moein.s 18983 اشتراک گذاری ارسال شده در 30 شهریور، ۱۳۹۱ عارف قزوینی پیش از آنکه به صف آزادی خواهان بپیوندد و شاعری ملی- میهنی شود، یعنی زمانی که در دربار قاجار کیا و بیایی داشته، به عشق زنان بسیار گرفتار می آید و از آن جایی که بسیار احساساتی بوده و به سرعت دل می باخته، این عشق ها در زندگی شاعرانه و هنری او رد پایی عمیق می گذارند. عارف در آن زمان بجز عشق زنان معمولی بی گمان به چهار دختر ناصرالدین شاه دل می بازد و آنان را با نام در ترانه های خود آواز می دهد. و صد البته که آنان هم به عشق و دلدادگی عارف پاسخ می دهند و چرا که نه؟- عارف جوان،خوش چهره، خوش اندام و خوش لباس است(در سرگذشت وی آمده که او همواره عمامه ی کوچک و عبا و لباده ای فاخر همراه با کفشی فرنگی می پوشیده و به صورت ظاهر چیزی از اشراف زادگان کم نداشته)، از طرفی دیگر شاعری است پرشور، تصنیف پردازی قدرتمند، دارای حنجره ای شگفت انگیز و دربار قاجار هم که جایگاه داد و ستد های عاشقانه و به کلام دیگر هوسبازانه بوده است. یکی از این دختران ناصرالدین شاه، «اختر السلطنه» نام دارد و عارف برای او تصنیفی می سازد که مطلعش این است: گر مراد دل خود حاصل از اختر نکنم آسمان! ناکسم ار چرخ تو چنبر نکنم دختر دیگر ناصرالدین شاه که عارف به او دل می بازد،«قدرت السلطنه» است که عارف به جهت وی این تصنیف را می سازد: نه قدرت که با وی نشینم نه طاقت که جز وی ببینم شده است آفت عقل و دینم ای دل آرا، سرو بالا کار عشقم چه بالا گرفته بر سر من جنون جا گرفته ترک چشمت نی ز پنهان آشکار،آشکار،آشکارا، ای نگارا خانه ی دل به یغما گرفته خانه ی دل یغما گرقته و الی آخر … دختر دیگر ناصرالدین شاه که منظور عشق عارف است،«افتخار السلطنه» نام دارد که عارف تصنیف زیبای «افتخار آفاق» را به نام وی می سراید: افتخار همه آفاقی و منظور منی شمع جمع همه عشاق به هر انجمنی ز چه رو شیشه ی دل می شکنی تیشه بر ریشه ی جان از چه زنی؟ سیم اندام ولی سنگ دلی سست پیمانی و پیمان شکنی … ملاقات های افتخار السلطنه و عارف در مجالس بزمی صورت می گیرد که شوهر افتخار السلطنه «نظام السلطان» ،دوست صمیمی عارف آن را بر پا می کرده و به قولی خودش به دست خود تیشه به ریشه ی زندگی اش می زند و الحق و الانصاف عارف هم حق دوستی را به کمال و تمام ادا می کند! و در همان بزم های سه نفره، نه تنها با ایما و اشاره و شعر های پرشور عاشقانه دل همسر دوست صمیمی اش را از راه به در می برد، بلکه خودش هم آنچنان دلباخته می شود که آرزو می کند جای نظام السلطان باشد. بطوریکه در یک تصنیف فریاد می زند که« اگر عارف، نظام السطان شود، چه میشه؟». کم کم نظام السلطان از این شعرها و آن نگاه ها و آه ها، پی به عمق فاجعه می برد و می فهمد که چه آتشی روشن کرده اما برنامه های بزم همچنان بر اثر مکر زنانه ی افتخار السلطنه ادامه می یابد. بیچاره نظام السلطان هم ناچار است، در این بزم های سه نفره شرکت کند، اما جرأت نمی کند، حتا برای به اصطلاح «قضای حاجت» هم لحظه ای مجلس را ترک کند. تا اینکه یک شب هر چه مقاومت می کند، فایده ای نمی بخشد و ناچار می شود که برای چند لحظه ای برود و زود برگرد. اما هنگام بازگشت با آنچه که نباید، روبرو می شود و و دوست عزیز و همسر زیبایش را در حال بده و بستان بوسه های آبدار عاشقانه می بیند. البته به روی مبارک نمی آورد و با خونسردی مجلس بزم آن شب را بی آنکه خم به ابرو بیاورد، به پایان می رساند. به این ترتیب بزم های سه نفره برچیده می شود، اما عارف از این عشق دست بر نمی دارد و مرتب تصنیف های عاشقانه به اسم افتخار السلطنه می سراید . این تصنیف ها به گوش زن و شوهر می رسد و زن را دل شیفته تر و شوهر را خشمگین تر می کند. افتخار السلطنه که دیگر در مقابل این عشق طاقت ندارد، یک روز با احتیاط به همسر می گوید که چون عارف وضع زندگی اش خوب نیست، یک شب او را دعوت کند و به رسم صله به او مقداری کمک برساند. نظام السلطان که دل پر دردی از دوست ناجوانمرد خود دارد، اینجا دیگر رگ غیرتش به جوش می آید و می گوید« لازم به دلسوزی شما نیست، آن صله هایی که شما می خواهید به عارف بدهید، او از زنان زیبای دیگر می گیرد!» اما عشق عارف به افتخار السلطنه با همه ی این شیفتگی ها، ذره ای به عشق عارف به تاج السلطنه، دختر دیگر ناصرالدین شاه نمی رسد، چرا که تاج السلطنه هم در میان این دختران از امتیاز دیگری برخوردار است. اول آنکه او در زیبایی و طنازی سرآمد بانوان زمان خود است. چنانکه خود او در خاطراتش (که اخیرا ً به چاپ رسیده)،در مورد این موهبت خدایی می گوید: «لازم است شرحى از صورت و اخلاق طفولیت خود به شما بنویسم؛ من خیلى با هوش و زرنگ بودم و خداوند تمام بال هاى سعادت را از حیث صورت به روى من گشاده بود.موهاى قهوه اى مجعد بلند مطبوعى داشتم. سرخ و سفید، با چشم هاى سیاه و درشت و مژه هاى بلند. دماغى خیلى با تناسب، لب و دهن خیلى کوچک با دندان هاى سفید که جلوه ى غریبى به لب هاى گلگون من می داد .در سراى سلطنتى که نقطه ى اجتماع زن هاى منتخب شده ى خوشگل بود، صورتى خوشگل تر و مطبوع تر از صورت من نبود.» «تاج السلطنه» دوم اینکه تاج السلطنه به اقتضای زندگی مرفه، از تحصیلاتی قابل توجه و تربیتی جدید نیز برخوردار است. او در سال ۱۳۰۱ قمری زاده می شود و در هشت سالگی در حالی که آرزو دارد به اروپا برود و با زنان «حقوق طلب» آنجا ملاقات کرده و در مورد شرایط بسیار نابسامان زن ایرانی گفتگو نماید، به توصیه پدر به عقد شجاع السلطنه در می آید و این را آغازگاه بدبختی خود می داند. البته بعدها – بعد از متارکه از شجاع السلطنه به این آرزوى جامه عمل می پوشاند. به اروپا می رود و با افکار نوین اجتماعی آشنا می شود. زبان فرانسه را فرا می گیرد، به نقاشی و نواختن پیانو می پردازد و به مطالعه ی تاریخ و فلسفه روی می آورد و مدتی نیز به گروه «طبیعیون» می پیوندد. و همه ی این مسائل باعث می شود که وی خود را نه یک سر و گردن، بلکه هزار سر و گردن از دیگر زنان آن دوره بالاتر بداند و اعتنا به کسی نکند. اما تکلیف شاعر شوریده ی ماچیست؟ شاعرعاشق پیشه ی ما که این آوازه ها را همراه با آوازه ی زیبایی بی مانند او شنیده، – و اکنون از راه گوش عاشق شده- چه کند؟ هر جا که می رود سخن از این فتانه است.پیش خود می اندیشد، خوب … حالا راه به کوی او ندارد، بیرون کوی او که می تواند قدم بزند و به اصطلاح بپلکد. پس دریکی از روزهای اردیبهشت سال ۱۳۲۳ قمری به طرف خانه ی دلدار به راه می افتد.خیابان های غربی تهران را می پیماید ، مسافتی که از شهر دور می شود، به در باغ بزرگی می رسد. اکنون ظهر است و هوا اندکی گرم و شاعر خسته… پس زیر درخت های کهنسال جلوی باغ می نشیند، سر را از عمامه برهنه می کند، دست بر پیشانی می نهد و از سر دلسوختگی زمزمه سر می دهد. چیزی نمی گذرد که صدای چرخ کالسکه ای را از پیچ جاده ی مشجّر می شنود. پس از چند دقیقه کالسکه جلوی در بزرگ باغ می ایستد، کالسکه چی پایین می آید و در کالسکه را می گشاید و یک خانم زیبا با فربهی مطبوعی از آن پیاده می شود و بطرف باغ می رود و قلب و جان شاعر ما را هم با خود می برد. عارف دست به دامن کالسکه چی که می خواهد باز گردد، می شود اما به جای پاسخ دو فحش آبدار و یک اردنگی جانانه نثارش می شود. اما … عشق است و این چیزها سرش نمی شود باید خودش را به آب و آتش بزند، تا به معشوقه برسد. نه …. این فکر را نکنید، از دیوار بالا نمی رود ، البته دور خیز می کند که برود، اما ناگهان دو جوان اشرافی سوار بر اسب را می بیند که به سوی باغ می آیند و تا باغبان در را به روی آنان باز می کند ، شاعر هم خود را باریک کرده و همراه آنان به مجلس بزم معشوقه وارد می شود. تازه وارد ها به خانم تعظیم می کنند عارف هم همچنان می کند، خانم به آنان اذن نشستن می دهد. پس از مدتی خدمتکاران خوراک های خوشمزه و نوشیدنی های گوناگون می آورند و شاعر هم سرش از باده ی ناب گرم می شود و دیگر حتا اندک اضطرابی هم به دل راه نمی دهد که ممکن است این خانم زیبا روی دُمش را بگیرد و با افتضاح بیرونش کند. سرها که گرم می شود تاج السلطنه به رحیم خان دستور ساز زدن می دهد. با ساز رحیم خان عارف که سرش از جام و دلش از عشق گرم است و شکوه آن بزم هم مفتونش کرده، در همان دستگاه شروع به خواندن می کند و آن وقت است که تازه میزبان پی می برد که این میهمان، ناخوانده است و به حیله در این مجلس نشسته. اما از آنجا که آن صدای جادویی او را سحر کرده از عارف می خواهد که باز هم به بزم آنها بیاید و خوب دیگر کور از خدا چه می خواهد؟، دو چشم بینا! و به این ترتیب تاج السلطنه و عارف به هم دل می بازند و تصنیف« تو ای تاج» متولد می شود: تو ای تاج، تاج سر خسروانی شد از چشم مست تو بی پا جهانی تو از حالت مستمندان چه پرسی تو حال دل دردمندان چه دانی؟ خدا را نگاهی به ما کن نگاهی برای خدا کن به عارف خودی آشنا کن ……… …….. ناگفته نماند که خود عارف در شرح احوالش عنوان می کند که: «مصراع دوم این تصنیف اول به این صورت بود: تو ای تاج، تاج سر خسروانی/ کند افتخار از تو تاج کیانی ولی بعد چون دیدم به «تاج کیانی» که شرافت ملی است، اهانت می شود، آن را تغییر دادم!» مأخذ:عارف قزوینی، شاعر ملی ایران/تدوین، سید هادی حائری(کورش)/سازمان انتشارات جاویدان/۱۳۶۹ چهار شاعر آزادی/محمد علی سپانلو/ انتشارات آگاه/۱۳۶۹ پ.ن:کلا عشقش دمه مشکش بوده!!!! 1 لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده