خبر اعتماد را به بورس آتي بازگردانيد

[*Mahla* 3410]

سيستم معاملات بلاي جان معامله‌گران

 

اعتماد را به بورس آتي بازگردانيد

 

 

گروه بورس- اعظم شريفي: اين روزها بورس آتي، حكايت جالبي دارد.

بعد از يك ساله شدن اين بازار در حالي كه تمامي سرمايه‌گذاران در انتظار يك قدم اساسي و قدرتمند براي پيشرفت و جهش ناگهاني بازار آتي بودند به يك‌باره سيستم معاملات سدي بزرگ در برابر معامله‌گران ساخت تا اميدهاي دست‌اندركاران اين بازار براي اعتمادسازي بيشتر در بازار آتي و نيز عمق بخشيدن و پربار كردن معاملات كمرنگ شود.

 

معاملات آتي سهام از زمان راه‌اندازي در سامانه مجزايي انجام مي‌گرفت كه تنها امكان انجام معامله در تالار حافظ را ايجاد مي‌كرد. اما اخيرا مسوولان بازار براي توسعه معاملات آتي و دسترسي همه ايستگاه‌هاي معاملاتي كارگزاران، معاملات آتي را به سامانه جديد (PAM) منتقل كردند. اما غافل از آنكه به دليل عدم خريد كامل اين سيستم كه بارها مشكلاتي را حتي در روند معاملات نقدي ايجاد كرده بود، امكان پاسخگويي سريع و آنلاين به حداقل اطلاعات مورد نياز فعالان بازار وجود ندارد. براين اساس معامله‌گران دوماه است كه به دليل ضعف سيستم جديد ترجيح داده‌اند از بازار كناره‌گيري كنند تا بازار آتي كه در 4ماهه نخست سال جديد كارنامه پرباري داشت، به يكباره در ركود گرفتار شود.

مشكلات موجود بر سرراه بازار آتي تا حدي است كه حتي كارگزاران را نيز در زمينه فعاليت در اين بازار دلسرد كرده است. حساسيت اين موضوع و بازتاب‌هاي آن دبيركل كانون كارگزاران را بر آن داشت تا در نامه‌اي به مديرعامل شركت بورس خواستار رسيدگي جدي و سريع‌تر به مشكلات معامله‌گران آتي در سامانه جديد شود.

دبير كانون خواستار رسيدگي به آتي شد

ميرصانعي در اين نامه، مشكلات سامانه جديد را مانع اساسي در راه توسعه بازار آتي دانست و افزود: مشكلات سيستم جديد منجر به بروز خطا و اشتباهات جبران‌ناپذير خواهد شد. به عنوان مثال، چنانچه كارگزار قادر به، به روز‌رساني حساب مشتريان نشود و نتواند مشترياني را كه اخطاريه افزايش وجه تضمين دريافت كرده‌اند را شناسايي كند، كارگزار مسوول جبران زيان مازاد بر وجه تضمين مشتري خواهد بود. از سوي ديگر با توجه به مشكلات عدم گزارش‌دهي سيستم معاملاتي، كارگزار چگونه بدون اطلاعات اساسي نظير تعداد موقعيت‌هاي باز، موجودي كارگزار در حساب در اختيار، كل وجوه تضمين باز و تسويه و... اقدام به ارائه خدمات به مشتريان كند و يا معاملات آنان را كنترل كند؟!

در اين نامه تصريح شده: اكثر كارگزاران با شرايط حاضر سامانه معاملات آتي كه ريسك معاملات را براي آنان به شدت بالا برده است، اقدام به عدم پذيرش اين معاملات كرده‌اند و اين مشكلات سبب نارضايتي مشتريان فعال در اين معاملات نيز شده است. از آنجايي كه معاملات آتي ريسك بيشتري نسبت به معاملات نقدي دارد و فعالان حرفه‌اي‌تري دارد، نياز به اطلاعات لحظه‌اي در اين بازار بسيار بيشتر از بازار معاملات نقدي احساس مي‌شود.

«صدرا» وارد مي‌شود!

معاون نظارت بر امور ناشران و اعضا ورود قراردادهاي جديد به آتي و امكان معاملات آنلاين را از برنامه‌هاي جديد براي رونق اين بازار عنوان كرد.

علي سنگينيان گفت: فولاد خوزستان، توسعه معادن روي، صدرا، پتروشيمي شازند و بانك اقتصاد نوين از قراردادهاي جديدي هستند كه به عنوان سهام پايه جديد وارد آتي خواهند شد.

وي با اعلام اينكه نوسان اين سهام مي‌تواند بر جذابيت معاملات آتي بيفزايد، گفت: بازار آتي با ورود به سيستم جديد از يك سو در دسترس همگان قرار گرفت اما به دليل اينكه سيستم معاملات جديد براي آتي طراحي نشده، معايبي دارد كه كارگزاران را براي دريافت اطلاعات با مشكل مواجه كرده است. سنگينيان افزود: با بررسي‌هاي بيشتر، قابليت‌هاي جديدي به اين نرم‌افزار اضافه شده و برخي امكانات ديگر نيز در حال انجام است تا نيازهاي فعالان اين بازار را به طور كامل پاسخ دهد.

وي لزوم راه‌اندازي بازار آتي را به سبب پاسخگويي به كاستي‌ها و درخواست‌هاي فعالان بازار دانست و افزود: تقاضاي راه‌اندازي بازار آتي براي بورس 40 ساله تهران از مدت‌ها قبل وجود داشت كه با معاملات گسترده راه‌اندازي شده است.

اما اكنون پس از گذشت بيش از يك‌سال به نظر مي‌رسد كارگزاران كمتر از آنچه مي‌توانستند در اين بازار فعاليت كرده‌اند. حال آنكه در كنار دوره‌هاي آموزشي بورس،‌ كارگزاران نيز با بازاريابي مناسب مي‌توانستند از فرصت‌هاي اين بازار استفاده زيادي ببرند، خصوصا با در نظر گرفتن اين نكته كه فعاليت در بازار آتي در رتبه‌بندي‌هاي كارگزاران نيز لحاظ مي‌شود. اين در حالي است كه در شرايط كنوني از 30 كارگزاري كه مجوز دارند تعداد محدودي در اين بازار فعاليت مي‌كنند.

علي سنگينيان با اشاره به روند افزايش حجم معاملات آتي در چند هفته گذشته گفت: با بهبود اعتماد سهامداران به بازار، حجم معاملات آتي نيز افزايش خواهد يافت، هرچند در گزارش‌دهي به كارگزاران اختلالاتي وجود دارد،‌ اما به زودي اين معايب رفع مي‌شود و حتي معاملات آنلاين آتي نيز فعال خواهد شد. وي خاطرنشان كرد: بازار آتي هنوز نيازمند فرهنگ‌سازي بيشتر و آگاهي و شناخت سهامداران است.

رونق آتي در گرو تغيير سيستم معاملات

از سوي ديگر يك كارگزار فعال آتي با نگاهي تحليلي عملكرد يك ساله بازار آتي را مورد بررسي قرار داده و گفت: تجربه بورس كالا (آتي سكه طلا) نشان داد كه براي ايجاد اعتماد و شناخت نسبت به ويژگي‌هاي بازار به زمان نياز است.

معامله‌‌گر كارگزاري نهايت‌نگر تصريح كرد: بازار آتي سهام از مرداد 89 با دو قرارداد كارآفرين و پارسيان شروع به كار كرد. از سوي ديگر همزمان با افزايش حجم معاملات در بازار، آتي سهام هم مورد توجه قرار گرفت.

نسيم علاسونديان ادامه داد: تا ارديبهشت‌ماه 90 روال تعريف كردن سررسيد‌هاي جديد در بازار بر اين اصول قرار گرفته بود كه بين اولين و آخرين سررسيد 6 ماه فاصله زماني وجود داشت. اين امر باعث جذابيت بازار هم براي كساني كه ديد كوتاه مدت دارند (تكنيكاليست‌ها) و هم براي كساني كه ديد بلندمدت دارند (فاندامنتاليست‌ها) شد.

وي افزود: با سررسيد شدن قراردادهاي ارديبهشت و درست در زماني كه بازار آتي در اوج رونق قرار داشت سررسيدهاي آبان‌ماه فعال شد و در ادامه با پايان معاملات قراردادهاي تيرماه، تنها سررسيد فعال در بازار سررسيد شهريور با فاصله زماني 2 ماهه باقي ماند. اين تاخير باعث خارج شدن سرمايه‌گذاران با افق بلندمدت از بازار آتي و همچنين كاهش در حجم معاملات شد.

نسيم علاسونديان تاكيد كرد: شنيده‌ها حاكي از اين بود كه دليل تاخير در بازگشايي سررسيدهاي جديد و همچنين عدم بازگشايي نمادهاي جديدي كه ورود آنها به بازار آتي مورد تصويب هيات پذيرش قرار گرفته بود، انتقال سيستم معاملاتي بازار آتي به سيستم معاملاتي بازار نقد (PAM) است.

اين كارگزار آتي تصريح كرد: دليل دوم براي كاهش حجم معاملات آتي سهام را مي‌توان كاهش حجم معاملات در بازار نقدي و غيرقابل پيش‌بيني بودن روزهاي پيش‌رو در بازار نقد دانست.

وي با اشاره به اينكه همزماني اين دو عامل موجب افت رونق در بازار نوپاي آتي سهام شد، افزود: حتي با فعال شدن سررسيدهاي جديد و ورود سهام پرمعامله‌اي مثل ايران خودرو، سايپا و مپنا و همچنين افزايش حجم معاملات در بازار نقد نيز نتوانست به بازار نيمه‌جان آتي رونق دوباره بدهد.

معامله‌گر كارگزاري نهايت‌نگر افزود: براين اساس پيش‌بيني مي‌شود با سررسيد شدن قراردادهاي موجود در انتهاي شهريور، شاهد كاهش شديد در موقعيت‌هاي باز باشيم. به عبارتي اگر تغيير خاصي در بازار رخ ندهد، تعداد موقعيت‌هاي باز با وجود دو سررسيد فعال و 14 سهم پايه به 296 خواهد رسيد كه نسبت به پايان ارديبهشت‌ماه با وجود دو سررسيد و 10 سهم پايه و 917 موقعيت باز، كاهش 70 درصدي را داشته است.

نسيم علاسونديان با انتقاد از روند فعلي كه كاهش مشاركت كارگزاران را در پي دارد، گفت: نبود سازوكار كنترلي مناسب برروي حساب‌هاي عملياتي كارگزاران و همچنين عدم مشاهده تعداد موقعيت‌هاي باز از جمله اين دلايل است كه اين قابليت البته در سيستم معاملاتي قبلي وجود داشت. وي با تاكيد دوباره افزود: طبق قوانين بازار، در ازاي سفارشي كه در سيستم معاملاتي ثبت مي‌شود به اندازه وجه تضمين اوليه از حساب كارگزاري مسدود مي‌شود. اما به علت عدم ارتباط مابين حساب كارگزار و سيستم معاملاتي PAM، از زمان انتقال سيستم امكان اين كنترل در زمان معامله وجود ندارد و بعد از اتمام ساعت معاملاتي اين كنترل انجام مي‌شود كه در صورت انجام معامله بدون وجود وجه تضمين لازم در حساب، معامله باطل مي‌شود؛ اين اتفاقي است كه چندين بار طي دوماهه اخير در بازار رخ داده است و مي‌تواند باعث كاهش اعتبار و اعتماد به بازار شود.

نسيم علاسونديان يادآور شد: همچنين به علت اينكه سيستم PAM فعال در بورس ايران صرفا مربوط معاملات نقد است و قسمت مربوط به معاملات آتي فعال نشده اين سيستم قادر به ارائه گزارش‌هاي مورد نياز كارگزاران نيست. اين كارگزار فعال آتي خاطرنشان كرد: گزارش‌هايش نظير تعداد موقعيت‌هاي باز مشتريان، صورت‌حساب سود و زيان مشتريان و ارائه موجودي حساب جزء لاينفك فعاليت در اين بازار است كه فقدان اين گزارش‌ها در شرايط فعلي طبيعتا باعث افزايش ريسك معاملات آتي هم براي مشتري و هم براي كارگزار شده است.

بازاري براي كم‌ريسك‌ها و مخاطره‌پذيران

از سوي ديگر محمد اقبال‌نيا از معامله‌گران فعال در بازار آتي با بيان اينكه بورس آتي ابزار جديدي است، گفت: فعالان و بازيگران اين بازار به دليل تخصصي‌تر و حرفه‌اي‌تر بودن آتي در مقايسه با بازار نقدي، محدودتر هستند و بنابراين بازار هنوز عمق زيادي پيدا نكرده است. اين كارشناس خاطرنشان كرد: افراد با دو نوع نگاه هج كردن يا سفته‌بازي وارد بازار آتي مي‌شوند.

سفته‌بازان با استفاده از پيش‌بيني قيمت‌ها اقدام به اخذ موقعيت‌هاي باز خريد يا فروش مي‌كنند تا از ويژگي اهرمي بودن بازار آتي استفاده كنند و با يك‌پنجم سرمايه مورد نياز و البته قبول ريسك فوق‌العاده، به سود يا زيان 5 برابري دست يابند. وي دسته دوم را معامله‌گران كم‌ريسك دانست و گفت: افرادي كه با ريسك‌پذيري كمتر وارد آتي مي‌شوند اقدام به خريد سهام در بازار نقدي كرده و در بازار آتي موقعيت فروش مي‌گيرند و به اين ترتيب سودي مطمئن را ايجاد مي‌كنند.

وي با اشاره به اينكه در صورت استفاده از روش مزبور پيش‌بيني 12درصد سود مطمئن در يك دوره 4ماهه در اين بازار امكان‌پذير است،‌ گفت: صرف نظر از هزينه‌هاي معاملاتي و وجه تضمين اوليه، معامله‌گران كم‌ريسك مي‌توانند به طور ميانگين هر ماه سه درصد سود از طريق تنظيم معاملات خود در بازار نقد و آتي در نظر بگيرند كه بسيار بالاتر از نرخ اوراق مشاركت است. اقبال‌نيا با بيان اينكه انتقال سيستم معاملاتي مهم‌ترين آسيب را به بازار آتي در يك‌سال اخير زد، گفت: با انتقال سيستم معاملات، اطلاعات لازم كه قبلا به سادگي در دسترس كارگزاران و معامله‌گران بود در حال حاضر به روز نمي‌شود و حتي مشتريان صورت حساب‌هاي خريد و فروش و اطلاعات بانكي مربوط به وجوه تضمين خود را نيز ندارند. به اين ترتيب ريسك معاملات به دوش كارگزاران است كه حتي آنها را از فعاليت در اين شرايط دلسرد كرده است.

اقبال‌نيا افزود: حجم معاملات آتي در تيرماه به خصوص در نمادهايي نظير مس، مخابرات، فولاد و غدير بسيار قابل توجه بود و به راحتي اخذ موقعيت‌هاي خريد و فروش نوسان‌گيري مناسبي را به همراه داشت. اما در شرايط كنوني عمق بازار بسيار كم شده و حتي امكان ديدن درخواست‌هاي خريد و فروش و تحليل و پيش‌بيني براساس آنها هم وجود ندارد.

آتي پيچيده و پرريسك است

كارشناس مسوول تحقيق و توسعه شركت بورس ماهيت پيچيده قرارداد آتي و آشنايي اندك سهامداران از مزاياي بازار آتي را از دلايل رونق اندك معاملات آتي عنوان كرد.

سودابه عينعلي افزود: البته در كنار اين امر، جذابيت كمتر قرارداد آتي سهام در مقايسه قرارداد آتي سكه و نيز مشكلات دسترسي به حساب‌هاي كارگزاران و معامله‌گران را نيز مي‌توان به عنوان دو مانع ديگر در راه توسعه و رونق معاملات بازار آتي بر شمرد.وي به بازار آتي سكه اشاره كرد و گفت: با توجه به رونق فعلي بازار طلا، داد و ستد در آتي سكه براي معامله‌گران جذابيت زيادي دارد و عوامل تعيين‌كننده قيمت بيشتر تحت تاثير متغيرهاي جهاني است. اين در حالي است كه هرچند در آتي سهام، نمادهاي نقدشونده و پرنوساني انتخاب شده است؛ اما به طور نسبي جذابيت كمتري براي معامله‌گران نسبت به بازار نقد وجود دارد.

در اين راستا شركت بورس قرارداد آتي مبتني بر سبد شاخص 30 شركت را به منظور عرضه در بازار آتي، طراحي كرده است كه با نظر نهايي سازمان به محصولات اين بازار اضافه خواهد شد. وي مزيت مهم اين قرارداد را درك ساده‌تر روندهاي قيمت براي معامله‌گران دانست.

عينعلي با اشاره به ريسك بالاي آتي خاطرنشان كرد: برنامه‌هاي شركت و سازمان در معرفي اين ابزار به بازار براي استفاده از قابليت‌هاي اين سرمايه‌گذاران بوده كه براي اين امر دوره‌هاي آموزش براي معامله‌گران و كارگزاران در نظر گرفته شد. اما در مجموع رويكرد شركت بورس در بازار آتي، تبليغ نيست و بيشتر به دنبال معرفي اين ابزار هستيم.

كارشناس مسوول مديريت تحقيق و توسعه شركت بورس يادآور شد: بازار آتي ابزاري جديد است كه براي جذب فعالان خود نيازمند زمان است. با انتقال سيستم و افزايش دسترسي از ابتداي مردادماه هرچند مشكلاتي در راستاي اطلاع‌رساني به وجود آمد، اما محدوديت‌هاي دسترسي همه پايانه‌هاي معاملاتي نيز برداشته شده تا از اين طريق گامي براي مشاركت بيشتر در اين بازار برداشته شود.

به آتي فرصت دهيد

يك فعال ديگر در آتي با بيان اينكه مشكلات آتي به دليل نوپا بودن اين بازار يك ساله است، گفت: با رفع ايرادات سيستم معاملات به زودي رونق دوباره را در اين بازار شاهد خواهيم بود. وي خروج فعالان از بازار آتي به دليل مشكلات آن را رد كرد و گفت: تعداد بازيگران اين بازار محدود بود، اما اخيرا از تعداد فعالان بازار كاسته نشده، هرچند حجم معاملات با كاهش مواجه شده است.وي تاكيد كرد: بايد به بازار آتي به عنوان يك پتانسيل سودآوري، خوش‌بين باشيم زيرا ريسك‌هاي قابل‌قبولي دارد كه با آموزش و فرهنگ‌سازي مي‌توان تنها از طريق هج كردن 25 تا 30 درصد سود مطمئن داشت.

وي ادامه داد: سهامي كه از طريق سازمان براي معامله در اين بازار انتخاب شده‌اند، از سهام بنيادي و مهم بازار هستند. از طرفي تجربه شخصي من در آتي ورود به سهامي بود كه از نظر فاندامنتال مثبت و به لحاظ رفتاري پرنوسان باشد تا عايدي مناسبي را ايجاد كند.وي در خصوص ساير شركت‌هايي كه حتي يك موقعيت باز ندارند، گفت: اين بازار يك فرصت است و بازگشايي نمادها در آن هيچ هزينه‌اي را به كسي تحميل نمي‌كند، بنابراين بايد از ايجاد موقعيت در اين بازار استفاده كرد تا با افزايش مشاركت‌كنندگان، گزينه‌هاي سرمايه‌گذاران و حجم معاملات افزايش يابد.

 

دنیای اقتصاد