اسلام؛ مبتکر و پیشتاز ساخت استراحتگاه

[* v e n o o s * مهمان]

[TABLE=width: 100%]

[TR]

[TD=colspan: 2]اسلام؛ مبتکر و پیشتاز ساخت استراحتگاه[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=colspan: 2]خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: شریعت اسلام مبتکر ساخت منزلگاه و استراحگاه بوده که نشانه پیشرفت تمدن اسلامی و مدنیت آن و توجه به احوال مسافرین بوده است. به طوری که هنوز هیچ تمدن دیگری به این مسئله اقدام نکرده بود که تمدن اسلامی پیشتاز این امر بوده است.[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=colspan: 2]به گزارش خبرگزاری مهر، تمدن اسلامی از همان ابتدا با نظام ساخت منزلگاه و استراحتگاه آشنا بود. در آیات قرآن نیز به این مسئله اشاره شده است. درآیه 29 سوره نور آمده است: "باکى بر شما نیست که به خانه غیر مسکونى که در آن متاعى دارید (بى‏اجازه) در آیید، و (بدانید که) خدا به همه کار آشکار و پنهان شما آگاه است." در تفاسیر این آیه منظور از خانه های غیرمسکونی یعنى "جاهایى که براى سکونت جعل نشده مثل حمام ها و کاروانسراها و کارخانجات و مساجد و مدارس و جاهایى که معد براى دخول و خروج است و خرابه‏ ها و قهوه‏ خانه‏ ها و جاهایى که معد براى تخلیه شده و امثال اینها." این نشانه اجتماعی بودن اسلام است.

 

 

 

در قرآن و احادیث نبوی بر ساخت استراحتگاه یا هتل فعلی تأکید بسیاری شده که این امر نشانه مترقی بودن، مدنیت اسلام و توجه به احوال مسافرین است؛ از سوی دیگر تعلق گرفتن زکات به در راه ماندگان نشانه این امر است. بنابراین می توان گفت که ساخت منزلگاه و استراحگاه از جمله اقداماتی بود که شریعت اسلام مبتکر آن بوده و در تمدن اسلامی جایگاه متمایز و شایسته ای دارد.

 

 

با گذشت زمان و با تأسیس تشکل های اسلامی مختلف، مؤسسات اداری اسلامی ساخت و تأسیس استراحتگاه به منظور برآورده کردن نیازهای غذا، آب و سکونت مسافرین توسعه یافت. این منزلگاه ها در مسیر راه های تجاری میان شهرهای اسلامی ساخته شد که بیشتر تجار و طلاب علم از آن بهره مند می شدند. این اماکن برای طلاب علم و تجار که از نقطه ای به نقطه دیگر و به کشورهای اسلامی می رفتند بسیار مهم قلمداد می شد و کمک بسیاری به آنها می کرد. در این منزلگاه ها غذا و نوشیدنی رایگان در اختیار فقرا، نیازمندان و در راه ماندگان و مسافران قرار می گرفت.

 

در واقع این اماکن مأوای حقیقی به شمار می رفتند که آنها را از گرمای تابستان و سرمای زمستان و برف و بوران محافظت می کرد.

سعدان بن یزید از علمای قرن سوم هجری ذکر کرده است که در یک شب بارانی و رعد و برق به یکی از منزلگاه ها رفته، اما تمامی اتاق ها پر از مسافر بوده است.

 

برخی از خلفا نیز هنگام سفر در این منزلگاه ها اتراق می کردند. در کتب تاریخی آمده که معتضد خلیفه عباسی در سال 287 هجری از استراحتگاهی در ترکیه فعلی استفاده کرد. بسیاری از خلفا نیز به ساخت این منزلگاه ها اهتمام ورزیدند. گفته شد که منتصر بالله در سال 640 منزلگاهی را برای فقرا و در راه ماندگان بنا کرد.

برخی زنان نیز به ساخت این منزلگاه ها به منظور ثواب اخروی اقدام کردند. از جمله عصمت الدین دختر معین الدین همسر صلاح الدین متوقی 581 منزلگاه عصمت الدین را در شهر دمشق بنا کرد. همچنین زن دیگری منزلگاه ابن عنازه را در دمشق بنا کرد.

 

 

یک نقاش فرانسوی نوشته که در سال 1084 هنگامی که از اصفهان دیدن کرد، حدود 1600 منزلگاه در شهر اصفهان یافت.

این منزلگاه ها تنها در شهرها و پایتخت های بزرگ متمرکز نبوده اند، بلکه در بسیاری از روستاها و مناطق دورافتاده نیز بنا می شدند.

قابل توجه اینکه منزلگاه ها بخش خاصی برای حفظ اموال و امانات نیز داشتند که به منزله بانک کنونی به شمار می رفتند. زنان و مردانی نیز متصدی نگهداری از این امانات و اموال بودند که آن را جز به صاحبانشان نمی دادند.

 

برخی نیز به خاطر وجود مطبخ از سایر منزلگاه ها متمایز بودند. به طوری که بهترین آشپزها با بهای اندک در آن کار می کردند و آنها نیز به هر مسافری اعم از مسلمان یا غیر مسلمان، برده یا آزاد به صورت مساوی غذا می دادند و این نشانه تأکید اسلام بر مساوات در دادن حقوق یا وعده غذایی میان مسلمان و غیر مسلمان، زن و مرد، برده و آزاد است که تمامی اینها به طور موثق در کتب تاریخی موجود است.

 

 

برخی از منزلگاه ها نیز در طول تاریخ نابود شده اند . حمیری در کتابی نوشته است که حدود هزار منزلگاه در اندلس وجود داشته که امروزه تعداد کمی از آنها مانده است.

برخی از حکام دستور تخریب و برخی دیگر دستور آبادانی منزلگاه ها را می دادند. این اماکن در دوره مملوکیان بسیار توسعه یافت و این دولت در روند توسه تمدن اسلامی گام بزرگی برداشت. به طوریکه برخی از منزلگاه ها را در مصر و شام بنا کرد که برخی تخریب و یا طعمه حریق شد.

 

 

تأکید اسلام بر ساخت منزلگاه از همان ابتدا نشانه پیشرفت تمدن اسلام از نظر مادی و معنوی بوده است. به طوری که هنوز هیچ تمدن دیگری به این مسئله اقدام نکرده بوده که تمدن اسلامی پیشتاز این امر بوده است. تاجائی که این منزلگاه به صورت رایگان برای همه طیف جامعه و انسانی بدون در نظرگرفتن موقعیت برای اقشار مختلف اعم از تاجر، دانشجو، مسافر، مسلمان، غیرمسلمان، برده، آزاد، زن و مرد قرار می گرفت.

 

 

شکی نیست که این تصویر از تاریخ تمدن اسلامی بسیار زیبا و قابل تأمل است که نشانه توجه به کرامت انسانی است که در تمدن های دیگر جای آن خالی بوده است. به همین خاطر به عنوان بزرگترین و قدیمی ترین نظام اسلامی در آمده است که ناشی از حمایت از انسان بوده و تمدن اسلامی را از همه تمدن ها متمایز ساخته است. از این رو ارزش تمدن اسلامی چونان مناره ای در آمده است که جهان را روشنایی بخشیده است.

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]