Biology of Game Animals

[sookut 13735]

خصوصیات کلی گوسفند وحشی:

 

-معمولا میش ها(ewe)، بره ها(lamb) و نرهای جوان با هم وجدا از گله های مسن مشاهده می شوند.

 

-نرها از سن 3-4 سالگی از گله ماده ها و بره ها جدا شده و در گروههای جداگانه زندگی می کنند

 

-بنابراین جدایی نرها از ماده ها پدیده ای وابسته به سن وتدریجی است.

 

-گوسفند وحشی دارای چند گستره خانگی (Home range) بوده که به طور فصلی و تحت شرایط خاص مثلا در فصل پاییز، فصل مستی، زمان تولد بره ها، زیستگاه بهاره و .... از آنها استفاده می کند.

 

-زمان تولید مثل در مناطق مختلف و تحت شرایط آب و هوایی متفاوت می باشد، در مناطق گرمسیر معمولا از اوایل مهرماه و در مناطق سردسیر از اواسط آذر ماه شروع می شود.

 

-در فصل مستی نزاع سختی بین نرها صورت می گیرد که در نهایت قوچ برنده رهبری گروه را بر عهده گرفته و با ماده ها آمیزش می کند.

 

-نرها (قوچها)، شاخ ضخیم و زیاد رشد کرده دارند که شکل شاخ در گونه ها و نژادهای مختلف متفاوت است و از خمیده به طرف پشت و بالای گردن(گوسفند ارمنی) تا پیچیده در پهلوی صورت با نوک در امتداد جلو و بالا(گوسفند اوریال) و اشکال بین این دو تغییر می کند

[sookut 13735]

انواع فعالیت گوسفند های وحشی در داخل گله ها در طول روز:

 

-چرا (Grazzing)، که اغلب صبح و عصر چرا کرده و ساعات گرم روز را در پناه سنگها، بوته ها و سایه صخره ها استراحت می کنند.

-استراحت کردن به حالت خوابیده بر روی زمین

-استراحت کردن سر پا

-راه رفتن تصادفی که حیوان مقصد و هدف مشخصی را دنبال نمی کند

-راه رفتن با هدف مشخصی و به سوی مکان و مقصد مشخص

 

-حالت توجه و هوشیاری که حیوان متوجه خطر شده باشد.

 

-دارای فرم ها و ریخت های مختلفی از شاخ و رنگ هستند

-در بعضی از نژادها در روی کمر و دو طرف دنده ها لکه سفید رنگی به نام لکه زینی (Saddle patch) دیده می شود.

[sookut 13735]

گوسفند وحشيOvis

 

در ايران "Ovis orientalis "داريم كهداراي چندين زيرگونه است، كه عبارتند از:

 

1.Ovis orientalis gemelini (قوچ ارمني)

2.Ovis orientalis arkal (قوچ اوريال)

3.Ovis orientalis isphahanica( قوچ اصفهان)

4.Ovis orientalis laristanica( قوچ لارستان )

 

همچنين دو هيبريد نيز در ايران ديده مي شود:

 

1. Ovis orientalis arkal * Ovis orientalis gmelini( قوچ البرز مركزي )

2. Ovis orientalis laristanica * Ovis orientalis cycloceros) (قوچ كرمان

 

• روز گرد است و شب ها در دامنه ها استراحت مي کند.

 

•دوقلوزايي در ميش هاي ايران زياد است و حتي 3 قلو نيز به دنيا مي آورند در حالي كه در آمريكا عموماً تك قلوزايي دارند.

 

 

•

گوسفندان وحشي معمولاً مهاجرت ارتفاعي دارند و در اين مهاجرت ها مسيرهايي سنتي دارند.

 

 

•

دوره آبستني 165 روز است.

 

• بچه ها تا 4 ماهگي شير مي خورند و در 5/1 سالگي بالغ مي شوند.

 

• طول عمر آنها 15-14 سال است.

 

[sookut 13735]

اصول بوم شناختی که در مورد قوچ ومیش های ایران مصداق دارد:

-قانون

Cline

: اگر یک گونه دارای پراکنش جغرافیایی باشد به نحوی که از مناطق کویری تا کوهستانی دیده شود، همزمان با تغییر گرادیان جغرافیایی دارای فرم های ریختی متنوعی خواهد بود.

 

 

-قانون

Bergman

: گونه ای که هم در مناطق گرمسیری و هم در مناطق سردسیری زندگی می کند نسبت سطح بدن به حجم بدن در مناطق سردسیر کمتر از نسبت سطح به حجم افراد همین گونه در مناطق گرمسیر است چون در این حالت تبادلات انرژی با محیط کمتر می شود.

[sookut 13735]

قوچ اوريال

Ovisorientalisarkal

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

•بزرگترين زيرگونه است.

 

• نرها شاخ هاي بلندي دارند كه طول آن گاهي بهcm 118 مي رسد. شاخ ها حلزوني شکل هستند و مقطع آن ها مثلثي به نظر مي رسند.

 

• از مشخصه هاي اين قوچ ها وجود موهاي بلند و سفيد رنگ در ناحيه گلو و سينه است.

 

• در ايران از شرق و شمال خراسان تا مناطق واقع در شرق استان هاي سمنان و مازندران پراكنده شده اندو در جهان در پاکستان، کشمير، افغانستان و ترکمنستان پراکنده است.

 

• تعداد كروموزوم در آن ها 58 است

(به خاطر این مساله برخی تاکسنومیستها این گوسفند را یگ گونه مجزا به نام Ovisvegeni می دانند).

 

•نسبت به زیرگونه های دیگر علاقه ای به مهاجرت ندارد

 

اگر شرایط زیستگاهی مناسب باشد مهاجرت متوقف می گردد ومهاجرت آنها فقط ارتفاعی است.لکه زینی (Saddle patch) ندارد.از عوامل تهدید: تخریب زیستگاه، شکار غیرقانونی، رقابت با دام

[sookut 13735]

نقشۀ پراکنش قوچ ومیش اوریال (Ovisorientalisarkal)

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[sookut 13735]

قوچ ارمني

Ovisorientalisgmelini

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

•شاخ اين قوچ ها از قوچ هاي اوريال كوتاه تر است. مقطع عرضي اين شاخ ها بيضي شكل به نظر مي رسد.

• در فصل زمستان در زير گردن تا سينه موهايزبر و كوتاه مشخصي وجود دارد.

 

• در ناحيه كمر لكه سفيد و زيني شكلي دارند كه اصطلاحاً به آن "آلاكمر" مي گويند(Saddle patch).

 

•در مناطق مرزي آذربايجان تا زنجان، همدان، كردستان، ايلام، کرمانشاه، شمال غربي خوزستان و جزيره کبودان پراكنده شده اندو در جهان در آذربايجان، ارمنستان، ترکيه و عراق پراکنده است.

 

• تعداد كروموزوم در آن ها 54 است که نشاندهنده خالص بودن این نژاد است.

 

•شاخ های این زیرگونه نسبت به اوریال کوتاهتر است. خمیدگی آنها بر خلاف سایر قوچها به طرف بالای گردن است.

[sookut 13735]

نقشۀ پراکنش قوچ ومیش ارمنی (gmelini Ovisorientalis)

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[sookut 13735]

قوچ اصفهان

Ovisorientalisisphahanica

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

• اين قوچ ها در ناحيه كمر لكه سفيد زيني دارند.

 

• در ميش ها تنها درصدي شاخ دارند.

 

• رنگ بدن تيره تر از ساير قوچ ها است و دست، پا و پوزه سفيد است.

 

• فقط در مناطق جنوب شرقي و جنوب غربي اصفهان و قسمتي از استان چهارمحال و بختياري زندگي مي كند.

 

• تعداد كروموزوم در آن ها 54 است.

 

•این نژاد شباهت زیادی به قوچ ومیش ارمنی دارد ولی کمی از آن کوچکتر است.

[sookut 13735]

نقشۀ پراکنش قوچ ومیش اصفهانی (Ovisorientalisisphahanica)

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[sookut 13735]

قوچ لارستان

Ovisorientalislaristanica

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

• كوچكترين قوچ و ميش ايران است.

 

• نوک شاخشان به موازات گردن انحنا دارد و شبیه شاخ قوچ اوریال است.

 

• ميش ها غالباً داراي شاخ هستند.

 

• در ناحيه كمر لكه سفيد و زيني شكلي دارند.

 

• محدوده پراكنش آن ها در منطقه لارستان فارس، بوشهر، هرمزگان، کرمان و بلوچستان است.

 

• تعداد كروموزوم در آن ها 54 است.

[sookut 13735]

نقشۀ پراکنش قوچ ومیش لارستانی ( laristanica Ovisorientalis)

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[sookut 13735]

قوچ البرز مركزي

Ovisorientalisarkal * Ovisorientalisgmelini

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

اين قوچ ها از آميزش قوچ هاي اوريال و ارمني بوجود آمده است.

 

 

• آن ها در محدوده شرقي پراكندگي خود شباهت بيشتري به قوچ اوريال دارند.

 

 

• لكه زيني ندارند، اما آن هايي كه در مناطق مركزي محدوده پراكنش

هستند داراي لكه زيني هستند كه اطراف آن سياه است.

 

 

• محدوده پراکنش آن ها در فيروزکوه، ورامين و پارک هاي ملي

سرخه حصار و خجير مي باشد.

 

 

• تعداد كروموزوم در آن ها 57،56،55،54 است.

 

[sookut 13735]

نقشۀ پراکنش قوچ ومیش البرز مرکزی

(Ovisorientalisarkal * Ovisorientalisgmelini)

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[sookut 13735]

قوچ كرمان

Ovisorientalislaristanica * Ovisorientaliscycloceros

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

•اين قوچ ها از آميزش قوچ هاي لارستان و افغاني بوجود آمده است.

 

 

• ميش ها نيز معمولاً داراي شاخ هاي كوتاهي هستند.

 

 

• در جنوب كرمان، سيرجان، جيرفت، ايرانشهر وجود دارد كه تا مرز پاكستان ادامه دارد.

 

• تعداد كروموزوم در آن ها 54 تا 55 است.

 

• شباهت زیادی به قوچ های لارستان دارد ولی از آنها بزرگتر است.

[sookut 13735]

نقشۀ پراکنش قوچ ومیش کرمان

(Ovisorientalislaristanica * Ovisorientaliscycloceros)

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[sookut 13735]

بز و پازن

Genus Capra

 

•اين جنس 8 گونه دارد كه عبارتند از:

 

1. Capra ibex (ibex)

 

2. Capra walie (walie ibex)

3. Capra caucasica ( west caucasiantur)

4. Capra cylindricornis ( east caucasiantur)

5. Capra pyrenica ( spanish ibex)

6. Capra falconri ( markhor)

7. Capra hircus (domestic goat)

8. Capra aegagrus ( wild goat)

 

•از اين ميان فقط " Capra aegagrus"را در ايران داريم.

 

 

•بزرگ ترين كل هاي ايران احتمالاً در منطقه بيستون كرمانشاه هستند.

[sookut 13735]

مشخصات جنس کل وبز(پازن): Genus: Capra

 

-دارای بدنی قوی هستند

 

-دارای غده تولید رایحه در قاعده دم(Anal gland ) هستند.

 

-شاخ بدون انشعاب، توخالی و دائمی (Horn) در هر دو جنس وجود دارد و رشد آنها در نرها خیلی بیشتر از ماده ها هست. شاخ ها دارای گره های سالانه هستند که برای تشخیص سن حیوان می توان مثل قوچ ومیش ها از آن استفاده کرد.

 

-در فک بالادندان نیش و پیش ندارند

 

-دارای موهای سیاه رنگ بلند (ریش) در زیر چانه هستند

 

-زیستگاه مناطق کوهستانی و مناطق صخره ای پرشیب و پرتگاهها تا ارتفاعات بالاتر از 4000 متری

 

-زندگی گروهی دارند ولی حیوانات مسن معمولا گوشه گیر هستند

 

-اغلب در روز فعالیت می کنند(Diurnal) و در اوایل صبح و اواخر بعد از ظهر بیشتر تغذیه می کنند.

 

-سرشاخه خواری (Browsing) را به علفچری(Grazing) ترجیح می دهند

 

-از مسیرهای معینی بنام گدار در مهاجرتها استفاده می کنند

 

-سیستم جفت گیریی پلی گامی (Polygamy) دارند

 

-انگشت های 3 و4 رشد بیشتری کرده و دارای سم می باشند

 

-در موقع احساس خطر به سرعت به طرف صخره ها فرار نموده و به طرز عجیبی در دیواره های سنگی حرکت می کنند ولی در مناطق مسطح بسیار آسیب پذیر هستند

[sookut 13735]

Capra ibex

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

• در كوههاي آلپ، فلسطين، سينا، عربستان و افغانستان و شمال هند تا بايكال، مصر، سودان، غرب نيل، شمال اتيوپي گزارش شده است.

 

 

• طول سر و بدن 1150 تا 1700 ميليمتر، طول دمmm 100 تاmm200

 

 

•وزن =kg 35 تا kg 150

 

• كوچكترين زير گونه Capra ibex nubiana است كه در عربستان و شمال آفريقا زندگي مي كند.

 

 

• ماده ها 3/1 نرها هستند.

 

 

• هر دو جنس داراي ريش هستند.

 

 

•شاخ نرها = mm 700 تا mm 1400

 

•شاخ ماده ها = mm 150 تا mm 380

 

• معمولاً بعد از خط رويش درختان(timberline) ،كه به آن "دارمرز" مي گويندديده مي شود كه معمولاً ارتفاعش m 6700 است.

 

•هرگز وارد جنگل هاي انبوه نمي شود.

 

 

[sookut 13735]

Capra ibex

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

•اين حيوان در طول سال داراي مهاجرت هاي عمودي است. گاهي در طول شبانه روز هم مهاجرت مي كند.

 

 

• بيشتر فعاليتشان در صبح و عصر است و در گرماي روز در پناه صخره ها به استراحت مي پردازد.

 

•تراكم در پاكستان = 1 در هر كيومتر مربع در آلپ = 9 در هر كيومتر مربع

 

• ماده ها و بزغاله ها در گروه هاي 10 تا 20 راسي و نرها در گروه هاي جداگانه اي زندگي مي كنند.

 

 

• بين نرها هنگام جدال، سلسله مراتب اجتماعی ( Dominance Hierarchy ) ديده مي شود.

•ibex برخلاف كل و بز ايران هنگام دعوا بر روي پاهای عقب مي ايستد و ضربه مي زند.