بیماری های سیاهک در گندم

[Hamid Ghobadi 12,840]

سیاهک (معمولی، پنهان، بدبو) Tilletia tritici (caries) & T. laevis (foetida)

این بیماری انتشار جهانی دارد و در خاک های مرطوب و خنک بیشتر خسارت میزند و هر دو گونه عامل سیاهک هستند. از نظر اهمیت اول سیاهک پنهان و بعد سیاهک آشکار در ایران مهم هستند.

 

علائم بیماری:

بوته ها اندکی کوتاهتر، خوشه ها باریک و طویلتر و پوشه ها از سنبله فاصله گرفته و دانه ها بصورت توپ گرد و سیاه آشکار میشوند. گاهی روی یک سنبله دانه سالم و آلوده همزمان دیده میشود. توپهای سیاهکی تقریبا شکل دانه سالم و خاکستری تا قهوه ای هستند و در هنگام برداشت ممکن است پوسته دانه بشکند و اسپورهای پودری سیاه با بوی ماهی در هوا آزاد شوند. گاهی هر دو گونه روی یک گیاه وجود دارند.

 

سیکل بیماری:

تلیوسپور روی بذر و خاک وجود دارد که پس از جوانه زدن و قبل از خروج گیاه از خاک از راه کلئوپتیل (بافت مریستم انتهایی) گیاهچه را آلوده میکند و بطرف سنبله پیش میرود و در تخمدان مستقر میشود.

 

کنترل:

1. استفاده از ارقام مقاوم 2. ضدعفونی بذر 3. استفاده از بذوز عاری از آلودگی.

 

 

[Hamid Ghobadi 12,840]

سیاهک پاکوتاه گندم Tilletia controversa

 

این بیماری به گندم، چاودار و گونه های دیگر زراعی و غیر زراعی گندمیان نیز حمله میکند. آلودگی در گندم بهاره دیده نشده است.

 

علائم بیماری:

شبیه علائم سیاهک پنهان بوده ولی گیاه آلوده دارای فقط یک-دوم تا یک-چهارم رشد طولی گیاه طبیعی را دارد و تعداد زیادی پنجه میزند. دیواره تلیوسپورها شبکه وار بوده و به رنگ زرد تا قهوه ای در درون غلاف ژلاتینی قرار دارد.

 

سیکل بیماری:

منبع آلودگی اولیه تلیوسپورهای خاک زاد هستند که تا 10 سال در خاک زنده میمانند. دمای رشد آنها 38 درجه سانتیگراد میباشد و پس از خروج گیاهچه از خاک تلیوسپورهای زیر برف یا نزدیک سطح خاک جوانه زده و ایجاد آلودگی میکنند.

 

کنترل:

1. استفاده از ارقام مقاوم 2. استفاده از قارچکش ها در سطح خاک پس از کاشت بذر 3. قرنطینه و تیمار بذر.

 

[Hamid Ghobadi 12,840]

سیاهک کارنال یا جزئی Tilletia indica

 

عامل بیماری دارای تلیوسپور بزرگ بین 22 تا 49 میکرومتر با زائده و غلاف غشایی ظریف میباشد.

 

علائم بیماری:

دانه های در حال توسعه ، بشکل ناقص یا جزئی و تصادفی آلوده میشوند. در هر خوشه تعداد معدودی دانه فقط بمقدار جزئی آلوده شده و از انتهای رویان نابود میگردد که گاهی ممکن است آلودگی تمام دانه را بگیرد. در هنگام برداشت پوسته بذر پاره شده و تلیوسپورهای قهوه ای تا سیاه با بوی بد ماهی به بیرون میریزد.

 

سیکل بیماری:

تلیوسپور خاک زاد مایه اولیه و اصلی بیماری است که در خاک و دانه ادامه حیات میدهد. تلیوسپورها در نزدیکی سطح خاک جوانه زده و باد آنها را به پوشه ها و دیواره تخمدان رسانده و آلودگی مستقیما از این طریق ایجاد میشود.

 

کنترل:1. تیمار بذر 2. استفاده از ارقام متحمل 3. استفاده از قارچکش در زمان خوشه دهی.

 

[Hamid Ghobadi 12,840]

سیاهک آشکار Ustilago tritici علائم بیماری: بعد از خوشه دار شدن گندم علائم دیده میشود. خوشه های بیمار ابتدا سیاه و قابل تشخیص بوده و سنبلک های خوشه آلوده به توده خشک، سیاه زیتونی بوده و از تلیوسپور پوشیده میشوند. تلیوسپورها با باد پخش شده و به مرور زمان سنبله فقط بصورت محور لخت و سیاه دیده میشود و به همین دلیل به آن سیاهک آشکار میگویند. گیاه آلوده قبل از خوشه دهی، برگ سبز تیره بوده که گاهی با رگه های کلروز دیده خواهد شد. بذر آلوده دارای میسلیوم در رویان و اسکوتلوم بوده و قدرت جوانه زنی خود را حفظ میکند. سیکل بیماری: تلیوسپور جوانه زده و تولید بازیدیوم (پرومیسلیوم) میکند. سپس 4 ریسه تک هسته ای بوجود می آید که از آمیزش ریسه های سازگار ریسه دیکاریون آلوده کننده بوجود می آید. ادامه حیات میسلیوم قارچ درون رویان بذر میباشد. اگر این بذر آلوده کشت شود پاتوژن نیز رشد خواهد کرد که به سوی انتهای ساقه پیش رفته و در آخر دانه و تمام خوشه بجز محور سنبله آلوده میشود. ریسه ها تبدیل به تلوسپور خشک و به رنگ قهوه ای تیره شده و به وسیله باد و باران پخش و ایجاد آلودگی از طریق تخمدان و کلاله میکند. آلودگی فقط در زمان گلدهی میباشد کنترل: 1. ارقام مقاوم 2. تیمار بذر به وسیله سموم سیستمیک و آب داغ.

 

[Hamid Ghobadi 12,840]

سیاهک برگ گندم (سیاهک برگ پرچم) Urocystis agropyriعلائم بیماری:در بهار و تابستان روی برگها مشخص هستند. بین ساقه دهی و خوشه دهی رگه های دراز و خاکستری تا سیاه روی پهنک و غلاف برگ ظاهر شده که همان Source (منبع) سیاهک خطی زیر اپیدرم هستند و بین رگبرگ ها توسعه میابند و با توسعه بیشتر اپیدرم را پاره میکنند و توده خاکستری سیاه اسپور آزاد میشود. خروج برگ ها مشکل و برگ ها پیچیده شده و گیاه ممکن است خوشه ندهد و توقف رشد و پنجه زنی زیاد داشته باشد. توپهای اسپوری کروی به اندازه 5-18 µm بوده که درون هر کدام 1-4 تلیوسپور میباشد. تلیوسپورها قرمز تا قهوه ای صاف کروی و 10-20 µm هستند.سیکل بیماری:خاک و بذر با توپهای اسپوری آلوده شده و تلیوسپورها درون خاک و بذر زنده خواهند ماند. قبل خروج از خاک تلیوسپورها جوانه زده و کولئوپتیل گندم را آلوده میکند.کنترل:1. ارقام مقاوم 2. تیمار شیمیایی 3. تناوب 4. قرنطینه

[Hamid Ghobadi 12,840]

 

[Hamid Ghobadi 12,840]

سیکل بیماری (Tilletia tritici):

 

[Hamid Ghobadi 12,840]

تصاویر میکروسکپی از

 

Tilletia controversa

 

 

و Tilletia indica

 

 

 

تفاوت را احساس کنید!