برنامه ريزی

[spow 44,195]

مفهوم برنامه ريزي :

 

برنامه ريزي عبارت است طرح ريزي هوش مندانه جهت استفاده بهينه از امكانات به منظور دست‌يابي به اهداف با توجه به : 1) هدف‌گذاري 2) تعيين زمان 3)‌شناخت صحيح از توانايي‌ها 4) شناخت محيط و امكانات اعتقاد به هدف تعيين شده، بزرگ‌ترين عاملي است كه ذهن انسان را براي انجا كارهاي بزرگ آماده مي‌كند.

« من معتقدم كه عزم راسخ، درستي اخلاق و وفاداري به خود باعث مي‌شود كه شخص هر كاري را كه به‌عهده بگيرد به انجام رساند و بزرگ‌ترين عاملي است كه مغز او را آماده مي‌سازد تا به كارهاي بزرگ دست يازد.»

 

چرخه‌ي برنامه‌ريزي:

براي دست‌يابي به يك برنامه‌ي صحيح كه منجر به يك نتيجه‌ي مطلوب گردد، مي‌بايست روش برنامه‌ريزي ، انجام و سنجش ميزان كيفيت آن را آموخت . بنابراين چرخه‌ي pdca را به شكل زير معرفي مي‌نماييم :

 

1- plan نقشه‌ي راه ( كوتاه مدت و بلند مدت ):

منظور از نقشه‌ي بلند مدت، داشتن يك طرح و هدف بلند مدت جهت ايجاد انگيزه و اراده‌ي راسخ در پيمودن راه است و نقشه‌ي كوتاه مدت يعني داشتن اهداف مقطعي و پله پله تا رسيدن به هدف نهايي.

منظور اين است كه ابتدا مي‌بايست يك هدف معين و مشخص داشته باشيم و يك طرح كلي جهت دست‌يابي به آن. به‌طور مثال، دانش‌آموزي كسب يك رتبه‌ي خوب در دانشگاه يا موفقيت در المپياد را به عنوان هدف خود تعيين كرده است و براي رسيدن به آن به شكل زير طرح‌ريزي مي‌كند:

1)دوره‌ي تابستان : مرور و جمع پيش‌نيازها

2) دوره‌ي پاييز و زمستان : يادگيري دروس اصلي و محوري و تسلط بر پيش نيازها

3) دوره‌ي نوروزي: جمع‌بندي و رفع نقاط ضعف و تكميل خلاصه‌نويسي‌ها

4) دوره‌بهار: تثبيت و افزايش تسلط بر دروس و خلاصه‌نويسي نهايي از روي خلاصه نويسي‌هاي ابتدايي سپس مي‌بايست با طرح ريزي اهداف كوتاه مدت مانند شركت در آزمون‌هاي آزمايشي و ترسيم برنامه‌هاي مطالعاتي هفتگي و ماهانه سير حركت در راه رسيدن به هدف اصلي را هموار سازيم تا هر لظحه بتوانيم فاصله‌ي خود را تا هدف و ميزان رشد در طي مسير را بسنجيم .

 

2- do اجرا:

اين مرحله‌ كه اصلي‌ترين بخش است به معناي عمل به برنامه‌هاي بلند‌مدت و كوتاه‌مدت است . « آن كس كه اراده و استقامت دارد، روي شكست را نمي‌بيند. » مترلينگ

 

3- check ارزيابي :

در پايان هر هدف كوتاه مدت، مي‌بايست ميزان عملكرد خود را به صورت كمي و كيفي مورد ارزيابي قرار دهيم تا اشكلات برنامه‌ي اوليه يا نوع عملكردمان را دريابيم .ارزيابي از نظر كيفي يعني بررسي كيفيت مطالعه و ميزان بازدهي آن و ارزيابي از لحاظ كمي يعني مقايسه‌ي ميزان مطالعه با ميزان پيش بيني شده و تعيين درصد خطا.

 

4- act اقدام :‌

پس از ارزيابي كمي و كيفي، اشكلات برنامه‌ريزي و عملكردمان را استخراج كرده و با انجام مجموعه اقدامات اصلاحي كه باعث بهبودعملكرد خواهد شد مي‌توانيم ميزان بازدهي مطالعه و همچنين پايبندي به اجراي برنامه‌ها را افزايش دهيم .

[spow 44,195]

گام‌هاي موفقيت:

1- داشتن هدفي مشخص و انگيزه‌ي قوي : داشتن هدفي مشخص و مثبت، عامل اصلي موفقيت است كه باعث تقويت انگيزه مي‌شود و مي‌توان

- نداشتن احساس دلسردي

- برنامه‌ريزي و اجراي آن

- استفاده‌ي مطلوب از فرصت‌ها

- احساس قدرت در مقابل مشكلات را از فوايد آن دانست.

2- اعتماد به نفس و اتكال به خدا: همان‌طور كه مي‌دانيد خودباوري و توكل به خدا دو عامل مهم موفقيت است كه در سخنان بزرگان نيز به آن‌ها اشاره شده است.« در دنيا تنها كسي موفق مي‌شود كه به انتظار ديگران ننشيند و همه‌چيز را از خود خواهد » شيلدر

3- ايجاد تصويري زيبا و دلنشين از دروس : داشتن علاقه به دروس خود، عامل ايجاد استعداد در آن درس است كه مي‌تواند منجر به سرعت يادگيري در آن درس و جلوگيري از خستي زودرس در مطالعه گردد.

توجه كنيد كه هر درسي را كه سخت فرض كنيد بخشي از قواي ذهني خود را در يادگيري آن درس از دست داده‌ايد .

4- تمركز : داشتن تمركز در دست‌يابي به اهداف بسيار مهم است،

تكنيك‌هايي براي افزايش تمركز: اكثر افراد دوست دارند در مواقعي كه مطلبي را مطالعه مي‌كنند، جاي مناسب و راحتي داشته باشند. البته برخي از افراد اين‌گونه نيستند، در مترو ، اتوبوس، تاكسي و حتي حاشيه‌ي خيابان نيز به راحتي روي مطلب يا موضوع مورد نظرشان تمركز مي‌كنند . اما به راستي چرا برخي از آن بي‌بهره‌اند؟ دليل آن هر چه باشد راه‌هايي براي تقويت تمركز در افراد وجود دارد.

تقويت تمركز به تمرين نياز دارد. ممكن است در هنگام شروع تمرينات ابتدا پيشرفت كمي را حس كنيم ولي پس از 4 تا 6 هفته نتايج تمرينات را خواهيد ديد. براي شروع ...

 

1- حواست را جمع كن : اين شيوه ممكن است ظاهراً ساده به نظر بيايد ولي در عين حال بسيار موثر است . وقتي كه حواستان‌پرت مي شود و ذهنتان سرگردان است مرتب به خودتان هشدار دهيد كه حواست را جمع كن . اين روش كم كم باعث مي‌شود كه توجه شما به موضوع مورد نظرتان جلب گردد.

 

2- روش عنكبوتي : اگر شما تارعنكبوتي را تحريك كنيد، تار تكان مي‌خورد و عنكبوت نسبت به جنبش تار از خود واكنش نشان داده و مي‌خواهد علت حركت را بيايد . ولي وتي اين عمل چندين بار تكرار مي‌شود، خواهيد ديد كه عنكبوت نسبت به حركت تار هيچ عكس العملي از خود نشان نمي‌دهد و متوجه مي‌شود كه حشره‌اي به دام او نيفتاده است. اين روش را يادگرفته و ذهن خود را پرورش دهيد و در برابر حواس‌پرتي تسليم نشويد . شما بايد تمركزتان را بر روي هدفي كه در ذهن داريد، حفظ كنيد.

 

3- فرصتي براي افكار مزاحم: در طول روز زمان وپيژه‌اي را به فكر كردن درباره ي مسايلي كه به ذهن شما خطور مي‌كند و تمركزتان را به‌هم مي‌زند اختصاص دهيد. به طور مثال ساعت 4:30 تا 5 بعداز ظهر زماني است كه شما مي‌توانيد به اين افكار بپردازيد. هنگامي كه اين افكار مزاحم در طول روز به ذهن شما خطور كرد و باعث نگراني شما شد، به ياد بياوريد كه زمان ويژه‌اي را براي آن‌ها در نظر گرفته‌آيد و اجازه دهيد كه از ذهن شما خارج شود .

كساني كه از اين روش استفاده كرده‌اند توانسته‌اند 35% از افكار مزاحم را در طول 4 هفته در خود كاهش دهند و اين تغيير بزرگي است .

 

4- چوب خط زدن براي افكار مزاحم: كارت‌هاي كوچكي درست كنيد و آن‌ها را به سه قسمت مساوي تقسيم كنيد، يك قسمت را به صبح و يك قسمت را به بعد از ظهر و قسمت سوم را به شب اختصاص دهيد. هر بار حواستان پرت شد، يك خط در قسمت مخصوص بكشيد و براي هر روز يك كارت براي خود تهيه كنيد. به مرور متوجه خواهيد شد كه تعداد خطوط روز به روز كاهش مي‌باد و اين واقعاً جالب است .

5- در نظر گرفتن زمان استراحت : وقتي ما براي مدت طولاني مي‌نشينيم، خون بدن ما به دليل نيروي جاذبه، به طرف پايين‌ترين نقطه‌ي بدن يعني پاها كشيده مي‌شود . ماهيچه‌هاي ما همانند يك پمپ عمل مي‌كنند. هنگام كه پس از نشستن راه مي‌رويم ، خونبه طور يكنواخت به سراسر بدن مي‌رسد، در نتيجه اكسيژن بيشتري به مغز شما مي‌رسد و احساس شادابي و سرحالي مي‌كنيد.

 

6- عوض كردن موضوع: بسياري از دانش آموزان به وسيله‌ي تغيير موضوع مطالعه به تمركزشان كمك مي‌كنند. شما هم مي‌توانيد هر 2 ساعت را به مطالعه‌ي يك درس اختصاص دهيد و پس از آن موضوع را عوض كنيد.

 

7- جايزه و پاداش : هنگامي كه كاري را به‌طور كامل انجام داديد،‌به خودتان دهيد. كار شما ممكن است خيلي كوچك و يا بزرگ باشد، شما هم م توانيد متناسب با كارتان براي خود جايزه و يا پاداش در نظر بگيريد . اين جايزه مي‌تواند خواندن يك مطلب جالب و يا ديدن يك فيلم باشد.

 

شرايط مطالعه :

در هنگام مطالعه در محيط مناسب به اصول زير توجه نماييد:

1- استمرار در مطالعه : مطالعه‌ي حجم مشخصي از مطالب در زمان‌هاي معين به طور مستمر و متوالي در روزهاي مختلف بازدهي بيشتري نسبت به مطالعه‌ي حجم زيادي از مطالب در يك روز يا يك مدت به صورت فشرده خواهد داشت.

2- انضباط در اجرا: با يك نظم فكري و عملياتي مطالعه‌ي خود را همراه سازيد و تمام امور حاشيه را پس از اجراي منظم و برنامه به خود پاداش دهيد. به عنوان مثال هرگز پس از امور جانبي مثل تماشاي تلويزيون، صحبت با دوستان، ورزش، كامپيوتر، موسيقي و ... كه خسته هستيد . بايسيتي سراغ مطالعه برويد . بلكه در شروع كار بايد ايجاد نظم بهتر پس از مطالعه ‌ي حجم مشخص و فهم خوب آن اگر فرصت چند دقيقه‌اي پيدا كرديد و زودتر از مطالعه فارغ شديد مي‌توانيد به دوستان يك تلفن هم بزنيد و اين گونه به خود پاداش دهيد.

3- تنوع در مطالعه : يك برنامه‌ي دراز مدت مطالعه بايستي توأم با تنوع باشد، چراكه از طرفي شما بايستي همراه با تلاش برنامه‌هاي مدرسه پيش برويد و نمي‌توانيد به گونه‌اي عمل كنيد كه چند روزي از يكي از موضوعات درسي خود دور بمانيد، چراكه دچار فراموشي خواهيد شد. پس تنوع در مطالعه را مد نظر قرار دهيد.

4- توجه به كيفيت و گذشت زمان: رمز ماندگاري مطالب مطالعه شده، خوب خواندن است . كنكور يك راه بي‌بازگشت است و فرداهاي شما را برنامه‌هاي بعدي آن‌چنان احاطه نموده‌اند كه هرگز نخواهيد توانست كارهاي تعويقي امروز را به آن‌ها انتقال دهيد. خوب خواندن تعريفي به جز « مطالعه در زمان كافي» ندارد؛ چراكه در زمان كافي شما مي‌توانيد بدون اضطراب به عمق مطالب سفر كنيد و تا خود را راضي نكرده‌ايد از آن مطالب نگذريد .

5- با علاقه مطالعه كنيد: براي همگان ثابت شده است كه علاقه به كار، تلاش براي انجام كار را افزايش خواهد داد و اين كليد طلايي براي موفقيت است .

 

روش‌هاي مطالعه و خلاصه نويسي: بهره‌وري در مطالعه، در شرايط روي مي‌دهد كه با صرف كمترين زمان و انرژي، امكان فراگيري خلاقانه، درك و به خاطر سپاري مطالب مورد مطالعه فراهم گردد. از مواردي كه به كاهش بادهي در مطالعه مي‌انجامد، خستگي و خواب ناكافي و نامناسب است. داشتن 6 تا 8 ساعت خواب شبانه براي سلامتي و كاركرد درست دستگاه‌هاي بدن ضروري است . همان‌طور كه در صفحات گذشته اشاره شد، علاقه در هنگام مطالعه موجب بذل توجه و دقت به متن مورد مطالعه و افزايش تمركز حواس مي‌گردد، برآن مبنا درك و يادگيري افزايش مي‌يابد و حجم مطالعه نيز افزون مي‌گردد كه به معناي افزايش حجم اطلاعات و كسب قدرت مبتني بر دانش است . مطالعه را با خواندن منابع مورد علاقه و ساده‌تر آغاز كنيد و با رعايت دامنه‌ي يادگيري و زمان‌بندي مطالعه، از بروز خستگي و دمن‌زدن به بي‌علاقگي جلوگيري كنيد.

عوامل موثر در يادآوري: در برخي موارد علي‌رغم يادگيري كامل مطالب و به خاطر سپاري آن،‌با مشكلاتي در بازيابي و به خاطر آوري موجه مي‌شويم.

 

عوامل موثر در يادآوري عبارتند از:

1) مرور: پس از تهيه‌ي طرح شبكه‌اي ،‌به مرور آن در تاريخ‌هاي معين مي‌پردازيم تا اطلاعات به حافظه‌ي بلند مدت انتقال يابد.

2) ارتباط و تداعي: ايجاد ارتباط ميان مطالب و به يادآوري مطالب بر مبناي به خاطر آوري تداعي، از جمله‌ عواملي است كه پايداري مطالب در حافظه و بازيابي آن را امكان‌پذير مي‌سازد.

3) برجسته سازي: شيوه‌هاي متعددي براي متمازيز كردن برخي از نكات از ساير مطالب وجود دارد:

استفاده از طرح شبكه‌اي ،‌استفاده از رنگ‌هاي مختلف، خطوط مختلف ،‌تغيير در اندازه و شكل خطوط ، بهره جستن از اشكال هندسي، كشيدن خط زير برخي نكات، استفاده از تصاوير و علايم و اشكال قراردادي.

4)‌استراحت : در اوقات استراحت ، ضمير ناخودآگاه به پردازش اطلاعات مي‌پردازد كه اين امر موجب بهبود وضعيت يادگيري و بازيابي مطالب مي‌شود. همچنين همانگونه كه گفته شده با تقسيم متن مورد مطالعه به بخش‌هاي متعدد ابتدايي و انتهايي ،‌از پيدايش بخش مياني و فراموشي مطالب جلوگيري مي‌كند.

[Farhad.Jonobi 2,552]

مرسی از مطالب مفیدت