بازرسی فنی

[fanous 11130]

امروزه شرکتها با هر ماهیتی که به ثبت رسیده باشند و فعالیت کنند به نوعی با بحث نگهداری و تعمیرات نسبت به دارایی های خود روبرو هستند.هر چند که شرکتهای خدماتی، بازرگانی، پزشکی و یا شرکتهایی با فعالیتهای مشابه ممکن است *1 بطور مستقیم درگیر امور نگهداری و تعمیرات خود نباشند ولی این امر درخصوص شرکتهای تولیدی و صنعتی متفاوت است.

شرکتهای تولیدی و صنعتی در رابطه با مساله نگهداری و تعمیرات تجهیزات خود با سه راهکار مشخص روبرو هستند:

- انجام کلیه امور نگهداری و تعمیرات را خود به عهده بگیرند.

- انجام کلیه امور نگهداری و تعمیرات را به پیمان بگذارند.

- بر اساس ترکیبی از دو روش بالا عمل نمایند.

قاعدتاً راهکار مناسب بر اساس شرائط و ماهیت فعالیتها انتخاب می گردد.ولی فارغ از آنکه کدام رویه اتخاذ می گردد به ساختار و شیرازه ی یک سازمان نگهداری و تعمیرات اشاره می نماییم.

هر سازمان و یا واحد نگهداری و تعمیرات از چهار بازوی اصلی تشکیل می گردد:

- برنامه ریزی

- بازرسی

- روانکاری

- سرویس و تعمیر

فعالیتهای واحد برنامه ریزی مشخص است، *2 بر اساس تجربه و ضرورت در این ساختار فعالیت روانکاری مستقل آمده، *3 سرویس و تعمیرات نیز با هم آمده اند که متناسب با نوع فعالیت به سه زیر گروه مکانیک، برق و ابزاردقیق تقسیم شده و دارای شرح وظائفی مشخص هستند.

لازم به ذکر است که بنا به موقعیت و شرائط ممکن است برخی امور نگهداری و تعمیرات به پیمان گذاشته شود.تعمیرات و گاها بازرسی فنی از آن جمله اند.

در این مقاله قصد بر آن است که به بازرسی بیشتر پرداخته شود.بنا به *4 ماهیت امر بازرسی در نگهداری و تعمیرات،این فعالیت را "بازرسی فنی" می خوانیم.

بازرسی فنی:

همانگونه که اشاره شد، بازرسی فنی یکی از ارکان سازمان نگهداری و تعمیرات است که به دلیل ماهیت آن بعضا در صنایع جنجال بر انگیز می شود.

در ابتدا به شرح وظائف بازرس فنی اشاره می نماییم و سپس سعی خواهیم نمود با طرح سوال و جواب به مسائل پیرامون آن بپردازیم.

وظائف بازرس فنی:

- بازرسی ماشین آلات و تجهیزات مطابق با دستورکارها و دستورالعملهای دوره ای نت و نیز بازرسی های اتفاقی.

- گزارش مشاهدات بازرسی و هرگونه عیب و نقص تجهیزات.

- پیگیری گزارشات تا زمان رفع مشکل.

- بررسی فنی دستورکارهای صادره ی نگهداری و تعمیرات و الصاق دستورالعمل فنی (درصورت نیاز) پیش از ارسال به واحدهای سرویس و تعمیر.

- تایید دستورکارهای سرویس و تعمیر پس از انجام توسط واحدهای مربوطه.

- تهیه گزارشات فنی خاص.(برای مثال تحقیق در خصوص علل خوردگی بیش از حد در مخازن و ....)

- بازرسی اقلام در حال ساخت و تحویل.

- تایید مواد و قطعات فنی خریداری شده پیش از ورود به انبار.

[fanous 11130]

سوال: بازرس فنی چه هنگام اقدام به بازرسی ماشین آلات می نماید؟

جواب:

- در مقاطع زمانی مشخص بر اساس دستورکارهای دوره ای نت.

- بر اساس درخواست های رسیده به واحد نت از سوی بهره بردار.

- جهت فعالیتهای سرویس و تعمیر در حین اجرا و پس از اتمام.

- بازرسی حین ساخت و بازرسی مواد و قطعات خریداری شده.

سوال: با توجه به شرح وظائف بازرسی، بازرس فنی چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

جواب: این مساله کاملا با وضعیت واحد صنعتی مورد نظر و ویژگی ماشین آلات آن ارتباط دارد.غالبا هر چه ماشین آلات و تجهیزات خاص تر و نگهداری و تعمیرات آنها مشکل تر و پرهزینه تر باشد این امر در میزان تخصص و تبحر بازرسان فنی موثر خواهد بود.بطور معمول بازرسی فنی از تخصص هایی در حد تکنسین های مکانیک و برق (و ابزاردقیق) شروع شده و تا حد بازرسان فنی متخصص با تحصیلات تکمیلی (حتی در سطح فوق لیسانس) و تجربه و سابقه کار بالا و بطور اختصاصی ( بازرس جوش، بازرس خوردگی، بازرس ارتعاش سنجی، ابزاردقیق و ....) گسترش می یابد.به هر حال شرح وظائف نشان می دهد که بازرس فنی می بایست از تبحر و تجربه متناسب برخوردار باشد.

سوال: بازرس فنی بر چه مبنایی می تواند نحوه فعالیتهای تعمیر و سرویس انجام شده را تایید ننماید؟

جواب: در صورتی که بازرس فنی پیش از انجام فعالیتهای سرویس و تعمیر دستورالعمل فنی تهیه نموده و به واحد مربوطه ارائه دهد، عملکرد مطابق با دستورالعمل ملاک مقایسه قرار خواهد گرفت.( بعضا بازرس جهت دمونتاژ یک تجهیز در دستورالعمل به استفاده از ابزاری خاص اشاره می نماید و گروه تعمیر مربوطه به آن عمل نمی نماید، عواقب و مشکلات بوجود آمده برای تجهیز، متوجه تعمیرکار بوده و عملکرد او مورد تایید واقع نمی گردد)

در اینجا به چند تجربه در خصوص بازرسی فنی اشاره می نمایم که چندان خارج از بحث نیستند:

- شرکت الف بهره برداری و نگهداری و تعمیرات تعدادی ماشین آلات ویژه را به عهده گرفته بود.واحد نگهداری و تعمیرات این شرکت شامل واحد برنامه ریزی بود که بازرسان فنی در سطح تکنسین مکانیک و برق و گروه روانکاری نیز زیر نظر واحد برنامه ریزی قرار داشتند و واحدهای تعمیرات هر کدام داری سرپرستی مستقل بودند.

بازرس برق گروه در گزارشی اعلام کرده بود که برد الکتریکی در یکی از ماشین ها فاقد پوشش مناسب است و نیاز به پوشش دارد.این گزارش در قالب دستورکار به سرپرست تعمیرات برق انتقال یافت و بازرس مربوطه بنا به وظیفه ای که برای او تعریف شده بود به دلیل عدم انجام کار، متناوبا مورد را به سرپرست تعمیرات گوشزد می نمود. پس از گذشت موعد لازم، و بی نتیجه ماندن پیگیری های مستقیم، مورد را در جلسه ای فنی که در حضور مدیرعامل برگزار شد مطرح نمودم.در ان جلسه از بازرس برق گروه هم خواسته بودم تا حضور داشته باشد.سرپرست گروه تعمیر مربوطه با مطرح شدن موضوع عنوان نمود که ترجیح می دهد نیرو و وقتش را صرف فعالیتهای تعمیر مهم تر نماید تا چنین دستورکارهای کم ارزشی، سپس گلایه نمود که بیشتر دستورکارهای دفتر نت از این قبیل است و خواهان تجدید نظر مدیرعامل نسبت به این موضوع شد.(ایشان به تخصص مهندسی صنایع اعتقادی نداشتند و معتقد بودند که بازرسان هم که دارای تخصص برق و مکانیک هستند بهتر است به جای پر کردن کاغذها (منظور دستورکارهای بازرسی بود) به کمک گروه های تعمیر بشتابند، ضمنا تعمیرات پیش از خرابی و تعمیرات اصلاحی مقدماتی که مانع بروز خرابی بزرگ می شوند را کم ارزش می دانستند و با افتخار به تعمیرات بعد از خرابی و تعمیرات اضطراری عنوان کارهای مهم و پرارزش می دادند!!!!!)

در آن زمان مدتی بود که به دلیل غیاب مسوول ایمنی، ثبت و گزارش حوادث ایمنی را به عهده گرفته بودم.در همان جلسه به استناد آمار، به دفعات آتش سوزی ماشین آلات در مدت زمان اخیر اشاره نمودم و بازرس هم اشاره نمود که به با توجه به فصل بارندگی و به دلیل عدم پوشش و حفاظ مناسب بردهای الکتریکی در ماشین آلات میزان خطر اتصال و آتش سوزی بالا بوده و عدم انجام دستورکار باعث حادثه و خسارات سنگین به ماشین خواهد شد.نتیجه همان شد که انجام دستورکار مربوطه در اولویت کار تعمیرات قرار گرفت!

- در شرکت ب کلیه امور بازرسی فنی را یک شرکت در قالب پیمان و زیر نظر دفتر فنی و واحد نگهداری و تعمیرات انجام می داد.بنا به قرارداد کلیه بازرسان متناسب با جایگاه های بازرسی، می بایست دارای تخصص و سابقه کار بالا می بودند.این امر باعث شده بود که بازرسانی در سطوح علمی و تخصصی بسیار بالا مشغول به کار بوده و متناسب با آن از حقوق و مزایای قابل ملاحظه ای برخوردار گردند.همین موضوع باعث ایجاد حساسیت بین پرسنل داخلی شرکت شده بود.واحدهای تعمیرات به شدت در مقابل بازرسان عکس العمل نشان می دادند و در چند مورد موفق به حذف بازرسان شده بودند.روش آنها به این صورت بود که از میان گزارشات فنی بازرسان، مواردی را پیدا می نمودند که قابلیت فنی بازرس را زیر سوال برده و با گزارش مستقیم به مدیر، خواهان حذف بازرس مربوطه می شدند.با توجه به اعتقاد و حمایت دفتر فنی از گروه بازرسی این مسائل به دفتر نت هم سرایت نموده بود. در همین فضا یک روز مدیر شرکت خواست که به دفترش بروم.سپس در مقام مواخذه دستورکاری را به نشان داد که رئیس واحد ابزار دقیق برایش شرح داده بود "که شرکت برای امر بازرسی این همه هزینه کرده تا چنین دستورکاری حاصل شود؟!!!!"

دستورکار به نشان دهنده فشاری اشاره داشت که خارج از دید بود و باید به ارتفاع پایین تری انتقال داده می شد.آن روز روشن شد که انتقال یک نشان دهنده فشار به ارتفاع پایین تر امری پیش پا افتاده و کم اهمیت نیست و گزارش آن از سوی یک متخصص ابزاردقیق نه تنها دلیل اشتغال او به امور کم اهمیت نیست بلکه نشان دقت و مسوولیت اوست.

[fanous 11130]

شرکت الف برای تشویق پرسنل خود از سرپرستان واحدها درخواست کرده بود تا ماهانه یک نفر از پرسنل خود را با ذکر ویژگی های او معرفی نمایند تا مورد تشویق و تقدیر قرار گیرد.در اولین دوره ی این مراسم یکی از پرسنل واحد نت را که بازرس مکانیک(تکنسین) گروه بود معرفی نمودم و او درنهایت در میان کاندیدها موفق به کسب مقام برتر شد.خاطرم هست در مراسم تقدیر، وقتی مدیر شرکت از او پرسید به نظرت رمز موفقیت یک بازرس در چیست؟ پاسخ داد که من رمز موفقیت یک بازرس را در دوستی با اپراتورها و بهره برداران ماشین آلات می دانم!!!!!! *5 بعد توضیح داد که تمام گزارشات ناب بازرسی و کشفیاتش را مدیون اطلاعاتیست که اپراتورها به او می دادند.

*1 معمولا این شرکتها برای نگهداری و تعمیرات تجهیزات خود ( دستگاه کپی، فکس، رایانه، تجهیزات شبکه و ...) با افراد و یا شرکتهای مرتبط در ارتباطند.

*2 به تجربه دریافته ام که کارایی گروه روانکاری زمانی که مستقل و بطور مستقیم زیر نظر مسوول واحد نت عمل می نمایند بالاتر است، زمانی که امور روانکاری تجهیزات را به پرسنل واحدهای تعمیرات(مکانیک) واگذار می نمایند، با توجه به ماهیت فعالیتهای تعمیرات و نیز مشغله بالای گروه های کاری (خصوصا در صنایع ایران که اکثر فعالیتهای تعمیر اضطراری و بحرانی هستند) توجه و وقت کمتری صرف امور روانکاری می شود.

*3 فعالیتهای سرویس شامل نظافت، تمیزکاری، هواگیری و فعالیتهای مشابه است که بر خلاف ظاهر امر ماهیت فنی دارند.غالبا سرویس ها را بر اساس نوع آنها به گروه های مکانیک، برق و ابزاردقیق واگذار می نمایند و بعضا برخی تمیزکاری ها و نظافت ها را در صورت امکان به پرسنل تولید محول می کنند ولی تاکیدا در اینجا متذکر می شوم که هیچگاه فعالیت سرویسی را به واحدهای خدماتی تخصیص ندهید.

*4 بازرسی فنی در اینجا در مقابل بازرسی در معنای عام آمده.

* 5 این موضوع از تخصص و قابلیت های بازرس فنی نمی کاهد بلکه اشاره به این نکته دارد که بهره بردار مستقیم دستگاه به دلیل کار مداوم و نزدیکی به ماشین، اطلاعات مفیدی از وضعیت ماشین دارد.