رفتن به مطلب

آشنایی با ماتریس ردیابی الزامات (rtm) در پروژه‌ها


Cinderella

ارسال های توصیه شده

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

ابزارها و تکنیکهای بسیاری برای تسهیل مدیریت حوزه‌های گوناگون مدیریت پروژه بکار می‌رود؛ یکی از اقلام ابزارها، خانواده جداول رهگیری (Traceability Matrix) هستند، که گاهی به آنها ماتریسهای وابستگی (Relation Matrix) هم می‌گویند.

 

شاید تابحال با ماتریس توزیع مسوولیت (کاربردی در حوزه مدیریت منابع انسانی پروژه) که درحقیقت از تلاقی ساختار شکست کار (WBS) و ساختار شکست نیروی انسانی (OBS) بدست می‌آید و گاهی نام معروف RACI Chart (ناشی از یکی از تیپهای معروف آن که در

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
معرفی شده است)، را یدک می‌کشد. از دیگر ابزارهای این خانواده، می توان به ماتریس ردیابی الزامات یا (RTM (Requirements Traceability Matrix اشاره کرد.

 

این ماتریس علی رغم پیشینه آن، خصوصا در صنعت فناوری اطلاعات (IT)، برای اولین بار در نسخه ۲۰۰۸

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
(معروف به استاندارد PMBOK® Guide) معرفی شده است و لذا سابقه ای در نسخ پیشین آن ندارد.

 

یک نگاه گذرا به این استاندارد نشانگر آنست که RTM بعنوان خروجی و یا ورودی در برخی فرآیندها ذکرشده است (مراجعه شود به صفحه ۱۰۴ استاندارد مدیریت پروژه، نمودار فرآیندهای حوزه دانشی مدیریت محدوده پروژه- Project Scope Management)

 

1- خروجی فرآیند «الزامات را گردآوری کن»

(Collect Requirements) 2- ورودی فرآیند «محدوده را ممیزی کن» (Verify Scope)

3- ورودی فرآیند «محدوده را کنترل کن» (Control Scope)

 

ضمنا این ماتریس که بعنوان یکی از مدارک پروژه است در خروجی فرآیند «تدارکات را هدایت کن» (۱۲-۲٫ Conduct Procurement) بهنگام (Update) خواهدشد. دراینجا صرفا به معرفی، کاربرد و روش ساخت این ماتریس پرداخته‌ام؛ لذا جزئیات بیشتر، خصوصا از دید استاندارد مدیریت پروژه بماند برای جایی دیگر! ولی باید بدانیم که اینگونه ابزارها را می‌توان بخشی از برنامه مدیریت الزامات (Requirement Management Plan) هم بحساب آورد.

 

مطابق تعریفی که در PMBOK® Guide بیان شده است : “ماتریس ردیابی الزامات (RTM) جدولی است که نیازمندیهای پروژه را به خاستگاه آنها مرتبط کرده و رهگیری آنها را در طول چرخه عمر پروژه ممکن می‌سازد. با پیاده سازی RTM، اطمینان حاصل می‌شود که کلیه الزامات، از طریق برقراری ارتباط با اهداف پروژه و کسب و کار سازمان، ارزش افزوده می‌سازند. درحقیقت ابزاریست که الزامات را در طول چرخه عمر پروژه پیگیری و رهگیری کرده و دستیابی به پاسخهای مورد تایید در پایان پروژه را مطمئن ‌کرده و نهایتا ساختاری جهت مدیریت تغییرات بر محدوده پروژه (Scope) تامین می‌کند.”

 

بوسیله این مدرک که عموما به شکل یک جدول است، تمامیت و جامعیت ارتباطات زیاد و پیچیده مابین مدارک مبنایی (Baselined Documents)، مشخص می‌شود. مثلا در پروژه‌های IT، برای ارتباط دادن الزامات سطح بالا (High Level Requirements)، (مانند نیازمندیهای منتسب به بازار و بازاریابی) و همچنین نیازهای تفصیلی یک محصول نرم‌افزاری با پاره‌ای از مشخصات و طراحی تفصیلی، برنامه تست و امثال آن بکار می‌رود.

 

ماتریس ردیابی به اهداف زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد :

  • اعتبارسنجی و درستی آزمایی مشخصات سیستم طراحی شده. (Verify & Validate)
  • اطمینان از اینکه کلیه تحویل دادنیهای نهایی در بسته پروژه قرار دارد.
  • بالابردن سطح کیفی سیستم با شناسایی نقاط مغفول مانده در زمان طراحی و نیز پیرایش آن از موارد اضافی و غیر لازم.
  • برنامه ریزی برای اقلام جامانده و درخواست تغییر.
  • تهیه کردن راهنمایی برای انتخاب اقلامی که نیاز به تست دارند و برنامه‌ریزی تستها
  • استفاده در مطالعات ریسک پروژه‌ها
  • مستندسازی پروژه

چرا نیاز داریم الزامات را به خروجیها مرتبط کنیم؟! با استفاده از این ماترس امکان رجوع و نگاشت مابین الزامات و نیازمندیها با خروجیها و تحویل دادنیهای پروژه شکل می‌گیرد. الزامی که به هیچ خروجی متصل نباشد، احتمالا نشانه‌ای از فقدان یک خروجیست و همینطور اگر یک تحویل دادنی با عقبگرد به نیازمندی یا الزامی متصل نشود، نشانگر آنست که احتمالا کار اضافه‌ای بی جهت انجام شده است! برای نمونه یک RTM جهت بررسی این موضوع بکار می‌رود که دریابیم آیا الزامات و خواسته‌های مورد نظر در پروژه جاری به دست آمده است؟ و یا در زمان تهیه اسناد مناقصه و درخواست پیشنهاد (RFP)، مدارک و اقلام گوناگون قابل تحویل پروژه‌ها و نیز برنامه‌ریزی کارها و وظایف اجرایی پروژه و در یک کلام، کنترل، رهگیری و مدیریت محدوده پروژه.

 

به اعتقاد من می‌توان «ماتریس توزیع مدارک» یا DDM) Document Distribution Matrix) را به نوعی یک ماتریس ردیابی به حساب آورد؛ شاید هم ترکیبی از RACI Chart و RTM. جدول DDM، همانطور که از نامش مشهود است توزیع مدارک را در یک پروژه طراحی و مهندسی مابین بخشهای مختلف مهندسی ردیابی و مدیریت می‌کند و باتوجه به روابطی که در این ماتریس تعریف شده است، مشخص می‌شود که هر مدرک پیش از تولید، هنگام تولید و پس از تولید باید توسط کدام بخشها و در چه سطحی مورد بررسی و اظهارنظر قراربگیرد و درصورت وقوع هرگونه تغییری در یک مدرک چه مدارکی و چه بخشهایی از پروژه متأثر خواهندشد. بعنوان نمونه در زیر بخشی از یک DDM مربوط به مدارک طراحی برق یک پروژه EPC آمده است :

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

برای دیدن تصویر بزرگتر روی آن کلیک کنید.

  • Like 3
لینک به دیدگاه

روش ساختن یک RTM: فرآیند تهیه و تکمیل این ماتریس شامل برقراری ارتباط مابین الزامات و موارد زیر و البته نه محدود به آنها می‌باشد :

  • با نیازها، فرصتها، مقاصد و اهداف کسب و کار
  • با اهداف پروژه
  • با محدوه و اقلام قابل تحویل پروژه
  • با طراحی محصول
  • با ایجاد و توسعه محصول
  • با استراتژی و سناریوی تست
  • برقراری ارتباط مابین نیازمندیهای سطح بالا با نیازمندیهای با سطح جزییات بیشتر

راههای زیادی برای ایجاد چنین ماتریس یا جدول وجود دارد. یک روش ساده بطور خلاصه در زیر آمده است :

  • ابتدا یک جدول دو بعدی ایجاد کنید. (شامل ردیفها و ستونها)
  • در یک سو (ردیفها) الزام یا نیازمندیهای پروژه قرار داده می شود.
  • درسوی دیگر (ستونها) صفات و مشخصات مورد هدف از الزامات یا نتایج مورد خواست خروجی قرار داده می‌شود.
  • هنگامیکه موردی در ستون سمت چپ به موردی در بالای جدول مرتبط باشد در خانه تلاقی این دو مورد علامتی قرارداده‌می‌شود. از این طریق تعداد وابستگیها برای هر ردیف و ستون به دست می‌آید. این مقدار نشاندهنده نگاشت آیتمهای متقاطع می‌باشد. مقدار صفر نمایانگر عدم وجود وابستگی است و درصورت نیاز به تولید و پاسخ به یک نیازمندی باید تعیین گردد. مقادیر بزرگ دلالت بر پیچیدگی وابستگی دارد که می‌بایست ساده سازی شود.

صفات و مشخصات نسبت داده‌شده به هر الزام پروژه تشخیص اطلاعات کلیدی هر نیازمندی را میسر می‌سازد. مشخصات نمونه که عموما در RTMها مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارتند از :

  • کد یا عنوان یکتا
  • توضیح کوتاه در مورد نیازمندی
  • دلیل منطقی و پایه‌ای شمول
  • صاحب‌ الزام (مثلا خواستار یا کارفرمای الزام)
  • منبع نیازمندی
  • اولویت
  • شمارنده نگارش (Version)
  • وضعیت فعلی (مانند فعال، فسخ شده، معوق، اضافه شده، تاییدشده)
  • تاریخ اتمام
  • مشخصات تست
  • توضیحات تکمیلی

صفات دیگری جهت اطمینان از تحصیل رضایتمندی ذی‌نفعان می‌توان درنظر گرفت که شامل شرایط پایداری(Stability)، پیچیدگی (Complexity) و معیارهای پذیرش و مقبولیت است. برای تسهیل در ایجاد ماتریسهای ردیابی، توصیه می‌گردد ارتباط و وابستگی به مدارک اصلی و منابع جهت ردیابی روبه جلو (forward traceability) و نیز روبه عقب (backward traceability) ، اضافه گردد. به بیان دیگر، هنگامیکه موردی در یک مدرک مبنا تغییر یابد، براحتی بتوان تغییرات الزامی در دیگر مدارک مرتبط را یافت. نگاه به دنیای پروژه‌های فناوری اطلاعات، ابزارها و تکنیکهای مدیریت پروژه‌ها در این صنعت، نشان می‌دهد که ماتریسهای ردیابی انواع مختلفی دارند و بسته به نیاز و در مراحل گوناگونی از طول عمر پروژه مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند؛ از جمله :

 

  • جدول ارتباط مابین مشخصه‌های کارکردی و الزامات : نشانگر آنست که هریک از الزامات (حاصل از قرارداد، بیانیه محدوده پروژه، اعلانات مشتری و یا مطالعات پیشین) چگونه بوسیله مشخصه‌های کارکردی در محصول پروژه پاسخ داده شده است.
  • جدول ارتباط مابین پیکره بندی سطح بالا و مشخصه‌های کارکردی : مثلا در پروژه‌های نرم‌افزاری، شرایط Workstation می‌تواند بعنوان یک قلم از انواع اقلام مورد توجه در پیکره‌بندی سیستم در کارکرد ورود و خروج اطلاعات به سیستم موثر باشد.
  • جدول ارتباط مابین پیکره بندی سطح پایین و سطح بالا : (در ادامه مثال پیشین) مثلا ارتباط مابین Workstationها بعنوان اجزای پیکره‌بندی سطح بالا با تجهیزاتی چون مانیتور، صفحه کلید، CPU و کارتهای شبکه و امثال اینها.
  • جدول ارتباط مابین مشخصات طراحی و مشخصه‌های کارکردی : حصول اطمینان از پوشش داده شدن همه کارکردها را در مرحله طراحی ممکن می‌سازد.
  • جدول ارتباط مابین برنامه آزمایش و مشخصه‌های کارکردی : مدیریت را مطمئن می‌سازد که سناریوهای لازم برای انواع تستهای لازم کلیه نیازمندیها براساس مشخصه‌های کارکردی مورد نظر لحاظ شده است.

این روزها با گسترش فناوری اطلاعات برای تهیه چنین جداولی و مدیریت کردن آنها نرم‌افزارهایی هم تولید و توسعه یافته است. اگرچه ساختن، توسعه و نگهداری ماتریسهای ردیابی کاری زمانبر است؛ ولی بکارگیری آن می‌تواند در ارجاعات، بازنگریها، آزمودنها و صحه گذاریها باعث افزایش سرعت و دقت عملکرد شما بشود. در زیر به نمونه‌هایی از این ماتریس دست خواهید داشت :

  • برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

  • برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

 

منبع: .pmnotes.net

  • Like 2
لینک به دیدگاه
×
×
  • اضافه کردن...
AM 00 : 1

Hour
Minutes
AM PM
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12