رفتن به مطلب

کشتی با چوخه، آئینی برای زندگی


moein.s

ارسال های توصیه شده

در شرایطی که سال هاست یک فدراسیون جهانی به نام فیلا برای بقای رشته ورزشی پرقدمت کشتی، هر ترفند و حربه ای را به اجرا می گذارد تا بلکه در مسابقه های معدود بین المللی، قاره ای و جهانی این رشته، تنها صدها تماشاگر را به سالن های سرپوشیده بکشاند، باورش خیلی دشوار به نظر می رسد که یک رشته محلی به نام «کشتی باچوخه» ۷۰ هزار تماشاگر مشتاق را تنها در یک شهر کوچک، نظاره گر جدال کشتی گیران خود می کند.

اشاره ما به مسابقه های کشتی باچوخه شهر اسفراین واقع در خراسان شمالی است که هر ساله در روزهای سیزدهم و چهاردهم فروردین برگزار می شود.

این مسابقه از چنان اهمیتی در اسفراین برخوردار است که تمام شهر اعم از مدارس، مغازه ها، اداره ها و ... تعطیل می شوند تا همه مردم، بعلاوه مردم شهرهای مجاور به گود کشتی «چشمه زینل خان» شهر بیایند. همان گودی که شکل طبیعی آن بی شباهت به استادیوم نیوکمپ شهر بارسلونا نیست و در سال های اخیر، به همت مسوولان شهر از شکل کاملا طبیعی خود خارج و مجهز به تعدادی سکو و صندلی هم شده است.

 

 

معنای لغوی چوخه

چوخه که در گذشته «چوخاء» گفته می شد نام نوعی لباس (بالاپوش) سنتی است که دامپروران کرد شمال خراسان، آن را بر تن می کرده اند. این نوع شنل که توسط زنان دامپرور از پشم میش یا بز بافته و سپس دوخته می شده است هنگام کشتی با چوخه به همراه شال سفیدی بر کمر بسته می شود و پیژامه ای بر تن کشتی گیر قرار می گیرد.

ورود به دنیای قهرمانی (حرفه ای)

در این کشتی اجرای فنون از طریق گرفتن بدن حریف خطا منظور می شود و چوخه کاران درست مثل جودوکاران تنها از طریق گرفتن لباس حریف، اجازه اجرای فن دارند. شاید به همین دلیل هم باشد که بسیاری از قهرمانان ملی جودوی ما از کشتی باچوخه وارد جودو شده اند و در این رشته به افتخارات ملی، آسیایی و بین المللی هم دست یافته اند؛ قهرمانانی مثل: علی معلومات، خسرو دلیر، جواد روحانی، یونس کریمان، بهروز پرهیزگار، علی چمن پا، حسن نیک بین، عباس فلاح، علی رضایی، حسین علی اکبری، مرحوم عزیز نظری، برات لعل نظام، علی شهیدی، مصطفی دلیریان، احمد قاسمی، محمدتقی فیاض و ...!

البته از سال ۱۳۲۶ و در دهه های بعدی آن که هنوز پای چوخه کاران به جودو باز نشده بود بسیاری از قهرمانان چوخه با اتکا بر قدرت و تکنیک های ناب خود، پا به عرصه قهرمانی و پهلوانی در کشتی آزاد و فرنگی ایران گذاشته بودند که از شاخص ترین این قهرمانان می توان از پهلوان احمد وفادار، پهلوان ابوالقاسم سخدری، غلامرضا حلمی، علی کاظمی، فرهاد شعبانی، قاسم محمدخانی، عباس گلمکانی، غلامرضا گلکار، سخی پروزه، محمدعلی صحرایی، عزیز نظری، علی روحانی، قربانعلی محجوب، محمدرضا فرخنده، محمدعلی زاهد، حاج علی اصغر خدمتگزار، احمد طاهری، محمد کیفی، محمود قشنگ، خدابخش عفت دار، حسین مهرافروزیان، احمد بهمنی، علیرضا رستمی، ابراهیم آزمون، قدرت اوغازیان، امیر نوری، حمزه محمدخانی، اصغر یزدانی و ... نام برد.

 

 

ورزش معنوی

روح معنوی جاری در ورزش کشتی باچوخه نیز بی شباهت به روح ورزش باستانی و کشتی پهلوانی نیست. به فرض، وضودار بودن ورزشکار حاضر در رقابت کشتی با چوخه و در آغوش گرفتن و دیده بوسی پیش و پس از مسابقه، از الزامات مبارزه های این ورزش است.

نکته: روح معنوی جاری در ورزش کشتی باچوخه نیز بی شباهت به روح ورزش باستانی و کشتی پهلوانی نیست. به فرض، وضودار بودن ورزشکار حاضر در رقابت کشتی با چوخه و در آغوش گرفتن و دیده بوسی پیش و پس از مسابقه، از الزامات مبارزه های این ورزش است

شاید به دلیل همین نزدیکی، بسیاری از چوخه کاران به کسوت پهلوانان زورخانه (ورزش باستانی) و کشتی پهلوانی نیز درآمده اند که در این بین شاید نام های پهلوان اکبر آخوندزاده، اکبر، آخوند و سلیم خراسانی، قدیر نخودچی، محمود قشنگ، علی روحانی، پهلوان ابوالقاسم سخدری، پهلوان احمد باوفا، عزیز نظری، امیر قربانی، ابراهیم آزمون، فرهاد شعبانی، نعمت الله حذیفی جمیل پروین، قلی زنجانی، مصطفی طوسی، کریم محمدیان، نایبعلی خان ملک، حاج محمد محرز، حاج سیدتقی، سیدرضا رضوی، حاج مختار کاشی و ... بیشتر به چشم می خورد.

شاید ریشه مشترک کشتی با چوخه با کشتی پهلوانی که هر دو، آیینی برای رزم و حریف طلبی محسوب می شوند این دو را بیشتر به هم نزدیک کرده باشد.

 

 

تاریخچه

هرچند کشتی باچوخه، ورزش عشایر و ایل های کرد خراسان شمالی است که پیش از شروع حکومت سلسله افشاری به این خطه کوچ کرده اند، با این حال شاید از سال ۱۳۴۲ و به همت مرحوم منوچهر لطیف، مفسر فقید کشتی ایران مسابقه های این ورزش که در درگز، چاپشلو، قوچان، شیروان، چناران، مانه و سملقان، جوین، سبزوار، فاروج، بجنورد، کلات نادری، مشهد، نیشابور، تربت جام، آشخانه و بویژه اسفراین دنبال می شوند، ساماندهی شد.

مدتی بعد از شروع حرکت مرحوم لطیف، هیات کشتی خراسان پیشین، مسابقه های کشتی باچوخه قهرمانی استان خراسان را در تقویم خود قرار داد تا هرساله در روز عید سعید فطر برگزار شود.

در حال حاضر نیز فدراسیون ورزش های روستایی و عشایری در تقویم خود، مسابقه های معظم روز ۱۴ فروردین گودکشی «چشمه زینل خان» شهر اسفراین را به عنوان مسابقه قهرمانی کشور به رسمیت می شناسد؛ مسابقه ای که با اعطای جوایز نمادین و از فرهنگ روستایی و عشایری دنبال می شود، طوری که معمولا به قهرمان این رقابت ها یک راس گوسفند (قوچ) و به نفر دوم یک قالیچه تعلق می گیرد. برخلاف گذشته های دور که به قهرمان، قند (که نمادی از زندگی شهری بود) اهدا می شد.

البته در حال حاضر جایزه رسمی نفر نخست، یک راس قوچ است، ولی نهادها و اسپانسرهای مختلف، جوایز متنوع دیگری نیز به برندگان این مسابقه ها می پردازند. نهادها و ارگان هایی که طی دو یا سه دهه اخیر تلاش های موفق زیادی در جهت هرچه پرسر و صداتر کردن این رویداد به عمل آورده اند.

 

 

چند نکته در مورد کشتی با چوخه

مسابقه کشتی باچوخه در اصل رقابتی بدون مدت زمانی مشخص بوده است و وقتی فردی در آن پیروز میدان اعلام می شده که بتواند ۳ بار تخت پشت یا شانه های حریفش را به زمین برساند. اما مسابقه های امروزین این رشته در وقت ۱۰ دقیقه ای برگزار می شود که اگر در پایان، پیروزی نداشته باشد سرنوشت برنده به وقت اضافی ۵ دقیقه ای موکول خواهد شد. ضمن این که اجرای فن در خاک و گرفتن زیر زانوی حریف، خطا محسوب می شود و کشتی گیران در ۴ وزن دسته بندی می شوند.

نواختن ساز و دهل، حین برگزاری مسابقه ها حال و هوای سنتی این ورزش را کاملا حفظ کرده است.

فنون لنگ، سر زیربغل، قل پیچ و دست به یقه از مشهورترین فنون این ورزش محسوب می شوند.

کشتی باچوخه دارای رقابت های جهانی هم هست که در مسابقه های اخیر قهرمانی جهان که در شهر پونای هند برگزار شد ۲۰ کشور از جمله بلاروس، مغولستان، قزاقستان، ایران، هند، قرقیزستان، لیتوانی، روسیه، ازبکستان و ترکمنستان و ... حاضر بودند و طبق معمول قهرمانی ایران را شاهد بودند. در این دوره، قزاقستان و مغولستان به ترتیب دوم و سوم شدند.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...