اطلاعات مختلف وکاربردی برای دوستانی که علاقه مند به پرورش ماهی قزل آلا هستن...

[پسری از بابلسر 1,800]

آموزش پرورش ماهی [TABLE=class: cms_table, align: left]

[TR]

[TD]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=align: center]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

رشد ماهيها : رشد ماهيان و عواملي كه روند رشد تحت تأثير آنهاست براي پرورش دهنده ماهي ، در درجه اول اهميت قرار دارند ، زيرا حداكثر رشد ماهي در حداقل مدت زمان با حداقل مقدار غذا ، هدف اصلي اوست .

ماهي جانوري خونسرد است و جهت حفظ درجه حرارت بدن خود ، مجبور به صرف انرژي نيست ، بدين لحاظ ، يك ماهي نسبت به يك جانور خونگرم ، از لحاظ تبديل مواد غذايي به پروتئين بدن ، از كارآيي و استعداد بيشتري برخوردار است .

تغذيه ماهيان انرژي مورد نياز ماهي از غذا تأمين ميشود ، بهر حال اين انرژي در اصل از خورشيد توليد مي شود . انرژي خورشيد به وسيله گياهاني كه براي ساختن كربوئيدرات ها، انرژي مصرف مي نمايند، به غذا تبديل مي گردد. جانوران اين گياهان را خورده و انرژي ذخيره شده را جهت انجام فعاليت هاي خود مورد استفاده قرار مي دهند ، بنابراين گياهان بعنوان توليدكنندگان اوليه مواد غذايي شناخته شده اند ، كه اين مواد به صور ديگر تبديل مي گردد و سپس در اختيار ماهيان قرار مي گيرد. در زير بطور فشرده نيازهاي غذايي ماهيان مورد اشاره قرار مي گيرد.

تركيبات معدني ماهـيان از مـواد مـعدني بيشماري استفاده مي نمايند كه عناصر ذيل ضرورت بيشتري براي آنان دارد كه عبارتند از : كلسيم ، فسفر ، سديم ، موليبدن ، كلر، منيزيم، آهن، سلينيوم، يد، منگنز، مس، كبالت و روي كه عوامل ياد شده از طريق محصولات جنبي كشتارگاهها همچون پودر ماهي در اختيار ماهيان قرار مي گيرد.

تركيبات آلي كه خود شامل مواد زير هستند: پروتئين ها

پروتئين ها تركيبات آلي پيچيده اي هستند كه از واحدهاي اسيد آمينه ساخته شده اند و از طريق اسيدهاي ديواره روده به داخل خون جذب و يا جهت توليد انرژي مي سوزند. منابع گياهي و غالباً حيواني در تأمين پروتئين مصرفي ، در جيره غذايي مصرفي ، تغذيه مصنوعي پرورش دهندگان گنجانده مي شود. چربيها

اين مواد از واحدهاي اصلي به نام اسيدهاي چرب تشكيل مي شوند . اطلاعات در مورد جزئيات نياز ماهي به چربي در دست نيست، لذا در غذاهاي ويژه مصنوعي اهميتشان در درجه دوم قرار دارد. ئيدرات هاي كربن

اين مواد شامل گروه وسيعي از مواد شامل قندها، نشاسته ها و سلولز هستند، ساده ترين ئيدرات هاي كربن، قندها و پيچيده ترين آنها پلي ساكاريدها است . اين مواد غالباً در تغذيه مصنوعي ماهياني به كار مي رود كه از طريق آنزيم آميلاز، قادر به بهره وري از محصولات گياهي هستند. ويتامينها : براي سلامت ماهي ضروري و شامل دو دسته اند

محلول در آب كه شامل موارد زير هستند:

الف) تيامين كه در غلات و حبوبات و سبزيجات و خميرترش (Yeast) و بافت حيواني يافت مي شود و كمبود آن باعث كمي رشد و تشنج ها است.

ب) پيريدوكسين، كه در خمير ترش، غلات وحبوبات موجود است و كمبود آن كم خوني ماهي را به دنبال دارد.

ج) اسيد اسكوربيك كه در سبزيجات و بافت حيواني موجود و كمبود آن باعث خونريزي بافتها مي شود.

محلـول در چربي كه خود شامـل ويتامين هاي A-D- KوE مي باشد الف) ويتامين A در روغن ماهي موجود و از طريق گنجاندن پودر ماهي در جيره غذايي تأمين مي شود. ب) ويتامينD از طريـق تأثير نور ماوراء بنفـش در پوست ماهي ساخته مي شود و كمبود آن اختلال در فرآيند استخوان سازي را باعث مي شود. ج) ويتامين E و K در بافت گياهي و سبزيجات موجود و كمبود آنان باعث كم خوني و اختلال در انعقاد خون مي گردد.

عوامل زير نيز در رشد ماهيان آب شيرين از اهميت برخوردارند : چه در آب شيرين و چه شور ماهي بدليل خونسرد بودن ، ميزان فعاليت بدنش با افزايش حرارت بسرعت زياد مي شود، لذا هرچه درجه حرارت بيشتر، انرژي بيشتري مورد نياز ماهي است . بطور معمول در نقاط گرمسير نسبت به نقاط سردسير رشد ماهيان آب شيرين بيشتر است.

جريان آب :ماهيان آب شيرين در صورتيكه در آبي با جرياني سريع نگهداري شوند، نسبت به موقعيكه در يك استخر بسر مي برند، مجبور هستند كه براي شنا كردن و موضعگيري در مقابل جريان آب ، انرژي بيشتري مصرف نمايند.

اندازه بدن : ميزان سوخت و ساز يك ماهي كوچك بالاتر از ميزان مزبور در يك ماهي بزرگ است . بنابراين در عرصه تكثير و پرورش آبزيان، عملاً معلوم شده كه ماهي كوچك ، برحسب واحد وزن بدن به غذاي بيشتر نياز دارد.

ساير عوامل: افزايش مستمر و ممتد فعاليت بدني يا سوخت و ساز ، نياز به انـــرژي يك ماهي را ترقي مي­دهد. اينگونه افزايش عمدتاً نتيجه عواملي هستند كه به عوامل فشار مشهورند كه شامل ازدحام ، سطوح پائين اكسيژن ، آلودگي ، ميزان هاي آمونياك ، همگي عوامل فشار موجود در عرصه تكثير و پرورش محسوب مي­گردند كه ميزان نياز به انرژي را افزايش داده و قادرند بطور نامطلوبي بر ميزان رشد تأثير بگذارند.

 

استحصال تخم و بچه ماهي: در صنعت تكثير و پرورش آبزيان ، واژه تخم يا بچه ماهي به مراحل جواني حيوان مورد استفاده جهت ماهيدار نمودن استخرهاي پرورش ماهي اطلاق مي­گردد. تهيه و تأمين بچه ماهي در زمينه پرورش ماهيان تحت تأثير وجود اختلافي مهم بين رفتار تخم ريزي گونه هاي مختلف ماهيان قرار دارد. به عبارت ديگر برخي از انواع ماهيان آب شيرين از روي ميل در استخرهاي پرورش ماهي تخم­ريزي مي­كنند و تأمين تخم به راحتي صورت مي­گيرد و برخي در كارگاه تخم ريزي مي­كنند.

بهترين نوع ماهي شناخته شده كه به سهولت در استخر تخم­ريزي مي­نمايند ، ماهي تيلاپيا است. نوع ديگري از سيستم تكثير ماهياني كه در آب شيرين استخرها به حد بلوغ و تخم­ريزي و بهره­برداري مي­رسد ماهي قزل­آلا است. البته وجه تمايز آن با ماهيان ديگر آب شيرين ، در استفاده از استخرهاي بتوني بوده كه ويژه اينگونه ماهيان است. در صورت عدم استفاده از اين گونه استخرها لازم است در شرايط حوضچه تخم­ريزي ماهيان قزل­آلاي مولد از استخر برداشته و با استفاده از دست ، از طريق وارد آوردن فشار بر روي بدن ماهي تخم كشي صورت و سپس تخمهاي بارور شده را به خارج از حوضچه ( استخرهاي غيربتوني ) هدايت كرد.

 

آب:منـشاء آب شـيرين جـهت پرورش ماهيان، بارندگي است كه با توجه به موقعيت جغرافيايي و آب و هوايي محل تغيير مي­كند. چشمه­ها و چاهها در اثر نفوذ آب باران در زمين بوجود آمده­اند كه جهت پرورش و تكثير ماهيان مورد بهره­برداري قرار مي­گيرند. گاهي نيز از هرز آبهاي جمع شده در زمينهاي شيب­دار با منشاء باران در تكثير و پرورش استفاده مي­گردد. مردابها، درياچه­ها و رودخانه­ها منابع ذخيره هرز آبها هستند.

براي يك استخر پرورش ماهي ، نيازمند يك مقدار آب اوليه جهت آبگيري متناسب با حجم مورد نياز استخر هستيم. مقدار آب مورد نياز براي پرورش ماهي در آبهاي شيرين از مجموع عوامل زير تعيين مي­گردد:

الف) حجم استخر در شروع دوره پرورش ماهي

ب ) تلفات نفوذي در طول دوره پرورش ماهي

ج ) تلفات تبخيري در طول دوره پرورش ماهي

در صورتيكه كل آب شيرين مورد استفاده جهت پر كردن استخر در مواقعي از سال براي تأمين آب استخر كافي نباشد، ساختن يك مخزن ذخيره آب، پرورش دهندگان را قادر خواهد ساخت تا در مواقع پر آبي ، آب را جهت زمان خشكسالي و كم آبي ذخيره و استفاده نمايند. اگر استخر به شكل مربع مستطيل باشد با در هم ضرب كردن دو ضلع و ارتفاع كل آب مورد نياز برآورد مي­شود. ارتـفاع × عــرض × طــول كــه تـعــيين ارتــفاع از طــريــق تـخـمين ميانگين عمق آب صورت مي­گيرد كه بصورت ارتفاعات مختلف سطح استخرقابل استحصال است .

كارگاههاي پرورش ماهي:

مديريت اينگونه استخرها مستلزم تأمين آب كافي و هنر ايجاد شرايط مطلوب محيطي لازم براي حداكثر رشد و حداقل ميزان مرگ و مير جمعيت ماهيان موجود در استخر است. ورود آب به استخر از طريق يك ورودي تحت كنترل انجام مي­گيرد كه هدف از آن تأمين جريان مرتب و قابل تنظيم آب ممانعت از فرار ماهيان و جلوگيري از ورود گونه­هاي نامطلوب به داخل استخر مي­باشد. ايـن آب از طـريق يـك خروجي قابل كنترل به نام مانك (Monk) از استخر خارج مي­گردد و به توليد كننده امكان مي­دهد كه هرگونه لايه آب موجود در كف استخر را كه احتمالاً كيفيت آن پايين آمده و بايستي با آب تازه تعويض گردد را تخليه سازد.

 

دستورالعمل­هاي عمومي در رويه پرورش ماهيان آبهاي شيرين: در اين خصوص پرورش دهندگان ماهي مي­توانند از محيطهاي آبي و تسهيلاتي استفاده كنند كه براي پرورش كپور و ديگر گونه­هاي ماهي آبهاي شيرين مناسب­ترند ، تا براي ماهيان قزل­آلا، و فنون اين كار در حال حاضر كاملا مرسوم و رايج است. ايجاد استخرهاي ماهي در اصل رويه­اي از آب­زدايي و كنترل منظم مناطق باتلاقي با استفاده از سدهاي ساده كه به تدريج استخرهايي مناسب توليد ماهي در كنار آن ايجادشد، ريشه گرفته است. از لحاظ فني كليه گونه­هاي ماهي آب شيرين را ميتوان پرورش داد و اين بسته به انتخاب بازار است. در ذيل برخي از مسايلي كه در رويه­هاي پرورش و تكثير ماهيان آب شيرين بايد بدانها توجه داشت مد نظر قرار مي­گيرد:

ضد عفوني استخر : استخرها كه در اندازه­هاي متفاوتي هستند ( از 100 متر مربع براي تخم­ريزي گرفته تا بيش از 10 هكتار براي پرورش ماهيان استخرهاي نمونه يا در زمين حفر ميشوند و يا بوسيله پشته­هاي خاكي ساخته ميشوند كه در هر حال بايد قابل زهكشي باشند و اين كار معمولاً بوسيله سيستم ( مانك ) صورت مي­گيرد . بهترين و ارزانترين روش ضد عفوني استخرها خنگ گذاشتن و به آيش در آوردن آن است .

تخم­ريزي: بطور معمول ماهيان آب شيرين در دماي حدود 22 درجه سانتيگراد تخم ريزي ميكند و استخرهاي تخم­ريزي در آغاز ماه مه ، هنگامي كه حرارت آب به سرعت زياد ميشود ، آماده مي­گردند . در استخرها بذر علف افشانده ميشود يا گياهان ديگر امكان رويش مي­يابند ، بطوري كه رستني­هاي مناسب موجود باشد ، تا تخمها به آنها بچسبند. استخرها در اكثر اوقات سال ، خـالي هستند امـا درست قـبل از تخم­ريزي از آب پر مي­شوند و فرصت گرم شدن مي­يابند. آنها تنها وقتي مورد استفاده قرار مي­گيرند كه درجه حرارت آبشان بالاي 18 درجه سانتيگراد باقي بماند . ماهي­هاي توليد مثل كننده آب شيرين در دسته­هايي شامل 2 نر و يك ماده انتخاب ميشوند. نرها به سادگي شناسايي ميشوند. به اين ترتيب كه وقتي كه حفره شكمي آنها به آرامي فشار داده شود، اسپرم از منفذ آن خارج ميشود. ماده­­ها در اين زمان به واسطه حفره شكمي متورم و منفذهاي برجسته قابل تشخيص­اند ماهي كپور معمولاً در 4 سالگي بالغ ميشود ، گر چه نرهاي آن ميتوانند زودتر بالغ شوند. دسته­هاي ماهيان بلافاصله بعد از آب­گيري استخر ، وارد آن ميشوند و تخم­ريزي بعد از حدود 36 ساعت صورت ميگيرد. ماده­ها روي گياهان مركز استخر تخم مي­ريزند و هر ماهي حدود 000ر100 تخم به ازاء هر كيلوگرم از وزن بدن توليد مي­كند. ماهي­هاي توليد مثل كننده را پس از تخم­ريزي بلافاصله از استخر بيرون مي­آورند تا تخمها را نخورند.

مراحل لاروي : معمولاً تخم ماهيان آب شيرين از جمله كپور پس از گذشت 100 "درجه روز" (يعني 4 روز در دماي 25 درجه سانتيگراد) سرباز مي­كند. لاروها به طول 5 ميليمتر هستند و تنها يك كيسه غذايي كوچك با خود همراه دارند. هنگام آماده سازي استخر تخم­ريزي يا نزديك به اين زمان ، استخرهاي نوزاد پروري بزرگتر از استخرهاي تخم­ريزي هستند و بايد حدود 2/1 متر عمق داشته باشند. اين استخرها اختصاصاً براي توليد لارو بكار مي­روند و بايد تنها حاوي مواد غذايي در چنان اندازه و كيفيتي باشند كـه مـناسب تـغذيه لاروهـا بـاشند. بـراي پرورش پلانكتون­هاي حيواني غذايي در استخرها كود آلي يا شيميايي مي­پاشند. انتخاب بين كودهاي آلي و غير آلي صورت مي­گيرد و كودهاي آلي طبيعي مورد استفاده معمولاً از كودهاي حيواني نظير كود گاو يا اسب هستند . اين مواد را ميتوان به ميزان 1 كيلوگرم در متر مربع بصورت جامد يا مايع ، ترجيحاً در حالت تجزيه كامل كه سطح آمونيم به حداقل مي­رسد بكار گرفت. ( سطح آمونيم بسته به طبيعت خاك استخر و سطح موجود مواد تغذيه­اي در استخر كاملاً متغير است). هنگام كودپاشي دقت زيادي بايد مبذول داشت تا كود بيش از حد افزوده نشود و حالت بي­اكسيژني رخ ندهد. به جاي كوددهي گسترده و يك جا، چه بهتر كه اين كار طي چندين نوبت هر چند هفته يك بار در طول تابستان صورت گيرد.

كودهاي غير آلي را ميتوان به جاي كود آلي بكار برد. كودهاي آلي مواد تغذيه­اي جلبكي را در سطح قابل پيش­بيني­تري فراهم مي­نمايند. در استخرهاي عادي كه داراي مقدار مناسبي خاك در كف هستند ، احتمال دارد كه فسفر ، مواد مغذي را محدود كند كه براي جلوگيري از اين وضع ، از سوپر فسفات­ها استفاده مي­گردد. شكل رايج­تر كودپاشي ، استفاده از تركيب نيتروژن، فسفر و پتاسيم به نسبت 10÷10 ÷ 10 به ميزان 10 كيلوگرم در هكتار ، كمي ديرتر در سال ميتوان بكار گرفت. پس از آنكه كود آلي يا شيميايي افزوده شد و پلانكتون كافي در استخر بوجود آمد لاروهاي تازه سر از تخم درآورده به آن وارد مي­شوند. رشد در اين زمان سريع است و لاروها را بايد به منظور جلوگيري از كاهش ميزان رشد كه در اثر ازدحام بي­رويه ايجاد مي­شود ، پراكنده و كم جمعيت كرد. بطور معمول لاروها را براي بقيه فصل در استخر نگاه ميدارند. همچنين ممكن است در صورت كند بودن ميزان رشد ( كه از طريق نمونه برداري با تور كنترل ميشود) ، از تغذيه كمكي استفاده گردد. در صورتيكه درجه حرارت مناسب باشد، ممكن است ماهيان كليه غذاهايي را كه بطور طبيعي توليد شده مصرف كنند. غذاهاي گندله­اي شكل كه توسط كارخانجات تجارتي توليد ميشوند معمول ترين غذاي ماهيان آب شيرين از جمله كپور هستند. اين مواد از لحاظ غذايي متناسب با نيازهاي ماهي ساخته شده­اند و ميتوان آن را با دست به آنها داد، يا به كمك ابزار اتوماتيك يا تغذيه كننده­ها مورد استفاده قرار داد. در صورتيكه هوا به اندازه كافي گرم باشد ميتوان بطور واقع­بينانه انتظار داشت كه تا پايان تابستان وزن ماهيان 50 تا 100 گرم باشد. در اينجا بايد بر اهميت بالا بودن دماي محيط تأكيد كرد، زيرا پايين بودن درجه حرارت سبب ميشود كه آهنگ رشد كند يا نابود گردد. حداقل دما براي رشد مناسب ، 18 درجه سانتيگراد است، در حالي كه دماي 25-23 درجه سانتيگراد ايده­آلي را براي تبديلات غذايي و رشد بوجود مي­آورد. اهميت درجه حرارت به قدري است كه استفاده از صفحات خورشيدي ، تونلهاي پلي تيني گلكاري شده يا ايجاد پوشش بر روي استخر ، به منظور افزايش درجه حرارت براي بالا بردن آهنگ رشد ، باز هم اقتصادي و بصرفه است.

كنترل بيماري : كنترل بيماري تا حد زياد مسئله­اي است مربوط به بهداشت استخر. استخرها حتي­الامكان بايد در طول زمستان ، خشك نگه داشته شوند و با آهك زنده ، فرمالين يا سود سوزآور ضد عفوني گردند. ماهيان توليد مثل كننده هميشه بايد از بچه ماهيها و ماهيان در حال رشد بزرگ­تر و جدا نگاه داشته شوند. ماهيان بايد بخاطر انگل­ها يا ساير علائم بيماري بطور مكرر در فصل رشد و ترجيحاً حداقل ماهي يك بار بطور كامل معاينه شوند و اگر بيماري آنان محرز گرديد، سريع و بطور موثر درمان شوند. دقت در انتخاب ماهيان توليد مثل كننده اهميت فراواني دارد تا در درجه اول موجب انتقال بيماري به مزرعه نشوند.

كنترل شكارچيان : كنترل شكارچيان ( عمدتاً پرندگان و حشرات آبزي) ، بيشتر با پيشگيري از ورود آنان تا نابود ساختن آنها بايد فراهم گردد. گرين هاوس­ها واقعاً در مقابل شكارچي مقاوم هستند. مسئله عمده ديگر بويژه در اواخر فصل كه گرماي آب بيشتر و محصول ماهي موجود در آب بالاست. آلودگي استخر بوسيله خود ماهيان مي­باشد. در اين حالت اكسيژن مورد نياز ضايعات دفع شده از ماهي ، و همچنين مصرف اكسيژن توسط ماهيان در حال رشد ، سبب كاهش ميزان اكسيژن محيط مي­گردد. براي مقابله با اين موضوع ميتوان آب را در طول شب كه ميزان اكسيژن در پايين­ترين حد خود است ، هوا داد ، يا آب آن را بطور دائم عوض كرد، گرچه مورد اخير با اتلاف حرارت آب همراه است.

[پسری از بابلسر 1,800]

[h=2]اطلاعات مختلف درموردپرورش ماهی قزل آلا در استخر خاکی دربخش های مختلف...[/h]

پرورش ماهی قزل آلا در استخرهای خاکی

مساحت استخرهای خاکی می تواند از 1000تا5000 متر مربع باشد،لازم به ذکر است هرچه مساحت استخر بزرگتر باشد غذادهی، کنترل ماهیان و صید آنهامشکل تر خواهد بود- دمای مناسب آب جهت پرورش قزل آلا 8 الی18 درجه سانتیگراد است که این آب میتواند از چاه ، قنات ، چشمه یا رودخانه تامین شود - برای پرورش قزل آلا در استخر خاکی لازم است قبل از ماهیدار کردن، استخر را تخلیه نموده و در صورت وجود پوشش گیاهی آنها را از بین برد- اگر کف استخر لجنی باشد ، استخر را خشک کرده و جهت ضدعفونی نمودن آن برای هر 1000 متر مربع از 100 کیلوگرم آهک استفاده کنید- بهتر است قبل از ماهیدار کردن ، کف استخر خاکی رابا لایه ای از سنگریزه بپوشانید تا گل آلودگی آب در طول دوره پرورش کمتر شود - وزن مناسب اولیه بچه ماهیان جهت رهاسازی 10 -5 گرم میباشد. قابل ذکر است برای جلوگیری از مشکلات بعدی از جمله هم جنس خواری ضروری است وزن بچه ماهیان در زمان رهاسازی یکسان باشد- تراکم رها سازی بچه ماهیان به ازای هر متر مکعب آب ، دو قطعه میباشد که در صورت وضعیت مناسب استخر و وجود آب به اندازه کافی میتوان تا 4 قطعه در متر مکعب نیز رهاسازی کرد- در صورت وجود پرندگان ماهیخوار در محیط اطراف استخر ، سطح استخر را بایستی طناب کشی کرد تا از ورود آنها جلوگیری به عمل آید- غذا دهی بچه ماهیان بایستی بر اساس دمای آب ، وضعیت استخر و وزن متوسط ماهیان در طول دوره پرورش محاسبه و به طرز صحیح انجام گیرد- در استخرهایی که بزرگتر از 1000 متر مربع هستند بهتر است از ابتدای دوره پرورش محل غذا دهی ماهیان را در قسمت ورودی آب در دو ضلعی که مجاور یکدیگرند تعیین کرده و ماهیان را به این نقاط عادت دهیم تا از پراکندگی ماهیان و هدر رفتن غذا جلوگیری شود- با مشاهده تغییر رنگ و کم شدن شفافیت آب بایستی درصد تعویض آب را افزایش داد یا به عبارتی ساعات بیشتری در شبانه روز آب تمیز را وارد استخر کرد- حداقل تعویض آب در شبانه روز در استخر خاکی باید بین 5 الی 10 درصد حجم آب استخر باشد

نحوه محاسبه غذای روزانه ماهی قزل آلا

غذا ، شیوه غذا دهی، مقدار غذای مصرفی و تعداد دفعات غذا دهی در تولید با صرفه و اقتصادی ماهی قزل آلا از اهمیت زیادی برخوردار است. - میزان غذای روزانه ماهی قزل آلا را میتوان بر اساس وزن متوسط ماهیان و درجه حرارت آب و بر اساس جداول مخصوص محاسبه کرد. - تعداد ماهیان زنده موجود در استخر را محاسبه میکنیم . - وزن متوسط ماهیان را با استفاده از زیست سنجی ( بیومتری) به دست می آوریم. - وزن کل ماهیان استخر خود را محاسبه کرده و برای به دست آوردن میزان غذای مصرفی روزانه با استفاده از جداولی که در زیر آمده مانند مثال عمل میکنیم .

مثال:

در یک استخر دو منظوره کشاورزی پرورش ماهی قزل آلا تعداد 5000 قطعه بچه ماهی با وزن متوسط 30گرم پس از عملیات زیست سنجی ثبت شده است. در صورتیکه تعداد تلفات استخر 200 قطعه بوده و تعداد دفعات غذادهی در روز 4 نوبت باشد ،میزان غذای روزانه را در هر نوبت با توجه به جداول داده شده در زیر تعیین میکنیم.دمای آب استخر 13 درجه سانتیگراد است.

تعداد ماهی موجود در استخر = تعداد تلفات- تعداد بچه ماهی رها سازی شده 4800 عدد = 200 - 5000 توده زنده موجود در استخر= وزن متوسط*تعدادماهی موجود 144 کیلوگرم= 144000 گرم = 30 * 4800

 

 

مصرفی روزانه= وزن توده زنده * ( درصد جدول محل برخورد ستون وزن متوسط ماهی با ردیف دمای آب استخر) 2.88 = 144 * %2 میزان غذای مصرفی در هر نوبت غذادهی = تعداد دفعات غذادهی ÷ میزان غذای مصرفی روزانه 0.72 کیلوگرم = 4 ÷ 2.88

روش ارائه شده کلی میباشد و پرورش دهنده باید در موقع غذادهی به شرایط و کیفیت آب برای محاسبه غذای روزانه توجه کافی داشته باشد . تعداد دفعات غذادهی براساس وزن متوسط ماهیان به صورت زیرمی باشد.

جدول تعداد دفعات غذادهی

[TABLE=class: cms_table, align: center]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

450-80

[/TD]

[TD=width: 50]

80-30

[/TD]

[TD=width: 50]

30-5

[/TD]

[TD=width: 49]

5-5/4

[/TD]

[TD=width: 92]

وزن ماهی (گرم)

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

3

[/TD]

[TD=width: 50]

4

[/TD]

[TD=width: 50]

5

[/TD]

[TD=width: 49]

10

[/TD]

[TD=width: 92]

دفعات غذادهی

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

---

جدول تعیین غذای روزانه

[TABLE=class: cms_table, align: center]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

بیش از 200 گرم

[/TD]

[TD=width: 60]

143 تا 200

[/TD]

[TD=width: 60]

91 تا 143

[/TD]

[TD=width: 48]

62 تا 91

[/TD]

[TD=width: 40]

40 تا 62

[/TD]

[TD=width: 44]

23 تا 40

[/TD]

[TD=width: 48]

12 تا 23

[/TD]

[TD=width: 48]

5 تا 12

[/TD]

[TD=width: 60]

5/1 تا 5

[/TD]

[TD=width: 60]

2/0تا5/1

[/TD]

[TD=width: 58]

زیر 2/0

[/TD]

[TD=width: 60]

وزن(گرم)

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

دمای آب

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

0.7

[/TD]

[TD=width: 60]

0.8

[/TD]

[TD=width: 60]

0.9

[/TD]

[TD=width: 48]

1

[/TD]

[TD=width: 40]

1.2

[/TD]

[TD=width: 44]

1.4

[/TD]

[TD=width: 48]

1.7

[/TD]

[TD=width: 48]

2.2

[/TD]

[TD=width: 60]

2.8

[/TD]

[TD=width: 60]

3.4

[/TD]

[TD=width: 58]

4.1

[/TD]

[TD=width: 60]

8

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

0.8

[/TD]

[TD=width: 60]

0.9

[/TD]

[TD=width: 60]

1

[/TD]

[TD=width: 48]

1/1

[/TD]

[TD=width: 40]

1.3

[/TD]

[TD=width: 44]

1.5

[/TD]

[TD=width: 48]

1.8

[/TD]

[TD=width: 48]

2.4

[/TD]

[TD=width: 60]

3

[/TD]

[TD=width: 60]

3.8

[/TD]

[TD=width: 58]

4.5

[/TD]

[TD=width: 60]

9

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

0.9

[/TD]

[TD=width: 60]

1

[/TD]

[TD=width: 60]

1/1

[/TD]

[TD=width: 48]

1.2

[/TD]

[TD=width: 40]

1.4

[/TD]

[TD=width: 44]

1.7

[/TD]

[TD=width: 48]

2

[/TD]

[TD=width: 48]

2.7

[/TD]

[TD=width: 60]

3.4

[/TD]

[TD=width: 60]

4.3

[/TD]

[TD=width: 58]

5.2

[/TD]

[TD=width: 60]

10

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

0.9

[/TD]

[TD=width: 60]

1

[/TD]

[TD=width: 60]

1/1

[/TD]

[TD=width: 48]

1.3

[/TD]

[TD=width: 40]

1.5

[/TD]

[TD=width: 44]

1.7

[/TD]

[TD=width: 48]

1.2

[/TD]

[TD=width: 48]

2.8

[/TD]

[TD=width: 60]

3.6

[/TD]

[TD=width: 60]

4.5

[/TD]

[TD=width: 58]

5.4

[/TD]

[TD=width: 60]

11

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

1

[/TD]

[TD=width: 60]

1/1

[/TD]

[TD=width: 60]

1.3

[/TD]

[TD=width: 48]

1.4

[/TD]

[TD=width: 40]

1.6

[/TD]

[TD=width: 44]

1.9

[/TD]

[TD=width: 48]

2.3

[/TD]

[TD=width: 48]

3

[/TD]

[TD=width: 60]

3.9

[/TD]

[TD=width: 60]

4.9

[/TD]

[TD=width: 58]

5.8

[/TD]

[TD=width: 60]

12

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

1

[/TD]

[TD=width: 60]

1.2

[/TD]

[TD=width: 60]

1.3

[/TD]

[TD=width: 48]

1.5

[/TD]

[TD=width: 40]

1.7

[/TD]

[TD=width: 44]

2

[/TD]

[TD=width: 48]

2.5

[/TD]

[TD=width: 48]

3.3

[/TD]

[TD=width: 60]

4.3

[/TD]

[TD=width: 60]

5.3

[/TD]

[TD=width: 58]

6.3

[/TD]

[TD=width: 60]

13

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

1/1

[/TD]

[TD=width: 60]

1.2

[/TD]

[TD=width: 60]

1.4

[/TD]

[TD=width: 48]

1.5

[/TD]

[TD=width: 40]

1.8

[/TD]

[TD=width: 44]

1.2

[/TD]

[TD=width: 48]

2.6

[/TD]

[TD=width: 48]

3.5

[/TD]

[TD=width: 60]

4.5

[/TD]

[TD=width: 60]

5.5

[/TD]

[TD=width: 58]

6.7

[/TD]

[TD=width: 60]

14

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

1.2

[/TD]

[TD=width: 60]

1.3

[/TD]

[TD=width: 60]

1.5

[/TD]

[TD=width: 48]

1.7

[/TD]

[TD=width: 40]

1.9

[/TD]

[TD=width: 44]

2.3

[/TD]

[TD=width: 48]

2.8

[/TD]

[TD=width: 48]

3.7

[/TD]

[TD=width: 60]

5

[/TD]

[TD=width: 60]

6

[/TD]

[TD=width: 58]

7.3

[/TD]

[TD=width: 60]

15

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

1.3

[/TD]

[TD=width: 60]

1.4

[/TD]

[TD=width: 60]

1.6

[/TD]

[TD=width: 48]

1.8

[/TD]

[TD=width: 40]

2

[/TD]

[TD=width: 44]

2.5

[/TD]

[TD=width: 48]

3.1

[/TD]

[TD=width: 48]

4.1

[/TD]

[TD=width: 60]

5.3

[/TD]

[TD=width: 60]

6.5

[/TD]

[TD=width: 58]

7.8

[/TD]

[TD=width: 60]

16

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

1.4

[/TD]

[TD=width: 60]

1.5

[/TD]

[TD=width: 60]

1.7

[/TD]

[TD=width: 48]

1.9

[/TD]

[TD=width: 40]

1.2

[/TD]

[TD=width: 44]

2.7

[/TD]

[TD=width: 48]

3.4

[/TD]

[TD=width: 48]

4.5

[/TD]

[TD=width: 60]

5.7

[/TD]

[TD=width: 60]

7

[/TD]

[TD=width: 58]

8.4

[/TD]

[TD=width: 60]

17

[/TD]

[/TR]

[TR=class: cms_table_font1]

[TD=width: 60]

1.5

[/TD]

[TD=width: 60]

1.5

[/TD]

[TD=width: 60]

1.7

[/TD]

[TD=width: 48]

1.9

[/TD]

[TD=width: 40]

2.2

[/TD]

[TD=width: 44]

2.8

[/TD]

[TD=width: 48]

3.5

[/TD]

[TD=width: 48]

4.7

[/TD]

[TD=width: 60]

5.9

[/TD]

[TD=width: 60]

7.2

[/TD]

[TD=width: 58]

8.7

[/TD]

[TD=width: 60]

18

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

 

 

 

 

[پسری از بابلسر 1,800]

[TABLE=class: cms_table_top]

[TR]

[TD=class: cms_table_posttopleft][/TD]

[TD=class: cms_table_posttopcenter]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[/TD]

[TD=class: cms_table_posttopright][/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

[TABLE=class: cms_table]

[TR]

[TD=class: cms_table_post-left][/TD]

[TD=class: cms_table_datecell, align: left][/TD]

[TD=class: cms_table_post-right][/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

[TABLE=class: cms_table]

[TR]

[TD=class: cms_table_post-left][/TD]

[TD=bgcolor: #FFFFFF, align: right]

بحث عملی استفاده از استخر در تولید ماهی قزل آلا، نگهداری آبی است که در آن ماهی زندگی می کند. علاوه بر آنکه مشکل استخرهای پرورش ماهی می تواند در میزان تولید تأثیر گذار باشد، جریان آب ورودی، سرعت جریان آب در استخر، سرعت تعویض آب، حجم مفید مخزن و ... از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.

1-1- طبقه بندی استخرهای پرورش ماهی :

براساس طبقه بندی هیدرولیکی استخرهای پرورش ماهی به شرح زیر طبقه بندی می گردند.

1-2- استخرهای دراز (آبراهه ای) raceway

این استخرها چرخشی نبوده و جریان آب در آنها به طور خطی انجام می گیرد. این استخرها از گذشته به طور سنتی برای پرورش ماهی قزل آلا استفاده شده است. در حال حاضر بیشتر قزل آلای کشور در این تیپ استخرها تولید می گردد. در سیستم های آبزی پروری پرورش متداول که محدودیت آب وجود ندارد این تیپ استخرها توصیه می گردد.

1-3- مبانی طرح هندسه ا ی استخرهای آبراهه ای :

در استخرهای (آبراهه ای) raceway آب از یک انتها استخر وارد و از جهت دیگر خارج می گردد. نسبت پیشنهادی استاندارد برای ابعاد هندسی این استخرها عبارت است از :

عمق (4/0 - 3/0) = (طول 10 - 7) = 1 عرض

نسبت های دیگر ابعاد هم استفاده شده است اما بازده هیدرولیکی مخزن در ابعادهای غیراستاندارد کاهش می یابد.

استخرهای (آبراهه ای) raceway دارای خصوصیات زیر می باشند :

با عبور جریان به صورت خطی در امتداد طولی استخر سبب می شود :

الف - گرادیان غلظت مواد در طول استخر به تدریج به سمت پائین دست افزایش یابد.

ب - کیفیت آب در ورودی استخر در بهترین شرایط و در خروجی استخر در بدترین شرایط قرار خواهد گرفت.

ج - تعویض آب زیاد بوده به طوریکه هر 10 الی 15 دقیقه یکبار تعویض آب وجود دارد.

1-4- مزایای استخرهای (آبراهه ای) raceway :

الف - مناسب برای مدیریت در تولید :

استخرهای آبراهه ای به دلیل نسبت دسترسی بالا و همچنین یکنواختی در عمق و عرض استخر در ملاحظات مدیریت تولید و کنترل کیفیت بهداشت ماهیان دارای امتیاز بالایی می باشند.

ب - ساده سازی :

1. در استخرهای آبراهه ای انجام عملیات رقم بندی، تجمیع و همچنین تقسیم بندی و نگهداری گروههای مختلف به راحتی انجام می شود.

2. در این استخرها به دلیل قابلیت ساخت پهلو به پهلو، دیوار مشترک، استفاده بیشینه از سطح هزینه های احداث نسبتاً پائینی دارند.

ج - قابلیت استفاده به صورت سری :

در این نوع استخرها جهت افزایش بهره وری از میزان آب ورودی، استخرها را به صورت سری با حداقل اختلاف ارتفاع 40 سانتی متر می سازند. در این روش آب بخشی از اکسیژن از دست رفته را بازیافت می کند و بدین ترتیب می توان در استخرهای ردیف پائینتر استفاده نمود.

تجربه نشان داده است با در نظر گرفتن سرعت خودپالائی 15 دقیقه در هر مخزن استفاده از تعداد 2 سری مناسب بوده و حداکثر 3 سری پیشنهاد می گردد.

5-1- مبانی مدیریت در استخرهای آبراهه ای :

در استخرهای آبراهه ای جهت تأمین اکسیژن در هر المان از حجم مخزن، نیاز به سرعت جریان 2 الی 4 سانتی متر می باشد. این مقدار سرعت جریان عملاً جایگزین سرعت مورد نیاز جهت خودشوئی و حذف جامدات که محدوده سرعتی معادل 15 الی 30 سانتی متر در ثانیه تنظیم و حجم سازه های خط انتقال آب و منبع تأمین کننده جریان را کاهش داد. با به کار بردن چنین روشی به دلیل ترسیب فضولات و غیره لازم می گردد که هرچند مدت سطح آب را پائین آورده و شستشو انجام پذیرد.

استخرهای گرد :

این استخرها توسط آبزی پروران متعددی مورد استفاده قرار گرفته است در این استخرها جریان آب چرخشی و در حول محور مرکزی استخر می باشد. این مدل استخرها برای پرورش گونه های متنوع تری از ماهیان مناسب تر هستند.

مزایای استخرهای گرد :

استخرهای گرد دارای مزایای زیر می باشند :

همگن بودن محیط به دلیل سرعت جریان چرخشی بالا که در این استخرها امکان آن می تواند فراهم شود. محیط یکنواخت در تمامی سطح تقریباً فراهم شود.

فرصت شنا و حرکت پایان ناپذیر در جهت جریان و یا خلاف آن استفاده از این پدیده سبب می شود گونه های متنوع تری از ماهیان را پرورش داد.

ایجاد جریان گردشی مناسب برای تجمع و تخلیه فضولات به طرف خروجی مرکز.

معایب استخرهای گرد :

به دلیل عدم دیواره مشترک بین استخرها نیاز به فضای بیشتری می باشد.

جابه جائی ماهیان در حالت تجمع در کنار صافیها و توریها خود به نحوی مشکل است.

دوره درمان به دلیل عدم شرایط بهترین کیفیت آب طولانی تر می باشد.

مبانی طرح هندسی استخرهای گرد :

حد اپتیمم نسبت به قطر به عمق به از دیدگاه هیدرولیکی نسبت به 1:3 الی 1:5 می باشد و حداکثر این مقدار را 1 : 10 در نظر می گیرد. در این استخرها برای به دست میزان اپتیمم خودپالائی، جریان ورودی، چه به وسیله یک لوله از حاشیه داخلی یا بوسیله لوله ای سوراخ دار در شعاع دایره ایجاد می گردد باید با افق زاویه 20 الی 50 درجه داشته باشد. این مقدار زاویه، گردش افقی و عمودی را در تعادل نگه می دارد. در صورتی که در این استخرها از نسبت قطرها بزرگتر استفاده شود استفاده از دستگاههای هواده جریانی همانند Force می تواند بسیار مؤثر باشد.

در استخرهای گرد مقدار جریان ورودی و همچنین تعداد هواده ها به گونه ای در نظر گرفته می شود تا بزرگترین شعاع در حد سرعت شنا باشد (30-15 سانتی متر در ثانیه)

به دلیل آنکه جریان در استخرهای گرد به صورت سیلکونی به طرف مرکز می باشد با نزدیک شدن جریان به سمت مرکز استخر سرعت خطی آن کاهش یافته و ماهی امکان انتخاب سرعت دلخواه را پیدا خواهد نمود.

سرعت بهینه شنا برای ماهی قزل آلا برابر است :

(طول ماهی) L Í (2 - 5/0) = V

 

v (سرعت جریان برحسب سانتی متر در ثانیه)

 

در استخرهای گرد نیاز به تعویض آب در حد بالا همانند استخرهای raceway نمی باشد. در این استخرها با خروج 5 الی 10 درصد جریان از کف مقدار قابل ملاحظه ای از رسوبات بار معلق را می توان از سیستم خارج نمود و ما بعدالتفاوت آب بعد از انجام مراحل مختلف پالایش وارد سیستم آب می گردد. بازده سیستم تخلیه مضاعف وقتی است که مدفوع ماهی دستکاری نشده و سریعاً رسوب کند.

انواع دستگاههای هواده و کاربران :

در ا ستخرهای پرورش ماهی جدایی از نوع و شکل هندسی استخر، یکی از روشهای مقدماتی افزایش تولید تأمین نیاز اولیه ماهی یعنی اکسیژن می باشد در صورتیکه مقدار آب ورودی به استخرهای پرورش ماهی را نتوان تأمین نمود می توان توسط انواع دستگاههای هواده این نیاز را تأمین نمود. نکته ای که در بحث هوادهی در استخرها حائز اهمیت می باشد آن است که از چه تعداد دستگاه هواده با چه مشخصاتی در کدام نقطه از استخرها استفاده گردد.

 

عوامل مؤثر در تخمین نوع، تعداد و جانمایی دستگاههای هواده عبارتند از :

متوسط وزن ماهی موجود در استخر.

بیوماس ماهی در استخر.

هندسه استخر و ابعاد آن.

مقدار آب ورودی آب تازه.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی آب.

ارتفاع محل از سطح دریا.

وضعیت عمومی استخر و تراکم ماهی.

الف - وزن ماهی موجود در استخر

بررسیها نشان می دهد متوسط وزن ماهی در انتخاب نوع و مشخصات دستگاههای هواده حائز اهمیت می باشد.

چنانچه از دستگاههای هواده پروانه جریان خطی استفاده شود، باید مقدار سرعت جلوبرندگی پروفیل جریان به گونه ای باشد که مقدار پروفیل سرعت در طول مسیر جریان از حداکثر دو برابر طول ماهی بیشتر نگردد.

 

ب - بیوماس ماهی در استخر

یکی از عللهای عمده در تعیین تعداد و نوع دستگاههای هواده مقدار بیوماس ماهی موجود در استخر می باشد.

ماهی جهت انجام عمل متابولیسم و هضم غذا، اکسیژن موجود در استخر را مصرف نموده و CO2 را به عنوان محصول تجزیه مواد آلی توسط آبششهای خود به محیط خارج هدایت می نماید.

ماهی قزل آلا همچنین در نتیجه هضم غذا آمونیاک را به عنوان محصول نهایی متابولیسم پروتئین تولید می کند. بنابراین هرقدر مقدار بیوماس موجود در استخر افزایش یابد، از یک طرف مقدار اکسیژن موجود در استخر کاهش و از طرف دیگر مقدار CO2 و آمونیاک موجود در استخر افزایش می یابد.

با در نظر گرفتن مبحث فوق پیشنهاد می گردد که نوع، تعداد و جانمائی دستگاههای هواده در استخر به گونه ای در نظر گرفته شود که تمامی معیارهای فوق را در حد استانداردهای تعریف شده قرار گیرد.

ج - هندسه استخر و ابعاد آن

مشکل و ابعاد هندسی استخرها در انتخاب نوع، تعداد جانمائی دستگاههای هواده مؤثر می باشد. به طور مثال در استخرهای گرد و شکلهای مشابه آن به جهت جلوگیری از تغییر شکل پروفیل سرعت جریان استفاده از دستگاههای هواده مدل قارچی پیشنهاد نمی گردد. در این استخرها به دلیل عبور آب ورودی کم در پیرامون محیطی استخر، استفاده از هواده های جریانی در نزدیکی محل ورودی آب که به صورت مماس بر محیط استخر نصب شده پیشنهاد می گردد.

در خصوص استخرهای آبراهه ای Raceway استفاده از هواده های پروانه ای و یا خطی به دلیل جلوگیری از تشکیل سیکلونهای موضعی و کاهش بار معلق موجود در استخر توصیه می گردد در فاصله x.

از ورودی استخر نصب گردد. در این تیپ استخرها توصیه میگردد در فاصله بیش از 1:3 انتهایی x از هیچ مدل دستگاههای هواده استفاده نگردد.

د-مقدار آب ورودی تازه

یکی از معایارهای مهم در انتخاب نوع، تعداد و جانمایی دستگاههای هواده، مقدار آب ورودی تازه به استخرها می باشد. به طور معمول می توان بیان نمود هر چقدر مقدار آب ورودی تازه به استخر بیشتر باشد مشکلات استخرها در خصوص کنترل عواملهای حیاتی کاهش می یابد، لذا در یک منبع آبی بدون محدودیت پیشنهاد می گردد حداکثر تراکم ماهی را با ظرفیت آب ورودی با روش کنترل اکسیژنی بالانس گردد. از آنجائیکه اکثر منابع آبی مورد بهره برداری دارای دبی پائین تری نسبت به تقاضای می باشند، پیشنهاد می گردد کمبود وضعیت اکسیژنی را با در نظر گرفتن سایر عواملهایی دیگر، توسط دستگاههای هواده بالانس نمایند.

هـ - مشخصات فیزیکی و شیمیایی آب

مشخصات فیزیکی و شیمیایی آب به طور غیرمستقیم در انتخاب نوع و دستگاه های هواده تأثیر گذار می باشد. مشخصات فیزیکی در پرورش ماهی غالباً شامل کدورت، بار معلق و دمای آب می باشد در خصوص عواملهای شیمیایی، کلیه مقادیر غلظتهای مندرج در جدول استاندارد قابل ملاحظه بوده ولی بیشتر عواملهایی همچون PH، سختی کل، درجه قلیائیت، شوری، CO2 ، نیتریت و نیترات از اهمیت خاصی در استفاده از برنامه ریزی دستگاههای هواده برخورد می باشند.

و - ارتفاع از سطح دریا

موقعیت سایت از نظر ارتفاع از سطح دریا حائز اهمیت می باشد. ارتفاع به دو شکل در بحث هوادهی تأثیرگذار می باشد :

مقدار قابلیت حلالیت گازها در آب.

حداکثر عمقی که می توان هوادهی نمود.

به طور عمومی هر چه قدر ارتفاع محل مزرعه پرورش ماهی پست تر باشد میزان قابلیت حلالیت اکسیژن محلول در آب بالاتر بوده و در نتیجه مقدار اکسیژن بیشتری در واحد حجم آب در دسترس ماهی قرار خواهد گرفت.

در این شرایط امکان استفاده از تعداد کمتر دستگاههای هواده در یک مزرعه وجود خواهد داشت. مبحث دوم زمانی مطرح باشد که خواسته در عمقهای متفاوت هوادهی انجام پذیرد محاسبات نشان می دهد در مزارع پرورش ماهی که دارای تراز ارتفاعی، همسطح دریا هستند پائین تر از عمق 1 متر هوادهی انجام نشود و همچنین در ارتفاعات 1200 متر از سطح دریا در عمقهای بیشتر از 2 متر هوادهی صورت نپذیرد.

بنابراین چنانچه از پمپهای هواده پروانه ای که جریان خطی جلو برنده ایجاد می کنند، استفاده می شود جهت جریان آب به گونه ای تنظیم گردد که حبابهای جریان به عمق های بیشتر از مقدار تعریف شده نفوذ ننماید.

ز - وضعیت عمومی استخرها و تراکم ماهی

تغییرات شبانه روزی بر روی وضعیت عمومی استخرها تأثیر گذار می باشند. اگر چنانچه در استخری فیتوپلانکتون، جلبکها و ... در دیواره و بستر استخرها وجود داشته باشند، (استخرهای خاکی قزل آلا) در چنین شرایطی به دلیل تولید گاز CO2 و مصرف اکسیژن در شب توسط عوامل ذکر شده (استفاده از دستگاه های هواده) را در شب ضروری می سازد. در استخرهای بتنی قزل آلا (عمومیت بیشتری دارد) در یک مدیریت صحیح عوامل فوق ناچیز بوده و تعداد هواده بر مبنای حداکثر کمبود ظرفیت اکسیژنی در آن مقطع زمانی محاسبه و به کار می رود.

چنانچه از دستگاه های هواده پاروئی، پروانه ای یا عمودی به عنوان هواده استخر استفاده می شود پیشنهاد می گردد جهت جلوگیری از تغییرات رفتار ماهی که به استرس آن می انجامد از 50 درصد ظرفیت حداکثر تراکمی استفاده گردد. چنانچه از دستگاه های دیفیوزرها هواده همانند :

لوله های تراوا یادیفیوزرهای لوله حبابی یا بشقابی استفاده می شود. حداکثر تراکم پیشنهادی بدون استرس 75 درصد ماکزیمم ظرفیت تراکمی پیشنهاد می گردد.

انواع دستگاههای هواده :

الف - هواده پاروئی Paddle Wheel

ب - پمپهای هواده پروانه ای Propeller Aspirrator Pomp

ج - پمپهای عمودی Vertical Pomp

هـ - اسپری پمپها Pump Sprayer

و - دیفیوزرهای هواده Diffused

در هر دستگاه هواده باید مقادیر و مشخصه های ذیل به درستی تعریف شده باشد.

STOR : مقدار شدت اکسیژن قابل انتقال به آب (کیلوگرم اکسیژن در ساعت kgo2/h)

SAE : راندمان استاندارد دستگاه هواده (کیلوگرم در کیلووات ساعتkgo2/Kw/h )

مثال : دو دستگاه هواده با مشخصات زیر ارائه شده است راندمان کدامیک بیشتر است.

محاسبات نشان می دهد راندمان دستگاه A بیشتر است. بنابراین با به کار بردن دستگاه A انرژی کمتری مصرف شده تا مقدار اکسیژن مورد نیاز جبران گردد.

SAE

جهت انتخاب نوع هواده و محاسبات نیازمندیهای آنها در استخر لازم است که مقادیر STOR و SAE در شرایط عملکرد واقعی اندازه گیری شود.

تعریف راندمان واقعی دستگاه هواده (AAE)

AAE ( Actual Aeration Efficency)

هر دستگاه هواده با درنظر گرفتن مقداری دمای آب، درصد شوری DO و ورودی به دستگاه هواده دارای درصدی از راندمان خواهد بود.

تغییرات درصد شوری آب در محیط های پرورش قزل آلا غالباً کمتر از 10 گرم در لیتر می باشد در چنین شرایطی ضریب اصلاحی شوری چنانچه آب کاملاً شیرین باشد 95 درصد دارای شوری 10 ppt باشد 5/10 درصد لحاظ می گردد.

راندمان هواده های در تأمین اکسیژن موردنیاز استخرهای پرورش ماهی قزل آلا به دو عامل دیگر یعنی درجه حرارت و مقدار DO در دسترس ماهی قزل آلا بستگی دارد. در محاسبات مربوط به تعداد و محل نصب دستگاههای هواده ده سعی می گردد که دستگاه هواده در محلی نصب شود که اکسیژن در نقطه انتهائی، آستانه تحمل ماهی ( DO=6ppm ) باشد. اگر فرض شود چنین شرطی در استخر رعایت شده متوسط تغییرات راندمان دستگاه درحد 35 درصد خواهد بود.

تغییرات دمایی در میزان راندمان دستگاههای هواده مؤثر می باشد. چنانچه دمای آب حدود 5 درجه سانتی گراد باشد، ضریب اصلاحی آن حدود 4/1 و چنانچه دمای آب 20 درجه سانتی گراد باشد ضریب اصلاحی آن به 85/0 می رسد.

برگرفته شده از سایت شیلات ایران

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

 

 

 

 

[پسری از بابلسر 1,800]

تاریخچه:

پرورش ماهی از گذشته های دور مورد توچه بشر بوده وقدمت آن به 2000 سال قبل از میلاد مسیح می رسد . چنانچه در یونان و روم ماهی را از آبگیر های طبیعی صید و آنهارا در استخرهای مصنوعی پرورش می دادند و از نکات قابل توجه آنکه ارسطو در نوشته های خود از پرورش ماهی به عنوان یک شغل پر منفعت یاد کرده و فن لی چنی در 457 قبل از میلاد مسیح در مورد پرورش ماهی کتاب به نوشته تحریر در آورده است .

ماهی قزل آلای رنگین کمان

(oncoryhunchus-Mykiss)

این ماهی بومی سواحل اقیانوس آرام در آمریکای شمالی می باشد که در سال 1880 به اروپا و به تدریج به تمام نقاط مستعد دنیا معرفی گردید . بدن ماهی پوشیده از خال های سیاه و ستاره ای شکل است و ماهیان بالغ در دوطرف بدن نواری به رنگ صورتی و به شکل رنگین کمان دارند که به خصوص درماهیان نر بالغ به خوبی نمایان می گردد و به همین دلیل به ان قزل آلای رنگین کمان (Rain Bow Trutta) می گویند .

قزل آلای رنگین کمان در مقابل تغییرات درجه حرارت آب و اکسیژن محلول در آب و انتخاب غذا زیاد حساس نبوده و از سازش پذیری خوبی برخوردار می باشد . به همین دلیل در حال حاضر به صورت ماهی شماره یک اکثر کارگاههای تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی در اکثر نقاط جهان به حساب می آید .

ویژگی های ماهیان پرورشی:

1-ماهيان پرورشي بايد سريع الرشد بوده ودر دوران پرورش به وزن متعارف مورد انتظار رسند

متناسب با ذائقه مردم منطقه بوده وبازارپسند باشند .2

3.علاوه بر مصرف غذاي طبيعي از اقلام غذايي ارزان قيمت ومصنوعي نيز تغذيه كنند

4.نسبت به شرايط نامناسب رژيم فيزيكی وشيميايي آب وتغييرات حاصله از آن مقاوم بوده وسازگاري نشان دهد

در مقابل توركشي ودستكاري وبيماري ها مقاوم باشد ..5

زندگي در شرايط متراكم وفوق متراكم را به خوبي بتوانند تحمل نمايند. .6

امكان تكثير انبوه آنها وجود داشته باشد. .7

امكان تهيه غذا وديگر احتياجات پرورش در منطقه وجود داشته باشد.

8.اين گروه از ماهيان بطور عمده از چهارگونه تشكيل شده كه هر گونه داراي رژيم غذايي خاص مي باشد. اين گروه از ماهيان بيشترين استعداد رشد را در دماي 22 تا 30 درجه سانتي گراد دارند و بصورت توام و معمولا استخرهاي خاكي با وسعت بيش از نيم تا يك هكتار پرورش مي یابند. زمان مناسب براي پرورش اين نوع ماهيان نيمه اول سال مي باشد

مکان های مناسب برای احداث مزارع پرورش ماهیان سرد آبی ( قزل آلای رنگین کمان ): قبل از احداث مزارع پرورش باید ابندا امکانات و توانمندیهای بالقوه و بالفعل منطقه را مورد بررسی قرارداد . چنانچه مناسب برای فعالیت مورد نظر بود آنگاه نسبت به شروع فعالیت اقدام نمود. بی شک عوامل بنیادی ( آب و خاک ) از مهم ترین عوامل انتخاب محل مناسب هستند که باید هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی مناسب برای فعالیت پیش بینی شده باشد و بدون مطالعه عوامل مذکور هچ فعالیتی باموفقیت همراه نبوده و محکوم به شکست خواهد بود و یا راندمان زیادی نخواهد داشت.

منابع آبی و محل های مناسب برای پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان بیشتر در ارتفاع 300 تا 2000 متری از سطح آبهای آزاد قرار دارند . در کشور ما استانهای غربی مانندآذربایجان غربی و شرقی ، کردستان ، کرمانشاه ، لرستان ، همدان ، چهار محال و بختیاری ، کهکیلویه ، مازندران ،تهران و بخش هایی از استان گیلان دارای استعدادهای بیشتری در زمینه پرورش این گونه ماهیان نسبت به سایر نقاط هستند .

ویژگی مکان های مناسب برای پرورش قزل آلای رنگین کمان :

الف - دسترسی به آب وزمین از نظر کمی و کیفی

براساس حداقل آبدهی منبع آبی ، میزان تولید ماهی با کمی اختلاف در ارتفاعات مختلف از سطح آبهای آزاد تعیین می گردد . در برآورداولیه به ازای هر 10 لیتر در ثانیه آب جاری تولید( 1-1.5) تن ماهی قزل آلای در فضای پرورشی 100متر مربع تعیین می گردد . بنابراین افزایش میزان آب جاری به تناسب افزایش میزان تولید نیز پیش بینی می شود .

برای تعیین نسبتا دقیق آبدهی منبع آبی تغییرات ونوسانات آبدهی آن در طول 5 تا 10 سال گذشته را مشخص می کنند . برای این منظور می توان از سازمان آب هر منطقه یا بومیان آن منطقه کمک گرفت .

حداقل میزان آلدهی یک منبع آبی در ماهای مهر ( قبل از بارندگی ) و در دی و بهمن ( قبل از ذوب شدن برف ها ) مشخص می شود . سرمایه گذاری اولیه نیز بر اساس حداقل میزان آبدهی منبع آبی انجام می گیرد . ضمن آنکه نحوه تامین آب اضطراری در مواقع لازم باید مشخص شود . مثلا اگر از آب رودخانه استفاده می شود ، امکان گل آلودگی آن در فصول خاصی از سال وجود دارد .

علاوه بر کمیت ، کیفیت آب نیز باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد . چنانچه قبلا از منبع آب مورد نظر برای فعالیت آبزی پروری استفاده نشده ، نیاز به دقت و بررسی مضاعف وجود دارد . تعدادی از فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب در محل قابل اندازه گیری است و برای بررسی کامل آب ، بایذ نمونه آب را به آزمایشگاههای مربوط ارسال نمود .

منابع تامین آب :

1) چشمه ها 2) قنات ها 3) رودخانه ها 4) چاهها از جمله آرتزین و نیمه عمیق که این منابع هر کدام برای خود یکسری محاسن و معایبی را دارند .

تذکر : شایان ذکر است در مزارع علاوه بر استخرهای پرورشی باید حوضچه هایی تعبیه شود که قبل از ورورد آب به استخر اصلی با عبور آب از درون این حوضچه ها رسوبات محلول در آب ته نشین شود و استخرهای اصلی پرورش دچار رسوب گیری سریع نشوند .

ب - دسترسی به راهای ارتباطی :

دسترسی به راههای مناسب به ویژدرزمستان ها ازمعیارهای مهم در انتخاب محل می باشد . زیرا برای ساخت مزرعه و حمل مصالح می تواند موجب کاهش یا افزایش هزینه ها گردد . همچنین در مرحله بهره برداری از مزرعه برای تامین نهاده های تولید و فروش محصولات نیاز به راه مناسب می باشد .

ج - دسترسی به برق و تلفن و بازار فروش ماهی و تهیه غذای ماهی :

بهتر است غذای ماهیان هر چه تازه تر در اختیار آنها قرار گیرد . این مورد شامل غذای کنسانتره و یا اقلام غذایی اولیه ترکیبی مانند پودر ماهی ، کنجاله سویا و غیره نیز میشود . نزدیک بودن به بازار تهیه غذای ماهی ضمن آنکه موجب کاهش هزینه حمل می گردد ، هزینه انبار و نگهداری غذا را نیز کم می کند و در بعضی مناطق ممکن است ارزان تر در دسترس باشد .

نزدیکی به یازار فروس ماهی ضمن کاهس هزینه حمل ، اعمال مدیریت فروش و عرضه به بازار را ارزان تر می کند و تولید کننده می تواند به تناسب تقاضای بازار ، ماهی از استخرهای خود صید و در کوتاهترین زمان ممکن به صورت تازه در اختیار مصرف کننده قرار داده و سود بیشتری نصیب وی گردد .

اختصاصات زمین از نظر خاک و توپوگرافی برای احداث مزرعه :

1-درمعرض ورود هرز آبها ، پسابهای ناشی از فعالیت های کشاورزی و معدن داری نباشد .

2- در معرض سیلاب ها و کولاک ها نباشد .

3- در معرض ریزش و یا فرسایش دیواره تپه ها و کوه ها نباشد .

4- در معرض ورود فاضلاب های خانگی و صنعتی نباشد .

5- راه مناسب به ویژه در زمستان داشته باشد .

6- به منبع انرژی ( برف ) نزدیک باشد .

7- مشکل زیست محیطی نداشته باشد .

8- مالکیت زمین مشخص باشد .

9- از نظر توپوگرافی به گونه ای باشد که آب به راحتی به حوضچه ها هدایت و به راحتی از آن خارج گردد .

10- دارای شیب ملایمی باشد تا هزینه های خاک برداری کاهش یابد .

11- فضا برای توسعه داشته باشد .

12- بافت خاک مقاومت در مقابل تاسیسات و استخرها را داشته باشد ، به طوری که پس از احداث ، مشکل رانش زمین رخ ندهد .

13- خاک نباید نفوذ پذیر باشد .

14- خاکها یی که در آنها ریشه درختان و نی و ... وجود دارد مناسب نیستند زیرا موجب هدر رفتن آب می شوند .

خاک مناسب :

خاک نفوذ ناپذیر با استفاده از مخلوطی از خاک رس و خاک های نسبتا سبک مثل شن و ماسه و کوبیدن آنها تهیه می شود .

استخرهای پرورشی :

استخرها انواعی از محیط های پرورشی هستند که با توجه به نوع منبع آبی مورد استفاده ، اختلاف ارتفاع زمین نسبت به کف منبع آب رسانی ، نحوه خروج آب از استخرها و وضعییت زمین ممکن است در داخل زمین و یا روی زمین ساخته شود . نوع استخر و شکل آن بستگی به مساحت و شکل هندسی و بافت زمین ،میزان آب قابل دسترس ، موقعییت جغرافیایی و شیب زمین دارد .

انواع استخرها :

1- بتونی

2- بتونی مستطیل شکل

3- بتونی مکعبی شکل

4- بتونی گرد

5- استخرهای خاکی

6- حوضچه های پیش ساخته

7- محیط های محصور مثل قفس های پرورشی

تذکر : در کشور ما نوع استخر رایج حوضچه های بتونی مستطیل شکل است

ضد عفونی استخرها: استخرها كه در اندازه­هاي متفاوتي هستند ( از 100 متر مربع براي تخم­ريزي گرفته تا بيش از 10 هكتار) براي پرورش ماهيان استخرهاي نمونه يا در زمين حفر ميشوند و يا بوسيله پشته­هاي خاكي ساخته ميشوند كه در هر حال بايد قابل زهكشي باشند و اين كار معمولاً بوسيله سيستم ( مانك ) صورت مي­گيرد . بهترين و ارزانترين روش ضد عفوني استخرها خنک نگه داشتن به آيش در آوردن آن است

شرایط زیستی ماهی قزل آلا :

1- درجه حرارت:با افزایش دمای اب ازمیزان درجه اشباع گازهای محلول در آب (از جمله اکسیژن)کاسته میشود..همچنین با افزایش یا کاهش دمای آب از اپتیمم(18-12)عمل غدد مترشحه آنزیم های گوارشی ماهی قزل الامختل شده و دررشد ماهی رکود ایجاد می کند.بهترین دما برای قزل الا 16 درجه است.آزاد ماهیان قادر به تحمل دمای 25 درجه هستند.اما یقینا در این دما هیچ گونه رشد و تغذیه ای ندارند البته تحمل چنین دمایی به عوامل مختلفی از جمله مدت زمان و روند تغیرات حرارتی آب دارد.چنانچه تغیرات ناگهانی دمای آب موجب فلج شدن ماهیچه های قلب و دستگاه تنفسی و مرگ به ویژه در بچه ماهیان میشود.بنابراین تغیرات دمایی باید به تدریج انجام شود.(حداکثر یک درجه در دقیقه)تا ماهی بتواند خود را با دمای آب تطبیق دهد و دچار شوک نشود.برای اندازه گیری دمای آب از دماسنج های جیوه ای و الکلی استفاده میشود.

2- هم آوری آب(املاح محلول):یون های اصلی ایجاد کننده شوری شامل سدیم ؛پتاسیم,کلسیم؛کلر؛و بیکربنات و...هستند که در واقع کل مواد جامد محلول همان شوری آب هستند.قزل الا میتواند میزان شوری را تا 30ppt تحمل کند اما بهترین شوری که با موفقیت همراه خواهد بود 10ppt است البته در چنین شوری ماهیانی قابل پرورش هستند که وزنی بالای 20تا50 گرم داشته باشند.

3-پ هاش PH:عبارت است از غلظت یونهای هیدروژن در آب که بیانگر حالت های اسیدی؛خنثی وقلیایی آب است.اکثر آب های طبیعی دارای PH بین2/6-6/7 هستند.حداقل و حداکثر PH قابل قبول برای ماهی(5/6_5/8)در نظر گرفته شده که در بعضی شرایط قادر به تحمل PH های پایین تر یا بالاتر نیز هستند ولی بازده رشد و تولیدمثل در این آب ها کاهش می یابد

4-سختی آب:سختی آب بر اساس غلظت کربنات کلسیم (caco3)آب تعیین می شود. .پرورش ماهی در محدوده وسیعی از سختی (100-400)قابل انجام است با این وجود هر چه آب سخت تر باشد تغییراتPH کمتر است به دلیل رقابتی که با فلزات سنگین در آب انجام می دهد؛احتمال مسمومیت با این فلزات کاهش می یابد.

اکسیژن محلول آب:اکسیژن مهمترین عامل در کیفیت آب مورد نیاز پرورش ماهی است با اکسیژن محلول فراوان می تواند از ماهیان سالم و با نشاطی بر خوردار باشد.ماهی ها فقط قادر به جذب اکسیژن حل شده در آب هستند.منابع تامین کننده اکسیژن آب در درجه اول هوای مجاور آب است که از طریق انتشار وارد آب می شود.فتوسنتز یکی دیگر از منابع تامین کننده می باشد که بیشتردر آب های راکد وبا پوشش گیاهی زیاد نفوذ و حضور نور موجب افزایش اکسیژن آب می شود.اکسیژن آب ورودی استخرهای پرورش قزل الا باید حد اقل 8 میلی گرم در لیتر باشد و خروجی اکسیژن کمتر از 5/5 میلی گرم در لیتر باشد.

عوامل موثر بر اکسیژن آب:

1-درجه حرارت:با افزایش دمای آب از درجه اشباع گاز اکسیژن در آب کاسته می شود.

2- شوری (املاح محلول ):با افزایش شوری قدرت نگهداری اکیسژن آب کاهش می یابد.

3-ارتفاع: با افزایش ارتفاع از سطح آبهای آزاد چون فشار کاهش می یابد؛از میزان حلالیت اکیسژن آب کاسته می شود.

عوامل موثر بر مصرف اکسیژن در استخر ها:

1-اندازه ماهی : بچه ماهیان و ماهیان نورس بر اساس واحد وزنشان نسبت به ماهیان بزرگتربه اکیسژن بیشتری نیاز دارند.

2-فعالیت : نیاز اکسیژنی ماهیدر هنگام فعالیت و تحرک نسبت به حالت استراحت بیشتراست.

3-تغذیه:اکسیژن مورد نیاز بعد از تغذیه افزایش می یابد.زیرا برای عملیات سوخت و ساز,بدن ماهی نیاز به اکسیژن بیشتر دارد.

4-استرس:در اثراسترس نیاز ماهی به اکسیژن بیشتر میشود.لذا تا حدامکان باید از وارد کردن استرس به ماهیان در فعالیت هایی چون بیومتری یا انتقال آنها جلوگیری نمود.

نشانه های کمبود اکسیژن آب:

بتدریج که اکسیژن آب رو به کاهش می رود ابتدا چند قطعه ماهی که آبشش ضعیف تری دارند در مدخل ورودی آب به استخر تجمع کرده؛با هم به سطح آب آمده و بدون آنکه حرکتی داشته باشند منظم و ردیفی در کنارهم دهان خود را باز و بسته می کنند؛با گذشت زمان بر تعداد آنان افزوده شده و شروع به تلفات می کنند.ماهیانی که در اثر کمبود اکسیژن تلف می شوند؛اغلب با دهان باز میمیرند و علایمی مانند رنگ پریدگی پوست؛پر خونی و چسبیدگی شعاع های آبشش به یکدیگر و خونریزی های کوچک در بعضی نقاط بدن مانند اتاقک قدامی چشم دارند.اندازه گیری اکسیژن آب در زمان تلفات کمک زیادی به تشخیص علت تلفات می کند؛زیرا در صورت گذشت زمان ممکن است اکسیژن به حد طبیعی برگردد و موجب اشتباه در تشخیص شود.اکسیژن محلول با اکسیژن مترهای دیجیتالی یا کیت های مخصوص قابل اندازه گیری است.با مشاهده حالت کمبود اکسیژن در استخرباید بلافاصله نسبت به رفع آن اقدام کرد و با وارد کردن آب تازه بیشتر یا هوادهی؛این مشکل را بر طرف نمود.

تهیه بچه ماهی و روش های حمل و نقل آن:

تخم­ريزي: بطور معمول ماهيان آب شيرين در دماي حدود 22 درجه سانتيگراد تخم ريزي ميكند و استخرهاي تخم­ريزي در آغاز ماه مه ، هنگامي كه حرارت آب به سرعت زياد ميشود ، آماده مي­گردند . در استخرها بذر علف افشانده ميشود يا گياهان ديگر امكان رويش مي­يابند ، بطوري كه رستني­هاي مناسب موجود باشد ، تا تخمها به آنها بچسبند. استخرها در اكثر اوقات سال ، خـالي هستند امـا درست قـبل از تخم­ريزي از آب پر مي­شوند و فرصت گرم شدن مي­يابند. آنها تنها وقتي مورد استفاده قرار مي­گيرند كه درجه حرارت آبشان بالاي 18 درجه سانتيگراد باقي بماند . ماهي­هاي توليد مثل كننده آب شيرين در دسته­هايي شامل 2 نر و يك ماده انتخاب ميشوند. نرها به سادگي شناسايي ميشوند. به اين ترتيب كه وقتي كه حفره شكمي آنها به آرامي فشار داده شود، اسپرم از منفذ آن خارج ميشود. ماده­­ها در اين زمان به واسطه حفره شكمي متورم و منفذهاي برجسته قابل تشخيص­اند ماهي كپور معمولاً در 4 سالگي بالغ ميشود ، گر چه نرهاي آن ميتوانند زودتر بالغ شوند. دسته­هاي ماهيان بلافاصله بعد از آب­گيري استخر ، وارد آن ميشوند و تخم­ريزي بعد از حدود 36 ساعت صورت ميگيرد. ماده­ها روي گياهان مركز استخر تخم مي­ريزند و هر ماهي حدود 000ر100 تخم به ازاء هر كيلوگرم از وزن بدن توليد مي­كند. ماهي­هاي توليد مثل كننده را پس از تخم­ريزي بلافاصله از استخر بيرون مي­آورند تا تخمها را نخورند.. جهت ماهی دار کردن استخرهای پرواری نیاز به تهیه بچه ماهی از مرکز تکثیر می باشد و این در صورتی است که شما یا در سال اول بهره برداری هستید و یا به دلیل سایر مسایل از جمله نداشتن ماهی مولد ، امکانات تکثیرو یا علم مربوط قادر به تولید بچه ماهی مورد نیاز خود نباشید .

همیشه از مراکزی بچه ماهی تهیه کنید که تجارب زیادی در این امر دارند و مورد تائید سازمانهای شیلاتی و بهداشتی هستند . تهیه بچه ماهیان سالم و با نشاط نخستین گام در راه تولید موفق و اقتصادی ماهی می باشد . دوم ، اینکه همیشه حداقل 48 ساعت قبل فروشنده را از تعداد واقعی بچه ماهی مورد نیاز خود با اطلاع سازید . سوم ، قبل از حمل 48 ساعت از تغذیه بچه ماهیان خودداری نموده و پس از رها سازی نیز تا 24 ساعت تحت کنترل قرار دهید . چهارم ، بهترین ساعت انتقال بچه ماهیان را صبح های زود انتخاب کنید . پنجم ، قبل از انتقال بچه ماهیان به استخرهای پرواری ، عمل ضد عفونی کردن با ضد عفونی کننده های محلول مانند نمک حتما انجام گیرد . ششم ، هنگام انتقال بچه ماهیان از تانک به استخرها ، اصول هم دمایی حتما انجام گیرد.

[پسری از بابلسر 1,800]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

ماهیان سرد آبی قادر به تحمل درجه حرارت بیش از 25 درجه سانتیگراد به مدت طولانی نیستند. مهمترین گروه ماهیان سرد آبی مورد پرورش آزاد ماهیان می باشند. حال از این گروه به چگونگی تکثیر و پرورش مصنوعی ماهی قزل آلای رنگین کمان می پردازیم.

 

علائم عمومی و کلی آزاد ماهیان

علامت مشخصه همگی آزاد ماهیان وجود باله چربی بدون شعاع در بین باله دمی و باله پشتی آنهاست. همگی ترجیح می دهند که در آبهای شفاف، غنی از اکسیژن و بیشتر در نهرها و رود خانه های کوهستانی و در دریاچه های خنک زندگی کنند. اغلب بر روی شن و قلوه سنگها تخم ریزی کرده و کم تیغ و لذیذ می باشند. بشر به علت از بین رفتن زیاد تخم ماهی در طبیعت و نیز تخریب زیستگاه های مناسب ماهی در منابع طبیعی اقدام به تکثیر و پرورش مصنوعی ماهیان نموده است. بعضی از انواع آنها علاوه بر غذای طبیعی از غذای مصنوعی "کنسانتره" نیز تغذیه می نمایند.

 

تعریف ماهیان سرد آبی

امروزه ماهی شناسان ماهی های آبهای شیرین را بر اساس نیاز حرارتی آنها به سه گروه تقسیم می نمایند.

 

الف – ماهیان مناطق حاره ای

این ماهیان فقط در آبهای گرم می توانند زندگی کنند. به عنوان مثال ماه های تیلاپیا وقتی که درجه حرارت آب به پائین تر از 12 درجه سانتیگراد تنزل می کند تلف می شوند.

 

ب – ماهیان آبهای گرم

اغلب این ماهیان محدوده حرارتی وسیعی را تحمل می نمایند ولی رشد آنها در دمای 10 درجه متوقف و یا کند می شود. مهمترین گروه ماهیان گرم آبی عبارتند از خانواده کپور ماهیان چینی و کپور ماهیان غمده هندی

 

ج - ماهیان سرد آبی

این ماهیان قادر به تحمل درجه حرارت بیش از 25 درجه سانتیگراد به مدت طولانی نیستند. مهمترین گروه ماهیان سرد آبی مورد پرورش آزاد ماهیان می باشند. حال از این گروه به چگونگی تکثیر و پرورش مصنوعی ماهی قزل آلای رنگین کمان می پردازیم.

 

شرایط تولید

شرایط آب در اغلب موارد بهترین و مهمترین فاکتور در تولید و اثرات اقتصادی آن است. به طور کلی دو نوع آب از نظر استفاده قابل تفکیک هستند:

1. استفاده یک مرتبه آب در سیستم یکطرفه

2. استفاده آب در سیستم گردشی

نوع دوم در آینده اهمیت ویژه ای خواهد یافت. زیرا با آلوده تر شدن آبها و نبودن آب کافی و غیره این سیستم بایستی جایگزین شود.

 

پرورش قزل آلای رنگین کمان Salmo trout gairdneri

این ماهی نام خود را از رنگ قوس قزحی که از سرپوش برانشی تا دم در طرفین ادامه دارد گرفته است. رنگ فوق در نر ها به هنگام تخم ریزی تند تر می گردد. ماده ها نیز رنگ قشنگی دارند ولی ماهیان عقیم که مراحل تشکیل غده های جنسی را ندارند اغلب بدون رنگ بوده و به همین جهت می تواند نشانه خارجی عقیم بودن ماهی تلقی گردد. لکه های سیاه در تمام سطح بدن پراکنده بوده و مراحل رشد و نمو جنینی آن کوتاهتر از قزل آلای نهری است. موطن اصلی این ماهی کالیفرنیای آمریکا است که در اثر خاصیت تطابقی زیاد آن تمام جهان را تسخیر کرده است. برعکس قزل آلای نهری در غذا زیاد انتخابی و سخت گیر نیست، خیلی به محیط خاصی عادت نکرده و کیفیت بد آب را نیز بر خلاف همه آزاد ماهیان تا حدودی تحمل می نماید. درجه حرارت بالا را نیز تحمل کرده بطوری که در حالت سکون و بی حرکت از 27 درجه سانتیگراد نیز جان سالم نیز به در برده است. امکان پرورش متراکم آن بسیار زیاد ولی این تراکم محصولی "منوکالچر" شدید متاسفانه باعث بروز بیماریهای جدیدی می گردد که به سایر آزاد ماهیان نیز گاهی قابل سرایت است. ولی نقش آن در تغذیه انسانی بخصوص در کشورهای پیشرفته انکارناپذیر است. جالب توجه است که این ماهی زمان تخم ریزی بسیار متغیری دارد. گاهی از اوائل پائیز تا اواخر بهار و حتی در تابستان نیز دیده شده است. تاکنون معلوم نشده که این عمل به علت تلقیح های متنوع و سرتاسری ماهی است یا خصوصیات دیگری در آن نقش دارند. این ماهی در ایران نیز گسترش یافته و تعدادی از موسسات پرورشی را به خود اختصاص داده است.

 

نیازمندیهای محیطی آزاد ماهیان

 

1.درجه حرارت:

آزاد ماهیان قادر به تحمل درجات حرارتی بالا نبوده و حد پائین دمای کشنده برای قزل آلا و ماهی آزاد درحدود 5- درجه سانتیگراد است. درجه حرارت مطلوب از 12 تا 16 درجه سانتیگراد است. مع الوصف اپتیم رشد مناسب 15 درجه سانتیگراد است.

 

2.اکسیژن:

از اینکه آزاد ماهیان به آب سرد نیاز دارند به دلیل احتیاج آنها به اکسیژن بالای محلول در آب است. زیرا هرچقدر آب سرد تر باشد البته آب عاری از آلودگی می تواند اکسیژن بیشتری را در خود حل نماید و برعکس با افزایش درجه حرارت آب از میزان اکسیژن محلول در آب کاسته خواهد شد. از نظر پرورش ماهی غلظت اکسیژن در آب خروجی استخرها باید حداقل 6 میلی گرم در لیتر و آب ورودی استخرهای پرورش ماهی از اکسیژن اشباع باشد. در واقع نیاز به اکسیژن فاکتور اصلی تعیین کننده مقدار آب مورد نیاز کارگاه های پرورش آزاد ماهیان خواهد بود.

در ارتفاع صفر و فشار (جیوه 760) و دمای صفر درجه میزان اکسیژن محلول 5/14 میلی گرم در لیتر و مقدار فعالیت نسبی برای ماهیان Q=800 کالری است، نقطه بحرانی 18 درجه سانتیگراد است.

میزان اکسیژن محلول در آبهای مختلف متغیر بوده و تابعی است از درجه حرارت فشار اتمسفر جو و ارتفاع از سطح دریا و املاح محلول در آب و بر حسب فصول و ساعات شبانه روز تغییر می یابد.

عوامل کاهش دهنده اکسیژن محلول : 1- رکود آب (تغییرات دبی آب، کاهش یا قطع آب استخرهای پرورشی) 2 – تغییرات نور و انبوه گیاهان و پلانکتونهای گیاهی (آلکها) 3 – وجود میکروارگانیزمها (میکرب ها و مواد آلی)4- تراکم بیش از حد ماهیان 5 –افزایش درجه حرارت (میزان اکسیژن محلول نسبت عکس با درجه حرارت دارد )6- با افزایش ارتفاع از سطح دریا (کاهش فشار جوی) میزان اکسیژن محلول کاهش می یابد.

 

3.اسیدیته یا PH:

غلظت یون هیدروژن در آب را PH یا اسیدیته می نامند. آبهای خنثی یا کمی قلیائی برای کارگاههای پرورش آزاد ماهیان در آب شیرین ارجحیت دارند ولی PH 5/7 – 5/6 مناسب تر است. PH های بالای 9 و

پائین تر از 5/5 درجه می تواند ماهی و مخصوصا تخم ولارو را از بین ببرند. آبهای با PH پائین که در نتیجه

باران های اسیدی به وجود می آیند مشکلات بزرگی را در بعضی مناطق ایجاد کرده اند. مناطقی که قدرت بافری خاکشان محدود بوده و مواجه با آلودگی های صنعتی نیز می باشند دست به گریبان این مشکل نیز می باشند. آب دریا دارای PH یکنواخت تر و بطور متوسط 1/8 می باشند.

آبهای اسیدی ماحصل ذوب (برف آب) خصوصا در اوائل بهار بوده و یا در اثر تبدیل مواد از ته به اسید نیتریک در سیستم های بسته یا با مدیریت ناصحیح حاصل می گردد. PH های بالای 8 بر اثر فعالیت ارگانیک گیاهان ماکروفیت و جلبکها است و یا فعالیت مواد حاصله از آلودگیهای فاضلاب های صنعتی بعضا به دلیل عبور منبع آبی از مسیل سنگهای مادری PH تغییر می یابد.

 

4.سرعت جریان آب:

جریان دائمی آب اکسیژن مورد نیاز ماهی قزل آلا را تامین نموده و مواد حاصل از سوخت و ساز فضولات و بقایای مواد غذایی را با خود می برد. جریان آب همچنین می تواند در پخش و توزیع مواد غذایی نقش داشته باشد.هرچه ماهی بزرگتر باشد به همان نسبت سرعت جریان بیشتری را تحمل می نماید. به طور نرمال سرعت جریان آب در کانال ها نبایستی بیشتر از 3-2 سانتیمتر در ثانیه باشد. قزل آلای بزرگ تا 20 سانتیمتر در ثانیه را نیز تحمل می کند.

جریان های سریعتر سوخت و ساز بیشتری را به وجود آورده و از نظر اقتصادی صحیح نیست.

 

5.اثر نور:

تابش مستقیم نور خورشیدی می تواند سبب خسارات ناشی از آفتاب سوختگی را به دنبال داشته باشد و به همین جهت در پرورش متراکم بایستی، کارگاه هایی که در ارتفاعات قرار گرفته اند و آب آنها از نظر املاح فقیر می باشند از تابش مستقیم نور جلوگیری نمود.

 

6.درجه کدورت:

آبهای کدر از جنبه های مختلف نامناسب هستند، می بایستی شفافیت تا کف استخر تامین شده باشد. در استخرها اغلب با این پدیده روبرو هستیم، کدورت های متناوب در گرفتن غذا نقش منفی دارد.

 

7.آلودگی آب و فلزات سنگین:

سرب، جیوه، مس،روی و آهن و سایر یون های فلزات حتی در غلظت های خیلی کم برای ماهی مسموم کننده می باشند آهن موجود در بعضی از آبهای شیرین روی سطح تخم ماهی در حال انکوباسیون رسوب کرده و باعث خفگی جنین می گردد. آلودگیهای صنعتی و کشاورزی برای آزاد ماهیان بسیار خطرناک خواهند بود. چون باعث کاهش اکسیژن محلول می گردد.جائیکه در آن واحد چند نوع ماده آلوده در آب یافت شوند اثر آنها روی یکدیگر تشدید کننده می گردد و نتیجتا ماهی ممکن است در شرایطی که غلظت هیچ یک از آلوده کننده های موجود به حد کشنده نرسیده باشند تلف گردد.

 

8.فضای زیست: از نظر تراکم و غیره

9.نوسانات فصلی: که تابع درجه حرارت و میزان تابش نور است.

10.میزان املاح آب: (علی الاصول آبهای باالنسبه سخت تر که املاح مجاز بیشتری دارند ارجح تر میباشد )

 

11.عوامل بیولوژیک:

مثل سمور آبی و خرس – ماهیان ماهیخوار (لک لک و غیره) نوزاد – حشرات و بند پایان – زالوها – آرگولوس – ترماتودهای مونوژن و غیره از عوامل مخاطره آمیز و بیماری زا و محدود کننده در امر پرورش و تکثیر می باشند. به علاوه بعضی گیاهان آبزی و جلبک های آبی، ضایعات تنفسی ایجاد نموده و بعضی نیز سمی هستند (موکوفیلوس و میکروسیستیس ها).

 

منابع تامین آب کارگاهها

منابع آبی که برای کارگاههای پرورش قزل آلا به طور کلی مورد استفاده قرار می گیرد، عبارتند از:

1.چشمه ها

2.نهرها

3.آب دریاچه ها و سدها

4.آبهای زیرزمینی

 

چشمه ها:

اصولا چشمه ها دارای مزیت های زیر می باشند. میزان آب یکنواخت و خنک بدون آلودگی یا حرارتی تقریبا ثابت در تمام فصول سال و در اغلب موارد بدون یخ بندان های زمستانی بدون کدورت در فصل بارندگی، معایب چشمه ها ممکن است در میزان گازهای محلول در آن از قبیل ازت و سایر گازهای فوق اشباع مثل اکسیژن، دی اکسیدکربن و غیره باشد که مشکلات بیماری حباب گازی را به وجود آورد و نیز چشمه ها نسبت به آبهای جاری اکسیژن کمتر و دی اکسیدکربن بیشتری خواهد داشت.

 

انواع چشمه ها

1.چشمه های سقوطی: حدود 70 درصد چشمه ها را تشکیل می دهند. آب با فشار از مظهر کنده شده و بالا می آید.مانند دردشت ارژن شیراز(نوسانات دما ندارند)

2.چشمه های حوضچه ای : (Limnocren)ابتدا در حوضچه هایی می ریزند و سپس به مسیر اصلی وارد می شوند (دارای بقایای مواد آلی و اکسیژن محلول کمتر و نوسانات حرارتی امکان رشد گیاهان زیاد است)

3.چشمه های گسترده (molocren ):مجاری خاصی ندارند و میزان آبشان نیز کم است و از نظر پرورش ماهی اهمیتی ندارند.

 

نهرها و رودخانه ها :

به دلیل نوسانات دما و میزان دبی آب باید برنامه ریزی تولید با احتساب حداقل آب دهی متوسط چند ساله

( 20-10 ساله ) برسی گردد.در ضمن از محاسن آنها عدم وجود آهن محلول است.

در طول سال تغییرات قابل ملاحظه ای از نظر درجه حرارت و دبی نشان می دهند.ولی آنهایی که نوسانات حرارتی بین 18-4 درجه سانتیگراد دارند مناسب می باشند و از طرفی از اکسیژن محلول اشباع می باشند .عوامل نامناسب مواد رسوبی هستند که از قسمت های بالا می آیند و همچنین خطر بیماریها و انگل ها از ماهیانی که بالاتر از کارگاه وجود دارند همیشه احساس می شود.نهرها و رودخانه هایی که از مناطق مردابی می آیند به هیچ وجه مناسب نیستند.

 

معایب:

1- وجود سیلاب های فصلی و گل آلودگی

2- احتمال سیل گیری کارگاه به دلیل سرعت زیاد آن در مواقع سیلابی و رسوب گذاری مواد گل و لای که لایروبی آنها هزینه زیادی خواهد داشت

3- احتمال یخبندان در بعضی شرایط خاص

4- نوسانات حرارتی زیاد

5- احتمال آلودگی های انگلی و بیماری زای دیگر به دلیل وجود ماهیان بومی در رودخانه

6- نوسانات دبی آب

 

آب دریاچه ها و سدها:

خصوصیت این گونه منابع همانند نهرها و رودخانه ها است و در تابستان از نظر درجه حرارت و میزان اکسیژن و همچنین pH می تواند مراحل بحرانی را داشته باشد.به دلیل رشد جلبک ها نوسانات pH وo2 را دارند.

 

آب های زیرزمینی:

آب های زیرزمینی و چشمه ها خصوصیات تقریبا مشترکی دارند و این منبع در آینده برای پرورش قزل آلا بیشتر مورد استفاده قرار خواهد گرفت.آب های زیر زمینی با یکنواختی درجه حرارت، بدون آلودگی و پارازیت ها خیلی مناسب میباشند.معایب آن نیاز به پمپاژ و استفاده از سیستم هوا دهی می باشد.این گونه آب ها برای استفاده در سیستم های آبی بسته ایده آل می باشند.

 

میزان آب:

آب پایه و بنیان کارگاه های پرورش قزل آلا است.درباره مقدار و میزان آب در رابطه با مقدار مشخصی تولید قانون کاملا غیر قابل تغییری وجودندارد.زیرا میزان آب بستگی به کیفیت آن خواهد داشت و بنابراین میزان آب برای تولید در واحد معینی قابل کم یا زیاد کردن می باشد.اصولا در طراحی یک کارگاه پرورش قزل آلا همیشه بایستی بر اساس حداقل آب تناژ یا ظرفیت تولید را معین نمود.محاسبه مقدار آب مورد نیاز کارگاه های تکثیر و پرورش آزاد ماهیان باید بر مبنای برآورد نیاز اکسیژن ماهیان مورد پرورش و یا ظرفیت تفریخگاه انجام گیرد.به طور کلی قزل آلای رنگین کمان نسبت به آزاد ماهیان اکسیژن بیشتری نیاز دارند.

ماهیان کوچک نسبت به ماهیان درشت نیز به آب بیشتر نیازمندند ( چون شدت متابولیسم در ماهیان کوچکتر بیشتر است ).

طبق فرمول لگر به ازای هر کیلو ماهی یک لیتر در دقیقه آب نیاز است.

 

ماهیان مولد:

امروزه تقریبا تمام ماهیان مولد مورد مصرف در کارگاههای صنعتی (تجاری) از گله مولدین نگهداری شده در کارگاه انتخاب می شوند و استفاده از ماهیان وحشی به ندرت انجام می گیرد.

 

تشخیص ماهیان نر و ماده:

ماهیان ماده رسیده را می توان از روی شکم برآمده و نرم آنها تشخیص داد در ضمن منفذ تناسلی متورم و قرمز رنگ ماهی ماده نشانه آمادگی آنها جهت تخم کشی می باشد.

ماهیان نر رسیده دارای آرواره پائینی قلاب مانند بوده و زمانی که با فشار جزئی به ناحیه شکم از آن اسپرم ترشح می گردد، آماده اسپرم گیری می باشد.

 

رسیدگی جنسی:

ماهیان نر معمولا یک سال زودتر از ماهیان ماده به حد بلوغ جنسی می رسند. به طور کلی رسیدگی جنسی در ماهیان به درجه حرارت محیط ، تغذیه و ریتم روشنایی و سایر فاکتورهای دیگر بستگی خواهد داشت.

 

تخم کشی از ماهیان رسیده:

معمولا یک هفته قبل از تخم کشی تغذیه ماهیان مولد قطع می گردد. تخم کشی ماهی به طور کلی در حالی که ماهیان با به کار بردن MS222 بیهوش شده باشند، صورت می گیرد. عمل لقاح به طور کلی به طریق خشک انجام می شود.

 

انکوباسیون:

چندین نوع انکوباتور جهت انکوباسیون تخمها وجود دارد:

1.انکوباتور جعبه ای یا "نوع کالیفرنیائی"

2.انکوباتورهای سینی شکل

3.انکوباتورهای چکه ای

 

شمارش تخمها:

1.روش حجمی

2.روش استفاده از صفحه سوراخدار

3.روش استفاده از خط کش

 

رشد و نمو تخمها:

زمان لازم برای نمو تخمها بستگی به گونه ماهی و درجه حرارت آب داشته و معمولا بر حسب روز درجه اندازه گیری می شود.

 

لارو و بچه ماهی انگشت قد:

لاروهای تازه از تخم در آمده را برای چند هفته در ترافها نگه داشته ولی جریان آب ورودی را افزایش می دهند زیرا نیاز لارو به اکسیژن در حدود دو برابر نیاز اکسیژنی تخم می باشد، وقتی که حدود 3/2 کیسه زرده مصرف می شود ماهی جوان شروع به شنا به اطراف خود کرده و آمادگی دارد به تغذیه بپردازد.

زمان تغذیه لاروهای شروع به تغذیه نموده:

اولین تغذیه بایستی زمانی صورت گیرد که 20% کیسه زرده باقی مانده و 80% جذب شده است .

 

رقم بندی و فوائد آن:

الف ) جلوگیری از ایجاد شرایط درشت سالاری که طی آن ماهیان بزرگتر تمامی غذا را به قیمت گرسنه ماندن ماهیان کوچکتر می خورند.

ب ) جلوگیری از کانی بالیسم یا هم جنس خواری

ج ) امکان انتخاب پلات های متناسب به اندازه ماهی در حوضچه های مختلف

مرحله پروار بندی بچه ماهیان:

به تدریج که بچه ماهی درشت تر می شود ضمن رقم بندی آنها را به استخرها یا حوضچه های بزرگتر انتقال می دهند.

 

فیزیولوژی تغذیه ماهی:

 

دهان: در ماهی برای گرفتن و نگهداری غذا و طعمه ساخته شده و در ماهیان استخوانی دارای ساختمانی کاملتر همراه با ماهیچه های شانه ای منظم اعصاب و زرد پی می باشد.

حلق: لوله ای کوتاه و عریض با ماهیچه ضخیم و چین خورده می باشد که قبل از مری قرار دارد.

مری: پس از حلق قرار داشته و به معده متصل است و سلولهای مخاطی آن ماده لزج موکوسی را جهت عبور راحت غذا به معده ترشح می نماید.

معده: در ماهیان گوشت خوار کاملا رشد کرده و مشخص می باشد و در بعضی از گونه ها نیز معده کوچک و نامشخص است.

(کبد) جگر و کیسه صفرا: جگر در بخش قدامی حفره شکمی قرار دارد و خون را از سرخرک هپاتیک و سیاهرگ های پشتی دریافت می نماید.

لوزالمعده یا پانکراس: معمولا در اغلب ماهیان غده لوزالمعده شکل مشخص و واضحی ندارد و سلولهای آن در سطح جگر و اطراف سکومهای گوارشی پخش شده اند.

 

دفعات غذا دهی

- برای حصول رشد و ضریب تبدیل غذایی هر وعده غذا بطور ایده آل باید فقط معادل یک درصد وزن بدن ماهیان باشد.

- غذا دادن به دفعات بیشتر گرسنگی و کاهش رشد ماهیان کوچک را کاسته و گله ماهیان هم شکلی بهتری خواهند داشت.

- تغذیه به دفعات کم منجر به تلف شدن غذا، ضریب تبدیل غذایی ضعیف و بروز مشکلاتی در کیفیت آب می گردد.

- دفعات تغذیه ماهی هنگام تغذیه با غذای خشک نسبت به غذای تر باید بیشتر باشد.

تعریف FCR (ضریب تبدیل غذایی یا ضریب بازگشت غذایی) ضریب تبدیل غذایی، میزان غذایی است که برای تولید یک میزان وزنی(1Kg) وزن بدن ماهی مصرف می گردد.

 

افزایش وزنی حاصله /میزان غذای مصرفی در طول دوره = FCR

 

میزان غذا دهی و دفعات غذا دهی:

این مبحث برای پرورش سودآور و موفقیت آمیز ماهی اهمیت حیاتی دارد. غذا دهی کم می تواند منجر به کاهش تولید گردد، تغذیه زیاد و بیش از حد مورد نیاز نیز سبب هدر رفتن مقادیری از غذای گران قیمت شده و علاوه بر آن با آلوده نمودن آب ممکن است منجر به تلفات ماهیان گردیده و اصلاح آن نیز گران تمام شود بدین ترتیب هم تغذیه کم و هم تغذیه بیش از حد نتایج و عواقب جدی اقتصادی به دنبال خواهد داشت، که برروی موجودیت کارگاه پرورش ماهی تاثیر می گذارد.

 

 

 

منبع:

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام