رحم اجاره اي

[Ssara 14641]

[TABLE=width: 100%]

[TR]

[TD]

[/TD]

[TD][/TD]

[/TR]

[/TABLE]

مقدمه : ناباروري ، بسياري از زوج ها را در سراسر جهان رنج مي دهد. پزشكان در كشورهاي مختلف در تلاش براي درمان ناباروري هستند.روش هاي مختلف درمان ناباروري توانسته بسياري را صاحب فرزند يا اميدوار به آينده در انتظار نگه دارد.يكي از روش ها " رحم اجاره اي " است كه اين روش ابعاد مثبت و منفي را در پي داشته است.

[Ssara 14641]

1- تحليل

اجاره رحم يكي از روش هاي درمان ناباروري است كه طي سال هاي اخير در ايران گسترش پيدا كرده است. زماني كه يكي از دو طرف زوجين دچار مشكل باشد، ابتدا هر يك از آنان را كه عامل اصلي ناباروري است تحت درمان قرار مي دهند و سپس بعد از لقاح مصنوعي در آزمايشگاه و پس از گذشت سه روز، درست زماني كه جنين 6 تا 8 سلولي است آن را در رحم مادر اجاره اي مي گذارند كه به او "مادر اجاره اي " يا "مادر ميانجي" مي گويند . او فردي است كه نه ماه تمام در وجود خود از كودكي نگهداري مي كند كه فرزند خودش نيست .

اين شيوه از درمان هاي نوين نازايي به شمار مي آيد و اولين نوزاد به اين روش در سال 1990 در آمريكا متولد شد . برخي از زنان نابارور به لحاظ تخمك گذاري مشكلي ندارند ، اما به عللي رحم آنان مناسب باروري نيست . براي نمونه مي توان به كسانيكه در اثر سرطان ، رحم آنها را خارج كردند يا كساني كه به طور مادرزادي فاقد رحم هستند اشاره كرد . همچنين برخي زنان با وجود سلامت دستگاه توليدمثل به علت بيماري هاي داخلي مانند ديابت از بارداري منع مي شوند اين افراد مي توانند با روش رحم اجاره اي صاحب فرزند شوندكه در آن صورت فرزند حاصل از اين روش تمام خصوصيات والدين صاحب نطفه را دارد. بنابراين به مادر و پدر اصلي وي "والدين ‍ژنتيكي "گفته مي شود و مادر ميزبان كه نطفه را در رحم خود پرورش مي دهد ،تاثيري بر مسائل ژنتيكي او ندارد . اما به اعتقاد محققان از نظر روحي و رواني تا حدودي مي توانند بر جنين تاثير بگذارند . لذا اين مادران شرايط خاصي را براي پذيرش جنين دارند.

[Ssara 14641]

2- ابعاد مثبت روش به كارگيري رحم اجاره اي

- كاهش آمار طلاق در كشور و حل مشكلات زوج هاي نابارور

- فرزند صالح از اين روش از لحاظ ژنتيكي تمام خصوصيات والدين صاحب نطفه را دارد و نسبت به روش هاي غيرشرعي و يا فرزند خواندگي ارجحيت دارد.

- اين روش به زناني كه از لحاظ تخمك گذاري مشكلي ندارند و دلايل ديگري براي ناباروري دارند كمك مي كند. از اين رو درصد بالايي از مشكلات ناباروري حل مي شود .

- از نظر روانشناسي و روانپزشكي نيز حدود 15 سال است كه در مورد رحم اجاره اي ارزيابي هايي صورت گرفته ( تا تقريبا" چهارهزار مورد مطالعه شده ) و آسيب هاي احتمالي را كه فرد داوطلب امكان دارد متحمل شود را بررسي كرده اند ، اما هنوز هيچ آسيب مشخصي گزارش نشده است .

- از لحاظ فقهي فرزندي كه در رحم اجاره اي رشد يافته مشروع و قانوني است .

[Ssara 14641]

3- ابعاد منفي روش بكارگيري رحم اجاره اي

- از لحاظ فرهنگي اين روش هنوز مورد قبول همه مردم واقع نشده و اكثر آنها از اين روش بي اطلاع هستند ، بنابراين ديد مناسبي نسبت به فردي كه رحم اجاره داده مي شود وجود ندارد.

- احتمال انتقال بيماري هايي چون ايدز و هپاتيت و ... از مادر اجاره اي به نوزاد

- احتمال انتقال بيماري از زوج هاي اهداء جنين مانند بيماري هاي عفوني (نظير ايدز ، و هپاتيت و ....) و بيماري هاي ويروسي و ... به جنين و سپس مادر اجاره اي

- اطلاع طفل از اينكه حاصل چنين روند پزشكي است و نوع برخورد وي با اين مسئله

- امكان سوء استفاده هاي مختلف از اين روش از جمله سوء استفاده هاي مالي

- نارضايي اطرافيان به خصوص فرزندان و همسران افراد " داوطلب رحم اجاره اي "

- از لحاظ حقوقي و قانوني هنوز مشكلاتي در اعمال اين روش وجود دارد.

[Ssara 14641]

4- ويژگي هاي فرد داوطلب رحم اجارهاي

- از نظر جسمي سالم باشد

- بارداري براي او خطري به بار نياورد

- حداقل يك بار تجربه به آخر رسيدن حاملگي را داشته باشد .

- از نظر بيماري هاي چون ايدز و هپاتيت به دقت بررسي شود .

- نبايد دارو مصرف كند .

- از نظر فشار خون و بيماري سرخجه بايد كنترل شود .

- بايد حداقل يك بچه به دنيا آورده باشد و در حال حاضر نيز سرپرست او محسوب شود (در غير اين صورت به نظر نمي رسد شخص به تحويل بچه به پدر و مادر واقعي اش رضايت دهد).

- هدف كار آمد و مثبتي داشته باشد و با كارايي منفي به اين مسئله نگاه نكند .

- از نظر روحي به رشد و بلوغ جديدي برسد .

- خانواده اين فرد رضايت داشته باشند

-داراي مشكلات مالي نباشد (زيرا شرايط عاطفي مناسبي براي رشد كودك فراهم نخواهد شد)

- احساس نكند قرباني شده است .

 

[Ssara 14641]

5- ويژگي هاي زوج اهداي جنين

- از نظر جسمي و روحي سالم باشند.

- از نظر بيماري هايي چون ايدز و هپاتيت به دقت بررسي شوند.

- زوج از طرف فرد داوطلب احساس خطر نكنند زيرا احتمال صدمه رسيدن به افراد درگير در ماجرا بيشتر مي شود

- پدر و مادر آينده بايد افرادي قابل اطمينان و مقبول باشند و بتوانند محبت فرد داوطلب را جلب كنند چرا كه روند سخت و طولاني و ناگوار چنين حاملگي وي نياز به احساس راحتي دوجانبه دارد.

[Ssara 14641]

6- قانون نحوه اهداي جنين به زوج هاي نابارور

قانون اهداي جنين يا اهداي گامت به زن و شوهر نابارور در 29 تيرماه 82 مجلس شوراي اسلامي تصويب شد و در هشتم مرداد 83 به تاييد شوراي نگهبان رسيد . متن قنون نحوه اهداي جنين به زوج هاي نابارور به شرح زير است :

ماده 1 ) به موجب اين قانون كليه مراكز تخصصي درمان ناباروري مجاز خواهند بود با رعايت ضوابط شرعي و شرايط مندرج در اين قانون نسبت به انتقال جنين هاي حاصل از تلقيح خارج از رحم زوج هاي قانوني و شرعي به رحم زناني كه پس از ازدواج و انجام اقدامات پزشكي ناباروري آنها ( هريك به تنهايي يا هر دو ) به اثبات رسيده است اقدام كنند . به اين ترتيب كه جنين متعلق به يك زن و شوهر بارور را از طريق تلقيح خارج از رحم يك زن بارور قرار مي دهند تا به طور طبيعي به حيات خود ادامه دهد و پرورش پيدا كند و متولد شود.

ماده 2 ) تقاضاي جنين اهدايي بايد مشتركا" از طرف زن و شوهر متقاضي فرزند تنظيم و تسليم شود و دادگاه در صورت احرازشرايطي مجوز دريافت جنين اهدايي را به اين زن و شوهر مي دهد تا صاحب فرزندي شوند.

 

[Ssara 14641]

شرايط تعيين شده در قانون اهداي جنين به زنان نازا به اين شرح است :

الف : زوجين بنا به گواهي معتبر پزشكي ، امكان بچه دار شدن نداشته باشند و زوجه استعداد دريافت جنين را داشته باشد.

ب : زوجين داراي صلاحيت اخلاقي باشند .

ج: هيچ يك از زوجين مهجور نباشند .

د : هيچ يك از زوجين مبتلا به بيماري صعب العلاج نباشند .

ه : هيچ يك از زوجين معتاد به مواد مخدر نباشند .

و : زوجين بايستي تابعيت ايران را داشته باشند .

ماده 3 ) وظايف و تكاليف زوجين اهداء گيرنده جنين و طفل متولد شده از لحاظ نگهداري و تربيت و نفقه و احترام نظير وظايف و تكاليف اولاد و پدر و مادر است .

ماده 4 ) بررسي صلاحيت و زوجين متقاضي در محاكم خانواده خارج از نوبت و بدون رعايت تشريفات آيين دادرسي مدني صورت خواهد گرفت و عدم تاييد صلاحيت زوجين قابل تجديد نظر مي باشد .

ماده 5 ) آيين نامه اين قانون توسط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي با همكاري وزارت دادگستري و تهيه و تصويب هيات وزيران خواهد رسيد .

[Ssara 14641]

7- در آخر ذكر چند نكته ضروري به نظر مي رسد:

- استفاده از رحم اجاره اي در اكثر كشورها رايج است در كشور ما هم مرسوم شده و از سال 1382 نيز قانوني شده و در حال افزايش است . هر چند كه سابقه اين گونه قوانين در كشورهاي خارجي به چند دهه گذشته برمي گردد و در كشور ما نسبتا" نوپاست و مردم ما اطلاع چنداني درباره اين موضوع ندارند .

- طي مصاحبه اي كه با يكي از افراد واسطه اين روش انجام شده به مشترياني از خارج از كشور به خصوص كشورهاي عربي اشاره شده و اين نشان مي دهد ديد مثبتي نسبت به زنان ايراني وجود دارد كه كشورهاي خارجي دوست دارند فرزندانشان در رحم يك زن ايراني پرورش پيدا كند و اين به دليل قداست زن و خانواده و اهميت دادن به موازين اخلاقي در كشور ايران اسلامي است . ولي نبايد اين مسئله منجر به سوء استفاده هاي مختلف شود .

مسئله ديگر احتمال لطمه خوردن فرد داوطلب رحم اجاره اي است. بايد اقدام شخص ، مشخص شود و اينكه به دليل نياز مالي شديد نباشد بلكه بيشتر به دليل انسان دوستي اقدام به انجام اين روش زده باشد .هرچند كه از نظر فقهي و قانوني اين فرد مي تواند طلب اجرت كند. ولي نبايد از نظر جسمي و روحي اين شخص لطمه خاصي ببيند.

براي پيشگيري از احتمال انتقال بيماري ايدز در كشورهاي توسعه يافته، پس از گرفتن تخمك و اسپرم آن را به مدت 3 تا 6 ماه فريز و نگهداري مي كنند. سپس يكبار ديگر آزمايش ايدز در مورد زن و مرد انجام مي دهند تا مطمئن شوند كه اين بيماري در مرحله كمون خود به سر نمي برد كه اين روش مي تواند نگرانيهايي را كه از انتقال بيماري وجود دارد را برطرف كند.

اگر روزي طفل مطلع شود كه حاصل چنين روش پزشكي است چه بايد كرد ؟ قبل از انجام اين روش بايد متقاضيان با يك مشاور گفتگو كنند. در واقع زوج نابارور بايد مثل يك گروه با هماهنگي و همدلي يكديگر اين مسئله را رفع كنند. در زمينه آگاهي طفل نيز مي توان ضمن مشاوره با صاحبنظران او را در جريان مسئله قرار دهند، اما در شرايط سني كه لطمه اي به او وارد نشود و بخوبي موضوع را درك كند.