معرفی پوكايوكه

[Emerald_s 764]

Mistake Proofing

poka yoke

پوکا یوکه (خطا ناپذیری)

 

اشتباه در سازمان­ها به دلایل مختلفی اتفاق می افتد ولی اغلب آنها قابل جلوگیری است. اگر مردم تلاش کنند وقتی مشکلی به­ وجود می­اید، آن­را بشناسند و علت­ هایش را ریشه یابی کنند و برای آن یک اقدام اصلاحی مناسب انجام دهند، از بروز مشکلات در مراحل مختلف کار پیشگیری می­شود و در صورت ایجاد مشکل، در کمترین زمان شناسایی می­شود و مثل علف هرز از بین می­رود. استفاده از پوکایوکه­های ساده در اجزای مکانیکی و دیگر وسایل ایمنی می­تواند بصورت شایسته ای از بروز اشتباه و اتفاقات فاجعه بار جلوگیری کند.

 

پوکایوکه دیدگاهی است که در آن خطاهای بالقوه انسانی و تجهیزاتی شناسایی شده و در صدد از بین بردن آنها باشد. در این دیدگاه، منشأ عیوب شناسایی و از ریشه حذف می­شود.

 

 

پوکا یوکه چیست؟

پوکا یوکه،که به­ صورت ( Poh-Kah Yoh-Key) تلفظ می­شود، در فارسی به معنای پوکا( خطاهای غیر عمدی) و یوکه (پرهیز) است.نتیجه این­که پوکایوکه سیستمی است که از هدر رفتن انرژی، زمان و منابع قبل از بروز خطا در آینده، جلوگیری می­کند.

 

 

اساس پوکایوکه بر احترام به ذکاوت و هوش کارگران مبتنی است. پوکایوکه با حذف کارهای تکراری و فعالیت­هایی که وابسته به حافظه و احتیاط هستند، وقت و فکر کارگران را آزاد می­کند تا آنها بتوانند وقت خود را به انجام فعالیت­های ارزش آفرین اختصاص دهند. در محیط پیچیده کاری، ممکن است بعضی از کارها اشتباه انجام شوند و هر روز این امکان وجود دارد که این اشتباهات به تولید محصول معیوب منجر شوند. عیوب، ‌اتلاف محسوب می­شوند و اگر شناسایی نشوند، ‌انتظارات کیفی مشتری را به یاس مبدل خواهند کرد. پوکا یوکه بر این اعتقاد استوار است که نباید حتی تعداد کمی کالای معیوب تولید شود. برای مبدل شدن به یک رقیب جهانی،‌ یک شرکت نه تنها باید فلسفه تولید با عیوب صفر (عدم تولید معیوب) را دنبال کند، بلکه باید آن را در عمل به کار بندد. روش های پوکایوکه مفاهیم ساده ای هستند که برای تحقق همین هدف به کار می روند.نباید انتظار داشت که افراد همه کارها را همیشه مثل ماشین درست و دقیق انجام دهند. یک حواس پرتی کوچک می تواند باعث بروز اشتباه کاری شود. این خطا لزوما” به عنوان کم کاری یا قصور در کار نیست. بلکه یک نقص طراحی است که باعث شده برای انجام عملیاتی، توجه و دقت عمل زیادی صرف شود و این مشکل بزرگی است.

 

 

اصول پایه ای پوکایوکه ، طراحی یا استفاده از ابزارهای پیشرفته یا گاه ساده ، تکنیک­ها و فرایندهایی است که اشتباه کردن را برای استفاده کننده غیر ممکن می­کند. پوکایوکه قانون ساده ایست که باعث صرفه جویی­های کلانی می­شود.

با ایجاد خطاناپذیری در سیستم، اگر استفاده کننده در شرایط عادی و نرمال هم نباشد، در استفاده از سیستم نمی تواند خطایی کند و این خود باعث جلوگیری از اتلاف، خرابی، ضایعات و حادثه می شود.

چه کسی می تواند پوکایوکه را توسعه دهد؟

 

در این سیستم روش جالبی وجود دارد. هر کسی از مدیر گرفته تا سرپرست و حتی کارگر می­تواند پوکایوکه را توسعه دهد. (حتی برای افراد خارج از سازمان مانند مدیران و کارمندان بخش فروش، خدمات پس از فروش و یا جاهائی که با اسناد و مدارک سرو کار دارند). همه کارکنان دارای این اختیار هستند که با آموزش­های اندکی، در محیط اطراف خود، پوکایوکه های خوبی را اجرا کنند.

 

 

انواع ابزارهای پوکا یوکه :

۱- اعلام خطا به­صورت هشدار : برخی از روش­ها فقط قابلیت هشدار دارند، مثل چراغ­های خطر، زنگ اخبار، پیغام خطا، صدای غیر عادی، بوی نامطبوع و … .

برخی از مثال­های این دسته می­تواند به­صورت زیر باشد:

۱: چراغهای آندن

اگر قطعات خط تولید، رو به اتمام باشد، رنگ زرد روشن می شود. در صورت اتمام قطعات، رنگ قرمز چراغ و در صورت شارژ قطعات در خط تولید، رنگ سبز روشن خواهد شد.

۲: آلارم رانندگی

برخی از خودروها دارای کیت الکترونیکی­اند که با بالا رفتن سرعت، بیش از حد مجاز، شروع به بوق زدن می کند.

۲- بازرسی صد در صد : در این روش با کنترل صددرصد، از تولید محصول معیوب جلوگیری می­شود مثل کلید حد مجاز(Limit Switch )، چشمی­ها و … .

برخی از مثال­های این دسته می­تواند به­صورت زیر باشد:

۱ : کنترل صد در صد محصولات

وقتی خودرو در تونل تست قرار می گیرد، پس از ثبت شماره خودرو توسط بارکد، راه ورودی و خروجی تونل بسته می شود و تا زمانی­که تنظیمات آن انجام نگیرد، در خروجی باز نمی­شود.

۲ : کنترل صد در صد نصب صحیح قطعه

هنگام نصب موکت صندوق، با نصب خار طوسی رنگ در ابتدا، کلیه سوراخ­های موکت با سوراخ­های بدنه همراستا می­شوند که به این ترتیب می­توان خارهای دیگر را به­راحتی نصب کرد.

۳- جلوگیری از خطای فراموشی: این مدل پوکایوکه باعث جلوگیری از فراموشی کار می شود، مثل مشخص کردن جای ابزار روی تخته ابزار یا سشوارهای بهداشتی که پس از ترک استفاده کننده،به­طور اتوماتیک خاموش می­شوند و … .

برخی از مثال­های این دسته می­تواند به­صورت زیر باشد:

۱ : خطای فراموشی قرار دادن ابزار در جای خود

۲ : خطای فراموشی خاموش کردن

مثل دست خشک کنی که دارای تایمری است که پس از ترک استفاده کننده، به­طور اتوماتیک خاموش می­شود.

۴- خطاناپذیری : نوع پیشرفته پوکایوکه به­صورت ضد خطاست؛ به­گونه­ای که امکان ارتکاب خطا را از استفاده کننده می­گیرد و حتی او را در انجام صحیح کار راهنمایی می­کند، مانند سوکت های رایانه، فلاپی، فیش­های سه پایه تلفن و … .

برخی از مثال­های این دسته می تواند به­صورت زیر باشد:

۱ : خطاناپذیری در جا زدن سوکت

سوکت کابل­های کامپیوتر دارای گیره­ای هست که احتمال درهم رفتن کابل­ها را به­جای هم از بین می­برد. این سوکت­ها یک زبانه پلاستیکی دارند که از گیرکردن و شکسته شدن و همچنین خروج راحت سوکت، جلوگیری می کند.

۲ : خطاناپذیری در جا زدن فلاپی

فلاپی از یک جهت خاص وارد کیس رایانه می شود. گوشه پخ دار دیسکت هم راهنمای ورود و هم محلی برای هل دادن دیسکت در هنگام خارج شدن است. شکل ظاهری دیسکت چهارگوش نیست که این موضوع از ورود غیر صحیح جلوگیری می­کند.

 

 

با خطاها به سه طریق میتوان اقدام کرد:

۱ – Warn: آگاهی دادن و جلوگیری از بروز خطا

۲ – Control : مشخص شدن خطا و کنترل آن

۳ – Shutdown : توقف کامل فرایند و حذف خطرات فرآیند