رفتن به مطلب

ارسال های توصیه شده

سروش

ميرزا محمد علي، فرزند قنبر علي سدهي اصفهاني، در سال 1228 ه. ق. به دنيا آمد. از طفوليت عشق و علاقه وافري به شعر و شاعري داشت. تحصيلات خود را در اصفهان کرد و بر آن شد که در عرصه ادبيات قريحه آزمايي کند. او هم مانند ساير شعراي عهد خود با سرودن عصايد در مدح حکام و بزرگان محلي دست به کار زد ولي در اين کار توفيق نيافت و از عنايت ممدوحان بهره نيافت. پس بر آن شد که به سياحت پردازد و استعداد ادبي خود را به جاي ديگر بيازمايد.

 

بيست و نه ساله بود که اصفهان را ترک کرد، چندي در قم و کاشان بسر برد و عاقبت پس از سه سال به تبريز آمد و در آنجا اقامت گزيد. در اين شهر بخت با وي ياري کرد و قهرمان ميرزا و محسن ميرزا، از شاهزادگان قاجاريه، به حمايت از او برخاستند تا به خدمت وليعهد رسيد و قصيده هاي باشکوه و مبالغه آميزي که در اعياد تقديم مي داشت پسند خاطر وليعهد افتاد و او به صلات و عطايا سروش را بنواخت و چند سالي به خوشي و آسايش در شهر تبريز زندگي کرد.

 

در سال 1264 ه. ق.، چون محمد شاه درگذشت، سروش در التزام رکاب ناصرالدين شاه به تهران آمد و جزو خدام خاص دربار شد و صلات فراوان از شاه گرفت؛ و صاحب جاه و مال شد و پس از فوت قاآني، شاعر مقدم دربار شد و از شاه خطاب " خان " و لقب " شمس الشعرا " گرفت. سالها با سمت شاعر رسمي دربار به آسايش گذراند تا به سال 1285 ه. ق.، در 57 سالگي در تهران درگذشت.

 

آثار سروش عبارت است از قصايد و فتحنامه ها و مثنويها ( ارديبهشت نامه، ساقي نامه، الهي نامه ) و کتابي به نام شمس المناقب، حاوي قصايد در مدح و منقبت رسول اکرم و خاندان نبوت و شصت بند مرثيه و نيز مثنوي به نام روضةالانوار در ذکر واقعه کربلا و ديواني به نام زينةالمدايح. ولي ديوان کامل او جمع آوري و چاپ نشده بود، اخيرا در سال 40-1339 با مقدمه جلال الدين همائي و به اهتمام دکتر محمد جعفر محجوب، با حواشي و فرهنگ لغات، در دو جلد چاپ و منتشر شده است.

 

 

شعر سروش

سروش از پيروان مکتب قديم است و قصايد او تقليد استادانه اي است از قصايد انوري، امير معزي و فرخي سيستاني. مي کوشد در اشعار خود مضامين و تشبيهات اصيلتر و جسورانه تري به کار برد و اين ميل و رغبت غالبا او را به تکلف مفرط و گاهي به ابتذال مي کشاند، ولي به هر حال قادر است فکر خود را صريح و روشن و با قدرت و مهارت آشکار سازد. سربيتهاي قصايد او بسيار زيبا و نفيس و با وجود تصنع و تکلف زياد، کاملا شاعرانه و هنرمندانه است.

 

ابيات ذيل که از يک قصيده او در اقتفاي قصيده فرخي، گرفته شده، بهترين نمونه صنعت شعري اوست:

 

دو ابر بانگزن گشت از دو سوي آسمان پيدا

به هم ناگاه پيوستند و بر شد از دو سو غوغا

چو پيوستند با هم، بانگ هيجا از دو سو بر شد

سوي هم تاختن کردند گفتي از پي هيجا

الا اي ابر کوشنده که بي کيني خروشنده

چرا بي کين خروشي گر نه اي کاليوه و شيدا

ز گرد تيره ات خورشيد روشن رخ برون تابد

چنان کز گرد لشکر شهسوار دلدل شهبا

 

 

سروش در اشعار خود اشاراتي به وقايع زمان کرده که از آن جمله است قصيده بسيار مشهور او در مدح ناصرالدين شاه و قتل خان خيوه ( خوارزمشاه ):

 

افسر خوارزمشه که سود به کيوان

با سروش آمد بدين مبارک ايوان

از پي کوشش کشيده بود سپاهي

بيش ز برگ درخت و ريگ بيابان

لشکر خسرو بتاخت بر زبر تل

آخته شمشير همچو برق درخشان

تاج و کمربند خويش و کيش فدا ساخت

تا که ز شمشير هندويي ببرد جان

کشتند او را و لشکرش بشکستند

لشکر شاهنشه مـظـفـر ايـران

يک سر خس در همه سر خس نيابي

ناشده از خونشان چو لاله نعمان

لینک به دیدگاه
  • پاسخ 71
  • ایجاد شد
  • آخرین پاسخ

بهترین ارسال کنندگان این موضوع

بهترین ارسال کنندگان این موضوع

قاآني

همچنايکه وصال يکي از بهترين شعراي دربار فتحعلي شاه شمرده مي شود، در عهد محمد شاه و جانشين او ناصرالدين شاه نيز شاعر قصيده سراي ديگري برخاست که در مدت زندگي کوتاه 47 ساله خود شهرت و آوازه بسيار يافت.

 

ميرزا حبيب الله شيرازي، متخلص به " قاآني "، روز 29 شعبان از سال 1223 ه. ق.، در شيراز متولد شد. پدرش، ميرزا محمد علي گلشن، اصلا از طايفه زنگنه بود که در شيراز بدنيا آمده و همانجا پرورش يافته بود. گلشن نيز شعر مي سرود و به قافيه پردازي معروف بود.

 

قاآني در هفت سالگي به مکتب رفت و يازده ساله بود که پدرش را از دست داد. و با خانواده خود به فقر و تنگدستي افتاد.

 

شاعر در ترجمه حالي که از خود نوشته گويد: " از نعيم دنيا جز فرش حصير و قرص خميري هيچ نداشتم. احتياجم بر آن داشت که خود پدر خويش شده راهي پيش گيرم. طريق اسلاف شايسته ديدم. بي تشويق و تحريک احدي به مدرسه بابله، که يکي از مدارس شيراز است، رفته حجره گرفته و به درس و مشق مشغول شدم. از آنجا که طبعي موزون داشتم، به يک دو قصيده فرمانرواي فارس را بستودم، مرسوم قليلي، که قوت لايموت شود، مقرر داشت. به همان قناعت کردم و در تحصيل علوم چنان در آن سن همت را گرم جولان کرده که به سالي دو بر اقران پيشي گرفتم، به نوعي که هر کس مي ديد شگفتيها مي کرد و با آنکه منظرم زشت بود، در نظر همه زيبا شدم".

قاآني چند سال هم در اصفهان به تحصيل رياضي و معارف اسلامي گذراند و بعد به شيراز بازگشت و به تدريس عروض و شرح ديوان خاقاني و انوري پرداخت، تا آنکه در سال 1239 ه. ق. شاهزاده حسنعلي ميرزا، شجاع السلطنه فرزند فتحعلي شاه، به شيراز آمد و در تربيت وي اقدام کرد و انواع ملاطفت و مهرباني به جاي آورد.

 

در اواخر همان سال شاهزاده حسنعلي ميرزا از طرف پدر فرمانفرماي خراسان شد و قاآني را به همراه برد. شاعر در مشهد تحت حمايت و تربيت آن شاهزاده به تحصيل رياضي و حساب مشغول شد و بنا به ميل و اراده او تخلص خود را، که تا آن زمان « حبيب » بود، به قاآني( به نام اکتاي قاآن فرزند شاهزاده حسنعلي ميرزا ) تبديل کرد.

 

قاآني در خراسـان رغبـت بيشتـر به شعـر و شاعري پـيدا کرد و چون گـشايشي در کارش پيدا شده، و بـه گـفـتـه خود « بختش قوي، کيسه اش فربه، خواسته اش زياد، سيم و زرش از قطمير به قنطار و دراهم و دينارش از آحاد به الوف » رسيده بود، مبالغ زيادي براي گرد آوردن دواوين استادان قديم صرف کرد و کتب بسيار از ادبي و غير ادبي فراهم آورد و به تعليم و تعلم مشغول شد.

لینک به دیدگاه

بدين سان شاعر مدتي در خدمت و منادمت حسنعلي ميرزا، فرمانفرماي خراسان به سر برد تا آنکه در سال 1242 ه.ق. حکومت کرمان و يزد به شاهزاده مزبور تفويض شد و او با همان لشکر خراساني، که ملازمش بود، به محل ماموريت خود عزيمت کرد. ظاهرا در اين سفر قاآني نيز همراه وي به يزد و کرمان رفته، ولي ما بدرستي نمي دانيم که کي از آنجا بيرون آمده و در چه سالهايي « رشت و گيلان و مازندارن و آذربايجان را گشته و از هر علمي که رواج داشته تحصيل کرده است ». چنين به نظر مي رسد که در سال 1246 ه. ق.، که شجاع السلطنه بي اجازه دولت از کرمان به يزد تاخته؛ و شاهزاده عباس ميرزا به فرمان شاه وي را تحت الحفظ به تهران فرستاده است، قاآني، که حامي و سرپرست خود را از دست داده بود، به اين مسافرتها پرداخته و در همين اوقات نيز به دربار فتحعلي شاه معرفي شده و صله و مستمري و عنوان مجتهدالشعرايي يافته است.

 

هر چه هست در سال 1248 ه. ق. که شاهزاده عباس ميرزا، نايب السلطنه، ترکمانان سالور را سرکوب و قلعه سرخس را فتح کرده، قاآني را دوباره در شهر مشهد مي بينيم و در زمستان آن سال که « از شدت مجاعه هر دينداري پي ديناري ترک دين گفتي، توشه حلال و گوشه مناسب حال » داشته است.

 

قاآني در سال 1251 ه. ق.، که محمد شاه بر تخت نشست، به تهران آمد و به حلقه شاعران دربار پيوست و از شاه لقب « حسان العجم » يافت و در سال 1253 ه. ق.، که محمد شاه براي فتح غوريان و قندهار حرکت کرد، ملتزم رکاب بود ولي چون موکب شاه به بسطام رسيد، بيمار شد و با اجازه شاه به تهران بازگشت و پس از مراجعت شاه از جنگ افغانستان، قصيده مفصلي سرود که در آن از دليري و پيروزي ايرانيان و حسن سلوک محمد شاه با اسيران افغاني، از کارشکنيهاي مستر مکنيل، سفير انگليس، و اشغال سواحل جنوبي ايران از طرف کشتيهاي جنگي انگلستان و تهديد به اعلان جنگ، سخن رانده بود.

 

قاآني در سال 1256 ه. ق. که سي و چهار سال داشت، در تهران همسر اختيار کرد ولي « يارش مارشد » و شاعر او را از نظر انداخت و « همنفسي نو » برگزيد؛ اما همسر تازه هم با وي يکدل و مهربان نشد و عاقبت آن دو « حليله غير جليله » آتش در خانه اش زدند و روزگار بر شاعر شوريده و عشرت طلب سياه کردند.

 

ظاهرا در سال 1259 ه. ق. بود که به قصد اقامت دايم به شيراز بازگشت و پس از سالهاي دراز دوري از وطن، با دوستان ديرين تجديد ديدار کرد و چندي بعد باز به تهران آمد؛ و باز به شيراز رفت و در اين مسافرتها همشهريان او ابتدا مقدمش را گرامي داشتند و مخصوصا در زمان حکمراني صاحب اختيار، سخت در راحت و آسايش بود.

 

اما رفته رفته جمعي از ادباي شيراز به آزارش پرداختند و صاحب اختيار هم از فارس تغيير ماموريت يافت و جانشين او معتمدالدوله منوچهرخان گرجي که از شعر و ادب بهره اي نداشت، در پرداخت مرسوم او تعليل ورزيد تا جايي که از اين زندگاني بي حاصل به تنگ آمده در سال 1262 ه. ق.( سال فوت ميرزا شفيع وصال ) با حالي پريشان به تهران آمد و پس از چندي با شاهزاده دانشمند و ادب دوست، عليقلي ميرزا اعتضادالسلطنه، وزير علوم آشنا شد و از بخششها و عطاياي وي بهره مند گرديد و به وسيله او به مهد عليا، مادر ناصرالدين شاه، معرفي شد و بعد به خود شاه، که تازه جلوس کرده و از زمان ولايتعهدي خود او را مي شناخت، راه يافت و شاعر رسمي دربار شد و از آن پس به طور دايم در تهران رحل اقامت افکند و خانواده خود را نيز به تهران آورد و به تربيت فرزندش، ميرزا محمد حسن پرداخت.

 

شاعر در سال 1270 به بيماري ماليخوليا و پريشان گويي مبتلا شد و روز چهارشنبه پنجم شعبان همان سال درگذشت.

 

ديوان قاآني به کرات در تهران و تبريز و هندوستان چاپ شده. ابتدا منتخبي از اشعار وي در زمان حيات شاعر در هندوستان طبع و زا آن پس هر چند سال يکبار در نقاط مختلف ايران و هند به صورتي کاملتر چاپ شده و شعرهايي که در گوشه و کنار در دست مردم پراکنده بود، بر آن افزوده شده است. نخستين چاپ مضبوط و صحيح و پاکيزه ديوان قاآني در سال 1274 ه. ق. چهار سال پس از مرگ وي در تهران به انجام رسيد. متصدي چاپ جلال الدوله، يکي از شاهزادگان قاجار بود که خود نيز طبع شعر داشت و غزل را خوب مي سرود و « جلال » تخلص مي کرد و به گفته خود با قاآني « آميزش علمي و ادبي فزونتر از قرابت و پيوند نسبي » داشت. اين شاهزاده « پروردگان خيال او را، که چون کواکب بنات پراکنده و پريشان بوده، چون نجم ثريا جمع و به سامان آورده.... و به اندازه دانش خويش تصحيفات کتاب را پيراسته... و لغاتي را که دور از طباع عامه خلق بوده در حاشيه کتاب جهت آساني ترجمهکرده » و به خط ميرزا محمد رضا کلهر، يکي از بزرگترين استادان خط آن زمان، به چاپ رسانده است.

 

اين نسخه کاملترين ديوان قاآني و داراي در حدود 21 تا 22 هزار بيت است و مسلما مقدار زيادي از اشعار او گردآوري نشده است.

لینک به دیدگاه

شعر قاآني

ملک الشعرا بهار درباره قاآني و شعر او گويد « از آن پس که پيروي مکتب صبا را پذيرفته و در اين معني زير بار نفوذ زمانه رفته بود، شروع به تتبع در طرز متقدمان کرد و از غالب اساتيد قديم تقليد نمود و عاقبت سبکي خاص که از آن پس به سبک قاآني شهرت يافت، برگزيد و بالجمله مکتبي از براي خود برگشود که تا ديري شعراي تهران و ولايات ايران به تقليد او شعر مي گفتند ». اما حقيقت آنکه قاآني هرگز صاحب سبک خاص و مکتب مستقلي در شعر نبوده الا آنکه به رواني و شيريني بيان، که در اين هنر مسلم است، از معاصران خود ممتاز است. به قول مولف شعر العجم شاعري او شاعري تازه نيست، بلکه خواب فراموش شده هفتصد ساله را گويي به ياد آورده است.

 

ترجمه نويسان قاآني از حضور ذهن و رواني طبع وي سخنها گفته و شواهدي آورده اند که غالب اشعار خود را بالبداهه و مرتجلا يا در حال مستي و سرخوشي و لااقل در فرصت کم و بدون حک و اصلاح و موشکافي کافي و پيرايش از عيوب و عرضه بر ناقدان سخن شناسي مي سروده است. محصول اين بديهه گوييها قصايد باشکوه و پرطنطنه اي است که غالبا آنها " کلام فارغ " از آب درآمده است.

 

اين قصايد مطنطن و مدبدب که در مدح محمد شاه و ناصرالدين شاه و بزرگان آن عهد سروده شده و ديوان قطور آن را تشکيل مي دهد، از نظر ادبي شايسته بحث و بررسي زياد نيستند. اما ابيات اوليه آنها رنگ هنري خاصي دارد و غالبا مناظر بديع و شگرفي را که مستقيما از زندگاني گرفته شده است، با قلمي قادر تصوير و رنگ آميزي ميکند.

 

زبان قاآني غني و شيوا است. او تسلط بي نظيري بر الفاظ دارد. کلمات را فخيم و فاخر انتخاب مي کند و در نشاندن هر کلمه به جاي خود توانايي و چيره دستي عجيبي نشان مي دهد و در اين کار، يعني ربودن و بکار بستن کلمات، هيچ شاعر فارسي زبان به پاي او نمي رسد.

 

قاآني قدر سيم و زر را خوب مي دانست و در قصيده اي آن را چنين توصيف مي کند:

 

اي سيم ندانم تو به اقبال که زادي؟

کز مهر تو فرزند کشد کينه مادر

بي ياد تو زاهد نکند روي به محراب

بي مهر تو واعظ ننهد پاي به منبر

شوخي که به ديهيم شهان ننگرد از کبر

پيش تو سجود آرد و بر خاک نهد سر

لینک به دیدگاه

پريشان

رکاکت و پرده دري در بيان مطالب، اثر او کتاب پريشان را نيز که به تقليد ناشيانه اي از گلستان سعدي، ضايع کرده و از قدر و اعتبار آن به مقدار زيادي کاسته است. کتاب پريشان که به خواهش « يکي از بزرگان » و به نام محمد شاه قاجار تاليف شده و در بيستم رجب سال 1252 ه. ق. به پايان رسيده است، عبارت است از 121 حکايت متنوع بزرگ و کوچک و به قول خود مولف « جد و هزلي چند درهم ريخته و برخي نظم و نثر به هم آميخته » که با فصلي در نصيحت ابناي ملوک خاتمه مي يابد.

 

 

اينک حکايتي از پريشان قاآني:

سالي ياد دارم که در شيراز چنان زلزله عظيمي اتفاق افتاد که قصر توانگران از بخت هنروران فرسوده تر شد و روي مجاوران از موي مسافران غبارآلوده تر، هر سقفي آستان شد و هر آستاني آسمان.

 

صحن فلک شد سياه بس که ز غبرا

گرد به گردون گرد گرد بر آمد

گشت هوا ز مهرير بس که ز هر سو

از جگر گرم آه سرد بر آمد

 

قضا را پس از هفته اي که خاک عمارتها شکافتند، پيمانه شرابي چون پيمان عاشقان و ايمان صادقان در زير گل درست يافتند.

 

مر آن خداي که پيمانه را نگه دارد

به زير خاک، چو پيمان اهل عشق، درست

ز روي صدق دلا گر به کام شير روي

به رهروان طريقت قسم که حافظ تست

لینک به دیدگاه

صفا

محمد حسين صفاي اصفهاني در سال 1269 ه.ق. در شهر فريدون متولد شد. در اوايل جواني به تهران آمد و هنوز بيش از بيست سال نداشت که به تصوف و عرفان گراييد و ظاهراً به سالي که ميرزا محمدرضا مستشارالملک، وزير خراسان (که بعدها ملقب به مؤتمن السلطنه شد)، براي انجام دادن کارهاي دولتي به تهران آمده بود، با وي آشنا شد و همراه او به مشهد رفت.

 

صفا در مشهد غالباً در سراي مؤتمن السلطنه مي زيست و کسي را به خود راه نمي داد و با کسي (جز چند تن که يکي از آنها اديب نيشابوري بود) آميزش نداشت.

 

در سال 1309 ه.ق. مؤتمن السلطنه درگذشت و وزارت خراسان به ميرزا علي محمد مؤتمن السلطنه، فرزند ارشد وي، رسيد. او نيز، چون پدر، صفا را گرامي ميداشت و درباره او احسان فراوان مي کرد. چنانکه نزديک سراي خود خانه اي براي او خريد و اسباب زندگيش را فراهم ساخت و هنگامي که از وزارت خراسان معزول و روانه تهران شد، او را به پسر عم خود ميرزا حسين خان معروف به ابا خان سپرد.

 

صفا سالهاي دراز همچنان گوشه نشين بود. در زندگاني خود زن و همسر نگرفت و در اواخر عمر به سبب افراط در استعمال چرس و بنگ و آلودگيهاي ديگر حافظه خود را بکلي از دست داد. اغلب اوقات از خود بيخود بود و در آن حال جذبه و استغراق خويش را جلوه گاه حق مي پنداشت. غزلهاي چهار پاره زيباي وي در همين دوره بيخبري سروده شده است.

 

در سال 1314 ه.ق. رنجور شد، و رنجوري وي مدتها طول کشيد. پس از آن بيماري، از ضعف و ناتواني بيش از پيش از مردم دوري جست و ديري نکشيد که از خرد بيگانه گشت و پاي در کوي و برزن نهاد. در دو سه سال آخر عمر به کلي از پاي افتاد و سرانجام در سال 1322 ه.ق. (چند ماه پس از مرگ ابا خان) زندگي را بدرود گفت.

 

نمونه اي از غزليات وي:

 

دل بـردي از مـن بـه يـغـما، اي تـرک غـارتـگر مـن

ديـدي چـه آوردي اي دوست، از دسـت دل بـر سر من

عشق تو در دل نهان شد، دل زار و تن ناتوان شد

رفـتـي چو تير و کـمان شد، از بـار غــم پــيـــــکر مــــن

 

مـي سـوزم از اشتـيـاقـت، در آتـشـم از فـراقـت

کـانـون مـن سـيــنـه مـن، سـوداي مــــن آذر مـــــن

من مست صـهبـاي بـاقـي، ز آن ساتکين رواقي

فـکـر تـو در بـزم سـاقـي، ذکـر تـو رامـشـگـر مـــــن

 

دل در تف عشق افروخت گردون لباس سيه دوخت

از آتـش آه مـن سـوخـت، در آســمــان اخــتـــر مـــــن

گبر و مسلمان خجل شد دل فتنهً آب و گل شد

صـد رخـنـه در مـلـک دل شـد، ز انـديـشـه کـافـر مـــن

 

شکرانه کز عشق مستم، ميخواره و ميپرستم

آمـوخــت درس الــســتــم، اســتــاد دانــشـــور مـــن

در عشق سلطـان بـخـتـم، در باغ دولت درختم

خـاکـسـتر فـقـر تـخـتـم، خــاک فـــنـــا افــســر مــــن

 

اول دلـم را صـفـا داد، آيـيـنـه ام را جــــلا داد

آخـر به بـاد فـنـا داد، عـــــشــــق تــو خـاکـسـتـر مـــن

تا چند در هاي و هويي، اي کوس منصـوري دل؟

تـرسـم کـه ريـزد بـر خـاک، خـون تـو در مـحـضـر مــــن

 

بـار غـم عـشـق او را، گـردون نـدارد تـحـمل

کـي مـي تـوانـد کـشـيـدن، ايــن پــيــکـــر لاغـــر مــن

دل دم ز ســر صـفـا زد، کـوس تـو بـر بـام ما زد

سـلـطـان دولـت لـوا زد، از فـــقـــر در کـشـــــور مــــن

لینک به دیدگاه

نعيم

محمد، فرزند حاجي عبدالکريم متخلص به "نعيم"، معروف به ميرزا نعيم سدهي، در نيمه شعبان سال 1272 ه.ق. در قريه فروشان از قراي ثلثه سده ماربين اصفهان متولد شد و مقدمات فارسي و عربي را همانجا فرا گرفت. نعيم از ابتداي جواني شعر مي گفت و با دو برادر شاعر به نام نير و سينا، که در قريه فروشان به عرصه رسيده بودند، معاشرت داشت. اين سه تن گفته هاي همديگر را جرح و تعديل و انتقاد مي کردند. نعيم در سال 1298 ه.ق. بهائي شد و به تبليغ پرداخت؛ مضروب و مجروح شد و شبانه به تهران گريخت و در تهران چندي با فقر و مسکنت بسر برد، و زماني تدريس مي کرد.

 

با آمريکاييها و بعد با انگليسيها ارتباط يافت و به سمت معلم زبان فارسي در سفارت انگليس منصوب شد و بود تا صبحگاه روز سه شنبه نهم جمادي الاول از سال 1334 ه.ق.، که شصت و يکسال و چند ماه از عمرش گذشته بود، چشم از جهان بر بست.

 

ظاهراً آنچه از نعيم باقي مانده منحصر به اشعار معدودي است که به نام " کليات نعيم " در بمبئي چاپ شده و قسمت اعظم آن منظومه " استدلاليه " است.

شاعر کوشيده است با استشهاد به آيات و احاديث و اخبار و تمسک به اديان ديگر حقانيت بهائيگري را ثابت کند.

لینک به دیدگاه

نثر نويسان

 

ميرزا رضي

يکي از نثر نويسان آغاز کار قاجاريه ميرزا رضي منشي الممالک، فرزند ميرزا شفيع آذربايجاني، است. ميرزا رضي از خانواده اي برخاسته، که از عقايد صوفيگري پيروي مي کرده اند، ولي اين امر او و پدر وي را از رسيدن به مقامات عاليه دولتي باز نداشته است. ميرزا شفيع مستوفي نادرشاه بود و ميرزا رضي پس از فوت پدر در دولت کريم خان زند و پس از او دربار آغا محمد خان قاجار منصب استيفا داشت و رسائل و نامه ها و فرامين عمده را به عربي و فارسي و ترکي و جغتايي تحرير مي کرد و چون نوبت پادشاهي به فتحعلي شاه رسيد در دربار او عزت و احترام بيشتري يافت و مشهور است که به هنگام سلام هم لوله قرطاس و هم خنجر الماس به کمر مي زده است.

 

ميرزا رضي به ترکي و گاهي به فارسي و عربي شعر مي سرود و " بنده " تخلص مي کرد. رضا قلي خان هدايت دو قصيده فارسي او را در مجمع الفصحاء ضبط کرده است.

صاحب ترجمه به سال 1222 ه. ق. به بيماري سل در تهران درگذشت و در نجف مدفون شد. وي هنگام مرگ شصت و پنج سال داشت.

 

ميرزا رضي وقايع جنگ فرانسه و اتريش و روس ( 1805 م) را که از لسان اروپايي به ترکي ترجمه شده بود، براي مطالعه فتحعلي شاه، به زبان پارسي ترجمه کرده است. رساله "عشق و روح" و "حسن و دل" نيز از منشآت اوست و از مشاهير مکاتيب وي نامه مفصلي است که از قول فتحعلي شاه به ناپلئون اول نگاشته و تمام آن در "زنبيل" فرهاد ميرزا معتمدالدوله چاپ شده است.

 

او را تاريخي است به نام " زينةالتواريخ " که به فرمان خاقان کبير نگاشته. تاريخ مزبور تاليف دسته جمعي است که گذشته از ميرزا رضي، که مولف اصلي بوده، معتمد الدوله نشاط و عبدالرزاق بيگ دنبلي، متخلص به مفتون، و شخصي به نام ميرزا عبدالرحيم اشتهاردي در تحرير آن دست داشته اند.

لینک به دیدگاه

فاضل خان

ميرزا محمد از طايفه بايندر ترکمان، روز چهاردهم ذيحجهً سال 1198 ه. ق. در گروس به دنيا آمد. در شانزده سالگي يتيم ماند و به عسرت بزرگ شد. چندي پس از مرگ پدر، به عراق و جاهاي ديگر سفر کرد و خط و انشايي فراهم آورد. پس به تهران آمد و به وسيله فتحعلي خان صبا به دربار راه يافت و جزو غلامان خاص درآمد و به فرمان شاه تحت نظر و تربيت صبا مشغول تحصيل شد؛ و در پنج سال چنان معلوماتي از علوم زمان بدست آورد که شاه چون فضايل او را ديد لقب " فاضل خان " به او داد و به سمت جارچي باشي، يعني رئيس و سرکرده مناديان دربار، منصوب شد. او چند سال جزو منشيان مخصوص شاه کار مي کرد و در سفر و حضر ملتزم رکاب بود و چون بياني خوب داشت، قصايدي را که فتحعلي خان ملک الشعراء و ديگران در مدح شاه مي سرودند حفظ و رعايت مي کرد و بدين مناسبت تخلص شعري خود را نيز " راوي " قرار داد.

 

در روز آدينه، 24 رجب سال 1244 ه. ق. ( 30 ژانويه 1829 م) واقعه ناگوار قتل گريبايدوف، سفير روس در تهران پيش آمد، و هفت ماه بعد شاهزاده خسروميرزا، يکي از پسران کهتر عباس ميرزا نايب السلطنه، با هيئتي براي عذرخواهي مامور دربار روسيه شد. فاضل خان هم جزو اين هيئت بود.

 

هيئت نمايندگي خسرو ميرزا در راه قفقاز به پوشکين، شاعر نامي روس، برخورد که با آرتش ژنرال پاسکويچ به ميدان جنگ با عثماني مي رفت.

 

پوشکين شرح اين ملاقات را در سفرنامه ارز روم چنين آورده است:

« عجله داشتم که هر چه زودتر به تفليس برسم...... منتظر شاهزاده ايران بودند. در نزديکي ده کازبيک (قاضي بيگ) با چند دستگاه کالسکه برخورديم و راه چون تنگ بود، بند آمد. در آن ميان که وسائطه نقليه از کنار هم رد ميشدند، افسر نگهبان به ما گفت که وي شاعر دربار ايران را بدرقه مي کند و به خواهش من مرا به فاضل خان معرفي کرد. به کمک مترجم خواستم به تعارفات پر آب و تاب شرقي بپردازم. اما چقدر شرمنده شدم وقتي که فاضل خان شيرينکاري نابجاي مرا با فروتني ساده و مودبانه اي پاسخ داد و اظهار اميدواري کرد که باز در پترسبورگ مرا ببيند و تاسف خورد که آشنايي ما طولاني نبود. ناچار شدم اين لحن شوخي پر افاده خود را عوض کرده، با عبارات معموله اروپايي با او سخن گويم. اين پيش آمد بايد براي ما روسها درس عبرتي باشد که شوخي و مسخرگي را کنار بگذاريم و من خود از اين پس درباره کسي از روي کلاه پوستي و سر انگشتان خضاب کرده اش قضاوت نخواهم کرد.»

 

فاضل خان زماني هم به وزارت همدان منصوب گشت، و چون در آنجا وامدار شد و به وي سخت گذشت به تهران بازگشت و دوباره جزو منشيان مخصوص درآمد. در زمان سلطنت محمد شاه هم چندي به همين سمت باقي بود تا عزلت گزيد و « از حضرت سلطان راتبه يافت » و سر انجام در سال 1253 يا 1254 ه. ق. بر اثر بيماري شديد چند ماهه در تهران درگذشت.

لینک به دیدگاه

صاحبديوان

ميرزا تقي علي آبادي، پسر ميرزا زکي، مستوفي الممالک آغا محمد خان، در علي آباد(شاهي) به دنيا آمد. مردي بود فاضل و کار آزموده و صاحب قلم. چون در محل روزگار بر او سخت گرفته بود و کارش رونقي نداشت، از مازندران به تهران آمد و به وسيله فتحعلي خان صبا به دربار فتحعلي شاه معرفي و ابتدا به سمت منشي مخصوص مشغول کار شد؛ و پس از سه سال به رياست بيوتات سلطنتي منصوب گرديد. او مورد اعتماد شاه بود و پيغامها و رسائل محرمانه شاه به وسيله وي ابلاغ مي شد. چند سال بعد به وزارت زنجان منصوب شد و ده سال در آنجا ماند و پس از ده سال به امر شاه به تهران بازگشت و چندي بعد لقب " صاحبديوان " يافت. اما چهار سال بعد ( 1248 ه.ق.) به جرم اينکه دهي را بي فرمان پادشاه منشور کرده و به سيورغال مردي داده بود، معزول شد و ميرزا تقي نوايي مازندراني به جاي وي منشي الممالک شد.

 

بعد از جلوس محمد شاه به سال 1250 ه. ق.، علي آبادي در شوال آن سال مامور شد از شاهزاده محمد قلي ميرزا ملک آرا، فرماندار مازندران، که به تهران احضار شده و بيم آن مي رفت که سرکشي کند، استقبال نمايد. او ماموريت خود را به خوبي انجام داد و بعد مامور شيراز شد. در آنجا با وصال شيرازي الفت يافت و پس از سه سال به علت بيماري با اجازه شاه به تهران بازگشت و چندي نگذشت که دچار سکته و خانه نشين شد و به فلج پا و نابينايي گرفتار بود تا در جمادي الثاني سال 1256 ه. ق. درگذشت.

 

صاحبديوان در شمار چند تن نويسنده طراز اول صدر حکومت قاجاريه است. قائم مقام در منشآتش از او به احترام نام مي برد و در نويسندگي به استاديش مي ستايد.

صاحب ترجمه شعر هم مي سرود و " صاحب " يا " صاحبديوان " تخلص مي کرد. اشعارش تعريفي ندارد. دو نسخه از ديوان او در کتابخانه مدرسه سپهسالار تهران موجود است.

لینک به دیدگاه

قائم مقام

ميرزا ابوالقاسم فراهاني، فرزند سيدالوزراء ميرزا عيسي، معروف به ميرزا بزرگ از سادات حسيني و از مردم هزاره فراهان، از توابع اراک بود. در سال 1193 ه. ق. به دنيا آمد و زير نظر پدر دانشمند خود تربيت يافت و علوم متداوله زمان را آموخت. در آغاز جواني به خدمت دولت درآمد و مدتها در تهران کارهاي پدر را انجام مي داد. سپس به تبريز نزد پدرش، که وزير آذربايجان بود، رفت. چندي در دفتر عباس ميرزا وليعهد به نويسندگي اشتغال ورزيد و در سفر هاي جنگي با او همراه شد و پس از آنکه پدرش انزوا گزيد، پيشکاري شاهزاده را به عهده گرفت. نظم و نظامي را که پدرش ميرزا بزرگ آغاز کرده بود، تعقيب و با کمک مستشاران فرانسوي و انگليسي سپاهيان ايران را منظم کرد و در بسياري از جنگهاي ايران و روس شرکت داشت.در سال 1237 ه. ق. پدرش ميرزا بزرگ قائممقام درگذشت و بين دو پسرش، ميرزا ابوالقاسم و ميرزا موسي، بر سر جانشيني پدر نزاع افتاد و حاجي ميرزا آقاسي به حمايت ميرزا موسي برخاست، ولي اقدامات او به نتيجه نرسيد و سرانجام ميرزا ابوالقاسم به امر فتحعلي شاه به جانشيني پدر با تمام امتيازات او نائل آمد و لقب سيدالوزراء و قائممقام يافت و به وزارت نايب السلطنه وليعهد ايران رسيد و از همين تاريخ بود که اختلاف حاجي ميرزا آقاسي و قائممقام و همچنين اختلاف " بزيمکي ( خودي ) " و " اوزگه ( بيگانه ) " به وجود آمد.

قائممقام که ذاتا مردي بينا و مغرور بود با بعضي از کارهاي وليعهد مخالفت مي کرد، پس از يکسال وزارت در اثر تفقين بدخواهان به اتهام دوستي با روسها از کار برکنار شد و سه سال در تبريز به بيکاري گذراند.

اما پس از سه سال معزولي و خانه نشيني، در سال 1241 ه.ق. دوباره به پيشکاري آذربايجان و وزارت نايب السلطنه منصوب شد.

در سال 1242 ه.ق. فتحعلي شاه به آذربايجان رفت و مجلسي از رجال و اعيان و روحانيون و سرداران و سران ايلات و عشاير ترتيب داد، تا درباره صلح يا ادامه جنگ با روسها، به مشورت پردازند. در اين مجلس تقريبا عقيده عموم به ادامه جنگ بود. اما قائممقام بر خلاف عقيده همه با مقايسه نيروي مالي و نظامي طرفين، اظهار داشت که ناچار بايد با روسها از در صلح درآمد. اين نظر، که صحت آن بعدها بر همه ثابت شد، در آن روز همهمه اي در مجلس انداخت و جمعي بر وي تاختند و او را به داشتن روابط نهاني با روسها متهم کردند. پس دوباره از کار برکنار و به خراسان اعزام شد.

جنگ با روس ادامه يافت و به شکست ايران انجاميد؛ تا در ماه ربيع الثاني سال 1243 ه. ق. برابر با نوامبر 1827 م. قواي روس به فرماندهي گراف پاسکوويچ تا تبريز راند. شاه قائممقام را از خراسان خواست و دلجويي کرد و با دستورهاي لازم و اختيار نامه عقد صلح به نام وليعهد، به تبريز روانه نمود.

لینک به دیدگاه
  • 4 سال بعد...

ادبیات فارسی یا ادبیات پارسی به ادبیاتی گفته می‌شود که به زبان فارسی نوشته شده باشد. ادبیات فارسی تاریخی هزار و صد ساله دارد. شعر فارسی و نثر فارسی دو گونه اصلی در ادب فارسی هستند. برخی کتابهای قدیمی در موضوعات غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در زمره آثار کلاسیک ادبیات فارسی قرار گرفته‌اند.

 

آوازه برخی شاعران و نویسندگان ایرانی از مرزهای ایران فراتر رفته‌است. شاعران و نویسندگانی نظیر فردوسی، سعدی، حافظ شیرازی، مولوی، عمر خیام و نظامی شهرتی جهانی دارند. در میان چهره‌های شناخته شده ادبیات معاصر فارسی در جهان می‌توان به صادق هدایت در داستان و احمد شاملو در شعر اشاره کرد.

 

 

 

ادبیات ایران پیش از اسلام

 

در زمان بغتسما (۲۰۵ - ۲۵۹ ه. ق.) شاعری به نام حنظله بادغیسی (ف.۲۲۰) ظهور کرد. در عهد بغتسما محمد بن وصیف و فیروز مشرقی و ابوسلیک گرگانی به سرودن شعر پرداختند.

 

سامانی

در دوره سامانی شعر و نثر پارسی هر دو راه کمال سپرد.

 

در شعر شهید بلخی، رودکی سمرقندی، ابو شکور بلخی، ابو الموید بلخی، منجیک ترمذی، دقیقی طوسی، کسائی مروزی، عماره مروزی. در نثر رساله در احکام فقه حنفی تصنیف ابوالقاسم بن محمد سمرقندی، شاهنامه ابو منصوری، کتاب گرشاسب و عجائب البلدان هر دو تالیف ابو الموید بلخی، ترجمه تاریخ طبری توسط ابو علی بلعمی، ترجمه تفسیر طبری توسط گروهی از دانشمندان، حدود العالم (در جغرافیا)، رساله استخراج تالیف محمد بن ایوب حاسب طبری پرداخته شد.

 

آل بویه

در دوره آل بویه منطقی رازی و غضایری در شعر نامبردارند و در نثر دانشنامه رازی علائی و رگ‌شناسی به قلم ابن سینا پرداخته شد و ابوعبید جوزانی بخش ریاضی دانشنامه را به رشته تحریر درآورد و قصه حی بن یقظان به فارسی ترجمه و شرح شد.

 

غزنویان

در دوره غزنوی فردوسی، عنصری بلخی، عسجدی، فرخی سیستانی و منوچهری شعر پارسی سبک خراسانی را به کمال رسانیدند و ابو نصر مشکان نویسنده مکتوبات درباری سبکی بدیع در نثر پدید آورد.

 

سلجوقیان و خوارزمشاهیان

در زمان سلجوقیان و خوارزمشاهیان شاعران بزرگ چون اسدی، ناصرخسرو، قطران تبریزی، مسعود سعد سلمان، عمر خیام، امیرمعزی، انوری، خاقانی، نظامی، ازرقی، ادیب صابر، رشید وطواط، ظهیر فاریابی، جمال‌الدین اصفهانی، مجیر بیلقانی، ابوالفرج رونی، سیدحسن غزنوی، عبدالواسع جبلی، سنایی، عطار، مختاری غزنوی، عمعق بخاری و جز آنان ظهور کردند.

در نثر نمایندگانی مانند نظام‌الملک نویسنده سیاست‌نامه، امیر کی‌کاووس مولف قابوس‌نامه، محمدبن منور نویسنده اسرارالتوحید، عطار نویسنده تذکرةالاولیاء، گردیزی مولف زین‌الاخبار، ابوالفضل بیهقی نویسنده تاریخ بیهقی، راوندی نویسنده راحةالصدور، غزالی مولف کیمیای سعادت، نصرالله‌بن عبدالحمید مترجم کلیله و دمنه، نظامی عروضی مولف چهار مقاله، رشید وطواط نویسنده حدائق‌السحر، حمیدالدین بلخی نویسنده مقامات حمیدی، زین‌الدین اسماعیل مولف ذخیره خوارزمشاهی (در طب) ظهور کردند.

 

حمله مغول

شعر فارسی در دوره مغول بر روی هم متمایل به سادگی و روانی بود و اگر چه بعضی شاعران به پیروی از قدما یا به سبب تمایل به آرایه‌های ادبی و تکلَف‌های شاعرانه به شعر مصنوع روی آوردند؛ این امر عمومیت نداشت و حتی همان شاعران مقلّد و گاه متصنَع، در مقابل اشعار دشواری که به منظور اظهار مهارت و استادی‌شان می‌سرودند، اشعار سادهٔ بسیار داشتند که قصّهٔ دل و ندای ذوقشان بود.

 

بیشتر مثنوی‌ها و همهٔ غرل‌ها و غالب قصیده‌ها به زبان سادهٔ روان و گاه نزدیک به زبان محاوره ساخته می‌شد. یکی از سبب‌های سستی برخی از بیت‌ها و یا به کار بردن ترکیب‌های نازل در پاره‌ای از شعرهای این دوره، همین نزدیکی به زبان محاوره‌است.

 

اما این که بیشتر شاعران، به خصوص غزل‌سرایان، در پایان این دوره به زبان سادهٔ تخاطب متمایل شده بودند؛ به این علّت بود که رابطهٔ گروهی از آنان با آثار استادان بزرگ پیشین نقصان یافته و نیز دسته‌ای از آن شاعران ترک‌زبانی بودند که فارسی را می‌آموختند و هنگام سخن‌گویی ناگزیر ساده‌گویی می‌کردند. همراه این سادگی، بیان یک خاصیت دیگر توجّه به نکته‌سنجی و نکته‌یابی و نکته‌گویی است؛ یعنی گنجانیدن نکته‌هایی باریک در شعرها همراه با خیال دقیق و نازک‌بینی تام که معمولاً از آن‌ها در شعر به مضمون تعبیر می‌شود. چنین نازک‌خیالی‌ها و نکته‌پردازی‌ها در شعر فارسی، به ویژه شعر غنایی ما از قدیم وجود داشت؛ امّا هر چه از قرن‌های پیشین به زمان‌های متأخّر نزدیک شویم، قوّت آن را محسوس‌تر و به همان نسبت سادگی الفاظ را برای سهولت بیان بیشتر می‌یابیم.

در قرن‌های هفتم و هشتم، شاعرانی چون خواجو و سلمان و به خصوص حافظ توانسته‌اند، نکته‌های دقیق بسیار در الفاظ عالی منتخب بگنجانند و خواننده را گاه از قدرت شگفت‌انگیز خود به حیرت افکنند و همین توانایی ساحرانه‌است که باعث شد جانشینان آنان و به ویژه شیفتگان حافظ، دنبالهٔ کارش را در نکته‌آفرینی بگیرند؛ غافل از آن که «قبول خاطر و لطف سخن خدادادست».

 

لازمهٔ پیروی از نکته‌آفرینی‌های حافظ احراز قدرت فکری و لفظی اوست؛ ولی شاعران عهد تیموری غافل از این اصل به گونه‌ای روزافزون به تکاپوی یافتن نکته‌های باریک افتادند و در گیرودار این تکاپو گاهی از رعایت جانب الفاظ باز ماندند و با این عمل مقدمات ایجاد سبکی را در ادبیات فارسی فراهم کردند که از آغاز قرن دهم، قوت آشکار یافت و در دورهٔ صفویان به تدریج کار را به جایی کشانید که یکی از سرآمدان شیوهٔ خیال‌پردازی میرزا جلال اسیر در اسارت مطلق مضامین افتاد و در شکنجه‌های این اسارت مطلق، گاه زبان مادری خود را در ترکیب الفاظ از یاد برد و از بیان عبارت‌های نامفهوم ابا نکرد. سخن در این است که هر چه از آغاز این عهد، به پایان آن نزدیک‌تر شویم، مبالغه در مضمون‌یابی و مضمون‌سازی را بیشتر و به همان نسبت دقت در الفاظ و یک‌دست نگاه داشتن آن و انتخاب را در آن کمتر می‌بینیم.

 

بی‌شک گرد مضمون‌ها و نکته‌های تازهٔ بدیع در شعر، خاصه در غزل، گردیدن بسیار شایسته و در خور است؛ بدان شرط که اوّلاً در این راه مبالغه نکنند و ثانیاً به خاطر معنی لفظ را مهمل نگذارند ولی بیان از این نکته خالی از فایده نیست که سخن‌گویان این عهد نکته‌پردازی و مضمون‌یابی را از وظایف شاعر می‌پنداشتند و شعر سادهٔ بی‌نکته را ماندنی نمی‌دانستند.

 

در این دوره سعدی نویسنده بوستان, گلستان و غزلیات، مولوی صاحب مثنوی معنوی و غزلیات شمس، محمود شبستری صاحب مثنوی گلشن راز ، کمال‌الدین اسماعیل، همام تبریزی، اوحدی مراغه‌ای گوینده جام جم، امیرخسرو دهلوی، خواجوی کرمانی، ابن یمین، سلمان ساوجی، و حافظ شیرازی، در شعر پدید آمدند.

 

 

تیموریان

دوره تیموریان دنباله دوره مغول محسوب می‌شود. در عهد تیموری جامی شاعر ظهور کرد. در عهد مغول و تیموری نویسندگانی ارجمند برخاستند, مانند عطا ملک جوینی مولف تاریخ جهانگشا، منهاج سراج مولف طبقات ناصری، ابوالشرف ناصح گلپایگانی مترجم تاریخ یمینی، رشید الدین فضل‌الله مدون و جامع جامع التواریخ، شهاب الدین عبدالله نویسنده تاریخ وصاف، حمدالله مستوفی نویسنده تاریخ گزیده، حافظ ابرو مولف زبده التواریخ، نظامی شامی نویسنده ظفر نامه، میر خواند مولف روضه الصفاء (همه در تاریخ)، عوفی نویسنده لباب الالباب و جوامع الحکایات، دولتشاه مولف تذکره الشعراء، محمد بن قیس نویسنده المعجم (در ادب و انواع آن)، نصیرالدین طوسی نویسنده اخلاق ناصری و اساس الاقتباس، جلال الدین دوانی نویسنده اخلاق جلالی، حسین واعظ نویسنده اخلاق محسنی و انوار سهیلی (در اخلاق و فنون و حکمت).

صفویان

در دوره صفویان نثرنویسانی مانند خواند میر نویسنده حبیب السیر، ابن بزاز نویسنده صفوه الصفاء، حسن بیک روملو مولف احسن التواریخ، اسکندر منشی مولف عالم آرای عباسی، احمد بن نصرالله نویسنده تاریخ الفی، محمد یوسف بن شیخ مولف منتخب التواریخ، ابوالفضل ابن مبارک مولف اکبر نامه (در تاریخ)، ظهور کردند و در شعر محتشم کاشی، عرفی، صائب، بابا فغانی، هاتفی، هلالی، اهلی، وحشی، کلیم، نامبردارند.

 

افشاریان و زندیان

در دوره افشاریان و زندیان گویندگانی مثل هاتف و پسر او سحاب، مشتاق اصفهانی، عاشق اصفهانی، و آذر بیگدلی(لطفعلی بیک شاملو) معروف شدند.

 

قاجار

برخی شاعران و نویسندگان در دوره قاجار بازگشت به سبک قدیم (سبک خراسانی) کردند و شاعرانی مانند مجمر، صبا، وصال شیرازی، قاآنی، فروغی بسطامی، سروش، محمود خان ملک الشعراء شیبانی و جز آنان نماینده این سبک‌اند.

 

طاهره قرةالعین یکی از زنان شاعر این دوران است.

 

در نثر رضاقلی هدایت مولف مجمع الفصحاء متمم روضه الصفا و ریاض العارفین، لسان‌الملک سپهر مولف ناسخ التواریخ، نویسندگان نامه دانشوران، اعتماد السلطنه مولف مرآت البلدان و غیره شهرتی یافته‌اند.

ادبیات مشروطه

در دوره مشروطیت تحولی در روش فکر شاعران و نویسندگان پیدا شد. ادیب‌الممالک فراهانی، ادیب پیشاوری، پروین اعتصامی، محمد تقی بهار، افسر، ایرج، شوریده، عارف، عشقی، وحید دستگردی، یاسمی، یغما، و گروهی از معاصران نمایندگان شعر این دوره هستند و بی‌بی خانم استرآبادی، علی اکبر دهخدا، جمال زاده، صادق هدایت، محمد قزوینی، عباس اقبال،زین العابدین مراغه‌ای، محمد مسعود، رشید یاسمی، عبدالحسین زرین کوب، صادق چوبک و گروهی از معاصران نماینده شعب مختلف نثر این دوره به شمار می‌روند.'

 

شعر نو

زمینه‌های فکری سرایش شعر نو، سالها پیش از نیما آغاز شده بود که برای پیگیری این نکته باید به شاعران و سرایندگان دوره مشروطه مراجعه کرد. ابوالقاسم لاهوتی، میرزا حبیب مترجم حاجی بابای اصفهانی و میرزاده عشقی از این زمره‌اند.

 

شعر نو جنبش شعری بود که با نظریات نیما یوشیج آغاز شد. از جمله شاعران متعلق به این جنبش شعری می‌توان به احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، فروغ فرخزاد، سهراب سپهری، منوچهر آتشی، طاهره صفارزاده، و محمود مشرف تهرانی (م. آزاد) اشاره کرد.

 

وزن در شعرهای نیما و اخوان با نوع شعری که احمد شاملو سراینده آن بود تفاوت دارد. شعر نیمایی دارای وزن عروضی بوده و تنها هجاهای شعر تساوی خود را از دست داده‌اند و کوتاه یا بلند می‌شوند ولی در شعر سپید که احمد شاملو آن را پایه‌گذاری کرد از وزن خبری نیست و به جای آن از تصویر سازی واژگانی و موسیقی درونی استفاده می‌شود.

 

فرهنگ‌نویسان ایرانی

علی اکبر دهخدا

محمد معین

امیر حسین آریان‌پور

احمد شاملو

 

شاعران زن ایرانی

پروین اعتصامی

فروغ فرخزاد

سیمین بهبهانی

مریم السادات صائم کاشانی

رابعه قزداری

طاهره قره‌العین

 

طنزپردازان

عبید زاکانی

ایرج میرزا

دهخدا

هادی خرسندی

کیومرث صابری فومنی

سید ابراهیم نبوی

 

شاعران و نویسندگان

 

نویسندگان و شاعران انقلاب اسلامی

مهرداد اوستا

محمد علی معلم دامغانی

قیصر امین پور

سیدعلی‌اصغر صائم کاشانی

 

منتقدان ادبی

نخستین کسانی که نقد ادبی به معنای مدرن آن را در ایران شناساندند روشنفکران دوران مشروطه نظیر فتحعلی آخوندزاده، میرزا ملکم خان، طالبوف و زین‌العابدین مراغه‌ای بودند.

 

 

دهخدا

بدیع‌الزمان فروزانفر

محمد تقی بهار

رضا براهنی

جلال همایی

سعید نفیسی

نیما یوشیج

محمدعلی سپانلو

مهدی یزدانی خرم

پرویز ناتل خانلری

صادق هدایت

عبدالحسین زرین‌کوب

محمد رضا شفیعی کدکنی

شاهرخ مسکوب

پرتو نوری علا

 

ادبیات کودک و نوجوان

مهدی آذر یزدی

نادر ابراهیمی

حسین ابراهیمی الوند

احمدرضا احمدی

احمد اکبرپور

محمدرضا بایرامی

جعفر بدیعی

صمد بهرنگی

احمد شاملو

فرهاد حسن‌زاده

داود غفارزادگان

یحیی علوی فرد

مصطفی رحماندوست

ساویسا مهوار

توران میرهادی

محمود کیانوش

محمدهادی محمدی

هوشنگ مرادی کرمانی

رضی هیرمندی

عباس یمینی‌شریف

 

 

منبع:ktab.ir

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.


×
×
  • اضافه کردن...