رفتن به مطلب

کاشت داشت و برداشت گندم


shirin.agro

ارسال های توصیه شده

[h=2]مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 4[/h]

تعيين بهترين زمان مصرف و دفعات تقسيط كود ازته در گندم آبي توسط محققان مؤسسه تحقيقات خاك و آب طي سال هاي متمادي در نقاط مختلف كشور را انجام گرفته است كه نتايج آنها به شرح زير توصيه مي گردد:

١- مقدار كود ازته توصيه شده جدول ١ در خاك هاي سبك ( شني ) حداقل سه بار و يا چهار بار و در خاك هاي سنگين ( رسي ) دو تا سه بار انجام گيرد. و بهترين زمان كود پاشي قبل از كاشت ، بعد از پنجه كامل و مراحل اوليه ساقه رفتن و ظهور خوشه مي باشد.

٢- فراهم بودن ذخيره اي از ازت براي گندم بعد از ظهور خوشه ، راهي براي افزايش پروتئين دانه مي گردد، بدون اينكه نياز به مصرف دير هنگام ازت (مرحله ٧تا ١٠با مقياس فيكس معادل ظهور تاج برگ تا غلاف بستن ) به همان اندازه كه براي پروتئين دانه گندم مفيد است براي عملكرد نيز سودمند مي باشد. كوك (١٩٩١) نشان داده است در كشت فارياب كه تمامي ازت يكجا قبل از كاشت مصرف مي گردد اگر لازم باشد ميزان پروتئين دانه گندم سخت زمستانه را به ٢/١١ درصد برسانند، به

١٩٠كيلوگرم ازت در هكتار نياز خواهد بود. براي اينكه درصد پروتئين دانه گندم را به ٥/١٢ درصد رساند ( حداقل پروتئين گندم نان ) به ٣٣٥ كيلوگرم ازت در هكتار نياز است . در حالي كه با رعايت زمان مصرف ، چنانچه ١٨٠كيلوگرم ازت در هكتار قبل از كاشت و ٤٥ كيلوگرم ازت در هكتار بعد از خوشه مصرف گردد، بيشترين عملكرد پروتئين (٥/١٢درصد ) به دست مي آيد . در آزمايش هاي انجام گرفته در نقاط مختلف كشور از جمله در خوزستان ، تقسيط چهار باركود ازت مورد نياز گندم در طول دوره رشد كه مصرف
آن در زمان ظهور خوشه و در مرحله گرده افشاني صورت گرفته است ، منجر به عملكرد بيشتر و ميزان پروتئين دانه گندم گرديده است ( خادمي١٣٧٧) . در آزمايش هاي لطف اللهي و همكاران (١٣٧٦) در

 

استراليا، مصرف ازت در شروع مراحل زايشي ، پروتئين دانه گندم را افزايش داده است .

جدول ١- مقدار كود ازته مصرفي براي توليد حداكثرآيي در كشور

نوع خاك

عملكرد دانه

( كيلوگرم در هكتار )

كوداوره

( كيلوگرم در هكتار )

ملاحضات

سبك

6000

500-300

400-300

تعداد دفعات تقسيط كودهاي ازته در خاك هاي شني بايستي به مراتب بيشتر از خاك هاي سنگين باشد.

متوسط

8000

300-200

200-150

سنگين

8000

400-300

250-150

*توصيه كودي براي حالتي است كه كشت سال قبل غلات ، ذرت ، چغندرقندو ساير سبزيجاتي باشند كه اوره كمتر از 200كيلوگرم در هكتار مصرف كرده و باقي مانده آنها از زمين خارج شده باشد.

** توصيه كودي براي حالتي است كه كشت سال قبل سويا، يونجه، شبدر، و يا هر نوعي محصولي باشد كه مقدار آلي زياد دريافت كرده و يا بيش از 450كيلوگرم در هكتار كود مصرف كرده باشد.

 

٣- در شرايطي كه لازم است كود ازت در چندين نوبت مصرف شود و همچنين در زماني كه به علت بلندي بوته هاي گندم مصرف كود به صورت جامد و با استفاده از ماشين آلات در مزرعه مقدور نباشد ، مصرف آن از

طريق آب آبياري و نيز محلول پاشي بسيار سودآور خواهد بود. ضمن اينكه اين روش هدر روي
ازت را از طريق تصعيد ، آبشويي و تثبيت در شكل هاي كمتر قابل دسترس كاهش مي دهد . تحقيقات متعدد نشان داده است كه مصرف اوره از طريق آب آبياري منجر به صرفه جويي و سودآوري بيشتري گرديده است و نيز در مصرف كود با آب آبياري ، هزينه كارگري بسيار كمتر از مصرف كود به طريق جامد بوده است . در آزمايش هاي

لطف اللهي و همكاران (١٣٧٧) محلول پاشي گندم با كود ازته ، درصد پروتئين را در مقايسه با شاهد به طور چشمگيري افزايش داد و در سال

زراعي ٧٦- ١٣٧٥ نيز محلول پاشي كود ازته همراه با سم فنيتريتون درصد پروتئين دانه را به خصوص در استان فارس به طور چشمگيري افزايش داده است.

در آزمايش هاي انجام گرفته در بخش خاك و آب خوزستان ، بين دو روش مصرف كود ازته به روش جامد و محلول در آب آبياري ، علي رغم تأثير معني دار بر بعضي از اجزا عملكرد ، تفاوت معني داري بر عملكرد دانه مشاهده نگرديد. بنابراين مصرف كود ازته در مراحل بعد از ظهور خوشه در شرايطي كه بوته هاي گندم بلند مي باشند به عنوان جايگزين با روش جامد توصيه شده است .

٤- به دليل فقر مواد آلي در خاك هاي زراعي بهتر است حدالامكان از كودهاي آلي نظير كود مرغي ، كود سبز استفاده شود.

 

منابع مورد استفاده :

1
- خادمي ، زهرا . 1377 . بررسي تأثير زمان مصرف تقسيط كود ازت بر عملكرد و درصد پروتئين گندم . نشريه علمي پژوهشي خاك و آب ، مؤسسه تحقيقات خاك و آب ، جلد 12، شماره 5، سازمان تات، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .

2- سيادت ، حميد و سعيد سعادت بروجني . 1377. بررسي رشد و توليد گندم در شرايط شور در مزارع كشاورزان مجله علمي پژوهشي خاك و آب ، جلد 12شماره 4. ص 25-15. مؤسسه تحقيقات خاك و آب ، سازمان تات ، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .

3- لطف اللهي ، محمد و محمدجعفر ملكوتي . 1376. كاهش مصرف كود ازته و افزايش پروتئين دانه گندم از طريق محلول پاشي ، اولين گردهمايي ملي كاهش مصرف سموم و استفاده بهينه از كود هاي شيميايي در كشاورزي ( خلاصه مقالات )، وزارت كشاورزي ، كرج ، ايران

 

 

4- ملكوتي ، محمد جعفر . 1375. كشاورزي پايدار و افزايش عملكرد با بهينه سازي مصرف كود در كشور . شورايعالي سياستگذاري كاهش مصرف سموم و استفاده بهينه از كودهاي شميايي ، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .

5- Dorudi, M. S., H. Siadat , and M. J. Abedi. 1999.
Interaction

 

Effects of k, N, and salinity on yield and nutrient contents of wheat.

 

Proceeding F.S. International Symposium on Balanced Fertilization and Crop Response to potassium . SWRI. IPI. Tehran, Iran.

5- سدري ، محمد حسين و محمد جعفر ملكوتي . 1377. بررسي تاثير مصرف آهن ، روي و مس در بهبود خصوصيات كمي و كيفي گندم آبي . نشريه علمي پژوهشي موسسه تحقيقات خاك و آب ، جلد 12 شماره 5، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .

6- ضيائيان ، عبدالحسين . 1378. تعيين حد بحراني عناصر كم مصرف و نقش آنها در افزايش عملكرد و غني سازي گندم در خاك هاي شديداً آهكي استان فارس . پايان نامه دكتري ، گروه خاكشناسي دانشگاه آزاد اسلامي ، تهران ، ايران .

 

لینک به دیدگاه

[h=2]عوامل موثر بر سبز شدن بذور گندم[/h]

يكي از مشكلات كشاورزان در فرايند كشت گندم، عدم يكنواختي در سبز شدن بذور و استقرار بوته هاي گندم به تعداد مناسب در واحد سطح مي باشد.با استقرار گياهچه هاي گندم در تراكم مناسب در واحد سطح ضمن افزايش عملکرد،مصرف نهاده ها از قبيل كود و سم، گندم به حداكثر ظرفيت توليدي خودنيز مي رسد.عدم آگاهي كشاورزان از تاثير عوامل مختلف در رسيدن به سبز يكنواخت موجب تكرار اين مشكل در هر سال مي شود.

عوامل ذيل در استقرار و تراكم مناسب گياهچه هاي گندم دخالت دارند.

١- ميزان مصرف بذر

عوامل محيطي و ويژگيهاي رقم بر ميزان مصرف بذر تاثير مي گذارند. ويژگي هاي رقم گندم مانند وزن هزار دانه ، ارتفاع بوته ، خوابيدگي ( ورس ) ،قدرت پنجه زني ، درصد جوانه زني و سرعت رويش بذور از عوامل تعيين كننده ميزان مصرف بذر در هر هكتار هستند.

دانه هاي سبك در هر واحد وزن، تعداد دانه بيشتري نسبت به دانه هاي سنگين دارند و هر چه وزن هزار دانه گندم كمتر باشد از نظر وزني ميزان مصرف بذر كاهش مي يابد.

افزايش ارتفاع بوته و حساسيت به خوابيدگي موجب كاهش مصرف بذر در هر هكتار مي شود. هر چه درصد جوانه زني بذر و قدرت پنجه زني آن بيشتر باشد مي توان ميزان بذر كمتري مصرف نمود.

عوامل محيطي مانند رطوبت، حاصلخيزي خاك و علف هاي هرز در تعيين ميزان مصرف بذر موثر هستند. در خاك هاي مناطق ديم و كم باران وبا حاصلخيزي ضعيف، براي كاهش رقابت بين بوته هاي گندم در جذب آب و غذا، بذر را به مقدار كمتر مصرف مي كنند.

ميزان مصرف بذر ممكن است در شرايط دير كاشت و تراكم زياد علف هرز افزايش يابد.

٢-عمق كاشت

( دماي مطلوب و رطوبت كافي ) لازمه جوانه زني بذور و سبز شدن گياهچه هاي گندم مي باشند . در كشت هاي سطحي و كم عمق جوانه زني بذور گندم دچار نوسان هاي شديد رطوبت و دما مي شوند.

ويژگي هاي بذر و عوامل محيطي نيز در تعيين عمق كاشت بذر گندم تاثير مي گذارند. ويژگي هاي بذر گندم مانند اندازه بذر ،مقدار پروتئين بذر ، طول كلئوپتيل و سرعت سبز شدن بذر در تعيين عمق كشت مطلوب موثرند. در ارقام پاكوتاه و نيمه پا كوتاه طول كلئوپتيل نسبت به ارقام پابلند كمتر مي باشد. هر چه طول كلئوپتيل رقم گندم كوتاهتر باشد، عمق كاشت بذر گندم كمتر مي گردد. در كشت عميق تر، بذر هاي درشت و بزرگ سريع تر از بذر هاي كوچك سبز مي شوند. افزايش مقدار پروتئين بذر موجب رشد سريع تراندام گياهچه بذر پس از جوانه زني مي گردد. بذررا در خاك هاي سبك نسبت به خاك هاي سنگين عميق تر مي كارند. در مناطق ديم كاري و كم باران بذر را نسبت به مناطق پر باران وآبي در عمق بيشتر قرار مي دهند.

٣- تاريخ كاشت

مهمترين معيار براي تعيين زمان كاشت مطلوب گندم، عملكرد دانه مي باشد. در تاريخ كاشت مطلوب، دما و رطوبت براي جوانه زني بذر مناسب است و در نتيجه باعث افزايش جوانه زني، قدرت گياهچه و گسترش ريشه دهي در تمام ارقام گندم مي شود. در كشت به موقع پنجه زني و اجزاء عملكرد دانه گندم افزايش مي يابد. در كشت زود هنگام، خاك خشك و رطوبت كمتري دارد و دماي خاك نيز بالا مي باشد اما در شرايط دير كاشت، خاك سرد و شرايط براي جوانه زني و سبز شدن آن نامساعد است . در هر دو حالت تلفات بذر و مرگ گياهچه افزايش مي يابد .

دما و رطوبت از عوامل محيطي بسيار موثر در تعيين زمان كاشت گندم مي باشند. براي جبران تلفات بذر و مرگ گياهچه در كشت دير هنگام ميزان مصرف بذر را افزايش مي دهند.

٤-تماس بذر با خاك

بذر گندم در صورت تماس كامل با خاك، سرعت جوانه زني و استقرار گياهچه آن افزايش مي يابد. عمليات خاك ورزي ثانويه ، تاثير زيادي بر تماس بذر با خاك دارد. هر چه اندازه كلوخه هاي خاك بزرگتر و فاصله آنها از هم بيشتر باشد امكان تماس بذر با خاك كاهش مي يابد و در نتيجه سرعت جوانه زني بذر كمتر شده و احتمال تلف شدن بذر وجود دارد.

٥
- تماس بذر با كودهاي شيميايي

تعدادي از كودهاي شيميايي قدرت زيادي در جذب رطوبت خاك دارند و اگر اين نوع كودها در كشت خطي در كنار بذر ها قرار گيرند، مي توانند سرعت جوانه زني بذر را كاهش دهند. در شرايط خاك خشك و قليائي، خسارت كودها در تماس با بذر ضمن از بين بردن قدرت جوانه زني بذر ها، موجب خشك شدن گياهچه هاي گندم نيز مي شوند.

٦
-پوشش دادن بذور گندم با كودها و سموم شيميايي

براي كنترل حشرات خاك زي و بيماريهاي گندم و تغذيه اوليه گياهچه ،بذور گندم را با سموم حشره كش و قارچكش و كودهاي شيميايي پودري پوشش مي دهند . اين مواد پوششي بر قدرت و سرعت جوانه زني بذر تاثير مي گذارند. در شرايط خاك گرم وخشك اين مواد سرعت جوانه زني و قدرت رويش بذر را كاهش مي دهند . غلظت زياد اين مواد و غير يكنواختي در پوشش دادن بذر مي تواند موجب تلف شدن بذر هاي گندم گردد.

٧
- سله بندي سطح خاك

پس از كاشت گندم، وقوع بارندگي ها موجب تشكيل سله در سطح خاك مي شوند. ضخامت اين سله بر سرعت رويش و استقرار گياهچه هاي گندم تاثير مي گذارد. هر چه ضخامت اين سله افزايش يابد، سبز شدن بوته هاي گندم را با دشواري مواجه مي سازد. مقدار زياد رس و لاي و كاهش ماده آلي موجب تشكيل سله هاي ضخيم در خاك مي شوند.

٨
- آفات حشرات خاك زي

تعدادي از آفات گندم از قبيل كرم مفتولي ، كرم سوسك سياه ، كرم سوسك قهوه اي و غيره با تغذيه از بذرو ريشه گياهچه گندم موجب كاهش تراكم بوته هاي گندم در سطح مزرعه مي شوند.

٩
- بيماريهاي گندم

برخي از عوامل بيماريزاي گندم موجب پوسيدگي بذر و ريشه مي شوند. در صورت عدم ضد عفوني بذور گندم با قارچكش هاي مناسب تلفات بذر و كاهش تراكم بوته در سطح مزرعه افزايش مي يابد.

١٠
- نفوذ پذيري خاك

هرچه بافت خاك سنگين تر باشد، نفوذ پذيري آب و هوا به داخل خاك كاهش مي يابد. وقوع بارندگي ها پس از كاشت و در مراحل اوليه استقرار گياهچه ها، حالت ماندآبي بوجود مي آورد و در نتيجه بذور گندم و گياهچه ها دچار خفگي شده و از بين مي روند.

١١
- رقابت علف هاي هرز

در برخي سال ها در مراحل سبز شدن بذور گندم به علت وقوع بارندگي ها، علف هاي هرز با تراكم زيادي در سطح مزرعه گندم سبز مي شوند و در نتيجه در اثر رقابت بين علف هاي هرز با گياهچه گندم در جذب آب و غذا، قدرت و توان گياهچه هاي گندم در برابر شرايط نامساعد محيطي كاهش يافته و در نهايت موجب از بين رفتن آنها مي شوند.

با اجراي صحيح عمليات كشت و در نظر گرفتن تمام جوانب امر مي توان در سطح مزرعه تراكم يكنواخت از بوته هاي گندم بدست آورد . عدم توجه به هر يك از موارد ذكر شده در فوق، مزرعه گندم را در يك شرايط رويش غير يكنواخت و نامتقارن قرار مي دهد.

لینک به دیدگاه

اثر کود پتاسیم بر عملکرد گندم

 

امروزه از كودها به عنوان ابزاري براي نيل به حداكثر توليد، در واحد سطح استفاده مي‌شود ولي مصرف كود بايد بتواند علاوه بر افزايش توليد، كيفيت محصولات كشاورزي را ارتقاء داده و ضمن آلوده نكردن محيط زيست، به خصوص آبهاي زيرزميني، تجمع مواد آلاينده نظير نيترات در اندامهاي مصرفي محصولات زراعي را به حداقل مقدار ممكن تنزل دهد، تا سلامتي انسان و دام نيز تأمين شود.

متأسفانه مصرف كودهاي شيميايي در كشور نا متعادل بوده و تطابقي با نياز واقعي گياه ندارد ، در حاليكه در دهه 1360 كود‌هاي نيتروژنه و فسفاته در هر سال، از روند رشد بيش از ده درصد برخوردار بود و از مصرف كودهاي پتاسه به دلايل نه چندان معقول خبري نبود، در حالي كه در كشورهاي پيشرفته نسبت مصرف نيتروژن (N) ، فسفر (P2O5) و پتاسيم (K2O) به ترتيب در حدود 100، 50 و 40 است. اين نسبت مصرف در ايران تقريباً 100، 80 و 5 مي‌باشد و خبري نيز از مصرف عناصر كم مصرف علي‌رغم آهكي بودن خاك ها نيست. مي‌دانيم كه در گذشته مصرف كودهاي شيميايي در مزارع ايران نا متعادل بود و مصرف اوره و فسفات آمونيوم بيشتر بوده در حالي كه از مصرف عناصر كم مصرف كودهاي پتاسه و محتوي عناصر كم‌مصرف اجتناب مي‌گرديد (نفيسي، 1376، امير مكري،1371 و ملكوتي، 1372)

خوشبختانه سياست مسئولان وزرات جهاد كشاورزي مبتني بر عملي كردن مصرف كود در كشور در رده‌هاي مختلف پذيرفته شده است. خريد و توزيع كود سولفات در پتاسيم در مقياس وسيع، طرح مسأله نيازمندي گياهان به پتاسيم در سطح كشور و اين كه خاكهاي ايران نمي‌توانند نياز پتاسه و ريز‌مغذيهاي اكثر محصولات كشاورزي را تأمين نمايند.

 

_ مصرف زياد كودهاي شيميايي موجب تخريب در خصوصيات فيزيكي خاكهاي زراعي مي‌شود و مي‌بايست به جاي مصرف فراوان كودهاي شيميايي، از كودهاي آلي و سبز بيشتر استفاده گردد، تا ضمن بهبود

خصوصيات فيزيكي خاكهاي زراعي اين ثروت ملي (خاك) با وضعيت مساعد‌تري به نسل آينده تحويل شود.

براي افزايش كمي و كيفي محصولات زراعي به خصوص انواع پتاسيم ، افزايش تحمل گياهان زراعي برنج و گندم نسبت به بيماريها و كم‌آبي، مصرف پتاسيم در خاكهايي كه پتاسيم آنها كمتر از 250 ميلي گرم در كيلوگرم مي‌باشد، توصيه مي‌شود. بديهي است به دليل گراني سولفات پتاسيم نسبت به كلريد پتاسيم (بيش از دو برابر) مي‌توان از كلريد پتاسيم نیزدر خاكهايي كه ميزان كلر آنها كمتر از 4 ميلي گرم در ليتر مي‌باشد، در سطح وسيعي استفاده كرد. به علاوه امكان تهيه كلريد پتاسيم و سولفات پتاسيم با استفاده از آبهاي درياچه اروميه، مرداب گاوخوني و كوير بزرگ در ايران وجود داشته و تبديل كلريد پتاسيم به سولفات پتاسيم نیز با عنايت به توليد 1500 تن اسيد سولفوريك مازاد در روز، كاري است كه در حال حاضر وزارت جهاد كشاورزي عملي شدن آن را پيگيري مي‌كند.

_ مسائل قابل تأمل در مصرف كودهاي شيميايي

در رابطه با لزوم افزايش مصرف كودهاي پتاسه و كاهش مصرف كودهاي فسفاته در كشور، ممكن است اين سؤال مطرح شود كه مصرف پتاسيم در خاكهاي اسيدي مطرح است نه در خاكهاي آهكي؟ در پاسخ بايد گفت همان طوري كه در خاكهاي آهكي، زيادي پتاسيم مطرح است زيادي كلسيم و منيزيم نيز وجود دارد، تحت چنین شرايطي جذب پتاسيم با دشواري مواجه خواهد بود. امروزه يكي از راههاي ارزيابي وضعيت پتاسيم قابل استفاده در خاك، استفاده از نسبت پتاسيم به مجموع كلسيم و منيزيم است در خاكهايي كه اين نسبت از حدي پايين‌تر باشد، احتمالاً كمبود پتاسيم و يا حداقل گرسنگي پنهان و در نهايت افت عملكرد كمي و كيفي محصول وجود خواهد داشت به عبارت ساده‌تر هر چه مقدار كلسيم و منيزيم قابل استفاده خاكهاي زراعي افزايش يابد، حد بحراني پتاسيم در چنین خاكهايي بالاتر خواهد بود.

(روش هاي جامع تشخيص و مصرف بهينه كودهاي شيميايي)

كود پتاسيم:

پتاسيم مانند ازت و فسفر جزء عناصر پر احتياج مورد نياز گياه مي‌باشد. مقدار پتاسيم موجود در پوسته زمين حدود 9/1 تا 3/2 درصد است (مقدار پتاسيم كل در خاكهاي زراعي بين 5/0 تا 5/2 درصد مي‌باشد). اين مقدار در مقايسه با ديگر عناصر پر نياز قابل توجه مي‌باشد. مقدار پتاسيم در خاكهاي مختلف متفاوت است، ليكن آن قسمت از كل پتاسيم موجود در خاك كه به صورت قابل تبادل يا قابل استفاده گياه باشند ناچيز است. مقدار پتاسي كه جذب گياه مي‌شود با مقدار ازت مورد استفاده گياه در اكثر مواقع برابري مي‌نمايد.

گياهان همانند ازت نيازي فراوان به پتاسيم دارند. معمولاً مقدار برداشت پتاسيم بين 50 تا 300 كيلوگرم در هكتار مي‌باشد. ليكن، توزيع پتاسيم در گياهان مشابه ازت نمي‌باشد.در بیشتر محصولات زراعي مقدار پتاسيم برداشتي توسط دانه ميوه به مراتب كمتر از مقدار برداشتي توسط ديگر اندامهاي گياهي است كه در سطح زمين باقي مي‌مانند. در غلات بيش از 70 درصد پتاسيم برداشتي در كاه و كلش باقي مي‌ماند. بنابراين، نحوه مديريت بقاياي گياهي در مقدار توصيه كود پتاسيمي بسيار مؤثر است ( Laegvied و همكاران، 1999).

پتاسيم فراوان ترين عنصر غذايي در 15 سانتيمتري بخش رويين خاك است. ليكن اين شرايط لزوماً بدان معنا نيست كه پتاسيم قابل دسترس‌ترين عنصر براي گياه است. زيرا مقدار پتاسيم قابل دسترس براي گياه به ميزان پتاسيم موجود در بخش قابل دسترس (محلول و تبادلي) بستگي دارد. هوازدگي كانيهاي حاوي پتاسيم و تداوم مصرف كودهاي پتاسيمي از عوامل مؤثر بر ورود پتاسيم به بخش قابل دسترس بوده و برداشت توسط گياهان، فرسايش و آبشويي از عوامل مؤثر بر هدر روي

پتاسيم مي‌بشند. به رغم آن كه پتاسيم جزو عناصر مؤثر در ساختمان گياهي نبوده و عمدتاً نقش كاتاليزوري دارد نياز پتاسيمي بعضي از گياهان حتي از ازت نيز بیشتر است. (مؤسسه تحقيقات خاك و آب، 1382)

به رغم نياز فراوان محصولات زراعي به پتاسيم كه گاهي بیشتر از مقدار ازت نيز مي‌باشد، ولي كودهاي پتاسيمي مصرف نمي‌شود. اين وضع در حاليست كه در كشورهاي پيشرفته، نسبت ازت به پتاسيم مصرفي تقريباً يك‌به‌يك است، ولي متأسفانه اين نسبت در كشور ما از 15نیزبیشتر است. براي رفع نياز پتاسيمي گياهان مختلف، از كودهاي پتاسيمي استفاده مي‌شود. به كارگيري اين كودها نسبت به تركيبات ازتي و فسفات مخصوصاً در ايران با تأخيري چند ده ساله صورت گرفته است. زيرا از يك طرف ذخاير پتاسيم قابل جذب موجود در اكثر خاكها براي كشت متمادي محصولات كافي مي نمود. و از سوي ديگر، به رغم بسنده نبودن مقدار پتاسيم براي دستيابي به بالاترين عملكرد، كمبودهاي ازت و فسفر به عنوان عوامل محدود كننده برتر بروز نمود. و مسأله كمبود پتاسيم در پشت آن پنهان مي‌گرديد. پس از آن استفاده از كودهاي ازتي و فسفاتي در سطح وسيعي رايج گرديد.

كمبود از پتاسيم بيش از پيش به عنوان يك عامل محدود كننده رخ نمود. استفاده از كودهاي پتاسيمي در ايران موضوعي مهم است تا پيش از اين گمان مي‌رفت كه چون بیشتر خاكهاي كشور جوان هستند و شستشوي آن نیز اندك است، مصرف پتاسيم ضرورت ندارد.

علائم كمبود پتاسيم:

پتاسيم عنصري پويا بوده كه در صورت كمبود به بافتهاي جوان زاينده گياه منتقل مي‌شود. علائم اختصاصي كمبود پتاسيم هميشه در مسن‌ترين برگهاي گندم و ابتدا در برگهاي پاييني ظاهر مي‌شود. در صورت كمبود بیشتر، در برگهاي جوان و بالايي پديدار مي‌گردد و رشد كل گياه قبل از مشاهده علائم كمبود با ظهور برگهاي ضعيف و دراز و باريك تحت تأثير قرار مي‌گيرد. تحت شرايط كمبود شديد نكروزه شدن برگهاي مسن

 

به صورت لكه‌هايي در امتداد طولي برگ شروع شده و سريعاً به انتهاي حاشيه برگها سرايت مي‌كند.

در نتيجه اين عمل و شيوع بافت نكروزه، بافت سبز رنگ به صورت نيزه‌اي شكل از قاعده برگ تا مركز بافت نكروزه تشكيل مي‌شود.

در گياهان مبتلا به كمبود پتاسيم برگها به رنگ زرد با حاشيه سوخته درآمده و ساقه‌ها عموماً ضعيف و در برابر عوامل طبيعي بيماريزا حساستر مي‌باشند.

گر چه پتاسيم در تشكيل هيچ يك از تركيبات مهم گياهي مانند پروتوپلاسم، چربيها و سلولز شركت ندارد، ولي از آن جا كه به عنوان يك كاتاليزور عمل مي‌كند، داراي نقش اساسي است. اين عنصر مجموعه آنزيمي را در فرآيندهاي بيوشيميايي فعال ساخته و نقشي مهم را در فعال كردن آنزيمهاي احياء كننده گاز كربنيك ايفا مي‌كند.

پتاسيم نقشي مهم در نگهداري آب كافي در اندامهاي گياهي دارد. رابطه پتاسيم و پروتئين از اهميتي ويژه در سوخت و ساز گياهي برخوردار است. گياهان داراي پتاسيم فراوان، در مقايسه با گياهان مبتلا به كمبود، داراي بافت نگهدارنده قوي تري خواهد بود.

بر اثر وجود اين بافتها، پايداري غلات در برابر خوابيدگي (ورس) افزايش يافته و آلودگي به بيماريهاي قارچي كاهش مي يابد. (Tuckevg Hagin ، ملكوتي، 1378 و Bazarghan و Malakouti ، 2002).

بحراني‌ترين زمان براي افزودن پتاسيم، مراحل اوليه رشد و زمان اول سرک ازت در گياهان مي‌باشد در اين زمان ساقه برگ در حال رشد و توسعه بوده و هنگامي كه اندامهاي رويشي كامل شدند، ممكن است انتقال پتاسيم جذب شده به اندامهاي در حال رشد تحت تأثير كود مصرفي باشد.

افزون بر آن ممكن است مقداري از پتاسيم در آخرين مراحل رشد از گياه خارج شود. عدم مصرف كودهاي پتاسيمي مخصوصاً به صورت سرك در گندم سبب لاغري دانه هاي گندم مي گردد.

اثر كودهاي پتاسيمي بر عملكرد گياهان:

واكنش پتاسيم افزوده شده به خاك همانند ديگر مواد غذايي به قابليت استفاده آنها در خاك بستگي دارد. هرگاه مقدار پتاسيم محلول، پتاسيم باقيمانده در خاك، فراوان باشد گياه نسبت به پتاسيم اضافه شده عكس العمل نشان نخواهد داد. بر‌عكس هنگامي كه نياز پتاسيمي گياه بيش از اندازه اي باشد كه در خاك موجود است، واكنش آن نسبت به

كودهاي پتاسيمي مثبت خواهد بود. معمولاً گندم ديم در مناطق نيمه خشك نسبت به افزايش كود پتاسيمي عكس العملي نشان نمي دهد شايد علت آن كمي آب قابل استفاده باشد كه خود در اكثر مواقع عامل محدود كننده رشد به شمار مي رود.

_ آغشتن بذرها به محلول 5/2 درصد كلرور پتاسيم پيش از كاشت، پايداري گندم را در برابر خشكي افزايش مي دهد. (Hagin و Tucker، 1982).

اثر ديگر پتاسيم در گياهان استحكام بافت هاي آنهاست، بدين ترتيب، پخش مقدار كافي پتاسيم قابل استفاده در مزرعه عملكرد گندم را از طريق جلوگيري از بروز ورس مي افزايد.

به منظور برداشت حداكثر محصول، محل جايگذاري كودهاي پتاسيمي بايستي دقيقاً مشخص گردد. زيرا، پتاسيم در اكثر خاكهاي رسي چندان حركتي ندارد. در محصولات رديفي جايگذاري عميق پتاسيم مؤثرتر از روش پخش سطحي كود است. با اين وجود بايد بخاطر داشت كه اثر جايگذاري صحيح كود، با افزايش پتاسيم قابل استفاده خاك، كاهش مي يابد. از طرف ديگر، براي محصولاتي كه داراي شبكه ريشه فعال و كم عمق هستند، پخش مستقيم كود پتاسيمي و زير خاك كردن آن در لايه هاي سطحي مؤثر ترين روش پخش بوده است. (بي نام، 1369).

 

منابع مورد استفاده :

نفيسي، 1367، امير مكري، 1371 و ملكوتي، 1372).

_ Laegvied و همكاران،1999

_ Tuckerg Hagin، 1982 ؛ ملكوتي 1378 و Bazarghan و Malakuti، 2002).

_ Hagin و Tucker، 1982).

 

_ بی‌ نام، 1369

_ مؤسسه تحقيقات خاك و آب، 1382).

_ روش جامع تشخيص و مصرف بهينه كودهاي شيميايي

(دكتر محمد جعفر ملكوتي_ دكتر نجفعلي كريميان_ دكتر پيمان كشاورز)

لینک به دیدگاه

[h=2]کاهش ضايعات بذر مصرفی گندم[/h]

گندم به عنوان مهمترين محصول زراعی و ماده غذايی کشور بطور متوسط٥⁄٦ميليون هکتار از اراضی کشور را بخود اختصاص داده و بالغ بر ٥/١٠ ميليون تن توليد دارد. عملکرد پائين گندم در ايران در مقايسه با جهان عمدتاً بواسطه سطوح پائين نهاده ها (بويژه آب) و ضعف مديريت زراعی است. تکيه بر افزايش عملکرد بعنوان کليدی ترين راه حل افزايش توليد گندم، توسعه تحقيقات در زمينه های کاهش ضايعات و ساماندهی بذر را بعنوان راهکاری مناسب طلب می نمايد. بررسی منابع مختلف نشان می دهد که ميزان بذر کافی و اقتصادی بطور معنی داری کمتـر از ميـزان بـذری اسـت که در حال حاضـر اکثر گندمکاران کشور مصرف مـی نمايند. علت عمده اين مصرف اضافی عدم اطمينانی است که زارعين از استقرار گياه (تراكم بوته) در مزرعه دارند.

عمده ترين بخش مصرف گندم در ايران مربوط به توليد نان است (٩٠% عرضه گندم را شامل مي شود)، و بخشي نيز به مصرف بذري و مصرف دامي مي رسد. مصرف بذر مورد نياز كشت سالانه در كشور بالغ بر٠٠٠/٠٠٠/١ تن برآورد گرديده كه در شرايط معمول كشت گندم از ٦٠ كيلوگرم در زراعت ديم لغايت٢٠٠ كيلوگرم در هكتار در زراعتهاي پاييزه آبي متغير است. در زراعتهاي پاييزه گندم آبي نسبت بذر مصرفي به توليد يك به بيست است. ميزان بذر كمتر و يا بيشتر از معمول در برخي مواقع و به دلايل متعددي به شرح زير توسط كشاورزان مورد استفاده قرار مي گيرد. از آن جمله: واريته هاي بذر درشت (اندازه بذر) واريته هائي با پتانسيل (توانائي) پنجه زني كم، كشت بهاره، كشت دير (در پائيز يا بهار)، روش دستپاش، اراضي سنگين، درصد جوانه زني پائين و غيره. خسارت هاي وارده بر بذر گندم به هنگام داشت، برداشت و پس از برداشت توسط برخي عوامل بيماري زا و آفات (در مزرعه و انبار) باعث افزايش ضايعات بذر

گندم مي شود. متوسط رطوبت موجود در خاك نيز از عوامل اصلي تعيين كننده ميزان بذر مصرفي است. به طوري كه در مناطق كم باران

ميزان متوسط بذر كمتر و در مناطق نيمه مرطوب و مرطوب بذر بيشتري مصرف مي شود.

بنابر اين، جلوگيري از ضايعات گندم با توجه به مشكلات و محدوديت هاي موجود از نقطه نظر افزايش عملكرد در واحد سطح، افزايش سطح زير كشت، تامين نهاده هاي مورد نياز، محدوديت واردات به لحاظ تنگناهاي حمل و نقل و بندري اهميت زيادي پيدا كرده است و تأثير آن بر درآمد زارعين و نهايتاًٌ ميزان عرضه محصول قابل توجه مي باشد (وزارت كشاورزي،١٣٦٢). لذا، طرح حاضر براي دستيابي به امكان كاهش ميزان بذر مصرفي در هكتار به عنوان راهکاری برای کاهش ضايعات بذر جهت كشت گندم پائيزه آبي مي باشد،

كاهش ميزان بذر مصرفي بطور قطع در هزينه هاي نهاده ها كاهش معني داري بر جاي مي گذارد، اما بايستي دقت شود كه استقرار بوته ها در شرايط هاي مختلف اقليمي در نظر گرفته شود. بعبارت ديگر، بهترين بررسي آن است كه آزمايش يا مطالعه منطقه اي (site by site بوده و براساس نوع خاك، ساختمان بستر بذر، رطوبت موجود در خاك، آب و هواي زمان كاشت، در نظر داشتن خسارت مربوط به آفات و غيره باشد. همچنين براي استقرار مناسب بوته ها در مزرعه بهتر است بجاي مقدار بذر، براساس تعداد بذر در واحد سطح عمل شود زيرا كه اندازه بذور براي واريته هاي مختلف تفاوت دارند. ميزان بذر در متر مربع به طور شاخص بايستي 25 تا 50 درصد بيشتر از تعداد بوته لازم در واحد سطح باشد تا هر نقصاني را جبران نمايد. بر اساس مطالعات سازمان تحقيقاتي HGCA (2000) ميزان بذر در كشت هاي مطلوب مي تواند تا حدود 70%، بدون هيچگونه كاهشي درعملكرد ارقام مختلف، كمتر شود. كاهش ميزان بذر ممكن است خطر فضاي خالي در مزرعه را افزايش دهد اما، در مقادير بالاي مصرف بذر خطر خوابيدگي ساقه، احتمال وقوع بيماريهاي گياهي و افزايش هزينه نهاده بذر وجود دارد. در تراكم بوته مناسب ميزان بذر

مصرفي آن قدر پائين خواهد بود كه احتمال وقوع ريسك هاي ياد شده بطور اساسي كاهش مي يابد.

ميزان بذر مصرفي و توزيع بوته ها در يك مزرعه تاثيرات مشخصي را بر اجزاء عملكرد گندم خواهد داشت. افزايش ميزان بذر مصرفي مي تواند

تعداد سنبله در واحد سطح را زيادتر كند اما، دو جزء ديگر عملكرد يعنی، تعداد بذر در سنبله و وزن دانه كاهش مي يابند. خاصيت جبران كنندگي نسبي در بين اجزاء عملكرد گندم مي تواند نقصان عملكرد را وقتي كه يك جزء كاهش مي يابد، به حداقل برساند اما چنين جبراني ممكن است كامل نباشد (4). پيتر و همكاران (1373) گزارش نمودند كه بين ژنوتيپ ها از نظر توانائي كلي جبران و توانائي هر يك از اجزاء عملكرد تفاوت وجود دارد. بعضي ژنوتيپها قادرند كه توليد ناكافي اجزاء عملكرد را جبران كنند ولي برخي اين توانائي را ندارند. همچنين با كوتاه شدن فصل رويش، توانائي جبران كم مي شود. بنابراين، در مطالعات مربوط به مقادير بذر و تعداد بوته، همه اجزاء عملكرد دانه بجاي فرد فرد اجزاء مي بايست مورد توجه قرار داشته باشند. تعداد سنبله در واحد سطح به تعداد پنجه هاي اصلي و تعداد پنجه هاي بارور در بوته بستگي دارد (7). وقتي تراكم بوته (مقادير بذر) افزايش مي يابد حداكثر تعداد پنجه در واحد سطح در يك شرايط ويژه به سرعت تشكيل مي شود. ولي ، درصد پنجه هائي كه باقي مانده و توليد سنبله مي كنند پائين خواهد بود البته، در تراكم پايين بوته نيز 100 درصد پنجه ها زنده باقي نمي مانند ‌(8).

قبادي و همكاران (1379) در بررسي تاثير تراكم هاي مختلف بوته بر عملكرد و اجزاء عملكرد چهار رقم گندم نان به اين نتيجه رسيدند كه اثرات رقم و تراكم بوته بر تعداد سنبله در متر مربع، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه در سطح يك درصد معني دار بودند، ولي اثر متقابل فقط براي تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه معني دار شد. در هر چهار رقم، با افزايش تراكم بوته، تعداد سنبله در متر مربع تنها مولفه اي از اجزاء عملكرد بود كه افزايش نشان داد و اجزاء ديگر از قبيل تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه كاهش يافتند.

 

 

 

منابع

 

1- پيتر، ج.، و. سرني و ل. روسكا. 1373. فيزيولوژي عملكرد گياهان زراعي. ترجمه كوچكي، ع. و م. بنايان اول. انتشارات جهاد دانشگاهي دانشگاه مشهد. 380 ص.

2- قبادي، م.، ع. كاشاني و ر. مامقاني. 1379. بررسي تاثير تراكم هاي مختلف بوته بر عملكرد و اجزاء عملكرد چهار رقم گندم در منطقه اهواز. مجله علوم زراعي ايران. جلد دوم (1): 57-48.

3- وزارت كشاورزي، 1362. گزارش كميته برنامه ريزي غلات، 14ص.

4- Darwinkel, A., B. A. Ten- Hag, and Kuizenga. 1977. Effect of sowing date and seed rate on crop development and grain production of winter wheat. Neth. J. Agric. Sci. 25: 83-94.

5- HGCA. 2000. http:// www. hgca. Com/Research/.

6- Holliday, R. 1960. Plant population and crop yield. Field crop Abst. 13: 159-167.

7- Power, J. F., and J. Alessi. 1978. Tiller development on yield of standard and semidwarf spring wheat varieties as affected by nitrogen fertilizer. J. Agric. Sci. 90:97-108.

8- Puckeridge, D. W., and C. M. Donald. 1967. Competition among wheat plants sown at a wide range of densities. Aust. J. Agric. Res. 18: 193-211.

9- Salazar, G. M., R. O. Moreno, and G. R. Salazar. 1994. Response of wheat with a low plant population density to nitrogen fertilization. Terra (Mixico), 12 (2): 259-263.

 

بر گرفته شده از سایت:

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

لینک به دیدگاه

[h=2]تاثير تناوب زراعي بر عملکرد گندم آبي1[/h]

با توجه به پیشرفت علوم در تمامی زمینه ها، بخش کشاورزی نیز در

سالها ی اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است. بطوری که اطلاعات و دانش کشاورزان هر روزه بیشتر و بیشتر می شود. از جمله مسائلی که امروزه اکثر کشاورزان نسبت به انجام آن اشتیاق نشان می دهند بحث تناوب زراعی است. هر چند که از سالیان قبل آنان به طور تجربی اثرات تناوب زراعی را در افزایش عملکرد محصول خویش مشاهده نموده اند. اما امروزه تناوب یک بحث کاملا تخصصی است و در یک برنامه تناوبی صحیح باید نیازهای غذائی، شرایط اکولوژیکی، فیزیولوژیکی و سایر مسائل مربوط به گیاه به طور خاص مورد توجه قرار بگیرد. كشت متوالي و پشت سر هم يك محصول و يا محصولات هم خانواده نه تنها از لحاظ بازده اقتصادي مقرون به صرفه نمي باشد،بلكه به تدريج باعث فقير شدن خاك زراعي مي گردد.

 

تناوب زراعي:
rotation

تعريف: توالي کاشت گياهان مختلف براي يک يا چند سال براساس نظم و ترتيب خاص در يک زمين ثابت
را تناوب زراعي مي گويند.
(٣،ص٣٤٩)
اهداف تناوب زراعی

مهمترين هدف اجراي تناوب زراعي، افزايش توليد محصولات زراعي مي باشد که با دنبال کردن اهداف زير قابل دستيابي است:

١− حفظ و افزايش حاصلخيزي خاک

محصولاتي که در يک برنامه تناوبي قرار مي
گيرند، بايد حتي المقدور از نظر نياز غذايي، آبي و شکل ريشه تفاوت داشته باشند. چون بعضي از گياهان برخي مواد غذايي را بيشتر از ساير مواد جذب و مصرف مي نمايند. (گندم با ٣تن عملکرد، تقريبا ٦٢ کيلوگرم ازت جذب ميکند.)

همچنين بعضي از گياهان زراعي داراي ريشه هاي سطحي و بعضي ديگر داراي ريشه هاي عميق هستند، بنابراين بايد از کشت پشت سرهم گياهاني که داراي ريشه هاي هم شکل و هم عمق هستند خودداري نمود. در يك برنامه تناوبي صحيح و اصولي بايد حداقل يك گياه از خانواده بقولات (يونجه، شبدر، لوبيا و...)

وجود داشته باشد. اين گياهان ازت هواي موجود در خاک را جذب و ذخيره و باعث افزايش ازت خاک مي شوند. در نتيجه خاك حاصلخيزتر شده و عملكرد نيز به طور چشمگيري افزايش خواهد يافت.
همچنين وجود گياهي مانند کلزا در برنامه تناوبي با گندم داراي محاسناتي به شرح ذيل مي باشد:
الف) افزايش حداقل ١٥% عملکردكشت گندم بعدازكشت کلزابراساس تحقيقات علمي انجام شده .

ب) کنترل علفهاي هرز باريک برگ گندم .
ج) کاهش جمعيت آفات گندم با قطع دوره زندگي آفات.
د) کاهش بيماريهاي گندم به دو دليل:
١− عدم ميزباني عوامل بيماريزا.
٢− ترشح مواد از بين برنده عامل بيماري در خاک.
ه) افزايش حاصلخيزي خاک به دليل پوسيده شدن سريع بقايا و کلش آن.
و) کاهش ريسک توليد در يک سال زراعي با کاشت دو محصول متفاوت.
ي) بهبود ساختمان خاک به علت داشتن ريشه هاي ضخيم و طويل و همچنين افزايش مواد آلي خاک.
(کلزا به ازاء توليد هر تن دانه١٢تا ١٥کيلوگرم فسفر ٧٠ کيلو ازت، ٢٥ کيلو پتاسيم، ٣٠ کيلو منيزيم از خاک جذب مي
کند.)
(١،ص١٣،١٤،١٥،١٦)
٢− جلوگيري از زياد شدن مواد سمي در خاک
ريشه بعضي از گياهان مواد سمي ترشح مي کنندکه ممکن است اين مواد مدتي در خاک باقي بمانند. اگر اين نوع گياهان زراعي مداوم در يک زمين کشت شوند، مقدار مواد سمي در خاک زياد شده و ممکن است

براي خود آن گياه و حتي براي بعضي گياهان زراعي ديگر خطرناک باشد. همچنين پوسيده شدن باقيمانده بعضي از گياهان زراعي در خاک باعث

توليد مواد سمي مشخصي شده که منجر به کاهش رشد و نمو گياهان زراعي ديگر مي شود.
به عنوان مثال در نتيجه پوسيده شدن کاه يولاف و گندم، شاخ و برگ سويا و ساقه هاي ذرت و سورگوم، مواد سمي توليد مي شود. کشت متوالي اين نوع محصولات در يک زمين باعث افزايش تدريجي مواد سمي در خاک و در نتيجه خاک به تدريج قابليت کشت را از دست مي دهد.
٣−جلوگيري از فرسايش خاک
بعضي از گياهان مانند سير و پياز سطح خاک مزرعه را به خصوص در ابتداي دوره رشد به خوبي نمي پوشانند و در نتيجه بارانهاي شديد و يا بادهاي تند، قسمت فوقاني خاک زراعي را جابجا ويا حتي از مزرعه خارج مي کند .همچنين بعضي از محصولات زراعي به آب بيشتري نياز دارند و در آبياريهاي سنگين بخصوص آبياري کرتي و نشتي، خاک مزرعه جابجا شده و از دسترس خارج مي شود و يا مواد غذايي خاک به مرور از لايه هاي زراعي شسته و به قسمتهاي زيرين خاک منتقل مي شود.اين جابجاييها را فرسايش گويند. حال يک تناوب زراعي صحيح مي تواند تا حدودي از فرسايش جلوگيري نمايد.
بعضي از گياهان علوفه اي بوسيله ساقه و بر گهاي فراوان خود تقريبا سطح خاک را به طور کامل پوشانده و خاك را از فرسايش آبي و بادي حفظ مي کنند. گياهاني که ريشه افشان و سطحي دارند(مثل گندم و جو) خاک سطحي را به وسيله
ريشه هاي خود نگه داشته و از جابجايي خاک سطحي جلوگيري مي کنند.

٤− کنترل علفهاي هرز
اگر در يک زمين هميشه يک محصول يا محصولات هم خانواده مثل گندم و جو کشت شود، شرايط محيطي براي رشد و نمو بعضي از علفهاي هرز مناسب مي شود .در نتيجه جمعيت آن نوع علف هرز به مرور زياد شده و خسارت زيادي به محصول وارد مي آورند.اما در صورتي که تناوب مناسب

اجرا شودشرايط محيطي براي رشد علف هرز نا مناسب مي شود. از طرفي در سالي که گياهان وجيني کشت مي شوند به طور مکانيکي با علفهاي هرز مبارزه جدي تري به عمل مي آيد. همچنين در يک تناوب

زراعي کشت گياهاني که رشد سريعي دارند به کنترل علفهاي هرز کمک مي کنند ،در نتيجه رشد سريع و زياد اين گياهان (گياهان خفه کننده) علفهاي هرز در زير ساقه و برگ آنها قرار گرفته و از بين مي روند.

مثال: کشت سويا موجب کنترل علف هرز بند واش مي گردد.(٦ ،ص٤٧)
٥−کنترل آفات و بيماريهاي گياهي
هر گياه زراعي آفات و بيماريهاي خاص خود را دارد. بنابراين کشت متوالي يک محصول زراعي در يک زمين باعث ازدياد جمعيت آفات و بيماريهاي مربوط به آن مي شود و خسارت بيشتري به محصول وارد مي آيد. به عنوان مثال سوسک قهوه اي گندم که از آفات مهم گندم مي باشد اگر در زميني طي چند سال پشت سر هم گندم و جو کشت شود، جمعيت اين آفت زياد شده و خسارت آن افزايش مي يابد. يا اگربراي ٤ تا
٥
سال در يک زمين چغندر قند کاشته نشود نماتد آن تقريبا کنترل مي شود.
٦−استفاده مناسب از منابع آب قابل استفاده براي آبياري
اگر مزارع بزرگ که با محدوديت منابع آب روبه رو هستند به چند قطعه تقسيم و يک تناوب زراعي صحيح در آنها اجرا شود، و اين محصولات از نظر زمان کاشت، طول دوره رشد، نياز آبي و زمان آبياري با هم متفاوب باشند، يقينا از منابع آب موجود استفاده بهتري به عمل مي آيد.در صورتي که آب موجود براي کاشت کليه اراضي يک مزرعه کفايت نداشته باشد و يا از طريق انتخاب محصولات نتوان با کمبود آب در ماههاي خاصي مقابله نمود، لازم است آيش يکساله را در تناوب قرار داد.
٧−توزيع نيروي انساني و ماشين آلات

تلاقي زماني عمليات کاشت،داشت و برداشت محصولات سبب تراکم کاري در بعضي زمانها وبلا استفاده ماندن نيروي انساني و مکانيکي در بعضي مواقع مي
گ
ردد. هر چه مزرعه کوچکتر وسطح کاشت هر محصول

كمتر باشد، عامل توزيع نيروي انساني و ماشين آلات نقش مهمتري در

انتخاب محصولات پيدا مي
کنند.
٨−عوامل اقتصادي
نوسان قيمت فروش بعضي از محصولات مانند سيب زميني وپياز زياد

است. بعضي از محصولات نيز آسيب پذيري زيادي نسبت به عوامل و سوانح طبيعي دارند . چنين محصولاتي از ريسک توليد بالايي برخوردارند.
هرچه تنوع کاشت بيشتر باشد، ريسک توليد کمتر و شکست در توليد يک محصول ممکن است تا حدي با موفقيت در توليد سايرين جبران گردد.

اصول تناوب

در يک برنامه تناوب زراعي، نوع محصولات زراعي، و ترتيب کشت آنها با توجه به اصول کلي زير مشخص مي گردد:

الف) کشت محصولات انتخاب شده بايد از نظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد.

ب) از کشت پشت سرهم گياهان هم خانواده و گياهان دانه اي (غلات يا حبوبات) تا حد امکان خودداري گردد.
ج) بقولات دانه اي ( لوبيا )، بين دو محصول وجيني و يا قبل ازغلات دانه ريز (گندم وجو) قرار گيرند.
د)گياهان خانواده بقولات حتي در مواردي که يک گياه براي توليد دانه و گياه ديگر براي توليد علوفه باشد، پشت سر هم کشت نشوند.
و) محصولات وجيني بعد از گياهان علو فه اي يا کود سبز قرار گيرند.
ه)از کشت متوالي گياهاني که داراي آفات و بيماريهاي مشترک هستند، خودداري گردد.کشت گندم به مدت چند سال در يک زمين محصول توليد خواهد نمود، ولي اين کار از نظر تکنيک زراعي مناسب و صحيح نيست.بهترين
گياه
قبل از گندم طبق تجارب زيادي که حاصل شده است
گياهي است که خواص فيزيکي خاک را اصلاح
نموده وسبب بالا رفتن حاصلخيزي خاک شود. اين نباتات عبارت اند از سيب زميني، چغندرقند، حبوبات، سبزيجات و نباتات روغني.
لینک به دیدگاه

[h=2]تاثير تناوب زراعي بر عملکرد گندم آبي2[/h]

انواع تناوب در مناطق مختلف اکولوژیکی

تناوب هايي که در نقاط مختلف براي گندم برقرار مي شود، بستگي کامل به شرايط جوي، نوع زراعتي از نظر آبي يا ديمي و مقدار آب موجود در منطقه خواهد داشت.(٢ ،ص٨٩)

هر گاه منطقه سرد سير باشد، بهتر است براي کشت گندم آبي تناوب سه ساله ويا دو ساله اي به شرح ذيل برقرار گردد:
سال اول: چغندر قند، سيب زميني و يا ساير نباتات وجيني مناسب با آب و هواي منطقه.
سال دوم: آيش
سال سوم: گندم
و يا سال اول
:
گندم - سال دوم: آيش
در مناطق سرد سير پس از برداشت چغندرقند چون سرماي زودرس پاييز را داريم، به علت شروع سرما و احتمالا يخ زدن زمين ممکن است نتوان گندم را در پاييز کشت نمود، بنابراين يا بايد زمين را آيش و يا گندم بهاره کشت نمود. در اين صورت تناوب دو ساله برقرار شده و به صورت ذيل است:
سال اول، چغندر قند، سال دوم، گندم بهاره (بک کراس روشن بهاره- کراس اميد، فلات).
در نقاطي که آب و هواي معتدل داشته و زراعت آبي است، تناوب سه ساله زير عمل مي
شود:
سال اول نباتات وجيني – سال دوم گندم –سال سوم آيش.
در مناطق با پائيز معتدل اما آب کم، تناوب چهار ساله و يا
سه ساله به صورت زير
انجام مي شود
:

١−زمينهاي نسبت
ا
قوي
:
تناوب چهار ساله{سال اول: چغندر قند، سيب زميني
(نبات وجيني). سال دوم: گندم-سال سوم: آيش- سال چهارم، گندم و جو.

 

٢− زمينهاي ضعيف
:
تناوب سه ساله:

سال اول: چغندر، ذرت، سيب زميني (وجيني)- سال دوم: گندم- سال سوم: آيش.

در مناطق با آب کافي و کودهاي دامي و شيميايي براي تقويت خاک آيش منسوخ و تناوب دو ساله زير اعمال مي
شود:

سال اول گندم،
سال دوم حبوبات يا دانه هاي روغني (آفتابگردان، کلزا

،سويا).

در مناطق با زراعت مکانيزه در سطح گسترده در مناطق سردسير تناوب پنج ساله:

سال اول يونجه- سال دوم يونجه– سال سوم يونجه- سال چهارم نباتات وجيني- سال پنجم گندم.

يا سال اول چغندر قند- سال دوم گندم پائيزه –سال سوم سيب زميني- سال چهارم گندم پائيزه.

در مناطق معتدل و گرم که زراعت مکانيزه است تناوب هفت يا هشت ساله ميتوان برقرار نمود.

شمال ايران (گنبد و گرگان و مازندران )= دو ساله- سال اول پنبه يا باقلا– سال دوم گندم

به طور کلي در مناطقي که گندم به صورت ديم کشت مي شود و در سال کمتر از ٣٥٠ تا ٣٧٥ ميلي متر باران مي بارد، لازم است که زمين يک سال آيش باقي بماند ولي در مناطقي که ٤٥٠ تا ٥٠٠ م.م باران ببارد، کشت گندم همراه با کود سبز نتيجه خوبي خواهد داد.(٢ ،ص٨٩،٩٠،٩١)

در زراعتهاي آبي، گندم معمولأ در آخر تناوب قرار مي گيرد، زيرا گندم يک گياه زراعتي کنترل کننده از نظر آفات، امراض و علفهاي هرز مي باشد .(٢ ص،٩٢)

گياهان از نظر مقاومت به ساختمان خاک به سه دسته تقسيم مي
شوند:

١−گياهان وجيني درجه١:

اين گياهان به ساختمان خاک حساسيت زيادي دارند و کشت و کار آنها

پرزحمت بوده، واز لحاظ اقتصادي بازده بالا دارند. مثال: سيب زميني، چغندر قند، پنبه، آفتابگردان، سبزيجات و گياهان جاليزي.

٢−گ
ياهان وجيني درجه٢:

به ساختمان خاک حساسيت کمتري داشته و توليد مطلوبي دارند. مثل: ذرت، توتون، بادام زميني.

٣−گياهان وجيني درجه٣:

به ساختمان خاک مقاومتر هستند. مثال: گلرنگ، کلزا، حبوبات، غلات.

ترتيب گياهان در تناوب بدين صورت است كه ابتدا گياهان وجيني درجه يك ،سپس وجيني درجه دو،و در آخر گياهان وجيني درجه سه را مي كارند.اگر دو گياه وجيني درجه سه داشته باشيم،حبوبات بعد از آنها كشت مي گردند تا كمبود مواد غذائي را در خاك جبران نمايند.

هيچگاه دو گياه خانواده لگوم مانند يونجه و شبدر را به علت تثبيت بيولوژيك ازت پشت سر هم
نمي كارند.
اگر هدف كود سبز باشد،
گياه مورد نظر در ابتداي تناوب قرار مي گيرد.
مثلا يونجه در ابتداي تناوب باعث افزايش ازت خاك گشته و كشتهاي بعدي از ازت موجود در خاك استفاده بهتري خواهند نمود.

همواره آيش را نيز در ابتداي تناوب قرار مي دهند تا رطوبت بيشتري در خاك براي كشتهاي بعدي تهيه شود وبافت خاك نيز بهبود يابد.

براي گياهان چندساله و آنهايي که ريشه عميق دارند، زمين بايد خوب تهيه شده و در تناوب بندي دقت زيادي شود. مثال:

يونجه، گندم، اسپرس، گندم يا گندم پائيزه آيش،
گندم بهاره، آيش يا گندم، ذرت علوفه اي، يونجه،
گندم.
درنظر گرفتن تناسب ٥٠% غلات، ٢٥% علوفه و يا حبوبات و ٢٥% گياهان وجيني بهترين نوع تناوب مي
باشد.
مهمترين مساله در تناوب اين است که گياهان بر روي هم اثر سوء نداشته باشند و يکديگر را کامل کنند. مثلا حبوبات بويژه نخود اثر سوء بر

روي ديگر حبوبات دارد. لذا کشت پشت سرهم حبوبات توصيه نمي شود.
(٤،ص٣٩)
قرار دادن آيش در برنامه هاي تناوبي زراعي تقريبا منسوخ شده است و

فقط در مواقعي که با بحران کمبود آب مواجه هستيم به ناچار بايد از آيش استفاده نمود. چراکه با توجه به افزايش روز افزون جمعيت، استفاده از تمامي پتانسيلهاي موجود با حداکثر افزايش عملکرد در واحد سطح ناگزير به نظر مي رسد. همچنين در يک برنامه تناوب زراعي صحيح بايد گياهاني که نسبت به ساختمان خاک حساسيت بيشتري دارند در ابتداي تناوب قرار بگيرند و گياهاني که حساسيت کمتري به ساختمان خاک دارند بخصوص گندم در انتهاي برنامه تناوبي قرار بگيرند.
تناوب زراعي هر

منطقه بايد بر اساس شرايط آب و هوائي و بازده اقتصادي محصولات آن منطقه برنامه ريزي شود. وجود گیاهان خانواده لگومینوز در تناوب با گندم آبی امری اجتناب ناپذیر بوده، چراکه این گیاهان علاوه بر اصلاح و بهبود ساختمان خاک ، باعث افزایش راندمان عملکرد این محصول می شوند علاوه بر آن کشت گیاهان خانواده لگومینوز خود به تنهایی دارای توجیه اقتصادی از لحاظ عملکرد می باشند .

منابع مورد استفاده :

١−آنجفي،
مجيد و زاهدي، محمد 1385، زراعت كلزا چرا؟چگونه؟. چاپ اول،
سازمان جهاد كشاورزي استان مركزي.

٢−خدابنده، ناصر1384، غلات، چاپ هشتم،
دانشگاه تهران.

٣−خواجه پور، محمد رضا1378
، اصول و مباني زراعت ، چاپ دوم ،جهاد دانشگاهی اصفهان.

٤−قربانی جاوید، مجید 1384، کتاب جامع زراعت، اصلاح نباتات، بیوتکنولوژی، چاپ اول،
انتشارات دانش پژوهان فردا.

٥−شاه پسند، محمد رضا و همکاران1384، راهنمای گندم آماده سازی زمین و کاشت، جلد اول، چاپ دوم،
نشر آموزش کشاورزی.

لینک به دیدگاه

[h=2]كاه و كلش گندم و جو مانده پس از برداشت[/h]

كاه و كلش گندم و جو مانده پس از برداشت محصول در صورت مخلوط كردن با خاك مزاياي زيادي دارد كه عبارتند از :

1- كاه و كلش گندم و جو پس از پوسيدن در خاك موجب افزايش عناصر غذايي به صورت بسيار قابل استفاده براي گياهان زراعي شده و در نهايت باعث كاهش مصرف كودهاي شيميايي ميگردد.

2- پوسيدن كاه و كلش در خاك موجب افزايش ماده آلي خاك شده و اين ماده آلي سبب جذب بهتر عناصر غذايي توسط گياهان مي شود و در نهايت كارايي مصرف كودهاي شيميايي توسط گياهان افزايش مي يابد.

3- افزايش مواد آلي خاك در اثر پوسيدن كاه و كلش گندم باعث بيشتر شدن تحمل گياهان زراعي نسبت به خشكي ، گرما و سرما مي شود.

4- افزايش مواد آلي خاك در اثر پوسيدن كاه و كلش گندم و جو موجب بالا رفتن راندمان مصرف آب و در نهايت باعث كاهش دفعات آبياري و هدر رفتن آب نمي گردد.

5 – افزايش مواد آلي خاك در اثر پوسيدن كاه و كلش گندم و جو ضمن تقويت رشد گياهان زراعي موجب افزايش مقاومت آنها نسبت به آفات و بيماريها مي گردد.

6- مخلوط شدن كاه و كلش گندم و جو با خاك و افزايش مواد آلي موجب استحكام ذرات خاك در برابر روان آب ها شده و در نهايت سبب كاهش شدت فرسايش خاك در اثر روان آب و بادها مي شود.

7- مصرف بي رويه كودهاي شيميايي ضمن افزايش ميزان شوري خاك موجب از بين رفتن ساختمان خاك و سفت شدن خاكها مي شود. كاه و كلش گندم و جو پس از پوسيدن در خاك سبب كاهش اثرات سو ء كودهاي شيميايي مي شود.

8- افزايش مواد آلي موجب نفوذ و گردش بهتر هوا و آب در خاك شده و شريط مساعدي براي رشد و فعاليت ريشه گياهان زراعي و موجودات مفيد فراهم ميگردد.

معايب سوزاندن كاه و كلش گندم و جو :

1- از بين رفتن عناصر غذايي موجود در آنها به شكل گاز از قبيل گوگرد و ازت، كربن و در نهايت موجب فقير شدن خاك از نظر عناصر مي شود.

2- از بين رفتن موجودات زنده مفيد مخصوصا" كرم خاكي در اثر توليد گرماي زياد و در نهايت موجب از بين رفتن ساختمان خاك و شرايط مساعد براي رشد و فعاليت ريشه گياهان مي شود.

3- آلوده شدن هواي تنفسي انسان به گياهان و موجودات زنده به دود و ساير گاز هاي حاصل از سوختن كاه و كلش و تجمع اين دودها در آسمان موجب افزايش گرماي منطقه شده و در نهايت باعث گرما زدگي گياهان و در ختان ميشود.

4- گرماي زياد در اثر سوختن كاه و كلش موجب سفت تر شدن خاك شده و با ايجاد قشرهاي سفت و سله از جوانه زدن بذرها و استقرار بوته ها و گسترش ريشه در خاك جلوگيري مينمايد.

5- خاك در معرض فرسايش شديد آب و باد قرار گرفته و با از بين رفتن لايه هاي خاك زنده زمين زراعي قدرت حاصلخيزي و توليد محصول خود را از دست مي دهد.

6- با كاهش مواد آلي خاك در اثر سوختن كاه و كلش ، گياهان زراعي تحمل و مقاومت خود را در برابر آفات ، بيماريها ، خشكي ، گرما و سرما از دست مي دهند.

7- با مصرف بي رويه كودهاي شيميايي در اثر از بين رفتن مواد آلي خاك ، گياهان زراعي نسبت به تنشهاي محيطي و عوامل زيان آور حساستر مي شوند.

8- در اثر سوختن كاه و كلش تمام مزاياي آن از بين ميرود.

لینک به دیدگاه

گندم

 

گندم از مهم‌ترین

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
است. این گیاه در دو گونه وحشی و اهلی موجود است. گندم یک ساله و از خانواده گرامینه‌ها (گندمیان) است.

خصوصیات گیاه گندم

گندم ، گل آذین سنبله‌ای دارد. از هر گره آن معمولاً یک سنبلچه متشکل از دو گلوم و سه گلچه بوجود می‌آید. گاهی تعداد گلچه‌ها به 9 هم می‌رسد. دانه گندم بین دو پوشش قاشق مانند به نامهای پوشک بیرونی (لما) و پوشک درونی (پائولا) قرار گرفته است. برگهای گندم مانند برگهای سایر غلات (به جز ذرت و ارزن) ، نازک و کم عرض بوده و زبانه‌های کوچکی دارند.

میوه گندم

میوه گندم با توجه به گونه آن ، 3 تا 10 میلیمتر طول و 3 تا 5 میلیمتر هم قطر دارد و شامل بخش‌های زیر است.

گیاهک: یا رویان که تقریباً 5/2 درصد وزن دانه را تشکیل می‌دهد و سرشار از پروتئین و چربی است که این بخش را معمولاً در تهیه آرد گندم جدا می‌کنند.

سبوس: همان پوسته دانه است و تقریباً 14 درصد از وزن دانه را تشکیل می‌دهد. سبوس را هم همچون گیاهک در مرحله آرد سازی از دانه جدا می‌کنند و معمولاً برای خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آندوسپرم: حاوی مواد نشاسته‌ای دانه گندم است و تقریباً 83 تا 87 درصد از کل دانه را شامل می‌شود. آندوسپرم دارای دانه‌های نشاسته‌ای و مواد پروتئینی می‌باشد که دانه‌های نشاسته آن به‌وسیله گلوتن که یکی از پروتئینهای موجود در دانه است، بهم چسبیده‌اند. میزان گلوتن موجود در دانه بر حسب نوع و نژاد گندم تفاوت می‌کند. همین میزان گلوتن گندم است که مرغوبیت آن را تعیین می‌نماید. گندمهای قرمز سخت بهاره و پاییزه گلوتن بیشتری دارند و به همین دلیل ، ارزش تهیه نان از آنها بیشتر است. چون خمیر حاصل از آردی که از لحاظ گلوتن غنی است، به دلیل داشتن حالت کشدار ، قادر است که گازهای ناشی از تخمیر را بیشتر در خود نگهدارد و برای همین ، خمیر بهتر ورآمده و حجمش بیشتر می‌گردد.

آب و هوای مناسب برای رشد گندم

شرایط ایده‌آل برای رشد گندم ، آب و هوای خنک در دوره رشد رویشی ، آب و هوای معتدل در دوران تشکیل دانه و آب و هوای گرم و خشک در زمان برداشت محصول می‌باشد. بنابراین در مناطقی که زمستانهای سخت دارند، کشت گندم با مشکلاتی از قبیل سرما‌زدگی زمستانی مواجه می‌شود. البته باید بدانیم که گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی ندارد و نمی‌تواند به مدت طولانی ، خشکی و کم آبی را تحمل نماید. اما قادر است خود را با شرایط خشک تا حدی تطبیق داده و با تشکیل یاخته‌های کوچک‌تر که در نهایت سبب تشکیل برگهای کوچک شده و در نتیجه روزنه‌ها کوچک‌تر می‌شود، سطح تعریق را کاهش دهد و از اثرات سوء کم آبی تا حدی محفوظ بماند.

انواع گندم

معمولاً گندمها را به دو دسته کلی گندم بهاره و گندم پاییزه تقسیم بندی می‌کنند. این دو نوع علاوه بر آن که دانه‌هایشان از نظر رنگ ، بافت ، شکل و ... باهم فرق دارد شرایط رشد و نمو آنها نیز باهم تفاوت می‌کند. این دو نوع گندم را در دو زمان مختلف در سال کشت می‌نمایند. دانه گندم ، دارای شیاری است که در طول دانه قرار می‌گیرد. عمق این شیار در گندمهای پاییزه زیاد و در گندمهای بهاره کم است. طرفین این شیار در گندمهای بهاره گرد و در گندمهای پاییزه گوشه‌دار می‌باشد.

گندم بهاره

در اوایل بهار کاشته می‌شود. پس از جوانه زدن ، گیاه جوان در بهار و اوایل تابستان رشد نموده و محصول آن را تا اواخر تابستان برداشت می‌کنند. گندم بهاره را معمولاً در نواحیی کشت می‌کنند که گندم پاییزه نمی‌تواند در برابر سرمای سخت زمستانی آن مناطق ، مقاومت نماید. البته میزان محصول‌دهی گندم پاییزه از بهاره بیشتر است. معمولاً پس از تهیه بذر و زمانی که دمای خاک به یک درجه سانتیگراد بالای صفر رسید، گندم بهاره را می‌کارند. اگر شرایط آب و هوایی اجازه دهد می‌توان گندم را زودتر هم کاشت تا دوره رشد آن طولانی‌تر شده و میزان محصول دهی آن بیشتر شود. گندم پاييزه برای آن که به مرحله گلدهی برسد، باید به مدت طولانی در معرض هوای سرد قرار گیرد. اگر گندم پاییزه را در بهار بکارند، چون دوره سرما را پشت سر نمی‌گذارد، نمی‌تواند گل آذین خوبی تشکیل دهد.

 

گندم پاییزه

این نوع گندم در نیم کره شمالی ، در فصل پاییز موقعی که دمای خاک از 13 درجه سانتیگراد کمتر باشد کشت می شود. ابتدا بذر گندم پاییزه جوانه می‌زند. سپس در فصل زمستان ، گیاه به صورت گیاه جوان کوچکی باقی می‌ماند و با آغاز فصل بهار ، مجدداً رشد و نمو خود را آغاز می‌کند. معمولاً در یکی از ماههای خرداد ، تیر یا نهایتا مرداد ، دانه می‌رسد و آماده برداشت می‌شود. گندمهای پاییزه به نسبت گندمهای بهاره ریشه‌های عمیق‌تر و پرپشت‌تری دارند که تا 200 سانتیمتر در خاک نفوذ می‌کنند. این امر ناشی از آن است که گندمهای پاییزه فصل رشد طولانی‌تری دارند.

 

شرایط مناسب برای رشد گندم

خاک شنی و رسی عمیق با زهکشی خوب ، برای رشد گندم مناسب است. اصولا میزان عملکرد گندم در شرایط دیم (آبیاری با باران) ، در خاکهای ریز بافت بیشتر است. چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی‌تر در خود نگهدارند. اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری می‌کند) ، معمولاً گندم زیاد تحت تأثیر بافت خاک خود قرار نمی‌گیرد. گندم هم مانند سایر گیاهان نمی‌تواند در خاک خشک جوانه بزند. گندم بهاره به دلیل ذخیره شدن رطوبت زمستانی در خاک ، همواره رطوبت مورد نیاز خود را دارد. اما رطوبت خاک گندمهای پاییزه معمولاً فرایند جوانه‌زنی را با مشکل مواجه می‌نماید. اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه ، خاک رطوبت کافی نداشته باشد بذرها ممکن است بپوسند یا در معرض صدمات ناشی از سرما قرار گیرند.

آفات و بیماریهای گیاه گندم

زنگ گندم

زنگ گندم را ، قارچی به نام Puccinia ایجاد می‌کند. مهم ترین بیماری گندم به شمار می‌رود که شامل زنگ ساقه ، زنگ برگ ، زنگ خطی و زنگ نواری می‌شود. شرایط محیطی مساعد برای ایجاد این نوع آفت ، آب و هوای گرم تا گرم مرطوب می‌باشد. تشکیل حفره‌های قرمز یا سیاه که حاوی اسپورهای تولید مثل در سطح ساقه ، برگ ، غلاف و ... از علائم این بیماری می‌باشند. این قارچها از کارآیی گیاه در مصرف آب می‌کاهند، بافتهای گیاه را تخریب می‌کنند و تعداد دانه‌های موجود در سنبله را مانند زمانی که گیاه به کمبود آب دچار شده، کاهش می‌دهند.

سیاهک گندم

سیاهک گندم یکی از بیماریهای قارچی گندم است که می‌تواند به صورت سیاهک آشکار ، سیاهک برگ ، سیاهک پنهان معمولی و ... ظاهر گردد. سیاهک پنهان ، مهم‌ترین و رایج‌ترین و در عین حال ، مخرب‌ترین نوع سیاهک است که خسارت زیادی مخصوصا به گندم پاییزه وارد می‌آورد.

پوسیدگی جوانه و ریشه

بیماریهایی هستند که قارچها آنها را بوجود می‌آورند. این بیماریها هم خسارات زیادی را به محصول گندم وارد می کنند. در گذشته ، ضدعفونی نمودن بذر با ترکیبات جیوه‌ای تا حدی از این بیماریها جلوگیری می‌نمود. اما امروزه اغلب از کاربامات و هگزا کلرو بنزن برای نابودی این بیماریها استفاده می‌کنند.

 

زمان برداشت محصول

 

 

دستگاه کمباین مدرن

 

زمان برداشت گندم تحت تأثیر عواملی از جمله بارندگی ، رطوبت نسبی ، دمای هوا و همچنین رسیدن دانه قرار می‌گیرد. برداشت گندم در ایران از اوایل بهار (در مناطق گرمسیری) آغاز شده و تا اواخر تابستان (در مناطق سردسیری) ادامه دارد. امروزه در سراسر جهان از وسایل مکانیکی خاصی برای برداشت گندم استفاده می‌نمایند، ولی هنوز هم گندم به طریق سنتی که کند و پر هزینه است، برداشت می‌شود. در روش سنتی ، بوته‌های گندم را از فاصله چند سانتی سطح خاک ، درو نموده و به صورت دسته‌های کوچک درمی‌آورند. سپس این دسته‌ها را به خرمنگاه منتقل نموده و طی مراحل خاصی می‌کوبند. زمان صحیح برداشت گندم ، وقتی است که رطوبت دانه بین 12 تا 14 درصد باشد.

موارد مصرف گندم و مواد مغذی آن

برخلاف سایر غلات ، گندم را می‌توان از طرق مختلف از جمله در تهیه نان ، بیسکویت ، شیرینی ، کیک ، اسپاگتی ، ماکارونی و... مورد مصرف قرار داد. از گندم در صنایع کاغذ سازی، چسب سازی و همچنین در تهیه پودرهای لباسشویی هم استفاده می‌گردد. از سبوس و کاه آن نیز به عنوان خوراک دام استفاده می‌کنند. انواع مختلف گندم برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلاً گندمهای نرم بهاره یا پاییزه برای مصرف در صنایع بیسکویت سازی ، شیرینی‌پزی و کیک‌پزی مناسبند. در حالی که از گندمهای سخت پاییزه و بهاره در نانوایی استفاده بیشتری دارند.

لینک به دیدگاه

[h=2]روش هاي كشت گندم[/h]

روش هاي كشت گندم

رشد قارچ
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
عالم بوته ميري
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
با
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
كشات بذر بر روي پشته
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بلند به دليل عدم حالت غرقابي كمتر مي شود.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
به وسعت و شيب زمين، مقدار آب موجود و مديريت زارعي بستگي دارد.

 

به طور كلي
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
عبارتست از:

 

۱)
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
كرتي:

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
ي است سنتي و در زمين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
ي اعمال مي شود كه داراي سطح كم، شيب نامناسب و يا آب كم براي آبياري هستند. در اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
معمولاً پس از انجام گاوآهن و ديسك، بذر را پاشيده و با ديسك زير خاك برده و مرز
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
ي با مرزبند ايجاد مي كنند. در اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
استفاده از ماشين آلات براي انجام امور داشت مانند سمپاشي عليه علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز غيرممكن و برداشت با كمباين به دليل مرز
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
زياد مشكل است. همچنين از سطح مفيد مزرعه به خوبي استفاده نشده و ضايعات زمين زياد است.

 

۲)
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
خطي يا فارويي:

 

اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
براي زراعت
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
آبي انجام مي شود و به اين ترتيب است كه پس از انجام گاوآهن، ديسك و تسطيح، با استفاده از دستگاه كودپاش (سانتريفوژ) بذر را در سطح مزرعه پاشيده و سپس با دستگاه فاروئر جوي و پشته ايجاد مي شود. در مواردي پيش از انجام جوي و پشته به وسيله ديسك بذر را زير خاك مي كنند كه آزمايش ها نشان داده، اين عمل چندان موثر و مورد نياز نيست.

 

در اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
پشته ها، كم عرض (۲۵ – ۱۰ سانتيمتر) و كم عمق (۱۵ – ۱۰ سانتيمتر) هستند و در مواردي هنگام آبياري، حالت غرقابي ايجاد مي شود. بذرپاشي به
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
سانتريفوژ باعث مي شود بذرها به طور تصادفي و كنترل نشده پخش و در خاك مستقر شوند، بنا بر اين تعدادي بوته نيز در كف جويچه ها سبز مي شوند كه جايگاه مناسبي براي استقرار گياه نبوده و ممكن است بوته
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
اين ناحيه مقداري از مواد غذايي و رطوبت موجود را مصرف كنند. ولي قدرت رقابت با بوته
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
روي پشته را ندارند و محصولي نيز توليد نمي كنند و در صورت توليد از كيفيت كمي برخوردارند.

 

نوع ديگري از
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
رديفي
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
در ايران وجود دارد كه در آن از ماشين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بذركار استفاده مي شود. عرض پشته ها در اين نوع بذركارها تقريباً ثابت (حدود ۳۰ سانتيمتر) بوده و دستگاه قادر است سه رديف بذر بر روي هر پشته بكارد. فاصله بين رديف كاشت (فاصله وسط يك جويچه تا وسط جويچه مجاور) حدود ۵۵ سانتيمتر است. برخي بذركارها همزمان دو عمل احداث پشته و كاشت بذر بر روي پشته را انجام مي دهند كه نوعي مزيت براي اين دستگاه ها محسوب مي شود.

 

۳)
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
نواري:

 

اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
در زمين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
ي كه شيب مناسب داشته و انجام عمل تسطيح در آن ها ميسر باشد قابل اجراست. در اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
با توجه به شيب مناسب نيازي به ايجاد جويچه نيست. كاشت با ماشين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بذركار صورت گرفته زمين در قطعات بزرگ قابل آبياري است. از دستگاه كمباينت مي توان در اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
استفاده كرد. اين دستگاه همزمان در اراضي شخم خورده عمليات ديسك، تسطيح و
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
را انجام مي دهد. اگر در اراضي با شيب نامناسب
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
نواري اجرا شودف ناچار مرز
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
متعددي بايد ايجاد كرد كه در ن
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
ت همان
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
كرتي خواهد بود.

لینک به دیدگاه

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بذر بر روي پشته
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بلند:

 

مدرن ترين

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
ي است كه در كشور
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
پيشرفته اجرا مي شود. به طور خلاصه، در اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
دو الي سه رديف بذر بر روي پشته
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بلند و عريض كاشته مي شود. در اين سيستم عرض پشته ۷۰ – ۴۵ سانتيمتر، فاصله رديف كاشت بر روي پشته ۲۰ – ۱۵ سانتيمتر، عرض جويچه ها (فارو) ۳۰ – ۲۵ سانتيمتر و ارتفاع پشته (عمق فارو) ۲۰ – ۱۲ سانتيمتر است. هدايت آب در زمين از طريق جويچه ها انجام مي شود، به طوري كه رطوبت ه صورت نشتي به محل استقرار بذرها نفوذ مي كند و حالت غرقابي ايجاد نمي شود.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
كاشت
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
با اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
به شرح زير است:

 

پس از عمليات شخم عميق، ديسك، تسطيح و قبل از بذركاري جوي و پشته ها را متناسب با اين

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
با يك دستگاه خطزن احداث و زمين را آبياري بسيار سنگين مي كنند. پس از سبز شدن نسل ااول علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز (كه حدود ۸۰ درصد كل علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز است) و در رطوبت كمي بيشتر از گاورو شدن، دستگاه را وارد زمين مي كنند.

 

اين دستگاه به گوته اي طراحي شده است كه بيلچه

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
كوليتواتور كه قبل از لوله
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
سقوط بذر قرار دارند روي پشته ها قرار گرفته، با تخريب پشته ها علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز را از بين مي برند، سپس بذرها به صورت رديفي (معمولاً سه رديف روي پشته) در عمق ۱۲ – ۸ سانتيمتر كاشته مي شوند و بيلچه
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
احداث فارو كه در پشت لوله
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
سقوط بذر قرار دارند، دوباره فاروها و پشته ها را در جاي قبلي بازسازي

 

مي كنند. بنابراين با عبور بذركار همزمان، پشته ها تخريب مي شوند، علف

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز از بين

 

مي روند، بذرها به صورت رديفي كاشته شده و دوباره پشته ها و جويچه ها احداث مي شوند.

 

پس از كاشت بذر، زمين به صورت رديفي كاشته شده و دوباره پشته ها و جويچه ها احداث

 

مي شوند. پس از كاشت بذر، زمين به مدت حدود ۴۰ روز آبياري نمي شود (به دليل اين كه بذر گياه زراعي عمق كاشته شده است و رطوبت كافي براي جوانه زدن آن وجود دارد) در اين مدت گياهچه ها رشد كرده و در حالي كه قسمت اعظم بذر

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز قبل از كشات بذر جوانه مي زنند و با بيلچه
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
كوليتواتور بذركار از بين مي روند، باقيمانده بذر علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز در عمق كم قرار گرفته و رطوبت كافي براي سبز شدن آن ها وجود ندارد.

 

▪ از مزاياي

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بذر بر روي پشته
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بلند مي توان به موارد زير اشاره كرد:

 

- سهولت آبياري قبل از كاشت كه كنترل مكانيكي علف

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز را فراهم مي كند.

 

- افزايش ميزان سبز شدن بذر و يكنواختي مزرعه

 

- امكان استفاده از همان پشته ها در

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بعدي

 

- استفاده كمتر از بذر (بعضي از كشاورزان با مصرف فقط ۷۵ – ۵۰ كيلوگرم بذر در هكتار به تراكم مورد نظر مي رسند)

 

- كاهش ميزان مصرف علف كش ها

 

- كاهش سله بندي و خفگي بذر

 

- كاهش ورس (خوابيدگي) به دليل عدم شرايط غرقابي

 

- امكان مصرف كود به صورت نواري و افزايش بازدهي مصرف كود

 

- كاهش فرسايش در مناطق پرباران به دليل هدايت آب توسط فاروها

 

- افزايش توليد

لینک به دیدگاه

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بذر بر روي پشته
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بلند:

 

مدرن ترين

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
ي است كه در كشور
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
پيشرفته اجرا مي شود. به طور خلاصه، در اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
دو الي سه رديف بذر بر روي پشته
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بلند و عريض كاشته مي شود. در اين سيستم عرض پشته ۷۰ – ۴۵ سانتيمتر، فاصله رديف كاشت بر روي پشته ۲۰ – ۱۵ سانتيمتر، عرض جويچه ها (فارو) ۳۰ – ۲۵ سانتيمتر و ارتفاع پشته (عمق فارو) ۲۰ – ۱۲ سانتيمتر است. هدايت آب در زمين از طريق جويچه ها انجام مي شود، به طوري كه رطوبت ه صورت نشتي به محل استقرار بذرها نفوذ مي كند و حالت غرقابي ايجاد نمي شود.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
كاشت
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
با اين
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
به شرح زير است:

 

پس از عمليات شخم عميق، ديسك، تسطيح و قبل از بذركاري جوي و پشته ها را متناسب با اين

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
با يك دستگاه خطزن احداث و زمين را آبياري بسيار سنگين مي كنند. پس از سبز شدن نسل ااول علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز (كه حدود ۸۰ درصد كل علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز است) و در رطوبت كمي بيشتر از گاورو شدن، دستگاه را وارد زمين مي كنند.

 

اين دستگاه به گوته اي طراحي شده است كه بيلچه

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
كوليتواتور كه قبل از لوله
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
سقوط بذر قرار دارند روي پشته ها قرار گرفته، با تخريب پشته ها علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز را از بين مي برند، سپس بذرها به صورت رديفي (معمولاً سه رديف روي پشته) در عمق ۱۲ – ۸ سانتيمتر كاشته مي شوند و بيلچه
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
احداث فارو كه در پشت لوله
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
سقوط بذر قرار دارند، دوباره فاروها و پشته ها را در جاي قبلي بازسازي

 

مي كنند. بنابراين با عبور بذركار همزمان، پشته ها تخريب مي شوند، علف

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز از بين

 

مي روند، بذرها به صورت رديفي كاشته شده و دوباره پشته ها و جويچه ها احداث مي شوند.

 

پس از كاشت بذر، زمين به صورت رديفي كاشته شده و دوباره پشته ها و جويچه ها احداث

 

مي شوند. پس از كاشت بذر، زمين به مدت حدود ۴۰ روز آبياري نمي شود (به دليل اين كه بذر گياه زراعي عمق كاشته شده است و رطوبت كافي براي جوانه زدن آن وجود دارد) در اين مدت گياهچه ها رشد كرده و در حالي كه قسمت اعظم بذر

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز قبل از كشات بذر جوانه مي زنند و با بيلچه
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
كوليتواتور بذركار از بين مي روند، باقيمانده بذر علف
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز در عمق كم قرار گرفته و رطوبت كافي براي سبز شدن آن ها وجود ندارد.

 

▪ از مزاياي

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بذر بر روي پشته
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بلند مي توان به موارد زير اشاره كرد:

 

- سهولت آبياري قبل از كاشت كه كنترل مكانيكي علف

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
هرز را فراهم مي كند.

 

- افزايش ميزان سبز شدن بذر و يكنواختي مزرعه

 

- امكان استفاده از همان پشته ها در

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
بعدي

 

- استفاده كمتر از بذر (بعضي از كشاورزان با مصرف فقط ۷۵ – ۵۰ كيلوگرم بذر در هكتار به تراكم مورد نظر مي رسند)

 

- كاهش ميزان مصرف علف كش ها

 

- كاهش سله بندي و خفگي بذر

 

- كاهش ورس (خوابيدگي) به دليل عدم شرايط غرقابي

 

- امكان مصرف كود به صورت نواري و افزايش بازدهي مصرف كود

 

- كاهش فرسايش در مناطق پرباران به دليل هدايت آب توسط فاروها

 

- افزايش توليد

لینک به دیدگاه

سن گندم

چكيده‌

سن‌ گندم‌، مهمترين‌ آفت‌ گندم‌ و جو در ايران‌ و كشورهاي‌ منطقه‌ است‌. اهميت‌ اين‌ آفت‌ بقدري‌ است‌ كه‌ در زمان‌هاي‌ قديم‌ باعث‌قحطي‌ و مرگ‌ و مير در مناطق‌ غربي‌ و مركزي‌ ايران‌ مي‌شد. با وجود تمام‌ پيشرفت‌هاي‌ حاصله‌ در زمينه‌ كنترل‌ آفات‌، سن‌ در اكثرمناطق‌ كشت‌ گندم‌ هنوز هم‌ يك‌ آفت‌ خطرناك‌ است‌. در اين‌ ميان‌ وضعيت‌ استان‌هاي‌ ديم‌ خيز كشور مانند همدان‌ بدتر از ساير نقاطاست‌، زيرا كشت‌ وسيع‌ ديم‌ و نابودي‌ مراتع‌ باعث‌ بيشتر شدن‌ جمعيت‌ سن‌ و خسارت‌ آن‌ شده‌ است‌. براي‌ بررسي‌ وضعيت‌ سن‌، ازجمعيت‌ حشرات‌ بالغ‌ و پوره‌هاي‌ سن‌ در زمان‌هاي‌ مختلف‌ نمونه‌برداري‌ به‌ عمل‌ آمد. براي‌ اين‌ منظور سه‌ منطقه‌ رزن‌، كبودرآهنگ‌ ولالجين‌ در استان‌ همدان‌ انتخاب‌ و از مزارع‌ تعيين‌ شده‌ براي‌ جمعيت‌ سن‌ گندم‌ و پوره‌هاي‌ آن‌ و همچنين‌ دشمنان‌ طبيعي‌نمونه‌برداري‌ بعمل‌ آمد. از مزارع‌ گندم‌ و جو همجوار نمونه‌برداري‌ مقايسه‌اي‌ بعمل‌ آمد. در اين‌ بررسي‌ ارتفاع‌ محل‌، جهت‌ شيب‌،وضعيت‌ پوشش‌ گياهي‌، فاصله‌ از كوه‌ و سابقه‌ سمپاشي‌ و نوع‌ مبارزه‌ شيميايي‌(هوايي‌ يا زميني‌) و ديم‌ يا آبي‌ بودن‌ و كرپه‌ يا هراكشت‌بودن‌ مزرعه‌ مدنظر بود. نتايج‌ بدست‌ آمده‌ نشان‌ داد تخريب‌ مراتع‌، كشت‌ وسيع‌ گندم‌ و جو ديم‌، برداشت‌ دير هنگام‌ محصول‌،سمپاشي‌هاي‌ بي‌رويه‌ و برخي‌ عوامل‌ ديگر در طغيان‌ سن‌ گندم‌ نقش‌ دارند. حاصل‌ بررسي‌هاي‌ مزبور در زير آمده‌ است‌.

مقدمه‌

اين‌ آفت‌ كه‌ بعنوان‌ Sun Pest نيز شهرت‌ يافته‌ است‌ آفت‌ اصلي‌ (Key ce-sunnpest.jpgpest) محصول‌ گندم‌ در ايران‌ مي‌باشد و علاوه‌ بر گندم‌ به‌ جو نيزخسارت‌ مي‌زند. مناطق‌ پراكنش‌ اين‌ آفت‌ شامل‌ ايران‌ و كشورهاي‌ مهم‌ مرز ايران‌ از جمله‌ افغانستان‌، تركمنستان‌، آذربايجان‌،ارمنستان‌، تركيه‌، عراق‌، سوريه‌، لبنان‌، فلسطين‌، قفقاز، جنوب‌ روسيه‌، شرق‌ اروپا، شمال‌ آفريقا و عربستان‌ مي‌باشند. نام‌ علمي‌ اين‌ آفت‌Eurygaster integriceps put مي‌باشد. جمعيت‌ اين‌ آفت‌ در مناطق‌ شمال‌ ايران‌، كشورهاي‌ قفقاز و برخي‌ ديگر از مناطق‌ داراي‌ آب‌و هواي‌ مديترانه‌اي‌، در مقايسه‌ با گونه‌ مشابه‌ و رقيب‌ به‌ نام‌ E.maura كاهش‌ يافته‌ است‌. بطوريكه‌ هرچه‌ شرايط اقليمي‌ مرطوب‌ترباشد، جمعيت‌ گونه‌ E.maura بيشتر مي‌گردد. سابقه‌ اين‌ آفت‌ در ايران‌ به‌ زمان‌هاي‌ بسيار دور باز مي‌گردد. مشهور است‌ كه‌ نادرشاه‌افشار جهت‌ كنترل‌ جمعيت‌ آفت‌ سن‌ دستور داد تا محل‌هاي‌ زمستان‌گذراني‌ سن‌ كه‌ بيشتر شامل‌ تپه‌ها و كوهپايه‌ها مي‌باشند. آتش‌زده‌شود و به‌ همين‌ جهت‌ سن‌هاي‌ سياهرنگ‌ را اصطلاحٹ سن‌ نادري‌، مي‌گفتند.

 

شكل‌شناسي‌ آفت‌

طول‌ بدن‌ اين‌ حشره‌ بين‌ 13ـ9 ميليمتر و عرض‌ بدن‌ آن‌ بين‌ 8ـ7 ميليمتر مي‌باشد. رنگ‌ بدن‌ از زرد خاكستري‌ تا قهوه‌اي‌ مايل‌ به‌ سياه‌متغير است‌ و گاهي‌ برنگ‌ سياه‌ ديده‌ مي‌شود. سر اين‌ آفت‌ مثلثي‌ شكل‌ و در وسط آن‌ شيار باريكي‌ وجود دارد. اين‌ آفت‌ داراي‌ دو شاخك‌نخي‌ شكل‌ در جلو سر مي‌باشد. اندازه‌ تخم‌ آفت‌ معمولا 0/7 ميليمتر است‌ و به‌ تعداد 14 عدد بطور منظم‌ در دو رديف‌ 7 عددي‌ روي‌برگ‌هاي‌ گندم‌ يا علف‌هاي‌ ديگر قرار داده‌ مي‌شود.

سن‌ گندم‌ داراي‌ پنج‌ مرحله‌ پورگي‌ است‌. پوره‌هاي‌ جوان‌ سن‌، به‌ طول‌ 1/2 ميليمتر و تقريبٹ گرد هستند. پوره‌هاي‌ سنين‌ بعدي‌ بزرگترهستند و به‌ تدريج‌ زاويه‌ بال‌ و نيز سپرچه‌ آن‌ رشد مي‌يابد. رنگ‌ پوره‌ها در سن‌ ابتدايي‌ سياه‌ و در سنين‌ بعدي‌ آجري‌ مات‌ است‌.

سن‌هاي‌ نر و ماده‌ را از روي‌ حلقه‌هاي‌ تناسلي‌ مي‌توان‌ از يكديگر تشخيص‌ داد و در سن‌هاي‌ نر حلقه‌ ششم‌ شكم‌ ذوزنقه‌اي‌ شكل‌ و لبه‌عقبي‌ آن‌ منحني‌ است‌ و سوراخ‌هاي‌ تناسلي‌ را مي‌پوشاند. در سن‌هاي‌ ماده‌ حلقه‌ ششم‌ شكم‌ مدور است‌ و از هفت‌ قسمت‌ كيتيني‌تشكيل‌ مي‌يابد كه‌ در حال‌ استراحت‌ كاملا به‌ يكديگر چسبيده‌اند. روي‌ اين‌ حلقه‌ در جهت‌ طول‌ يك‌ شكاف‌ بطور وضوح‌ نمايان‌ است‌.

سن‌ گندم‌ از نظر مورفولوژي‌ به‌ دو گروه‌ تقسيم‌ مي‌شود:

الف‌. جمعيتي‌ از اين‌ حشره‌ كه‌ در زيستگاه‌هاي‌ طبيعي‌ واقع‌ در ارتفاعات‌ زندگي‌ مي‌كند و ضمن‌ تغذيه‌ از گياهان‌ غيرزراعي‌ به‌ويژه‌گندميان‌ و بدون‌ آنكه‌ پروازهاي‌ قابل‌ ملاحظه‌اي‌ انجام‌ دهد. به‌ زاد و ولد مي‌پردازد. اين‌ گروه‌ داراي‌ اندازه‌ بدن‌ كوچك‌ بوده‌ و طول‌ وعرض‌ بدن‌ آنها به‌ ترتيب‌ 10/5ـ8 و 6/8ـ5 ميليمتر است‌.

ب‌. گروهي‌ كه‌ از گندم‌ و جو تغذيه‌ مي‌كنند، به‌ويژه‌ آنهايي‌ كه‌ به‌ مزارع‌ گندم‌ آبي‌ حمله‌ور مي‌شوند، جثه‌اي‌ بزرگتر دارند و طول‌ و عرض‌بدن‌ آنها به‌ ترتيب‌ 2/8ـ9/8 و 7/6ـ6/2 ميليمتر است‌.

 

زيست ‌شناسي‌

سن‌ مادر در شرايط مساعد آزمايشگاهي‌ بين‌ 300 تا 556 عدد تخم‌ مي‌گذارد. اين‌ تعداد در شرايط طبيعي‌ مساعد 114 تا 329 عدد ودر شرايط نامساعد يا دوره‌ خاموشي‌ 75 عدد يا كمتر است‌.

اين‌ آفت‌ در تمام‌ مناطق‌ كشور انتشار دارد. ولي‌ در حاشيه‌ شمالي‌ كشور كه‌ مرطوب‌ است‌ جمعيت‌ آن‌ در مقابل‌ با گونه‌هاي‌ رقيب‌ آن‌يعني‌ E.maura كاهش‌ مي‌يابد و در مناطق‌ مرطوب‌ فقط گونه‌ اخير مشاهده‌ مي‌شود.

سن‌ گندم‌ هرساله‌ داراي‌ يك‌ نسل‌ است‌. در پايان‌ فصل‌ زراعي‌ و پس‌ از برداشت‌ محصول‌ سن‌هاي‌ موجود در سطح‌ مزارع‌ به‌ ارتفاعات‌ وتپه‌ها مهاجرت‌ كرده‌ و به‌ تغذيه‌ بيشتر و ذخيره‌ چربي‌ در اماكن‌ مزبور پرداخته‌ و خود را براي‌ زمستان‌گذراني‌ آماده‌ مي‌كنند. اين‌ پرواز به‌سمت‌ دامنه‌هاي‌ شمال‌ كوه‌ها و تپه‌ها، كه‌ در تابستان‌ خنك‌ بوده‌ و پوشش‌ گرامينه‌هاي‌ وحشي‌ مناسبي‌ براي‌ تغذيه‌ سن‌ دارد، صورت‌مي‌گيرد. پس‌ از تكميل‌ تغذيه‌ و بتدريج‌ با فرارسيدن‌ فصل‌ سرما اين‌ حشرات‌ خود را به‌ دامنه‌هاي‌ جنوبي‌ كوهها كه‌ به‌ سمت‌ آفتاب‌ است‌رسانيده‌ و در ارتفاع‌ كمتري‌ مستقر شده‌ و پس‌ از مدتي‌ تغذيه‌ و در زير بوته‌هاي‌ گون‌، درمنه‌ و ساير گياهان‌ بوته‌اي‌ وحشي‌ زير تخته‌سنگ‌ها و پناهگاه‌هاي‌ مختلف‌ ديگر پنهان‌ شده‌ و بتدريج‌ به‌ خواب‌ زمستاني‌ فرو مي‌روند. در اواخر زمستان‌ و اوايل‌ بهار كه‌ شيب‌هاي‌جنوبي‌ تحت‌ تابش‌ آفتاب‌ زودتر از قسمت‌هاي‌ ديگر گرم‌ مي‌شوند سن‌ از خواب‌ زمستاني‌ بيدار شده‌ و مدتي‌ در همان‌ محل‌ به‌ تغذيه‌ ازگرامينه‌هاي‌ وحشي‌ پرداخته‌ و بتدريج‌ در فروردين‌ و ارديبهشت‌ به‌ سوي‌ مزارع‌ غلات‌ در دشت‌هاي‌ مجاور پرواز مي‌كنند. پرواز يامهاجرت‌ سن‌ از كوه‌ به‌ مزارع‌ اصطلاحٹ ريزش‌ سن‌ گفته‌ مي‌شود. تاريخ‌ دقيق‌ ريزش‌ سن‌ بسته‌ به‌ سرد يا گرم‌ بودن‌ سال‌ و منطقه‌ متفاوت‌بوده‌ و در همدان‌ در نيمه‌ سوم‌ فروردين‌ ماه‌ است‌. طول‌ مسافت‌ پروازي‌ سن‌ حدود 30 تا 35 كيلومتر بوده‌ و در فاصله‌ 40 كيلومتر يابيشتر از اماكن‌ زمستان‌گذران‌ ديده‌ نمي‌شود.

علل‌ عمده‌ نوسان‌ جمعيت‌ سن‌، عوامل‌ جوي‌ است‌ كه‌ باعث‌ ايجاد دو دوره‌ طغيان‌ و خاموشي‌ به‌ شرح‌ زير مي‌شود:

الف‌. سال‌هاي‌ طغيان‌: اگر هوا در بهار ملايم‌ و در تابستان‌ بتدريج‌ گرم‌ شود و در پاييز خنك‌ و در زمستان‌ تغييرات‌ ناگهاني‌ و شديد دمايي‌ديده‌ شود، طي‌ چند سال‌ براي‌ سن‌ گندم‌ شرايط دمايي‌ و تغذيه‌اي‌ مناسبي‌ ايجاد مي‌شود كه‌ منجر به‌ طغيان‌ سن‌ گندم‌ مي‌گردد و سن‌تخم‌ بيشتري‌ توليد مي‌نمايد.

ب‌. سال‌هاي‌ خاموشي‌: اگر هوا در بهار سرد و باراني‌ و داراي‌ تغييرات‌ جوي‌ زيادي‌ شود و هواي‌ تابستان‌ معتدل‌ و داراي‌ ريزش‌ باران‌تابستانه‌ باشد، رشد و نمو گندم‌ و سن‌ با توجه‌ به‌ عوامل‌ جوي‌ هم‌آهنگ‌ نمي‌گردد، همچنين‌ اگر هواي‌ پاييز ملايم‌ و هواي‌ زمستان‌ بدون‌ريزش‌ برف‌ باشد و اواخر زمستان‌ و اوايل‌ بهار نيز حرارت‌ هوا متغير و توام‌ با وزش‌ باد گردد. طي‌ چند سال‌ ميانگين‌ تخم‌ريزي‌ سن‌ گندم‌هرسال‌ كم‌ شده‌ و جمعيت‌ بسوي‌ خاموشي‌ گرايش‌ مي‌يابد.

قبلا دوره‌ طغيان‌ سن‌ گندم‌ را هفت‌ و هشت‌ ساله‌ مي‌دانستند. ولي‌ در سال‌هاي‌ اخير و بعلل‌ مختلف‌ از جمله‌ كشت‌ وسيع‌ گندم‌ در كشور،سمپاشي‌هاي‌ گسترده‌ عليه‌ سن‌ گندم‌ و بهم‌خوردن‌ تعادل‌ جمعيت‌ آفت‌ با دشمنان‌ طبيعي‌ آن‌ باعث‌ گم‌ شدن‌ اين‌ دوره‌ شده‌ (كه‌ در واقع‌طغيان‌ و خسارت‌ سن‌ هرساله‌ مشاهده‌ مي‌شود) ولي‌ شدت‌ آن‌ توزيع‌ شده‌ است‌.

 

طرز خسارت‌

سن‌ گندم‌ به‌ سه‌ روش‌ خسارت‌ ايجاد مي‌كند. الف‌) خسارت‌ سن‌ مادر، كه‌ به‌ خسارت‌ حشرات‌ نر و ماده‌اي‌ كه‌ پس‌ از زمستان‌گذراني‌ دراوايل‌ بهار در مزارع‌ ريزش‌ مي‌كنند اطلاق‌ مي‌شود. سن‌ در اين‌ مرحله‌ با مكيدن‌ شيره‌ ساقه‌ و برگ‌هاي‌ جوان‌ و سبز و جوانه‌هاي‌ گندم‌باعث‌ ضعف‌ بوته‌ها، پيچيدگي‌ و خشك‌ شدن‌ برگ‌ها و سفيد شدن‌ خوشه‌ها از محل‌ تغذيه‌ يا فرو بردن‌ خرطوم‌ سن‌ مي‌شود. ب‌)خسارت‌ پوره‌هاي‌ سن‌، كه‌ براي‌ رشد و نموشان‌، از برگ‌، ساقه‌ و شيره‌ دانه‌هاي‌ نرم‌ گندم‌ تغذيه‌ مي‌كند. اوج‌ خسارت‌ سن‌ گندم‌ مربوط به‌تغذيه‌ پوره‌هاي‌ رشد يافته‌ مانند سن‌ چهارم‌ و پنجم‌ پورگي‌ است‌ كه‌ باعث‌ لاغري‌ و چروكيدگي‌ دانه‌ گندم‌ مي‌شود. ج‌) خسارت‌ حشرات‌بالغ‌ نسل‌ جديد كه‌ از كامل‌ شدن‌ رشد پوره‌ها ايجاد شده‌اند. اگر در برداشت‌ گندم‌ تاخير صورت‌ گيرد، بالاترين‌ خسارت‌ سن‌ گندم‌ در اين‌مرحله‌ خواهد بود. در اين‌ زمان‌ خوشه‌هاي‌ گندم‌ تقريبٹ رسيده‌ و محصول‌ در دست‌ برداشت‌ است‌. خسارت‌ در اين‌ مرحله‌ باعث‌ پوكي‌خوشه‌ها مي‌شود، بنابراين‌ بايد هرچه‌ سريعتر محصول‌ برداشت‌ گردد تا اين‌ نوع‌ خسارت‌ بوجود نيايد. بدين‌ منظور برداشت‌ دومرحله‌اي‌ گندم‌ پيشنهاد مي‌شود.

 

پيش‌بيني‌ وضعيت‌ سن‌ گندم‌

سن‌ گندم‌ از تاريخ‌ پرواز به‌ كوهستان‌ تا بازگشت‌ به‌ مزارع‌، طي‌ 9 ماه‌ از سال‌ تا حدود زيادي‌ به‌ چربي‌ بدن‌ خود وابستگي‌ دارد، بنابراين‌چربي‌، نقش‌ اساسي‌ را در بقاي‌ حشره‌ دارد. چربي‌ بدن‌ سن‌ها از نمونه‌برداري‌ و ميانگين‌گيري‌ از وزن‌ 30 تا 50 عدد سن‌ بدست‌ مي‌آيد.خصوصيات‌ جسمي‌ سن‌ برحسب‌ وزن‌ بدن‌ سن‌ ماده‌ تعيين‌ مي‌گردد. وزن‌ نر حدود 5 ميليگرم‌ كمتر از سن‌ ماده‌ است‌. سن‌هايي‌ كه‌ 125ميليگرم‌ و يا بيشتر وزن‌ دارند، خصوصيات‌ جسمي‌ مطلوب‌ و سن‌هايي‌ كه‌ 115 ميليگرم‌ وزن‌ دارند، مشخصات‌ جسمي‌ ضعيف‌ دارند.

گرايش‌ سن‌ به‌ طغيان‌ و يا دوره‌ خاموشي‌، برحسب‌ وزن‌ بدن‌ تعيين‌ مي‌شود. چنانچه‌ در موقع‌ بيداري‌ سن‌ از خواب‌ زمستانه‌، وزن‌حشرات‌ ماده‌ 130 ميليگرم‌ يا بيشتر باشد، سن‌ مادر بطور متوسط 75 عدد تخم‌ مي‌گذارد و جمعيت‌ پوره‌ها در صورت‌ مساعد بودن‌شرايط زندگي‌ بسوي‌ طغيان‌ گرايش‌ دارد. اگر وزن‌ سن‌ مادر 115ـ99 ميليگرم‌ باشد. ميانگين‌ تخم‌ سن‌ مادر حدود 44 عدد خواهد بود وجمعيت‌ پوره‌ها بسوي‌ خاموشي‌ خواهد بود.

 

كنترل‌

سن‌ گندم‌ داراي‌ دشمنان‌ طبيعي‌ بسيار مهم‌ و متعددي‌ مي‌باشد كه‌ بطور خودبخود و طبيعي‌ تا حدود زيادي‌ آفت‌ را كنترل‌ مي‌كنند كه‌از جمله‌ مهمترين‌ آنها مي‌توان‌ به‌ زنبورهاي‌ پارازيتوئيد جنس‌هاي‌ Trissolcus, Dissolcus, Assolcus از خانواده‌ Scelionidaeاشاره‌ كرد. گونه‌هاي‌ T.vassilieriMayو A.semistriatus Nee. در مبارزه‌ بيولوژيك‌ عليه‌ سن‌ گندم‌ بيشترين‌ اهميت‌ را دارند. اين‌زنبورها سال‌ها بطور مصنوعي‌ در آزمايشگاه‌ پرورش‌ داده‌ مي‌شدند و در بهار مصادف‌ با تخمريزي‌ سن‌ها در مزارع‌ رها مي‌گرديدند. ولي‌پس‌ از ظهور سموم‌ پر قدرت‌ جديد و به‌ دليل‌ رقابت‌هاي‌ اقتصادي‌ آشكار و پنهان‌ و عدم‌ كنترل‌ صد در صد آفت‌ كه‌ ويژگي‌ اين‌ نوع‌مبارزه‌ است‌ و در نتيجه‌ عدم‌ رضايت‌ كامل‌ كشاورزان‌ از آن‌، تنها به‌ كاربرد سموم‌ سمپاشي‌ اكتفا گرديد. ضروري‌ است‌ كه‌ اين‌ روش‌ مبارزه‌دوباره‌ احيا گرديد.

اگر بتوانيم‌ با قرق‌ منطقي‌ كوه‌ها و تپه‌ها از چراي‌ مفرط دام‌ در آنها جلوگيري‌ كنيم‌، تا حدودي‌ از خطر حمله‌ سن‌ گندم‌ كاسته‌ايم‌. بنظرمي‌رسد اگر پوشش‌ گياهي‌ كافي‌ باشد. سن‌ به‌ گرامينه‌هاي‌ موجود در كوه‌ قناعت‌ كرده‌ و كمتر به‌ مزارع‌ هجوم‌ مي‌آورد. بعلاوه‌ سن‌ گندم‌ بابيش‌ از 50 نوع‌ گياه‌ بطور مستقيم‌ يا غيرمستقيم‌ رابطه‌ ميزباني‌ دارد. بنابراين‌ حفاظت‌ از مراتع‌ و گياهان‌ مزبور، باعث‌ حفظ جمعيت‌ درحالت‌ تعادل‌ طبيعي‌ آن‌ و در زير سطح‌ زيان‌ اقتصادي‌ (EIL) مي‌گردد.

يكي‌ از مشكلاتي‌ كه‌ در سال‌هاي‌ اخير بروز كرده‌ است‌ پديده‌ خشكسالي‌ است‌، كه‌ باعث‌ گسترش‌ خسارت‌ سن‌ گندم‌ شده‌ است‌. با توجه‌به‌ عدم‌ رعايت‌ صحيح‌ حريم‌ مراتع‌ در كشور ما كه‌ به‌ علل‌ گوناگون‌ از جمله‌ تملك‌ مراتع‌ صورت‌ مي‌گيرد، بسياري‌ از افراد كم‌ زمين‌ وبي‌زمين‌ به‌ كاشت‌ اراضي‌ شيب‌دار و مراتع‌ داراي‌ خاك‌ فقير و بسيار فقير روي‌ آورده‌اند. در شرايط نامناسب‌ بارندگي‌، جوانه‌زني‌ و رشداوليه‌ گياه‌ كه‌ لازمه‌ بوجود آمدن‌ بوته‌هاي‌ قوي‌ در بهار سال‌ بعد مي‌باشد، با اشكال‌ مواجه‌ شده‌ و محصول‌ بقدري‌ ضعيف‌ مي‌گردد، كه‌گاهي‌ برداشت‌ آن‌ مقرون‌ به‌ صرفه‌ نمي‌باشد و توسط كشاورزان‌ رها مي‌گردد. اين‌ بهترين‌ فرصت‌ براي‌ پوره‌هاي‌ سن‌ آخر و حشرات‌ تازه‌بالغ‌ است‌ كه‌ تغذيه‌ خود را كامل‌ نموده‌ و به‌ اندازه‌ كافي‌ چربي‌ ذخيره‌ كننده‌ و خود را براي‌ زمستان‌ سخت‌ مهيا كنند. بنابراين‌ بايدچاره‌اي‌ انديشيد تا از كاشت‌ اراضي‌ فقير و مراتع‌ شيب‌دار توسط كشاورزان‌ جلوگيري‌ شود. كشت‌ جو بجاي‌ گندم‌ در كانون‌هاي‌ آلودگي‌يكي‌ از اصلي‌ترين‌ گزينه‌هايي‌ است‌ كه‌ اكثر متخصصان‌ به‌ آن‌ اشاره‌ كرده‌اند. در نمونه‌گيري‌هاي‌ اينجانب‌ در مناطق‌ كبودرآهنگ‌ و رزن‌در استان‌ همدان‌، اختلاف‌ شديد در آلودگي‌ اين‌ دو محصول‌ مشاهده‌ شد. برداشت‌ دو مرحله‌اي‌ گندم‌ در مرحله‌ خميري‌ شدن‌ نيز يكي‌از توصيه‌هاي‌ اصلي‌ است‌ كه‌ نتايج‌ آن‌ در كشورهاي‌ شوروي‌ سابق‌ رضايتبخش‌ بوده‌ است‌.

دانشمندان‌ شوروي‌ سابق‌ همچنين‌ با استفاده‌ از روش‌ برداشت‌ دو مرحله‌اي‌ توفيقات‌ زيادي‌ در جهت‌ مبارزه‌ با سن‌ و كنترل‌ آن‌ بدست‌آوردند. برداشت‌ دو مرحله‌اي‌ غله‌ عبارت‌ است‌ از:

1. درو سريع‌ خوشه‌ها با ماشين‌ در مرحله‌ مومي‌ شدن‌ دانه‌ و حمل‌ خوشه‌ها به‌ خرمن‌گاه‌ در مدت‌ 3ـ2 روز (هرچه‌ سريعتربهتر) درمنطقه‌ آلوده‌ به‌ سن‌

2. خرمن‌ كوبي‌ بوسيله‌ ماشين‌ بوجاري‌ در خرمن‌گاه‌ و حمل‌ محصول‌ بوجاري‌ شده‌ به‌ انبار غله‌ در مدت‌ 3ـ2 روز.

روش‌ زراعي‌ ديگر براي‌ كنترل‌ سن‌، شامل‌ كشت‌ زود در پاييز (هراكشت‌) و برداشت‌ سريع‌ در آخر بهار است‌. بايد از كشت‌ كرپه‌ اجتناب‌كرد. كاشت‌ ارقام‌ زودرس‌ گندم‌ باعث‌ گريز محصول‌ از زمان‌ اوج‌ فعاليت‌ پوره‌هاي‌ سن‌ آخر و سن‌هاي‌ بالغ‌ نسل‌ جديد مي‌شود. ارقام‌گندم‌ مقاوم‌ به‌ سن‌ در حال‌ بررسي‌ و شايان‌ توجه‌ بسيار است‌، زيرا برخي‌ ارقام‌ گندم‌ بوسيله‌ ريشك‌هاي‌ زياد يا دارا بودن‌ سيليس‌ بيشتربافت‌ خود يا روش‌هاي‌ ديگر، تغذيه‌ آفت‌ را با مشكل‌ مواجه‌ مي‌كنند. جهت‌ كنترل‌ شيميايي‌ نيز توجه‌ به‌ سطح‌ زيان‌ اقتصادي‌ آفت‌ضروري‌ است‌. بهمين‌ منظور فرم‌ مبارزه‌ با جمعيت‌ سن‌ مادر و پوره‌ سن‌ هر سال‌ يا چند سال‌ يكبار تعيين‌ و توسط سازمان‌ حفظ نباتات‌ابلاغ‌ يا اجرا مي‌گردد. اين‌ ميزان‌ جمعيت‌ كه‌ كنترل‌ شيميايي‌ را ضروري‌ مي‌كند در گندم‌ يا جو و زراعت‌ آبي‌ و ديم‌ تفاوت‌ دارد.

لینک به دیدگاه

روش های کشت گندم

روش های کشت گندم به وسعت و شیب زمین، مقدار آب موجود و مدیریت زارعی بستگی دارد.

به طور کلی روش های کشت عبارتست از:

۱) روش کرتی:

روشی است سنتی و در زمین هایی اعمال می شود که دارای سطح کم، شیب نامناسب و یا آب کم برای آبیاری هستند. در این روش معمولاً پس از انجام گاوآهن و دیسک،‌ بذر را پاشیده و با دیسک زیر خاک برده و مرزهایی با مرزبند ایجاد می کنند. در این روش استفاده از ماشین آلات برای انجام امور داشت مانند سمپاشی علیه علف های هرز غیرممکن و برداشت با کمباین به دلیل مرزهای زیاد مشکل است. همچنین از سطح مفید مزرعه به خوبی استفاده نشده و ضایعات زمین زیاد است.

۲) روش خطی یا فارویی:

این روش برای زراعت گندم آبی انجام می شود و به این ترتیب است که پس از انجام گاوآهن، دیسک و تسطیح، با استفاده از دستگاه کودپاش (سانتریفوژ) بذر را در سطح مزرعه پاشیده و سپس با دستگاه فاروئر جوی و پشته ایجاد می شود. در مواردی پیش از انجام جوی و پشته به وسیله دیسک بذر را زیر خاک می کنند که آزمایش ها نشان داده، این عمل چندان موثر و مورد نیاز نیست. در این روش پشته ها،‌ کم عرض (۲۵ - ۱۰ سانتیمتر) و کم عمق (۱۵ - ۱۰ سانتیمتر) هستند و در مواردی هنگام آبیاری، حالت غرقابی ایجاد می شود. بذرپاشی به روش سانتریفوژ باعث می شود بذرها به طور تصادفی و کنترل نشده پخش و در خاک مستقر شوند، بنا بر این تعدادی بوته نیز در کف جویچه ها سبز می شوند که جایگاه مناسبی برای استقرار گیاه نبوده و ممکن است بوته های این ناحیه مقداری از مواد غذایی و رطوبت موجود را مصرف کنند. ولی قدرت رقابت با بوته های روی پشته را ندارند و محصولی نیز تولید نمی کنند و در صورت تولید از کیفیت کمی برخوردارند.

نوع دیگری از کشت ردیفی گندم وجود دارد که در آن از ماشین های بذرکار استفاده می شود. عرض پشته ها در این نوع بذرکارها تقریباً ثابت (حدود ۳۰ سانتیمتر) بوده و دستگاه قادر است سه ردیف بذر بر روی هر پشته بکارد. فاصله بین ردیف کاشت (فاصله وسط یک جویچه تا وسط جویچه مجاور) حدود ۵۵ سانتیمتر است. برخی بذرکارها همزمان دو عمل احداث پشته و کاشت بذر بر روی پشته را انجام می دهند که نوعی مزیت برای این دستگاه ها محسوب می شود.

۳) روش نواری:

این روش در زمین هایی که شیب مناسب داشته و انجام عمل تسطیح در آن ها میسر باشد قابل اجراست. در این روش با توجه به شیب مناسب نیازی به ایجاد جویچه نیست. کاشت با ماشین های بذرکار صورت گرفته زمین در قطعات بزرگ قابل آبیاری است. از دستگاه کمباینت می توان در این روش کشت استفاده کرد. این دستگاه همزمان در اراضی شخم خورده عملیات دیسک، تسطیح و کشت را انجام می دهد. اگر در اراضی با شیب نامناسب روش نواری اجرا شودف ناچار مرزهای متعددی باید ایجاد کرد که در نهایت همان روش کرتی خواهد بود.

۴) روش کشت تخم بر روی پشته های بلند:

مدرن ترین روشی است که در کشورهای پیشرفته اجرا می شود. به طور خلاصه، در این روش دو الی سه ردیف بذر بر روی پشته های بلند و عریض کاشته می شود. در این سیستم عرض پشته ۷۰ - ۴۵ سانتیمتر، فاصله ردیف کاشت بر روی پشته ۲۰ - ۱۵ سانتیمتر، عرض جویچه ها (فارو) ۳۰ - ۲۵ سانتیمتر و ارتفاع پشته (عمق فارو) ۲۰ - ۱۲ سانتیمتر است. هدایت آب در زمین از طریق جویچه ها انجام می شود، به طوری که رطوبت ه صورت نشتی به محل استقرار بذرها نفوذ می کند و حالت غرقابی ایجاد نمی شود. روش کاشت گندم با این روش به شرح زیر است:

پس از عملیات شخم عمیق، دیسک، تسطیح و قبل از بذرکاری جوی و پشته ها را متناسب با این روش با یک دستگاه خطزن احداث و زمین را آبیاری بسیار سنگین می کنند. پس از سبز شدن نسل ااول علف های هرز (که حدود ۸۰ درصد کل علف های هرز است) و در رطوبت کمی بیشتر از گاورو شدن، دستگاه را وارد زمین می کنند.

این دستگاه به گوته ای طراحی شده است که بیلچه های کولیتواتور که قبل از لوله های سقوط بذر قرار دارند روی پشته ها قرار گرفته، با تخریب پشته ها علف های هرز را از بین می برند، سپس بذرها به صورت ردیفی (معمولاً سه ردیف روی پشته) در عمق ۱۲ - ۸ سانتیمتر کاشته می شوند و بیلچه های احداث فارو که در پشت لوله های سقوط بذر قرار دارند، دوباره فاروها و پشته ها را در جای قبلی بازسازی می کنند. بنابراین با عبور بذرکار همزمان، پشته ها تخریب می شوند، علف های هرز از بین می روند، بذرها به صورت ردیفی کاشته شده و دوباره پشته ها و جویچه ها احداث می شوند. پس از کاشت بذر، زمین به صورت ردیفی کاشته شده و دوباره پشته ها و جویچه ها احداث

می شوند. پس از کاشت بذر، زمین به مدت حدود ۴۰ روز آبیاری نمی شود (به دلیل این که بذر گیاه زراعی عمق کاشته شده است و رطوبت کافی برای جوانه زدن آن وجود دارد) در این مدت گیاهچه ها رشد کرده و در حالی که قسمت اعظم بذرهای علف های هرز قبل از کشات بذر جوانه می زنند و با بیلچه های کولیتواتور بذرکار از بین می روند، باقیمانده بذر علف های هرز در عمق کم قرار گرفته و رطوبت کافی برای سبز شدن آن ها وجود ندارد.

 

از مزایای روش کشت بذر بر روی پشته های بلند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- سهولت آبیاری قبل از کاشت که کنترل مکانیکی علف های هرز را فراهم می کند.

- افزایش میزان سبز شدن بذر و یکنواختی مزرعه

- امکان استفاده از همان پشته ها در کشت های بعدی

- استفاده کمتر از بذر (بعضی از کشاورزان با مصرف فقط ۷۵ - ۵۰ کیلوگرم بذر در هکتار به تراکم مورد نظر می رسند)

- کاهش میزان مصرف علف کش ها

- کاهش سله بندی و خفگی بذر

- کاهش ورس (خوابیدگی) به دلیل عدم شرایط غرقابی

- امکان مصرف کود به صورت نواری و افزایش بازدهی مصرف کود

- کاهش فرسایش در مناطق پرباران به دلیل هدایت آب توسط فاروها

- افزایش تولید

لینک به دیدگاه

مراحل مهم آبیاری در زراعت گندم

 

در مرحله دانه بستن چنانچه آبياري صورت نگيرد، دانه ها كوچكتر شده، وزن دانه ها كاهش يافته و در نتيجه عملكرد كاهش مي يابد،

به گزارش خبرگزاري كشاورزي ايران (ايانا)- چون در اغلب مناطق گندم خيز ايران ريزش باران خصوصا در دوره فعال رشد گياه براي تامين آب مورد نياز گندم كافي نيست، بنابراين لازم است تا در مناطقي كه مقدار باران در طول دوره رشد اين گياه كمتر از 300 تا 350 ميلي متر است، گندم را در مراحل مختلف رشد آبياري كرد. دانه هاي گندم پس از آن كه در خاك قرار گرفت رطوبت كافي بايد در اطراف آن وجود داشته باشد تا با جذب آب و اكسيژن كافي به سرعت جوانه توليد كند.

مقدار آب لازم براي گندم از ابتداي كاشت تا هنگام برداشت 8-4 هزار مترمكعب در هكتار است. تعداد دفعات آبياري و مقدار آب در هر آبياري بستگي به آب و هواي منطقه و نوع و جنس زمين دارد.

مراحل مهم آبياري در زراعت گندم عبارتند از:

- جوانه زدن تا اتمام پنجه زدن: اين مرحله كه اغلب مصادف با فصل زمستان است، از نظر تامين آب مشكلي وجود نداشته و اغلب در اين مرحله آبياري صورت نمي گيرد، چون رطوبت موجود در زمين براي پنجه زدن كافي است.

- مرحله ساقه رفتن: نيازهاي آبي گندم در هنگام ساقه رفتن و طويل شدن سريع ساقه ها به سرعت بالا مي رود.

- مرحله سنبله رفتن

- مرحله گل رفتن

- مرحله دانه بستن

معمولا از جوانه زدن تا به سنبله رفتن ديگر احتياجي به آبياري نيست، مگر در شرايط استثنايي، زيرا در اين دوره تبخير و تعرق نسبتا كم بوده و در عين حال مصادف با زماني است كه حداكثر بارندگي طبيعي صورت مي گيرد. در صورت لزوم، آبياري دوم زماني اجرا مي شود كه اولين سنبله ها شروع به ظاهر شدن مي كنند. آبياري سوم هم ممكن است در مرحله تشكيل دانه لازم باشد.

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...