بخش کوچکی از این مبلغ جمع آوری شده است و برای همین از جامعه ایرانیان نیز تقاضای کمک نموده است. طراحان، هدف خود را از این اقدام را ارائه تصویر مثبت و واقعی از ایران عنوان می کنند تا مردم سوییس نیز راغب به حمایت از آن شوند. طرح این باغ از سوی چندین آرشیتکت از ژنو ، تهران و رم ارائه گردیده و در آن به تاریخ و هنر چند هزار ساله ایران نیز توجه شده است. در این مقاله آمده است: ضمنا نام پردیس یا بهشت، از زبان کهن ایران گرفته شده و نشان دهنده تجربه ایرانیان در ساخت باغ می باشد. ما تاثیر فرهنگ ایرانی را در باغ و قصر الکازار در اسپانیا یا در تاج محل در هند شاهدیم . طرح باغ سنتی – ایرانی در ژنو به صورت چهار باغ می باشد که در مرکز آن حوضی قرار دارد و غرفه هایی نیز ، برگرفته از سبک معماری اصفهان در آن باید ساخته شود. "طراحان باغ ایرانی از هم اکنون رویای برگزاری مراسم کنسرت و شعرخوانی را در سر می پروراند زیرا که باغ ایرانی با هنر و صنایع دستی ایران عجین بوده و ما امروز این امر را در فرش های ایرانی و یا مینیاتور آن شاهدیم. منبع: شاسا