استاندارد روانكاران پايه خوراكي

[mim-shimi 25,686]

تا چه حد براي اطمينان از سلامت مواد خوراكي مي بايستي دقت كرد؟ آيا شركتهاي توليدكننده بايد با صرف هر

هزينه اي از آلودگيهاي توليدات خود كه براي مصرف كننده زيان دارد جلوگيري كنند؟ آيا براي رعايت اين موارد حد و مرزي وجود دارد؟ اينها نه فقط سؤالات عادي، بلكه موارد مورد بحث صنايع عرضه كننده محصولات روانكار در همه جهان است. سؤال اصلي اينست: تا چه ميزان براي سازگاري روانكارهاي مورد مصرف در صنايع غذايي بايد حركت و هزينه كرد؟

 

 

سازمان غيرانتفاعي بين المللي NSF در ايالات متحده در هشت سال گذشته يك برنامه جهاني را براي شناسايي روانكارهايي كه در صنايع توليد مواد خوراكي، بهداشتي و دارويي مورد مصرف قرار مي گيرند شروع كرده است. علاوه براستانداردهاي اوليه گروههايH1~ H3 در سال جديد اين سازمان برنامه ديگري را نيز مطابق استانداردهاي جهاني ISO براي ارايه دستورالعمل هاي جديد با اخذ هزينه شروع كرده است. اين سازمان و موافقان آن اعلام كرده اند كه اين برنامه موارد بسيار بيشتري را براي رعايت استاندارد روانكارهاي پايه خوراكي تدوين كرده است. البته مخالفان چنين برنامه اي كه بيشتر توليدكنندگان گريس در اروپا هستند ابراز مي دارند كه اين برنامه فقط موانع جديدي را با صرف هزينه هاي بسيار بر آنها

تحميل خواهد كرد كه صرفاً تغييرات جزيي را در كيفيت و رعايت بهداشت روانكارهاي مورد اشاره بوجود خواهد آورد.

 

طبقه بندي و كنترل روانكارها

بطور كلي توليد كنندگان روانكارها مي بايست كنترل و دقت بسياري را در خصوص ساخت روانكارهاي مورد مصرف در صنايع غذايي بكار گيرند. آنها بايد تضمين كننده سلامت بهداشت توليدات خود باشند. استانداردهاي اين روانكارها بستگي به نوع كاربردشان دارد. به عبارتي ميزان تماس اين روانكارها با مواد خوراكي نوع آنرا مشخص مي كند. طبقه بندي اوليه آنها شامل سه گروه است: گروه اول H1 بوده كه مربوط به صنايع غذايي و توليدكنندگان نوشيدني است. اين استاندارد شامل مواردي است كه ممكنست روانكار بطور اتفاقي با محصول توليد شده تماس مستقيم پيدا كند. بطور مثال بصورت اسپري و يا قطره در زمان ساخت و يا در طول بسته بندي با محصول تماس پيدا كند.

گروه H2 نيز شامل همين صنايع است با اين اختلاف كه اين روانكارها به هيچ عنوان احتمال تماس با محصولات را ندارند. گروه H3 روانكارهايي هستند كه بايد از زنگ زدگي ادوات و ماشين آلات مانند قلابها، جرثقيلها و يا نقاله ها كه در زمان توليد و يا بسته بندي مورد استفاده قرار مي گيرند جلوگيري كرده تا منجر به آلودگي مواد خوراكي نشود.

استانداردهاي ديگري نيز براي روانكارهاي پايه خوراكي وجود دارند كه روانكار مي تواند بصورت بسيار جزيي در مواد خوراكي و يا دارويي وارد شود.

وزارت كشاورزي ايالات متحده استاندارد گروههاي H1، H2، H3 را براي شناسايي انواع محصولات توليدي شركتهاي توليد كننده روانكار بكار گرفت. آنها هر نوع روانكار توليد شده را نمونه برداري، آزمايش و در نهايت براي مصرف كننده نهايي (در صورت صحت) تأييد كردند. براين اساس ليست كاملي از روانكارهاي پايه خوراكي توسط اين سازمان تنظيم و منتشر شده است. اين وزارتخانه در سال1998 ادامه كار را متوقف و سازمان NSF عهده دار ادامه آن شد كه در سال2006 فهرست50 درصدي روانكارهاي گروه H1 را منتشر كرد.

سازمان NSF براي اطمينان بيشتر، برنامه خود را براساس استاندارد ISO 21469 كه توسط سازمان بين المللي استاندارد ژنو GIOS ، در سال2006 تدوين شده بود تنظيم كرد. اين استاندارد بسيار وسيع و كاملتر از H1 است. ISO 21469 شامل الزامات بهداشتي است كه بايد در فرمولاسيون، توليد و توزيع روانكار مورد مصرف در صنايع غذايي، داروسازي، بهداشتي و آرايشي، دخانيات و عرضه كنندگان خوراك احشام رعايت شود. اين گروه شامل تماس مستقيم روانكارها با محصولات در زمان توليد و يا بسته بندي است. در اينجا مجموعه اي از اقدامات لازم براي رعايت اين استاندارد عرضه شده است.

استاندارد در چهار بخش اصلي تقسيم بندي شده است. در مرحله اول متقاضي اطلاعات خود را در خصوص فرمولاسيون و نوع بسته بندي روانكار ساخته شده به سازمان NSF ارايه مي دهد. در مرحله دوم NSF از تجهيزات توليدكننده بازديد به عمل آورده و موارد بهداشتي و روش توليد را مورد ارزيابي قرار داده، محصول توليد شده را با فرمولاسيون كنترل مي كند. در مرحله سوم، ارزياب از نوع روانكار نمونه برداري كرده و روشهاي آزمايش و نوع مواد شيميايي را كه براي اين منظور در آزمايشگاه مورد استفاده قرار مي گيرد بررسي مي كند. نمونه تهيه شده در آزمايشگاه NSF مورد آزمايش قرار مي گيرد. مورد چهارم شامل ارزيابي ريسك است كه در دو قسمت مجزا انجام مي شود. در قسمت اول متقاضي هرگونه ريسك احتمالي در خصوص عدم رعايت استاندارد را در سازمان خود پيش بيني كرده و روشهاي كنترل آنرا ارايه مي دهد. اين بخش شامل مواردي مانند تغيير توليد از يك روانكار غيرپايه خوراكي به خوراكي است. دومين بخش مربوط به آنست كه توليدكننده بايد اطمينان حاصل كند، اين روانكار بطور صحيح مورد استفاده قرار مي گيرد و بايد دستورالعمل هاي نحوه كاربرد آن را دقيقاً ارايه دهد. دليل اين سازمان براي استفاده از استاندارد ISO 21469 آنست كه يك سطح بالاتر ايمني را در اطمينان از سلامت مواد خوراكي مورد مصرف عموم، بوجود آورده است. برنامه وزارت كشاورزي ايالات متحده بيشتر برروي فرمولاسيون تاكيد مي كرد، در صورتي كه NSF برروي رعايت بهداشت توليدات براي مصرف كننده با ارزيابي موارد بهداشتي در زمان ساخت روانكارهاي پايه خوراكي توسط توليدكنندگان تمركز مي كند.

 

استاندارد H1 باقي مي ماند

در زمان تدوين استاندارد جديد توسط سازمان NSF اين تصور پيش آمد كه استاندارد H1 ديگر ادامه نخواهد يافت و كنار گذاشته مي شود. اين موضوع باعث نگراني بسياري از توليدكنندگان روانكار شد و تصور بر آن بود كه عدم ادامه آن منجر به پرداخت هزينه بيشتر به سازمان NSF براي گرفتن تأييديه خواهد شد. شكايات و گله گذاريهاي توليد كنندگان روانكارها در اروپا خصوصاً اعضاي سازمان گريس اروپا، ELGI ، براي اين تصميم گيري بوجود آمد و در نهايت سازمان NSF اعلام كرد كه استاندارد H1 به قوت خود باقي است و ادامه خواهد يافت. اما تعارض به پايان نرسيد و برخي توليدكنندگان روانكار اروپا علي رغم ثبت نام براي تاييد محصولات خود نسبت به گرفتن استاندارد ISO 21469 ابراز نارضايتي

مي كردند. برخي اعضاي ELGI اعلام كردند كه اين استاندارد به مثابه تحميل بار مالي و فشار كاري بيشتر علي رغم تنگناهاي گذشته برآنهاست. آنها ابراز كردند كه بسياري از توليداتشان برطبق استاندارد ISO9000 بوده و توليد روانكارهاي پايه خوراكي، تابع قوانين كاملي مانند HACCP است. اين قوانين براساس ارايه دستورالعمل هاي گروه مهندسي بهداشت و گروه طراحي اروپا EHEDG ، تدوين شده است. ضمناً نيازمنديهاي كنترل كيفي مواد شيميايي جديد شامل ثبت، ارزيابي، تصويب و محدوديتهاي مواد شيميايي تماماً در خصوص ساخت اين نوع روانكارها در اروپا وجود داشته و توسط توليدكنندگان رعايت مي شود. يكي از اعضاي ELGI اعلام كرد كه ما در حال حاضر بايد بسياري از موارد بهداشتي، ايمني و نيازهاي كيفي را علاوه برآنچه كه بوده بردوش بگيريم و رعايت تمام اين قوانين بسيار دشوار است.

هزينه تاييد استاندارد و صدور گواهينامه براي روانكارهاي پايه خوراكي كه سازمان NSF در خواست كرده معادل1000 دلار براي هرنوع روانكار است. اين موضوع مورد اعتراض بسياري از توليدكنندگان قرار گرفته، زيرا تعداد آنها بالغ بر5500 نوع است. بسياري از سازمانها آنرا تحميلي به خود دانسته و بيشتر جنبه انتفاعي را هدف سازمان ذكر كرده اند. در جاي ديگر اين سازمان هزينه ارزيابي اين نوع روانكارها را بيشتر از مبلغ ياد شده اعلام كرده و اعتراض آنان را غيرموجه مي داند. در هرصورت صدور گواهينامه براي هرنوع محصول منوط به تاييد سازمان NSF با پرداخت هزينه آنست. مشخص است كه اين هزينه نمي تواند براي هركالا يكسان باشد و براي هرمحصول متفاوت است. برخي آنرا در حدود500 دلار برآورد كرده اند.

استاندارد روانكارهاي پايه خوراكي كه براي رعايت بهداشت و سلامتي توليدات خوراكي، دارويي، بهداشتي و نظاير آن تدوين شده، طيف وسيعي را به خود اختصاص داده و شركتهاي توليد كننده مجبور به اجرا و پرداخت هزينه هاي گرفتن گواهينامه كيفيت آنها هستند.