بررسي خواص ضد ميكروبي اسانس اوكاليپتوس

[*Mars* 5292]

خلاصه

 

اسانس فراراوکالِِپتوس که ازبرگهاي تازه گونه هاي مختلف اوکالپتوس بدست مي آيد غني از 1و8 سنئول است و طي عمل تقطير و جداکردن آب از فاز روغني تهيه مي شودماده موثره برگ اسانسي به نام اوکالپتول است که حداقل 70 درصد اسانس برگ را تشکيل مي دهد مقدار کمي پيپريتون فلاندرن آلدئئد يک ماده تلخ تانن و مواد رزيني نيز وجود دارددرصد اسانس فرار 1 تا3 درصد مي باشد.

واژه هاي کليدي : اسانس اوکاليپتوس ، ضد ميکروب .

 

 

مقدمه

 

يكي از درختان مهم و زود رشد كه ميتواند نقش سازنده اي در فضاي سبز و جنگل داشته باشد اكاليپتوس است كه شهرتي بي نظير در عالم گياهي دارد. درخت اوكاليپتوس به علت مقاومت در مقابل خاكهاي شورو مهمتر از همه مصارف دارويي با ارزش اقتصادي زياد و توليد مواد تجارتي مهم مانند تانن ، كينو ، روتن و غيره ، توليد روغنهاي فرار با ارزش تجارتي قابل توجه و موارد متنوع و متعدد ديگري كه از اشاره به آنها خودداري ميكنيم ارزشمند مي باشد.

هم اكنون نيز كارهاي زيادي روي اين درختان در حال تحقيق و بررسي ميباشد. بدين نحو ارزش و اهميت اقتصادي اكاليپتوس و نقش بي نظير اين درخت در توليد محصولات گوناگون در جهان روشن ميگردد.

تاكنون مطالعات كمي در مورد اثر كلرورهاي خاك روي اكاليپتوس به عمل آمده و لازم است كه بررسيهاي وسيع تري در اين زمينه در ايران به عمل آيد. ضمنا آزمايشاتي كه انجام شده نشان ميدهد كه گونه هاي اكاليپتوس به تدريج نسبت به شوري يا نمك محلول در آب سازگاري پيدا ميكند. بدين نحو كه ابتدا مقدار كمي نمك (در حدود 3/0 تا 6 گرم نمك ) را تحمل ميكند و در مرحله بعد با افزايش نمك تا 12 گرم در ليتر مي تواند زنده بماند ، در صورتي كه از ابتدا اگر بيش از 6 گرم نمك در ليتر در دسترسش قرار گيرد نهالها به كلي از بين مي‌روند.

 

مواد و روشها

 

برگ تازه اوكاليپتوس داراي 3 تا 5 % اسانس ، يك ماده تلخ ، روتين rutine ،تانن ، مواد رزيني مختلف ، اسيد اوكاليپ تيك و غيره است. (مرك ايندكس )اين اسانس از برگهاي تازه و غنچه هاي گل ، به وسيله تقطير با بخار آب تهيه مي گردد. راندمان آن نيز 800 تا 1000 كيلوگرم اسانس براي هر 100 كيلوگرم برگ تازه است. چون اسانس تقطير اول خالص نيست ، مقداري سود به آن افزوده هم ميزنند و سپس مجددا تقطير مي نمايند.

نتايج و بحث

 

اسانس اوكاليپتوس ، مايعي بسيار سيال ، با تحرك ، بيرنگ و يا به رنگ زرد بسيار روشن است. بوي آن قوي ، با عطر مخصوص ، و طعم آن ابتدا خنك كننده است ولي تدريجا سوزاننده مي شود.

اسانس اوكاليپتوس ، در گرماي 15 درجه سانتيگراد ، وزن مخصوصي بين 910 /0 و 930 /0 دارد. به هر نسبتي در الكل مطلق ولي در 5 برابرحجم خود الكل 70 درجه حل مي گردد . با اسانسهاي ديگرو روغن هاي ثابت ، بخوبي مخلوط مي شود. در آب تقريبا غير محلول است. اسانس اوكاليپتوس بايد در شيشه هاي كاملا در بسته ، در محل خنك و همچنين دور از نور و روشنايي نگهداري گردد.

اسانس اوكاليپتوس ، تركيب شيميايي نسبتا در هم دارد. شامل الدئيد والريك ، الدئيد بوتيريك ، پين راست ، كامفن ، فنن (fenene ) ، نوعي الكل ترپنيك به نام پينو كاروئول (pinocarveol ) ، الكل اتيليك (به مقدار كم ) ، استات داميل ، يك ماده قابل تبلور به نام اودسمول (eudesmol ) كه در اغلب گونه هاي اوكاليپتوس وجود دارد بعلاوه داراي سينئول Cyneol يا اوكاليپتول eucalyptol يا كاژه پوتول cajeputol است.

اين اسانس ، بتفاوت داراي 60 تا 85 درصد از ماده اخير است يعني در واقع بايد گفت كه سينئول ، ماده اصلي تشكيل دهنده اسانس اوكاليپتوس ميباشد.

فراورده هاي آن مانند اسانس تربانتين عمل مي كند . با اين امتياز كه مانند آن بخار دهان را بدبو نمي سازد. خاصيت ميكروب كشي اسانس آن به پايه اي نيست كه در بيماري سل، بدان منظور بكار رود بلكه در اين بيماران از نظر تاثير بر ترشحات دستگاه تنفس ، مورد استفاده قرار مي گيرد. مصرف آن در مسلولين بايد منحصر به مواردي باشد كه بيمار تب نداشته باشد و فقط منظور ، تسهيل خروج اخلاط از سينه و رفع سرفه باشد زيرا وجود اوكاليپتول در اسانس ، باعث روان شدن اخلاط و سهولت خروج آن از سينه مي گردد.(Dr.Foley و Dr.Sergen ) . اثر ضد باكتري اسانس اوكاليپتوس به حدي است كه امولسيون 2 درصد آن 70 درصد استافيلوكوك محيط را از بين ميبرد .

اوكاليپتول Eucalyptol (سينئول ، كاژه پوتول ) ، ماده اصلي اسانس اوكاليپتوس است و از آن غالبا استخراج مي گردد. مايعي است بيرنگ ، با تحرك زياد كه بويي شبيه بوي مخلوط كافور و نعناع دارد.اوكاليپتول مصارفي شبيه اسانس اوكاليپتوس دارد.