نقشه جامع علمی کشور چیست؟

[tower2010 696]

نقشه جامع علمی کشور چیست؟ شورای عالی انقلاب فرهنگی پس از سالها بررسی چه هدفی از تدوین و تبیین این نقشه جامع داشته است و در شرایط حاظر موانع پیش رو برای اجرای نقشه جامع علمی کشور چیست؟

 

دکتر منصور کبکانیان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری یک شنبه شب شبکه دو سیما به بررسی اهداف نقشه جامع علمی کشور و مشکلات پیش روی اجرای نقشه پرداخت. در این گفتگو دکتر حسین سالارآملی معاون فناوری ونوآوری معاونت علمی وفناوری و دکتر مهدی نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش به صورت تلفنی شرکت کردند.

 

 

دکتر کبکانیان در پاسخ به این سوال که ماهیت اصلی نقشه جامع علمی کشور چیست وبرای رسیدن به اهداف تدوین شده در این سند چه کارهایی انجام شده است گفت:نقشه جامع علمی کشوربا هدف طراحی راه بردهای مشخص برای اهداف علمی وفن آوری ،اقتصاد وصنعت در افق چشم انداز بیست ساله نظام طراحی شده است.

 

 

وی تصریح کرد محورهای اصلی این نقشه که به عنوان خروجی های نقشه نیز تعریف شده اند، بایست ظرف 12الی 13سال آینده اجرایی شوند که 224اقدام ملی نیز به عنوان اهداف این نقشه مشخص وهدف گذاری شده است.

 

وی تاکید کرد: هریک از این 224اقدام یک آسیب کشور را در نظر گرفته است.

 

وی خاطرنشان کرد: از زمان ابلاغ وتشکیل ستاد راهبردی نقشه جامع علمی ماهیانه دو جلسه با حضور اعضای ستاد راهبردی نقشه تشکیل شده است. این درحالی است که در برخی از شوراهای عالی سالیانه یک جلسه تشکیل می شود.

 

مجری برنامه با اشاره به صحبتهای دکتر مخبر دزفولی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص اجرای 46اقدام نقشه جامع علمی کشور در سال جاری این سوال را مطرح کرد که تا کنون چه اقداماتی برای به ثمر نشاندن این 46اقدام در ستاد راهبردی نقشه جامع علمی انجام پذیرفته است؟ سوالی که کبکانیان در پاسخ به آن اظهار داشت:برای عملی کردن اقدام های تعیین شده می بایست بسیاری از راهکارهای ریز تر هم در کنار اقدامات طراحی شود به همین دلیل از بین 46اقدامی که وزرا و اعضای حقیقی ستاد راهبردی برای اجرا در سال جاری تصویب کردند در حدود 13الی 14اقدام با پیشرفتی بین 70تا 80درصد اجرایی شده است.

 

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از اقدامات مورد تصویب ستاد راهبردی برای اجرا در سال 90را ایجاد راهکاریهای تقویت خلاقیت در بین دانش آموزان دانست که با همکاری وزارت آموزش و پرورش باید تا چند سال آینده اجرایی شود. همچنین رفع مشکلات معیشتی دانشجویان مقطع دکتری از دیگر اقداماتی است که باید توسط وزارتخانه های علوم وبهداشت اجرایی وعملی شود.

 

وی در پاسخ به این سوال مجری برنامه که پرسید آیا فکر نمی کنید تعیین مهلت زمانی دو یا سه ساله برای عملی کردن اقدامات سند ممکن است در برگیری مناسبی برای دانش آموزان و دانشجویان فعلی نداشته باشد و حتی در زمان اجرا عده ای از آنها فارغ التحصیل شده باشند گفت: منظور از تعیین فرصت دو یا سه ساله فرصتی برای اتمام اجرا بود چرا که در بحث خلاقیت، دانش اموزان ما طی چند دهه آسیب هایی را از حفظ گرایی و سنگین بودن حجم مطالب کتب درسی دیده اند وحتی پیش از تعطیلی پنج شنبه های مدارس دانش آموزان تنها یک روز درهفته را برای استراحت فرصت داشتند.

 

مجری برنامه در ادامه این سوال را مطرح کرد که برای حل این مشکلات چه اقدامات عملی انجام گرفته است؟سوالی که عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در جواب به آن گفت: در جلسات ستاد راهبردی نقشه جامع وزیر آموزش و پرورش ،معاون پژوهشی وزیر و دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش ماموریت یافتند با پیشنهادات خود را در اسرع وقت به ستاد راهبردی نقشه اعلام کنند.این درحالی است که برنامه ها واقدامات فرابخشی هستند و دراین حوزه مشخص وزارتخانه های ورزش وجوانان وشهرداری ها نیز نقش مهم و تعیین کننده ای برعهده دارند.

 

وی درپاسخ به این سوال که برای اجرایی شدن نقشه جامع علمی کشور چه باید کرد نیز گفت: مهمتر از تدوین نقشه اجرای آن است. نقشه جامع علمی کشور در چند محور باید اجرایی شود و ضامن اجرایش نیز ستاد راهبردی نقشه است که در فصل پایانی در خصوص این ستاد پیش بینی های لازم صورت گرفته است.

 

 

وی افزود: وزرای آموزش وپروش، علوم و بهداشت به همراه مسئولین دستگاههای صنعتی و کشاورزی در ستاد راهبردی نقشه عضویت دارند.

کبکانیان یکی از مبانی اجرای نقشه را اولویتهای آن دانست گفت:اولویتهایی مانند علوم شناختی،هوافضا ونفت وگاز هرکدام اولویت های این نقشه هستند که برای هریک نیز ستادهای پرقدرتی تشکیل خواهد شد.وی تصریح کرد در حال حاضر بیوتکنولوژی ،نانو وآی تی دارای سند مجزا هستند واسناد هوافضا و هسته ای نیز در آینده نزدیک نهایی خواهد شد.

 

 

وی در ادامه در خصوص مسیرهای قانونی دیده شده برای شناسایی کاستی ها و بازخواست دستگاههای مسئول نیز گفت:براساس پیش بینی های صورت گرفته ستاد راهبردی می بایست سالانه گزارش پیشرفت سند رابه شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کند.این درحالی است که ساختار نظارتی قوی ومستحکمی در داخل شورای عالی انقلاب فرهنگی در دست طراحی است. ضمن اینکه شاخص های مشخصی هم در نقشه دیده شده که باید در افق چشم انداز بیست ساله نظام به این ارقام دست پیداکنیم. شاخص هایی مانند بودجه پژوهشی، اختراعات و پژوهش ها که در صورت وجود کاستی در هر حوزه شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه دارد نسبت به اصلاح آن اقدام عملی انجام دهد.

 

درادامه مجری بر لزوم وجود ارتباط تنگاتنگ بین صنعت و دانشگاه اشاره کرد و پرسید برای اجرای نقشه در این حوزه چه اقداماتی صورت گرفته و چه برنامه هایی در دست اقدام دارید؟

کبکانیان در پاسخ به این پرسش اظهارداشت: هنوز معتقد به وجود ارتباط تنگاتنگ بین صنعت و دانشگاه نیستم بلکه اعتقاد دارم باید این ارتباط تنگاتنگ بین صنعت و دانشگاه ایجاد شود.

 

وی تاکید کرد: متاسفانه علم تولید شده در کشور بدون مشتری است و مسئولان اجرایی مان مشکلاتشان را با علم تولید شده در آنسوی آبها حل می کنند و از آنسو هم دانشگاهها و مخترعین وقتی می بینند علمشان مشتری ندارد دچار سرخوردگی می شوند.

[tower2010 696]

وی خاطرنشان کرد: برقراری ارتباط بین دانشگاه و صنعت در نقشه جامع علمی کشور دیده شده و با بگارگیری علم دانشجویان ومخترعان ایرانی در صنعت داخلی هم دانشجویان صاحب شغل می شوند وهم صنعت داخلی از وابستگی به خارج از کشور وضرر درامان می ماند.

این مقام مسئول در خصوص وجود برخی ناهماهنگی ها بین دستگاههای مختلف در اجرای نقشه جامع علمی کشور اظهار داشت:این عدم هماهنگی به چالش بزرگی پیش روی صنعت و دانشگاه تبدیل شده است. به عنوان مثال با وجودیکه محقق و دانشجوی ایرانی توانایی طراحی خودرو را دارد صنعت خودروسازی نیاز خود را از کشورهای اروپایی تامین می کند. در این سیستم بازار می بایست از شرکت های دانش بنیان حمایت کند چراکه در حال حاضر مخترع ایرانی حتی قادر نیست یک میخ تولید خود را در بازار داخلی به فروش برساند.

 

 

وی تاکید کرد: برای حمایت از مخترع داخلی باید تمامی فعالیتهای گمرکی وتعرفه ها در امر صادرات و واردات به سود مخترع ودانشمند ایرانی باشد و به شکلی عمل نشود بازارمان از محصولات دیگران اشغال شود ومیدانی به تولید کننده ومخترع داخلی داده نشود.

اما برای تقویت بنگاههای دانش بنیان چه باید کرد؟ کبکانیان در جواب به این پرسش گفت: تمامی موارد تصریح شده در نقشه جامع علمی کشور باید تا سال 1404اجرایی شود. در راه دست یابی به این هدف اگر درست حرکت کنیم به قله نیز خواهیم رسید. ما نباید نگران عقب ماندگی های خود باشیم چراکه کسی که به درستی حرکت کند از کسی که در مقطعی به سرعت حرکت کرده و کمی جلوتر به دلیل خستگی ایستاده است جلو خواهد زد.

 

 

وی افزود نحوه صحیح حرکت کردن در مسیر پیشرفت در نقشه جامع علمی کشور دیده شده ودر صورت حرکت صحیح وهمراه با ارامش وهماهنگی می توانیم بیش از پیش به اهداف وقله های تعیین شده نزدیک شویم.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه بحث در مورد چگونگی گنجاندن خلاقیت ونوآوری در مدارس کشور ونحوه عملیاتی شدن این اقدام در طول دوران تحصیل دانش آموزان گفت: بر اساس نظر نقشه جامع علمی کشور وستاد راهبردی نقشه خلاقیت از مهدهای کودک و دبستان ها شروع می شود. در نظام آموزش و پرورش ما کنکور به عنوان یکی از موانع خلاقیت شناخته شده که باید برای رفع آن اقدامات عملی انجام پذیرد.

 

 

وی درادامه بر لزوم ساماندهی کنکور تاکید کرد و گفت: به جای برگزاری کنکور می توان به جای برگزاری آزمونی وسیع دربعضی رشته ها می توان آزمونی را از سه یا چهار درس به همراه تست هوش از دانش آموزان گرفت و از این طریق دانش آموزان نخبه را انتخاب کرد. این روش نسبت به روش برگزاری کنکور بسیار موفقیت آمیز تر خواهد بود و باعث خواهد شد تا خلاقیت و نوآوری در بین دانش آموزان نهادینه شود.

 

 

وی به نخ نما شدن برخی از فصول درسی در دروس علوم انسانی وآسیب های ناشی از این موضوع اشاره کرد و افزود:علوم انسانی به قدری حائز اهمیت است که یکی از راهبردهای کلان نقشه جامع علمی کشور به این موضوع پرداخته است.به عنوان مثال در رشته های اقتصاد و جامعه شناسی که عمدتا از ترجمه کتب خارجی طراحی شده است راه کاری برای حل مشکلات کشورمان وجود ندارد وفارغ التحصیلان این دو رشته می بایست پس از پایان تحصیلاتشان در رشته های دیگر مشغول به کار شوند.

 

 

وی با تاکید بر انجام اقدامات اساسی در این حوزه اظهار داشت:برای جایگزین کردن علوم تولیدی با علوم خارجی باید در ابتدای کار از پژوهشهای نقادانه نسبت به متون سکولار حمایت شود تا حرفی برای حمایت از علوم تولیدی وجود داشته باشد.

 

وی خاطرنشان کرد: تولید علم در حوزه علوم انسانی هنوز در قسمت پژوهش است و برای تغییردادن کتب درسی علوم انسانی به سالها کار تحقیقاتی توسط دانشمندان این رشته ها و مناظره نیاز است.

در بخشی از این برنامه دکتر حسین سالار آملی معاون فناوری ونوآوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در گفتگوی تلفنی به سوالات مجری برنامه پاسخ داد.

وی در پاسخ به اولین سوال در خصوص اقدامات انجام گرفته برای ایجاد ارتباط بین صنعت و دانشگاه در معاونت علمی گفت: مبحث مهم برقراری ارتباط بین دانشگاه وصنعت از چند سال پیش در راس فعالیتهای معاونت علمی قرار گرفت که شکل گیری وتوسعه کانون های هماهنگی بین دانشگاه وصنعت از جمله اقدامات صورت گرفته طی این سالهاست.

 

 

وی درتشریح کارکردهای این کانونها نیز گفت:ایجاد نظام ملی نوآوری در مبحث مورد نظر وگرد هم آوردن صنعت گر وتولید کننده با پژوهشگر زیر یک چتر حمایتی از جمله اقدامات صورت گرفته طی این سالهاست.

 

 

وی به کشت توت فرنگی در استان کردستان اشاره کرد و گفت: یکی از این کانونها در کردستان به منظور کشت توت فرنگی دراستان تشکیل شد و نتیجه این اقدام هم افزایش 8تا 10برابری تولید توت فرنگی نسبت به مدت مشابه سال قبل دراستان کردستان بود.

 

 

وی با تاکید براینکه در عرصه فناوری قوی هستیم ولی در بخش بازار عملکرد خوبی نداشته ایم گفت:همه ساله کلیه پارکهای علم وفن آوری و مراکز رشد را به منظور تجاری شدن محصولات حمایت می کنیم به عنوان مثال می توان به تولید ابررایانه ملی پس از سالها تحقیق اشاره کرد.

 

 

وی همچنین به ساخت داروها و رفع نیازهای داخلی از محل تولیدات داخلی دارو اشاره کرد و افزود: در حوزه تولید رادیوداروها ،7داروی اساسی درمان سرطان در داخل کشور تولید می شود.

دکتر مهدی نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش وپرورش نیز به صورت تلفنی دراین گفتگوی ویژه شرکت کرد و در ابتدای صحبتهای خود در خصوص چگونگی ایجاد خلاقیت ونوآوری درآموزش وپرورش اظهار داشت:نقشه جامع علمی کشور سندی مادر است که برای تحقق اهداف سند چشم انداز بیست ساله نظام نگاشته شده است.وی تصریح کرد حرکت آموزش وپرورش نیز برای دست یابی به اهداف سند چشم انداز سال 1404باید براساس نقشه جامع علمی کشور وسند تحول بنیادین که براساس نقشه جامع علمی کشور تدوین شده است باشد.اما تا امروز تا چه میزان به اجرای این اسناد بالادستی نزدیک شده ایم؟سوالی که نوید ادهم در پاسخ به آن گفت:یکی از برنامه های آموزش وپرورش حرکت به سمت نوآوری وکاهش حافظه محوری است که برای دست یابی به این اهداف اقدامات عملی برای تغییر روشهای تدریس و متون کتاب های درسی انجام پذیرفته است.اقداماتی که از دوسال پیش در مقطع اول ابتدایی اجرایشان آغاز شده است.

 

 

وی علت اجرای زود هنگام سند تحول بنیادین ونقشه جامع علمی کشور حتی دوسال پیش از ابلاغ این دوسند را درجریان بودن مسئولان عالی رتبه آموزش و پرورش از کلیات اسناد بالادستی دانست وافزود:اجرای نهضت حفظ قرآن در مدارس وایجاد مدارس قرآنی متاثر از این اسناد است ودر بخش خلاقیت ونوآوری نیز می توان به تالیف کتب درسی مبتنی بر خلاقیت و افزودن درس تفکر ،خلاقیت وپژوهش به عنوان یک ماده درسی متاثر از اسناد بالادستی در سال ششم ابتدایی ازسال تحصیلی آینده اشاره کرد.