تنوع زیستی و نقش آن در درمان بیماریها

[sookut 13735]

تنوع زیستی و نقش آن در درمان بیماریها

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

ترجمه - شکوفه عربی:

نقش طبیعت در درمان بیماری‌ها، محور اصلی مقاله‌ای است که از نظرتان می‌گذرد.

این نوشتار از آن رو اهمیت دارد که گوشه‌ای دیگر از ضرورت‌های حفاظت از محیط‌زیست را خاطر نشان می‌کند. با این همه هنوز در کشور‌های در حال توسعه همچنان بر طبل توسعه ناپایدار می‌کوبند و هر روز بخشی از طبیعت قربانی طرح‌های عمرانی می‌شود.

 

ما انسان‌ها جزئی جدایی‌ناپذیر از طبیعت هستیم. سلامتی ما با سلامتی گونه‌ها و اکوسیستم‌ها ارتباط زیادی دارد. با شناخت بهتر جهان، می‌توان مانع گسترش بسیاری از بیماری‌ها شد. تنوع زیستی، نقش مهم و حساسی را در تهیه داروهای جدید، آب مناسب و حفاظت در برابر بیماری‌ها ایفا می‌کند.

طی میلیون‌ها سال گونه‌های زیستی توسعه پیدا کرده‌اند. برخی مواد شیمیایی از آنها در مقابل آلودگی‌ها و بیماری‌ها حفاظت کرده و به آنان امکان دستیابی به طعمه را داده‌اند همچنین گونه‌ها با کمک این مواد از خود دفاع می‌کردند. امروزه داروهای باارزشی از این مواد شیمیایی تهیه می‌شود. با از دست دادن گیاهان، حیوانات و تنوع میکروبی، شانس کشف داروهای جدید را از دست خواهیم داد؛ داروهایی که می‌توانند جان میلیون‌ها بیمار را نجات داده و سالانه بیلیون‌ها دلار در اقتصاد ملی ذخیره کنند.

در علم پزشکی، دوزیستان از راه‌های بسیاری به کمک انسان می‌آیند. مواد شیمیایی تولید‌شده در بدن آنها از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین داروهایی جهت درمان فشارخون بالا از این مواد تهیه می‌شود. این موجودات نقش بسزایی در تحقیقات پزشکی زیستی دارند و با کمک آنها می‌توان به روش‌هایی جهت جلوگیری از افزایش مقاومت باکتری‌ها در مقابل آنتی بادی‌ها پی برد.

در آمریکای جنوبی نوعی میمون، در پوست خود آنتی‌بادی نیرومندی تولید می‌کند که قادر به از بین بردن باکتری‌ها و قارچ‌هاست. این ترکیبات میلیون‌ها سال بدون میکروب عمل کرده و پایداری و مقاومت آنها به میزان مؤثری افزایش یافته است، این در حالی است که برخی بیماری‌های انسانی نظیر ایدز به‌دلیل ضعیف‌شدن دستگاه ایمنی بدن بروز می‌کنند. گونه‌های موجود در جنگل‌های بارانی گرمسیری برای تهیه جوهر گنه گنه که ماده‌ای مفید جهت درمان مالاریاست مورد استفاده

قرار می‌گیرد. جوهر گنه گنه که از درخت گنه گنه (cinchona) استخراج می‌شود برای درمان عارضه‌های قلبی و مبارزه با برخی سرطان‌ها نیز به‌کار می‌رود.

 

 

همچنین دارو‌هایی از گیاه پروانش

 

(Rosy Periwinkle ) به‌دست می‌آید که انقلاب بزرگی در درمان بیماری‌های حاد کودکان نظیر لوسمی و نوعی سرطان خون

(Hodgkin's Lymphoma) ایجاد کرده‌اند. گونه‌های مناطق معتدله نیز داروهای مفید و ضروری تولید می‌کنند.

داروی شگفت انگیز آسپیرین ابتدا از سالیسین مشتق می‌شد اما بعدها این ماده از نوعی بید (willow) به دست آمد.

 

نقش گونه‌های زیستی در شناخت بیماری‌ها

همچنین گونه‌ها نقش مهمی در شناخت فیزیولوژی بیماری‌ها دارند. توجه به ویژگی‌های خرس قطبی در این خصوص حائز اهمیت است. این‌گونه طی چند ماه خواب زمستانی تا حد زیادی بدون تحرک بوده، غذا و آب نمی‌خورد و دفع ادرار و مدفوع نیز ندارد اما از گرسنگی نمی‌میرد، بدنش آب از دست نمی‌دهد، توده استخوانی‌‌اش تحلیل نمی‌رود و بالاخره با وجود حجم زیاد ادرار در بدنش نمی‌میرد. حال آنکه اگر در بدن ما برای مدت کوتاهی دفع ادرار متوقف شود بی‌شک خواهیم مرد. شاید این موضوع درمانی برای انسان‌های مبتلا به بیماری‌های مزمن کلیوی (end-stage) نباشد اما با درک چگونگی بازسازی پروتئین‌های جدید از ذخیره ادراری خرس‌ها می‌توان درمانی برای نارسایی‌های کلیوی پیدا کرد.

 

 

سرخدار، مؤثرترین گونه برای درمان سرطان

 

گاهی اوقات امکان ساخت داروهای جدید یا حتی سرنخ‌هایی برای تحقیقات، پیش از اینکه پتانسیل پزشکی گونه‌ها، مورد مطالعه قرار گیرند یا حتی پیش از کشف این‌گونه‌ها از دست می‌روند.به‌عنوان مثال نوعی‌سرخدار (Taxus brevifolia) به لحاظ تجاری بی‌ارزش شناخته شد بنابراین رشد و تکثیر این‌گونه از برنامه‌های مدیریتی خارج شد تا اینکه بعدها دریافتند ترکیب تاکسول موجود در این درخت از عوامل مؤثر شیمی درمانی در درمان سرطان تخمدان، پستان و دیگر سرطان‌هاست.

 

تا به امروز چه گونه‌هایی نظیر سرخدار بی‌آنکه شناخته شوند از بین رفته‌اند؛ گونه‌هایی که محتوی داروهای شگفت‌انگیزی هستند؟ نکته درخور توجه اینکه در کشور ما، براساس آمار رویشگاه سرخدار در سراسر جهان به 40هزار هکتار محدود می‌شود که 500 هکتار آن در جنگل ابرشاهرود وجود دارد و مدت‌هاست که احداث جاده‌ آن را تهدید می‌کند.

گزارش تولید مثل شکمی قورباغه‌های جنگل‌های بارانی استرالیا نمونه غم‌انگیز از دست‌دادن این قبیل پتانسیل‌هاست. ماده‌های دو گونه قورباغه، تخم‌های لقاح یافته خود را می‌بلعند سپس بچه‌ها در معده مادر از تخم خارج شده و رشد می‌کنند. نوزادان قبل از خروج از شکم مادر کاملا شکل گرفته‌اند. در معده مادر بچه‌ها در مکانی پنهان می‌شوند تا از هضم شدن توسط دستگاه گوارش مصون بمانند. مطالعه این قورباغه‌ها می‌توانست دیدگاه‌های جدیدی جهت درمان زخم‌های معده فراهم کند اما امروزه به‌دلیل انقراض هر دو گونه نام برده انجام چنین مطالعاتی امکان‌پذیر نیست.

اکثر مردم ایالات متحده ناقل بیماری لایم (نوعی بیماری باکتریایی که اولین‌بار در دهکده‌ای به‌نام لایم دیده شد و به همین نام شهرت یافت) هستند. تنوع گونه‌ای قادر به ارائه راه‌حل‌هایی جهت حفاظت از انسان‌ها در برابر این بیماری است. بیماری لایم از طریق نوعی باکتری که توسط کنه حمل می‌شود انتقال پیدا می‌کند. این کنه روی بدن نوعی موش (موش پا سفید) زندگی می‌کند.

وجود تعداد و انواع زیاد مهره‌داران در منطقه لایم باعث رقیق شدن جمعیت باکتریایی مولد بیماری لایم شده و در نتیجه خطر ابتلای انسان به آن را کاهش می‌دهد.

در جنگل‌های قطعه‌قطعه شده تنوع مهره‌داران کاهش می‌یابد. از طرفی بشر به حاشیه جنگل‌ها نزدیک شده و به‌دلیل فعالیت‌های توسعه، نواحی جنگلی را از بین برده است، بنابراین ممکن است افزایش بیماری لایم در منطقه دیده شود.

مکانیزم بیماری‌زایی رقت (رقیق شدن جمعیت مولد بیماری) در بیماری‌های دیگری نظیر بیماری ویروسی نیل غربی نیز دیده شده است.

نتیجه آنکه جهت کمک به جلوگیری از کاهش گونه‌ها دانشمندان علوم مختلف از کشورهای صنعتی و در حال توسعه می‌بایست به یک میزان برای تهیه فهرست حلقه‌های حساس ارتباط میان تنوع زیستی و سلامت انسان‌ها تلاش کنند.