واکسیناسیون پرندگان بر علیه بیماری آبله

[masi eng 47,042]

معرفی :

 

آبله از بیماریهای ویروسی معمول در طیور صنعتی ( مرغها و بوقلمونها ) میباشد که در سایر پرندگان ( پرندگان وحشی ) نیز مشاهده میشود . 232 رده و بطور تقریبی ، 9000 گونه از پرندگان نوعی بیماری طبیعی با ویروس آبله را دارند . اهمیت دیگر این بیماری ، ضایعات اقتصادی آن میباشد . بیماری فوق سبب قطع تولید تخم مرغ و همچنین بروز تلفات میشود . آبله نوعی بیماری ویروسی است که به کندی منتشر شده و سبب بروز ضایعات پوستی پیش رونده ندولار در نواحی بدون پر بدن میشود . ضایعات پیشرونده Fibrino – Necrotic بخشهای فوقانی مجاری تنفسی ، دهان و مری نیز در فرم دیفتریتیک بیماری مشاهده میشود . از سوی دیگر ، نوعی عفونت سیستمیک همزمان نیز ممکن است روی دهد .

 

اثرات اقتصادی :

 

بروز تلفات در گله های پرورش طیور ، نشان دهنده فرم جلدی خفیف بیماری است . میزان وقوع این نوع بیماری بطور معمول پائین است . به هر حال میزان وقوع بیماری آبله در صورتیکه از نوع دیفتریتیک باشد ، با سایر بیماریها ترکیب شود یا شرایط محیطی نامناسب باشد ، بیشتر خواهد شد . فرم سیستمیک این بیماری در قناریها ، سبب مرگ و میر بالا میشود .

 

اثرات بیماری آبله بر سلامت عمومی :

 

آبله پرندگان ، تاثیری بر سلامت عمومی ندارد . این ویروس ، سبب بروز بیماری در گونه های مختلف پستانداران نمیشود . این در حالیست که نوعی ویروس آبله جداشده از کرگدن که توسط Mayr و Mahnel جدا شده است ، بعنوان ویروس آبله ماکیان ( FPV ) شناسایی شد . بدلیل آرایش ژنتیکی و مقاومت ذاتی ، FPV در طیور پرورشی بصورت زخم باقی مانده و به منبع بیماری در طیور جوان حساس تبدیل میشود . تکرار شدیدتر این بیماری ممکن است بدلیل ارتباط بسیار زیاد جوجه ها با یکدیگر باشد . این حالت بخصوص در کمپلکس های بزرگ پرورش طیور که واجد سالنهایی با سنین متفاوت میباشند ، مشاهده میگردد . چنین شرایطی ، انتقال بیماری از طریق هوا به پرندگان را مقدور میسازد . این درحالیست که ارتباط نزدیک و همچنین سالنهای پاکسازی نشده ، شانس انتشار بیماری را افزایش میدهد .

 

 

 

انواع واکسن :

 

واکسنهای ویروسی زنده برای ایمن سازی پرندگان برعلیه آبله استفاده میشوند . واکسنهای آبله ماکیان و کبوتران بصورت روزمره برای واکسیناسیون مرغها و بوقلمونها در نواحی آندمیک استفاده می گردند . واکسن فوق بایستی حاوی حداقل غلظت 10⁵ EID₅₀ / ml باشد .

 

فراهم نمودن غلظت فوق در جهت دستیابی به ایمنی مناسب میباشد . واکسنهای با منشا جنینی آبله ماکیان و کبوتران ، از CAM جوجه های بیمار فراهم میشود . از سوی دیگر ، واکسن FPV نیز از کشت فیبروبلاست جنین جوجه های بیمار بدست می آید .

 

موفقیت برنامه واکسیناسیون صورت پذیرفته ، به شرایط فراهم شده بستگی دارد . اساسا واکسیناسیون ، فرم ملایمی از بیماری را تولید میکند . گله ایی که با سایر بیماریها درگیر میباشد و یا در شرایط بدی قرار دارد ، نبایستی واکسینه شود . توجه داشته باشید که تمامی پرندگان موجود در یک سالن را طی یک روز واکسینه نمائید . درصورتیکه گله ایی به بیماری آبله دچار شود ، پرندگان بیمار نشده بایستی واکسینه شوند . توجه داشته باشید که ویال واکسن را بایستی اندکی قبل از استفاده باز نمود . از سوی دیگر ، تمامی محتویات ویال را بایستی ظرف مدت دو ساعت مصرف نمود . پس از آماده سازی واکسن نیز واکسیناتورها باید دستان خود را بخوبی بشویند . واکسن فوق را تنها بایستی در محلهای مشخص بکار برد و از تماس واکسن با سایر قسمتهای بدن پرنده ، وسایل و تجهیزات مورد استفاده اجتناب گردد . تمامی تجهیزات آلوده شده ، واکسنهای استفاده نشده ، ویال های خالی و ... را بایستی پس از واکسیناسیون سوزاند . هیچیک از واکسنهای تهیه شده را نبایستی بعدها استفاده نمود .

 

واکسن آبله ماکیان :

 

درصورتیکه از این واکسن ( FPV ) بصورت مناسب استفاده نگردد ، احتمال تولید بیماری آبله در گله واکسینه شده وجود خواهد داشت . واکسن آبله ملکیان را بروش Wing Web و در چهار هفتگی زندگی استفاده می کنند . واکسیناسیون پولت ها نیز یک تا دو ماه قبل از آعاز تولید تخم مرغ صورت میپذیرد . پرندگانی که برای تولید در سال دوم نگهداری میشوند نیز دوباره واکسینه میشوند . توجه داشته باشید که واکسن را نبایستی در حین دوره تخمگذاری پرندگان استفاده نمود . این در حالیست که واکسنهای رقیق FPV با منشا کشت سلولی را میتوان در ترکیب با واکسن بیماری مارک در جوجه های جوان یکروزه استفاده نمود . Mayer و Danner در آلمان ، واکسیناسیون دهانی موثر با واکسن رقیق کشت سلولی را گزارش داده اند . ایمنی ناشی از واکسیناسیون داخل عضلانی ، فولیکول پر ، دهانی و جاری داخل بینی توسط Sharma مورد ارزیابی قرار گرفت . نتایج حاصله ، حاکی از حفاظت بالای پنجاه درصد روش دهانی و 80 تا 100 درصد سایر روشها بود . Nagy و همکاران تحقیقاتی را در مورد واکسیناسیون جوجه های یکروزه بعمل آوردند . این محققین بیان نمودند که جوجه های یکروزه را میتوان با استفاده از روش آب آشامیدنی برعلیه بیماری آبله ماکیان واکسینه نمود . در این حالت ، واکسن فوق بایستی حاوی غلظت مناسبی از ویروس باشد ( 10⁶ کشت سلولی به ازای هر میلی لیتر ) .

 

بوقلمونها را نیز میتوان با استفاده از روش Wing Web واکسینه نمود . ولی ممکن است سبب انتشار ویروس واکسن در ناحیه سر این پرنده شود . به همین دلیل ، ناحیه انتخابی برای واکسیناسیون این پرنده ، ران پا میباشد . نوبت نخست واکسیناسیون این پرنده بر علیه بیماری آبله ، 2 تا 3 ماهگی اجرا میشود . این در حالیست که مرغ مادر بوقلمون را بایستی قبل از آغاز تولید ، بار دیگر واکسینه نمود .

 

تکرار واکسیناسیون طی دوره های زمانی سه تا چهار ماهه واجد مزایایی میباشد که به سطوح خطر بستگی دارد . توجه داشته باشید که واکسن آبله ماکیان را نبایستی در کبوتران بکار برد .

 

شیوع این بیماری در گله های واکسینه شده با واکسنهای آبله ماکیان یا کبوتران در ایالات متحده ، بیانگر عدم توانایی این واکسنها در ایجاد ایمنی مناسب میباشد . در اکثر موارد ، واکسنهای آبله کبوتران و ماکیان را با هم مخلوط نموده و در گله ها استفاده میکنند .

 

واکسن آبله کبوتران :

 

این واکسن ، حاوی ویروس زنده طبیعی رقیق نشده آبله کبوتر میباشد . استفاده نامناسب از این نوع واکسن میتواند سبب بروز واکنشهای متعددی در پرنده شود . ویروس موجود در این واکسن ، بیماری زایی کمتری را برای مرغها و بوقلمونها خواهد داشت . این واکسن را میتوان در هر سنی و حتی با استفاده از روش Wing Web استفاده نمود . عموما واکسن فوق را در سن 4 هفتگی و همچنین ، یک ماه پیش از شروع تولید بکار می برند . از سوی دیگر ، پرندگانی که برای دومین سال تولید ، نگهداری میشوند ، بایستی دوباره واکسینه گردند .

 

بوقلمونها را میتوان در هر سنی و با استفاده از روش Wing Web یا تزریق داخل ران واکسینه نمود . در صورت نیاز ، پولتهای یکروزه را نیز میتوان واکسینه نمود اما پیشنهاد میشود که تا سن 8 هفتگی منتظر ماند زیرا در این سن ، پاسخ ایمنی بهتری حاصل میشود . نیاز به واکسیناسیون مجدد ، را میتوان در خلال دوره رشد بررسی نمود . این درحالیست که واکسیناسیون مجدد بوقلمونهای مادر ، ضروری است .

 

کبوتران را میتوان با استفاده از روش Wing Web با فولیکول پر واکسینه نمود . اما عموما از روش فولیکول پر استفاده نمیشود . گزارشهایی نیز مبنی بر وجود تفاوتهایی در ایمن سازی واکسنهای مختلف آبله کبوتران منتشر شده است .

 

واکسن آبله قناری :

 

واکسن تهیه شده از ویروس رقیق شده آبله قناری ، بصورت تجربی مورد ارزیابی قرار گرفته است . نوعی واکسن اصلاح شده آبله قناری در ایالات متحده ساخته شده است که بصورت تجاری در دسترس میباشد . پیشنهاد میشود پرندگانی که تازه بالغ شده اند واکسینه شوند . همچنین ، هر 6 تا 12 ماه یکبار و 4 ماه قبل از آغاز تخمگذاری بایستی از واکسیناسیون تقویتی بهره برد .

 

واکسن آبله بلدرچین :

 

نوعی واکسن آبله بلدرچین وجود دارد که بصورت تجاری قابل تهیه میباشد . به نظر نمی رسد که واکسن فوق ، ایمنی مناسبی را در برابر FPV فراهم نماید . واکسن آبله بوقلمون :

 

نوعی واکسن زنده رقیق نشده را بصورت تجاری فراهم نموده اند که در دسترس میباشد . این نوع واکسن ، توانایی حفاظت پرنده در برابر ویروسهای آبله کبوتر ، بلدرچین یا ماکیان را ندارد .

 

تاثیرات واکسن :

 

در جهت بررسی میزان اثرات واکسن ، 7 تا 10 روز پس از واکسیناسیون ، بایستی گله را مورد ارزیابی قرار داد . تورم پوست یا وجود زخم در ناحیه واکسینه شده ، گواه موفقیت آمیز بودن عملیات واکسیناسیون است . در حالت عادی ، ایمنی ناشی از واکسن ، 10 تا 14 روز پس از واکسیناسیون ، حاصل میگردد . این درحالیست که اکثر پرندگان واکسینه شده بایستی تاثیرات واکسن را بروز دهند . در گله های بزرگ ، حداقل 10 درصد از پرندگان را به منظور ارزیابی عملیات واکسیناسیون ، بایستی مورد بررسی قرار داد .

 

دلایلی چون :

 

 

ü استفاده از واکسن در پرندگان ایمن .

 

ü استفاده از واکسنهای غیرموثر و فاقد کیفیت ( پس از تاریخ انقضاء و ... ) .

 

ü استفاده نامناسب از واکسن .

 

سبب شکست عملیات واکسیناسیون برعلیه بیماری آبله میشنود . واکسیناسیون پیشگیرانه :

 

ایمن نمودن پرندگان در برابر بیماری آبله با واکسینه نمودن آنها قبل از بروز بیماری ، بدست می آید .بطور معمول ، این نوع واکسیناسیون در نواحی که بیماری در فصول زمستان و پائیز روی میدهد در خلال بهار و تابستان انجام میشود .

 

به هرحال در کمپلکس های بزرگ پرورش طیور چندسنی و همچنین در آب و هوای گرمسیری که امکان بروز بیماری در تمامی سال وجود دارد ، استفاده از واکسیناسیون ، هر زمان که از بروز بیماری پیشگیری نماید ، توصیه میشود .

 

بطور کلی واکسیناسیون برعلیه FPV را تحت سه حالت میتوان مدیریت نمود :

 

 

الف ) زمانیکه گله ایی در سال گذشته با آبله درگیر بوده است ، تمامی پرندگان جوان تازه تولید شده یا منتقل شده از سایر مزارع را بایستی واکسینه نمود .

 

ب ) درصورتیکه گله ایی در سال گذشته با آبله درگیر بوده است و واکسن با آبله کبوتر استفاده شده است ، پرندگان را بایستی با واکسن آبله ماکیان واکسینه نمود زیرا ایمنی حاصل از واکسیناسیون با واکسن آبله کبوتران پایدار نبوده و طول مدت اثر آن کم است .

 

ج ) در نواحی که آبله شایع است ، برای پیشگیری از بروز این بیماری ، بایستی از واکسن آبله ماکیان بهره برد .

 

واکسیناسیون داخل جنینی :

 

استفاده از واکسنهای FPV در جنین 18 روزه مرغ ، نتایج دلگرم کننده ایی داشته است . لازم به ذکر است که استفاده از واکسیناسیون داخل جنینی ، هزینه واکسیناسیون و استرسهای مرتبط با گرفتن پرنده را بصورت چشمگیری کاهش داده است . منبع :

 

Disease Of Poultry , 11^Th Edition . توجه :

 

منتشر شده در شماره 49 ماهنامه دنیای کشت و صنعت .

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام