S a d e n a 11,333 اشتراک گذاری ارسال شده در 19 اسفند، ۱۳۹۱ خدا به عدل و احسان و بخشش به خویشاوندان فرمان می دهد و از فحشا و زشتکاری و ستم نهی می کند. شما را پند می دهد، باشد که پذیرای پند شوید. * قاموس آفرینش بر مدار تعادل و توازن : عدالت جانمایه حیات جامعه بشری و اساس و پایه تکوین و تشریع است؛ خداوند حیّ سبحان، عدل و حق مطلق است؛ او بر اساس حکمت بالغه خود و عدل و حق، جهان آفرینش را آفریده آنسان که«بالعدل قامت السموات والأرض». در قرآن کریم واژه های گرانسنگی مانند «حق»،«عدل»، «وزن»، «میزان»، «حکمت»،«تقان صنع»،«احسن تقدیر»،« احسن نظام»، «قسط»، «هدایت مطلقه خداوند» و ... دلالت بر خلقت خالق عادل حکیم دارد . خداوند متعال بر اساس«حق» و«عدل» رسل مبشرین را فرستاده و انسان را بر اجرای حق و عدل مأموریت داده که: « لیقوم الناس بالقسط» شرایع الهی و قوانین و نوامیس حاکم بر جامعه بشری بر اساس عدل و قسط نازل شده و تخلف از قوانین و مقررات و شرایع الهی دارای آثار وضعی و فطری و عواقب دنیوی و اخروی و نیز برخی دارای مجازات های شرعی و قانونی است؛ مقتضای عدل برخورد با متجاوزان و متجاسران به حقوق دیگران است . * فلسفه مجازات، اصلاح فرد و جامعه : شناخت ناهنجاری ها و جرائمی که موجد مجازات و کیفر است و شناخت مجازاتها و برقراری رابطه عادله بین جرم و مجازات خود نیز وظیفه بسیار سنگینی است که بعهده حاکمان و قضات گذارده شده تا جلوی تخلفات و نابهنجاری ها گرفته و هنجارشکنان، فرصت تعدی و تجاوز و زورگوئی و عدالت گریزی نیابند . خداوند به هر موجودی آنچه شایسته اوست عنایت فرموده و همه در را سیر الی الله و تعالی و تکامل هدایت فرموده و عنایت و لطف و رحمت و فیض علی الاطلاق او همه را پوشش داده و شامل می شود؛ درصورتیکه از حریم الهی و سنتهای آفرینش تخطی نموده و دست به تجاوز و تجاسر بزنند و بر خلاف ارزشها و نظام تکاملی عالم، حرکت کنند بر اساس عدل و قسط مجازات خواهند شد و مورد عتاب قرارخواهند گرفت چنانچه گفته اند: « می کند دندان بدر را آن طبیب تا رهد از رنج بیماری حبیب» « صدهزاران سر ببرد دلستان تا امان یابد سر اهل جهان» مجازاتها خود شاخه ای از عدالت الهی و مکمل حلقه های عدالت و عمدتاً برای بازدارندگی، پیشگیری، عبرت آموزی، سلامت جامعه، اجرای عدالت و کوتاه کردن دست اشرار و طاغوتها و فتنه گران و توطئه چینان و ایادی و عمّال آنهاست . مجازات ها برای استقرار عدالت و تحکیم روابط انسانی و اجتماعی و خانوادگی و سلامت جامعه و خانواده ها و سلامت دین و دنیا و آخرت مردم است . در سایه استقرار عدالت و توزیع عادلانه امکانات و اجرای عادلانه مجازاتها هر کسی به حقوق خود نائل و امیدوار خواهد شد و اعتماد مردم را بر می انگیزد و جلوی تبعیض ها، بیعدالتی ها، تجاوزها گرفته می شود . چنانچه در روایات آمده است : « العدل یضع الامور فی موضعه» « العدل اوسع الاشیاء فی التواصف و اضیقها فی التناصف» « العدل نظام الامر» « العدل ساسۀ العباد و ارکان البلاد» آنچه در قرآن کریم و نهج البلاغه شریف و کتاب غرر و درر آمدی و احادیث اسلامی و کتب اعتقادی ما از موضوع عدالت و جایگاه مهم و سرنوشت ساز آن آمده است به خاطر نقش تعیین کننده « تعادل و توازن» در استحکام و استواری روابط اجتماعی، سیاسی و خانوادگی، و مآلاً پایداری بنای رفیع کاخ با عظمت جامعه بشری است . رهبران الهی خود تجسّم عدالت مطلق و معیار حق و باطل بودند و در برابر هنجارشکنان و مفسدان با قاطعیت و صلابت بی نظیری ایستاده و با آنها به مبارزه برخاستند . یکی از شاخه های مهم عدالت در مکتب پیامبرن عظیم الشأن الهی(ع) عدالت در امور قضائی و حقوقی است ؛ برجسته ترین شاخه های عدالت و بلکه مظهر واقعی عدالت در جوامع را باید در عدالت قضائی و حقوقی جستجو نمود . قرآن کریم در آیات فراوانی بر این موضوع حساس تأکید نموده و آنرا مورد عنایت قرار داده است، از جمله مبارزه و قاطعیت در برخورد با : 1ـ محاربه و افساد 2ـ جرائم سازمان یافته 3ـ بغاۀ 4ـ خائنان و جاسوسان 5ـ مفسدان و رباخواران 6ـ متجاوزان به ناموس جامعه 7ـ جنایتکاران حرفه ای و آدم کش 8ـ سارقان و ... چنانچه در آیات شریفه ای بر موارد فوق الاشعار تأکید نموده است از جمله : ای کسانی که ایمان آورده اید، به عدالت فرمانروا باشید و برای خدا شهادت دهید، هرچند به زیان خود و یا پدر و مادر یا خویشاوندان شما ـ چه توانگر و چه درویش ـ بوده باشد. زیرا خدا به آن دو سزاوارتر است. پس، از هوای نفس پیروی مکنید تا از شهادت حق عدول کنید. چه زیان بازی کنید یا از آن اعراض کنید، خدا به هرچه می کنید آگاه است . ای کسانی که ایمان آورده اید، برای خدا، حق گفتن را برپای ـ خیزید و به عدل گواهی دهید. دشمنی با گروهی دیگر وادارتان نکند که عدالت نورزید، عدالت ورزید که به تقوی نزدیک تر است و از خدا بترسید که او به هر کاری که می کنید آگاه است . آنان که گوساله را برگزیدند به زودی به غضب پروردگارشان گرفتار خواهند شد و در زندگانی اینجهانی به خواری خواهند افتاد دروغگویان را اینچنین کیفر می دهیم . * شقوق عدالت، سپهری فراگیر و استثناناپذیر: عدالت در امور حقوقی و قضائی در دو شاخه اصلی تقسیم می شود : 1ـ عدالت حقوقی 2ـ عدالت کیفری نظر به اینکه موضوع این اجلاس بررسی صحنه جرم و ابعاد مربوط به آنست اینجانب نیز یادآور می شوم یکی از حساس ترین و مهم ترین راهکارهای« عدالت کیفری» و بسط و گسترش و تعمیق آن در جامعه به موضوع صحنه جرم، مدیریت صحنه جرم ـ نقش بررسی صحنه جرم ـ مسئولیت ارگانهای مختلف در این رابطه ـ همکاری و هماهنگی لازم بویژه بین نیروی انتظامی و ارگانهای مربوط ـ پزشکی قانونی و کارشناسان ذیربط و مدیران و بازپرسان قضائی و کارشناسان و خبرگان مرتبط ـ ابزار و ادوات و تجهیزات مورد نیاز و آزمایشگاه های فنی و کارشناسان زبده در رده های مختلف بررسی، تحلیل و تجزیه ، نتیجه گیری و پیگیری و دقت های لازم تا دسترسی به نتیجه قابل قبول و مطلوب است . *تحقق عدالت کیفری، منوط به بهره مندی از کارافزارهای مناسب : 1ـ بدون تردید اساس و پایه عدالت کیفری را باید در بررسی دقیق، فنی و حرفه ای و کارکارشناسی در مراحل اولیه صحنه جرم و تشکیل حکیمانه پرونده و پایه های اولیه آن و جمع آوری اسناد و مدارک بصورت دقیق و نتیجه گیری صحیح و علمی و دقت همه جانبه در تشکیل هسته اولیه پرونده جستجو کرد. عدالت یک حق است ـ عدالت با حق و تکلیف، رابطه تنگاتنگ دارد و از یکدیگر تفکیک ناپذیر است . بررسی صحنه جرم عامل اصلی در رسیدگی به پرونده های جنایی است؛ بررسی صحنه جرم از اساسی ترین اقدامات و وظایف اجتناب ناپذیر در عرصه رسیدگی به پرونده های مربوط به جرم و جنایت است و اگر توسط کارشناسان آموزش دیده و با تجربه و بهره گیری از روش های علمی بررسی صحنه جرم و بکارگیری تجهیزات پیشرفته همراه باشد به کشف واقعیت کمک می کند . بررسی صحنه جرم، مدارک مستند و معتبری را در اختیار دادگاه رسیدگی کننده به پرونده قرار می دهد و به کشف حقیقت منتهی می شود . نحوه وقوع جنایت در صحنه های جرم از چنان تنوعی برخوردار است که بررسی هر صحنه، روش های خاص خود را می طلبد ولی در هر حال اصول کلی و قواعد عمومی وجود دارد که می تواند راهنمای اعضای تیم بررسی کننده صحنه جرم باشد و آشنایی با این قواعد از ضروریات کارشناسی صحنه جرم است. تعریف جایگاه و تعیین شرح وظایف هر یک از سازمان های مرتبط با صحنه جرم از دیگر نکاتی است که تاکنون به صورت مشخص و منسجم و یا در قالب یک دستور العمل واحد و مدون تهیه و ابلاغ نشده است . از نهادهای مرتبط با صحنه جرم می توان به دادسرا( عمومی، انقلاب یا نظامی)، نیروی انتظامی( شامل مأمورین پاسگاه ها و کلانتری ها، آگاهی و تشخیص هویت) و پزشکی قانونی به عنوان ارکان اصلی و برخی سازمان های دیگر ( بسته به نوع صحنه جرم) مانند اورژانس یا هلال احمرـ آتش نشانی ـ محیط بانان و صیانت گران محیط زیست ـ دژبان نیروهای مسلح ( در محیط های نظامی) و ... اشاره کرد . نحوه هماهنگی میان اعضای تیم و تنظیم و تقسیم کار میان آن ها و مشخص کردن مسئولیت هر یک نیازمند برنامه ریزی کلان بین بخشی به صورت ملی و کشوری است که نخستین کنگره بین المللی بررسی صحنه جرم بستری مناسب برای دستیابی به این اهداف و رفع مشکلات موجود می باشد . اولین و در برخی موارد تنها میدان نبرد مجرم و کاشف جرم همان صحنه ارتکاب جرم است؛ بررسی صحنه جرم باید در همان وهله اول و بدون تغییرات و دست خوردگی های احتمالی بعدی صورت گیرد؛ پردازش یک صحنه جرم با کیفیت بالا نیاز به آن ندارد که مفصل، مشروح و پیچیده باشد؛ در عوض، رعایت ساده رویه ها و اصول پایه، کفایت لازم را خواهد داشت . اگر عناصر مربوط محقق شوند در آن صورت احتمال آنکه پرونده تحت بررسی، از طریق شبیه سازی و بازسازی وقایع و نیز تفسیر دقیق اطلاعات و داده های در دسترس حل شود بیشتر قوت خواهد گرفت . بررسی علمی صحنه جرم درسالهای اخیر بیشترمورد توجه قرار گرفته ودرحال حاضرکارشناسان زبده،حسب تجارب و نظریات مربوط این بررسی را انجام می دهند و لیکن هنوز کار تا استاندارد قابل قبول فاصله دارد و لازم است در این باره دستورالعمل های علمی و کاربردی همگام با آموزش کارشناسان برای بررسی صحنه جرم جهت نیل به کشف علمی جرم مورد توجه بیشتر قرار گرفته و امیدست این کنگره زمینه ساز تحولات چشمگیری در این عرصه باشد و دستورالعمل های لازم برای استحکام هرچه بیشتر داده ها در این رابطه تدوین گردد . ـ نقش بررسی صحنه جرم در تحقق عدالت کیفری : نقش آفرینی ـ رصد ـ کالبد شکافی ـ حلاجی و شناسایی مختصات مختلف صحنه جرم گام مؤثر و تعیین کننده ای در تحقق عدالت کیفری در ابعاد ذیل الذکر است : 1ـ در پیشگیری 2ـ در کاهش زمان دادرسی 3ـ تحقق عدالت اجتماعی 4ـ تحقق عدالت کیفری 5ـ کشف دقیق جرم و جمع آوری اسناد و مدارک مربوطه 6ـ بررسی کامل صحنه جرم و جلوگیری از عملیات امحای آثار مجرمانه و یا تغییر صحنه 7ـ آرامش اجتماعی و اعتماد عمومی 8ـ تسریع در فصل خصومت و مجازات مجرمان 9ـ عام بازدارنده در ارتکاب جرائم مشابه 10ـ برقراری نظم و امنیت 11ـ اصلاح مجرمان 12ـ تأمین حقوق اشخاص 13ـ کاهش هزینه های اجتماعی و دادرسی فرزندان و ... بررسی صحنه جرم ـ بازرسی و ارزیابی محل ـ کشف شواهد و قرائن و مدارک و اسناد مربوط یکی از مسئولیتهای خطیر دستگاههای قضائی و حقوقی، پلیس و کارآگاهان ذیربط، پزشکی قانونی و کارشناسان و صاحبنظران مسائل جنائی و کیفری و دستگاههای قضائی و پلیسی برای رسیدگی و کشف جرائم و بررسی علل و عوامل جنایت و جنایتکاران و ریشه یابی حوادث مربوط است . عمدتاً کارشناسان و صاحبنظران صحنه جرم را در شش مرحله مورد بررسی و ارزیابی و تجزیه و تحلیل و کشف و جمعبندی و نتیجه گیری و اقدام قرار می دهند که عبارتست از : 1ـ ارزیابی صحنه و مدارک 2ـ مشاهده 3ـ مستند سازی 4ـ جستجو و کاوش 5ـ گردآوری ادله ـ اسناد و مدارک ـ مستند ـ شواهد و قرائن ـ سوابق امر و موارد مشابه 6ـ تجزیه و تحلیل ـ مدیریت صحنه جرم : ارگانهای مختلفی درگیر رسیدگی به صحنه جرم و کشف و ارزیابی صحنه و مدارک و پیگیری اسناد و مدارک موجود در صحنه ارتباط حوادث با یکدیگر در حوادث مشابه ـ کشف علل و ریشه ها و ارزیابی ادله و مستندات و تشخیص عوامل فریب و جعلی از عوامل واقعی و قابل اعتماد باید با همکاری یکدیگر به جمع آوری ادله و مستندات و قرائن و شواهد بپردازند . لازم است ارگانهای ذیربط با همکاری و هماهنگی و بررسی های فنی و تخصصی هر یک وظیفه خود را بنحو احسن و مطلوب انجام دهند . صحنه جرم یک امر کاملاً تخصصی و فنی است و باید عناصر کارآزموده ـ متخصص ـ با تجربه و با قدرت تجزیه و تحلیل و تشخیص صحیح در کنار استفاده از صاحبنظران و کارشناسان و ابزار و ادوات و تجهیزات و تجارب و تکنولوژی و سوابق امر و بانکهای اطلاعاتی و بسیاری از عوامل آشکار و نهان نقش و رسالت خود را انجام دهند . در بررسی صحنه جرم ارگانهای ذیربط مسئولیت مشترک دارند و هر یک باید وظیفه و مسئولیت خود را بصورت آگاهانه و تیزبینانه انجام داده و مثلث مشترک پلیس و بازرسان ـ پزشکی قانونی ـ بازپرسان صحنه جرم، ضلع مربوط به خود را بنحو مطلوب و در اسرع وقت و با احسن وجه تکمیل نمایند . طبیعی است چون کلیه مسئولیتها بعهده دستگاه قضائی و قاضی و دادستان و بازپرس قضائی و بازپرس صحنه قتل و جنایت است مدیریت صحنه باید با بازپرس قضائی و همکاری ارگانهای ذیربط در این امر خطیر باشد و قاضی و بازپرس در این قبیل موارد اصطلاحاً جای قاضی ایستاده و پا در رکاب و حاضر در صحنه نامیده می شود و او با قاضی محکمه که قاضی نشسته است در مقام اقدام و بررسی وظائف او متفاوت است . ـ مسئولیت دادستان و دادسرا: دادسرا ودادستان و کادردادسرا و بازپرسان و بازرسان ویژه قضائی مسئویت خطیری در امر کشف جرائم، پیشگیری از وقوع جرم، تعقیب مجرمان، تشکیل پرونده ـ تدوین و تکمیل و تمظین کیفر خواست، ارائه به محکمه، حضور در محکمه و دفاع از کیفرخواست، اجرای احکام، نظارت بر امر زندانها، نظارت بر حسن اجرای احکام، اصلاح مجرمان، نظارت بر ضابطین و مسائلی مربوط دیگر دارد . برای اینکه دادستان بتواند از مرزهای عدالت پاسداری نموده و نظم و امنیت و حق و عدل را اجرا کند باید به چند مطلب توجه نماید : 1ـ باید حضوری فعال و مؤثر و سازنده در عرصه ها و صحنه های گوناگون از جمله صحنه جرم داشته باشد . 2ـ باید بر قانونمداری ملتزم باشد . 3ـ نظارت بر ضابطین به صورت مستمر داشته باشد . 4ـ نظارت بر حسن جریان امور ضرورت دارد . 5ـ شفافیت در کارها 6ـ پاسداری از حقوق عامه 7ـ بکارگیری افراد شایسته و خبره و ورزیده 8ـ استفاده از تجارب و آورده های نوین 9ـ استقلال در رأی در اظهار نظر و در تحقیقات و جمعبندی و نتیجه گیری 10ـ تأکید بر کامل بودن تحقیقات در هر موضوع 11ـ سلامت در رفتار و صلابت در اقدام 12ـ نظارت بر کار کارشناسان 13ـ ایجاد هماهنگی لازم بین ارگانهای ذیربط 14ـ تکمیل تحقیقات و تحقیقات تکمیلی 15ـ حفظ کامل صحنه جرم و تمامی آثار و مدارک و اسناد 16ـ استفاده کامل و همه جانبه از اسناد و مدارک 17ـ پی گیری اقدامات لازم در زمینه امور آزمایشگاهی و سوابق مربوط و ... 18ـ جلوگیری از اقداماتی که موجب در هم ریختگی صحنه جرم و اخلال در تشخیص و یا مشکلات جانبی دیگری شود . مسئولیت دادستانی و دادسرا بسیار گسترده و حائز اهمیت است و دارای ابعاد گوناگون و فراگیر بوده و نقش محوری و کلیدی را در برقراری عدالت کیفری و ترمیمی و بازدارندگی و اصلاح مجرمان و عدالت قضائی و سلامت جامعه و رعایت اصول اخلاقی و معنوی و رعایت موازین عادلانه و تأثیرگذار و ثمربخش ایفا می نماید و هرگونه غفلتی در این رابطه، خسارات جبران ناپذیری برای جامعه و افراد و عدالت کیفری خواهد داشت . مسئولیتهای مهم دادستان و دادسرا عبارتند از : 1ـ کشف و پیگیری دقیق جرائم 2ـ تشخیص صحیح و دقیق جرم و علل و عوامل و نقش هر یک 3ـ بکارگیری دقیق ضابطین 4ـ جمع آوری ادله و مستندات و قرائن و شواهد 5ـ محافظت اولیه از صحنه جرم 6ـ استفاده مطلوب از کارشناسان و پزشکی قانونی و کارآگاهان 7ـ استفاه از روشهای علمی، فنی، هدفمند 8ـ بررسی سطوح مختلف مسائل و کالبد شکافی و لایه های مختلف آن 9ـ استفاده از تمامی ابزار و تجهیزات لازم برای کشف ماهیت و .. 10ـ تحلیل صحیح داده های علمی و کارشناسی شده 11ـ پیگیری نقاط ضعف و حلقه های مفقوده هر یک از موضوعات مرتبط 12ـ عدالت محوری و اخلاق مداری در کلیه مراحل کشف ـ تعقیب ـ بازرسی ـ جمع آوری ـ ادله و مستندات، پیگیری و اقدام و صدور کیفر خواست و ... ـ مسئولیتهای پزشکی قانونی : پزشکی قانونی بعنوان چشم و گوش و ابزار تشخیص دقیق جرم و مجرم و علل و عوامل بسیاری از حوادث و موضوعات مورد نیاز برای قضاوت ـ داوری ـ احقاق حقوق و اجرای عدالت است ـ دامنه مسئولیتهای پزشکی قانونی صرفاً به مسائل صحنه جرم و جرم خلاصه نمی شود گرچه این مسئولیت خود از خطیرترین و حساس ترین رسالت ها و تکالیف پزشکی قانونی است و باید پزشکی قانونی در انجام این وظیفه مهم و مقدس از تمامی ظرفیتهای لازم علمی و فنی و تجربی و تخصصی و تجهیزات و امکانات لازم برخوردار باشد و تمامی امکانات لازم در اختیار او قرار گیرد تا بتواند با دقت نظر وظیفه سنگین خود را بنحو مطلوب انجام دهد در عین حال ده ها موضوع دیگر نیز هست که تشخیص آن بعهده پزشکی قانونی بوده و دارای آثار و تبعات فراوان حقوقی نیز می باشد . خوشبختانه کشور عزیز ما در این سالها در زمینه پزشکی قانونی تحولات چشمگیری یافته و نیروی انسانی کارآمد که ستون فقرات و موتور محرکه هر دستگاه و ارگانی است درسازمان پزشکی قانونی با عشق و انگیزه زاید الوصفی مشغول تلاش و خدمت هستند و این خود نعمت بزرگی است؛ از لحاظ ابزار و ادوات و تجهیزات نیز بحمدالله امکانات خوبی در اختیار این سازمان قرار گرفته و لیکن باید با حمایتهای بیشتر قانونی و اعتباری و تجهیزاتی و آموزشی زمینه های لازم را برای خدمات بهتر این نهاد خدمتگزار هموار نمود . و قبل از هرگونه اقدامی پزشکی قانونی را در جریان امور قرار داد و بصورت تیمی و گروهی کار بررسی صحنه را آغاز کرد نه اینکه پس از انتقال جسد و مانند آن تازه پزشکی قانونی را در جریان قرارداد، بلکه باید از آغاز و بصورت موظف و با حضور تیم اقدامات و بررسی ها و جمع آوری اسناد و قرائن دنبال شود . بدون تردید موضوعات بسیار مهم امروز بویژه در زمینه های بیولوژیکی و انسانی و نیز بیوتروریسم و بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی و ژنتیکی و تجهیزات و ابزار و ادوات لازم برای این قبیل اقدامات و محیط شناسی و امکانات آزمایشگاهی و انسجام و هماهنگی و ارگانهای ذیربط و مراکز دخیل از جمله آتش نشانی و هلال احمر و پلیس راه و نیز عنایت لازم به مسائل حقوقی و اخلاقی و آموزشهای لازم تخصصی و علمی و کارگاهی و دقّت همه جانبه در اولین مراحل بررسی صحنه جرم و هشیاری در برابر آسیب ها و بکارگیری عناصر فنّی و ارزشمند و تجربه آموخته و با ضریب هوشی قابل قبول و استفاده از پلیس تخصصی و مدیریت صحنه و جمع بندی کلّیه آثار و اسناد و مدارک بهترین وسیله برای کشف مسائل و روشن شدن حقایق و احیاناً انطباق اسناد و مدارک با مجرمان و متهمان و عناصر دخیل در صحنه جرم خواهد بود . در همین جا باید بر نقش بسیار مهّم و تأثیرگذار و سازنده نهادهای اطلاعاتی و امنیتی در کشف جرائم مربوط به مسائل تروریزم و بیوتروریزم و شناسایی آثار و عوامل آن تأکید نمود و برای این موضوع مهّم و خطرناک و نیز مسائل مربوط به عوامل شیمیائی و میکروبی به گازهای اعصاب، خفه کننده، خردل، عناصر ترکیبی از گازهای سمّی، میکروبی و مانند آن و نیز بمبهای فسفری و اورانیوم ضعیف شده و بکارگیری سلاحها و موادّ خطرناک و مخّرب نیز توجه لازم مبذول و امکانات و تجهیزات و تخصص های لازم نیز برای تشخیص ـ پیشگیری و اقدام به موقع و آموزش های لازم و تجهیزات بازدارنده و اقدامات خنثی کنده و ده ها موضوع دیگر نیز توجه لازم و پیش بینی مناسب و تدابیر هشیارانه و هشدار دهنده انجام پذیرد . و ابزار و ادوات و تجهیزات لازم و نیروی انسانی ماهر و متخصص و کاردان برای این قبیل صحنه ها و موضوعات نیز پیش بینی و تدارک شود . 6ـ مسئولیت ضابطان و کارآگاهان: در مواد 121 تا 131 لایحه جدید آئین دادرسی کیفری، مسائل بسیار مهم و ارزشمندی در زمینه وظائف ضابطان و ریاست بر ایشان آمده است که علاقمندان می توانند بموارد یاد شده مراجعه نمایند . مطلب مهمی که در اینجا تأکید بر آن لازم است رعایت و حفاظت از صحنه جرم و مراقبت دربرابر هر گونه تغییر ـ تحریف ـ انحراف ـ امحای آثار جرم و جلوگیری از نابودی و یا دگرگونی صحنه و یا تحریف و تفسیر آثار و مدارک و یا جعل مدارک انحرافی و مانند آن است. البته احیاناً این نوع اقدامات توسط جانیان و مخصوصاً جانیان حرفه ای ممکن است انجام پذیرد که باید بسیار هوشمندانه مورد توجه کارشناسان و کارآگاهان قرار گیرد و ممکن است توسط مردم و یا نیروها بخاطر عدم توجه و غفلت قرار گیرد و مسیر تحقیقات را با مشکل مواجه سازد . لذا شناخت عوامل آسیب رسان و هوشیاری در برابر این قبیل دغدغه ها و آسیب ها و یا خطرات بسیار مهم و ضروری است از جمله این امور می تواند عوامل آب و هوائی و شرائط جوی، جوانان و حوادث گوناگون طبیعی و یا غیر طبیعی و یا مظنون و یا همدستان مجرم و یا مجرمان و نیز مأمورین امدادی و نیروهای پلیس غیر مسئول و یا دوستان و بستگان و آشنایان مجنی علیه و یا زیان دیده و یا تماشاگران و مانند آن باشد که تشخیص دقیق این امور و مراقبت لازم از هر گونه تغییر غلط انداز و یا آدرس غلط دادن، بسیار مهم و تعیین کننده است . برای حفظ و صیانت از صحنه جرم صاحبنظران بر چند نکته کلیدی تأکید نموده اند که عبارتست از : 1ـ حفظ خونسردی و کنترل افرادی که در صحنه جرم حضور دارند . 2ـ حفظ ترتیب قرارگرفتن اشیاء و جلوگیری از به هم خوردگی احتمالی وسایل و حفظ باز یا بسته بودن درب ها و پنجره ها و کلیه آثار به جا مانده و تأثیرگذار در سرنوشت موضوع 3ـ یکی از مسائل بسیارمهم در مباحث «پلیس علمی» بحث انگشت نگاری است؛ به منظور مطلوب واقع شدن انگشت نگاری ـ آموزش و تجربه و امکانات افسر مسئول انگشت نگاری بسیار مهم است. و قرآن کریم به نوعی به این مسئله مهم اشاره دارد و می فرماید: « بلی قادرین علی ان نسّوی بنانه» 4ـ برخی آثار و مدارک مثل بوی خاص در صحنه، وجود لکه های خون تازه، بوی عطر یا ادکلن یا بوی سیگار خاصی باید به خاطر سپرده شوند و به محض ورود افسر پلیس به صحنه جرم وی را از این مسأله آگاه نمود. خوشبختانه امروز با تجهیزات بسیار پیشرفته و فنی می توان اقدامات مؤثرتری در زمینه کشف ـ شناسائی و تشخیص دقیق آثار و قرائن مورد نظر و دلائل مربوط به پدیده های گوناگون مجرمانه و غیر مجرمانه را می توان به خوبی تشخیص داد . 5ـ اگر آثار و وسایلی در صحنه جرم جابجا گردید مکان اولیه آن ها باید به خاطر سپرده شوند . 6ـ در صورتیکه در صحنه جرم، مصدوم هنوز زنده است طبعاً حفظ صحنه جرم و دست نزدن به وسایل در اولویت دوم قرار می گیرد و اولویت اول نجات جان مصدوم خواهد بود . 7ـ خلوت نگاه داشتن صحنه جرم یکی از مسائل و نکات مهمی است که باید توسط تماشاگران و افراد عادی رعایت گردد . ـ مسئولیت کارشناسان و صاحبنظران و خبرگان : یکی از مسائل مهم در امر صحنه جرم استفاده از خبرگان ـ کارشناسان ـ زبده گان تجهیزات و امکانات آزمایشگاهی ـ بانک اطلاعاتی ـ اختیار و آزمایش در ابعاد مورد نیاز، رجوع به خبرگان در هر باب، تقویم و تشخیص خبرگان و بررسی و ارزیابی نظرات ایشان ـ دقت لازم مبذول گردد و از هرگونه ابهام ـ اتهام ـ جعل و فریب ـ تمایلات نابجا اعم از مثبت و یا منفی بدور باشند و از دخالت عوامل گوناگون خارجی و سلیقه ای و اعمال غرض و کینه ورزی و یا طمع بر حذر باشند . و جز به حق و عدل و کشف حقیقت و پیگیری دقیق و فنی و مسائل توجه ننمایند و البته در تمامی مراحل و اقدامات و توسط کلیه ارگانها و دستگاههای مربوط باید اصول یاد شده بطور کامل رعایت شود . پیشنهادات و راهکارها : 1ـ تأکید بر اصل پیشگیری 2ـ برخورد با ریشه ها و علل 3ـ برخورد با جرائم سازمان یافته 4ـ همکاریهای بین المللی و استفاده از تجارب 5ـ سرعت و قاطعیت در مجازاتهای بازدارنده و اجرای عدالت کیفری و ترمیمی 6ـ همکاری ارگانهای مسئول در بررسی صحنه و دقتهای لازم فنی و حرفه ای 7ـ اصلاح مجرمان بویژه مجرمان حرفه ای و ... 8ـ جامع نگری در اقدامات 9ـ حداکثر استفاده از کارشناسان و وسائل تشخیص 10ـ بکارگیری نیروهای متخصص و زبده و تجربه آموخته 11ـ بکارگیری قضات اهل تشخیص و صاحبنظر ( فقه و قضاء تخصصی) 12ـ تأسیس بانک اطلاعات مجرمان و مناطق آلوده 13ـ تهیه شناسنامه کیفری برای مجرمان و شبکه های آلوده در خاتمه به چند مورد از مصادیق قرآنی و حدیثی در زمینه کشف حقیقت اشاره می گردد: دو سوره مبارکه یوسف سازوکارکشف جرم به شیوه ای حکیمانه ترسیم می شود چنانچه آیه شریفه 23 تا 30 به این امر اشاره شده و موکداً آورده است : 1 آن زن آهنگ او کرد و اگر نه برهان پروردگارش را دیده بود، او نیز آهنگ آن زن می کرد. چنین کردیم تا بدی و زشتکاری را از وی بازگردانیم. زیرا او از بندگان پاکدل ما بود . ـ هردو به جانب در دویدند و زن جامۀ او را از پس بدرید. و سرور آن زن را نزدیک در دیدند. زن گفت: پاداش کسی که با زن تو قصد بدی داشته باشد چیست،جز اینکه به زندان افتد یا به عذابی دردآور گرفتار آید؟ ـ یوسف گفت: او تن من می خواست و مرا به خود خواند و یکی از کسان زن گواهی داد که اگر جامه اش از پیش دریده است زن راست می گوید و او دروغگوست . ـ و اگر جامه اش از پس دریده است، زن دروغ می گوید و او راستگوست . ـ چون دید جامه اش از پس دریده است، گفت: این از مکر شما زنان است، که مکر شما زنان مکری بزرگ است . درداستان حضرت یوسف(ع) موارد دیگری نیز از این قبیل شواهد مانند: « وجاؤ اعلی قمیصه بدم کذب» قابل بررسی و در بردارنده دلالت بر توجه به صحنه جرم و قرائن مربوط است . قضاوتهای امیرالمؤمنین علی(ع) که خود عدالت ممثل است نیز دلالت بر توجه ویژه باب مدینه علم به مختصات کشف حقیقت دارد و اینست که دکۀ القضای علی(ع)، ترجمان حقیقی عدالت و خود میزان الموازین است . چتانچه آمده است: « علی مع الحق و الحق مع علی» در ذیل به نمونه هائی از سازوکار کشف جرم در اصدار احکام توسط مولی امیرالمؤمنین علی(ع) اشاره می گردد : 1 ـ مردی زنش را نزد عمر بوده و گفت: خودم و این زن سیاه هستیم و او پسری سفید زائیده است! عمربه مجلسیان گفت: نظر شما در این قضیه چیست؟ گفتند: باید زن سنگسار شود، زیرا او و شوهرش سیاه اند و فرزندشان سفید. عمر دستور داد زن را سنگسار کنند،! مأموران زن به جهت سنگساری روانه کردند، در بین راه امیرالمؤمنین(ع) به آنان برخورد نموده و به زن و شوهر فرمود: مطلب شما چیست؟ آنان قصه خود را بیان داشتند. آن حضرت به مرد رو کرده و به او فرمود: آیا زنت را متهم می سازی!؟ گفت: نه. فرمود: آیا در حال قاعدگی با او همبستر شده ای؟ گفت: آری یک شب می گفت قاعده است و من گمان کردم به جهت سرما عذر می آورد، پس با او همبستر شدم، آن حضرت به زن رو کرده و فرمود: آیا شوهرت در حال قاعدگی با تو نزدیکی کرده است؟ گفت: آری از او پرسید که من از این عمل امتناع داشتم ولی به من اعتنائی ننمود! پس علی(ع) به آنان فرمود: برگردید که این فرزند پسر شماست و علت سفید شدنش این است که در آن موقع خون حیض بر نطفه غلبه کرده است و وقتی که بزرگ شود سیاه می گردد، و طبق فرمودۀ آن حضرت چون بزرگ شد سیاه گردید. ـ دختری را که به زنا متهم بود نزد امیرالمؤمنین(ع) آوردند: آن حضرت به چند زن دستور داد دختر را معاینه کنند، زنها پس از رسیدگی گفتند وی باکره است. امیرالمؤمنین(ع) فرمود: من هرگز بر دختر باکره حدّ زنا جاری نمی کنم. آن حضرت گواهی زنان را در مثل چنین قضیه ای کافی می دانست . ـ از امام باقر(ع) نقل است که: مرد و زنی را که زنا کرده بودند نزد امیرالمؤمنین(ع) آوردند، زن سوگند یاد کرد که مرد وی را بدان عمل مجبور ساخته است، آن حضرت ادّعایش را پذیرفت و حدّ را از او برداشت. سپس امام باقر(ع) می فرماید: اگر قضات این زمان را از چنین قضیه ای بپرسند، می گویند: ادّعای زن پذیرفته نیست . ـ در زمان خلافت امیرالمؤمنین(ع) دو کودک سرگرم بازی بودند یکی از آنان چوبدستی تیز خود را پرتاب کرده و دندان همبازی خود را بشکست، ماجرا را نزد حضرت امیر(ع) بردند . آن کودک گواه آورد که به هنگام پرتاب اعلام خطر کرده است پس آن حضرت قصاص را از او برداشت و فرمود: کسی که در موقع ورود خطر اعلام کند معذور است . ـ سه نفر مردی را گرفته و سپس او را کشتند،مأموران انتظامی آنان را دستگیر کرده و به دادسرای امیر(ع) گسیل دادند ،چون به نزد آن حضرت رسیدند ماجرا را چنین شرح دادند: یکی از آنان او را به گرفت و دیگری او را به قتل رسانید و سومی از آنان نگهبانی می کرد. حضرت امیر(ع) فرمود: باید چشمان دیده بان کور شود و آن کس که مقتول را نگهداری کرده باید در زندان اَبَد جان بسپارد و همانگونه که آن مرد را گرفته تا جان سپرده است، و قاتل نیز باید کشته شود . ************ علاوه بر گنجینه های سرشاری که در منابع اسلامی ما هست مصادیق قابل توجهی از مواردی که موجبات کشف جرم را پدیدار می سازد در فرآیند رسیدگی ها به چشم می خورد ـ چندی قبل پرونده قتلی در دیوانعالی کشور مطرح شود که دَوَران امر بین قتل یا دفاع مشروع بود؛ (موضوع ماده 206 قانون مجازات اسلامی)ساختار پرونده ازاین قرار بود که زنی ادعا کرده بود مردی به عنف وارد خانه وی شده واو به قصد دفاع از خود، چاقویی رادر پشت کمر وی وارد نموده است؛ اما از طرفی برخی قرائن دلالت براین داشت که فرد به داخل خانه دعوت شده و طوری صحنه سازی شده که وی را به قتل برسانند؛بنابر بررسی که به عمل آمد وشواهد وقرائنی که چون قطعات پازل درکنار همه چیدمان شده وهر یک درجای خود تصویر ماوقع را عیان می ساختند، اجزای پرونده شبیه سازی وبازخودانی گردید؛ فرضیه های مختلفی دراین خصوص مورد بررسی قرار گرفت ازجمله مدلل شد که با توجه به توان جسمانی ضعیف زن اگر چاقو به سمت پایین کشیده شود به نوعی دلالت بر دفاع مشروع دارد واگر به سمت بالا زوایه داشته باشد که نیاز به قدرت فزونتر و آمادگی از پیش داشته باشد قتل عمد محسوب می گردد؛ البته نظرات متکثر دیگری نیز در این زمینه مطرح شد که در جای خود بررسی مفصلی می طلبد . از این نمونه ها فراوان است که همه و همه دلالت بر اهمیت بررسی صحنه جرم بمنظور کشف حقیقت دارد. امید آنکه این کنگره ما را در جهت اهداف عالیه نظام قضائی و پزشکی قانونی و ضابطین که عدالت ورزی است نائل آورد و سازوکار نوین و افق روشنی برای کشف حقیقت ایجاد نماید و دلواپسان اردوگاه عدالت را به ساحل امن مطلوب نائل آورد . در خاتمه از همه دست اندرکاران برگزاری این نشست و همه مدعوین محترم و حضار شرکت کننده آرزوی بهره مندی و عافیت دارم . -------------------------------------------------------------------------------- ١ ـ سوره النساء آیه 135 2 ـ سوره مائده آیه 8 1 ـ سوره یوسف آیه 28 تا 30 1 ـ رجوع شود به کتاب قضاوتهای حضرت علی/ آیت الله شیخ محمد تقی شوشتری نقل قول لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده
به گفتگو بپیوندید
هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .