شورش هرات بر ضد عرب

[Himmler 22,171]

14 سپتامبر سال 661 ميلادي، مردم هرات كه خبر بازگشت پيروز پسر يزدگرد سوم آخرين شاه ايران از دودمان ساساني را از چين به تخارستان شنيده بودند بر ضد حكمران عرب خود سر به شورش برداشتند. «پيروز» كه در طول سلطنت پدر، حكمران مناطقي چند در ايران خاوري بود؛ پس از قتل یزدگرد به چين رفته بود تا از امپراتور این کشور براي بيرون راندن اعراب كمك گيرد.

 

هرات واقع در دره «هري رود» در زمان داريوش بزرگ به صورت شهر درآمد و از عمر آن دو هزار و پانصد و بيست و چند سال مي گذرد. هرات همزمان با اصفهان گسترش يافت كه اصفهان در 25 قرن پيش «اسپاندانا» ناميده مي شد كه بعدا سپاهان خوانده شد. مردم هرات در سال 330 پيش از ميلاد در برابر سلطه اسكندر مقاومت شديد از خود نشان دادند و اسكندر پس از تصرف شهر، در آنجا دژي براي نظاميان خود ساخت كه بقاياي آن هنوز باقي است. هدف از ساختن اين دژ، حفظ نظاميان از شورش احتمالي مردم شهر بود. هرات كه چند بار هم پايتخت ايران و وليعهد نشين آن شده بود در ميان دسته نخست شهرهاي ايران بود كه اشكانيان آن را از سلطه اسكندريان آزاد كردند، كاري كه يعقوب ليث صفار در سال 876 ميلادي انجام داد و آن را از اعراب پس گرفت.

[Himmler 22,171]

هرات كه به مهد فرهنگ و تمدن ايراني و ادبيات فارسي شهرت يافته است در زمان هخامنشيان «آرتاكوآنا Artacoana» تلفظ مي شد كه بعدا اين تلفظ به «هرويو Haroyu» تغيير يافت و مركز ساتراپي آريا شد. هرات توسط چنگيز خان مغول و امير تيمور گوركان (دو بار) كاملا ويران شد كه جانشينان تيمور و به ويژه شاهرخ ميرزا (ميرزا = امير زاده) خرابي هاي وارده را ترميم كردند. هرات به مدت دو هزار سال مركز اصلي مبادله كالا ميان ايران، چين و هند بود.

دولت لندن در نیمه دوم قرن 19 هرات را با توسل به زور از ایران جداکرد ولی قرارداد پاریس مبنی بر این جدایی مشروط است.

[AFARIN 7,196]

هرات كه به مهد فرهنگ و تمدن ايراني و ادبيات فارسي شهرت يافته است در زمان هخامنشيان «آرتاكوآنا artacoana» تلفظ مي شد كه بعدا اين تلفظ به «هرويو haroyu» تغيير يافت و مركز ساتراپي آريا شد.

تو نقش برجسته هاي تخت جمشيد هراتي ها هم جزو پيشكش آورندگان هستن اونطور كه راهنماي اونجا ميگفت

[Himmler 22,171]

يعقوب ليث مبارز خستگي ناپذير راه تجديد استقلال و يکپارچگي ايران، حاکميت ملّي ايرانيان و قهرمان ميهن كار آزادكردن هرات، باميان، بلخ، كابل، غزنه و بُست از سلطه عرب (تازيان) را نهم فوريه سال867 مصادف با 20 بهمن تكميل كرد. يعقوب در طول يازده سال بعد نيشابور، گرگان، كرمان، فارس و خوزستان را هم از چنگ عرب خارج ساخت و درجریان پیشروی به سوی بغداد در ناحیه دیرالعاقول (کنار دجله) با سپاه اعزامی حکومت عباسیان رو به رو شد و به نبرد پرداخت. یعقوب پیشنهاد سازش خلیفه معتمد عباسي را رد کرد. وی درخوزستان خودرا برای لشکرکشی دیگری به سوی بغداد آماده می کرد که پنجم ژوئن 879 در گنديشاپور بر اثر بيماري قولنج درگذشت و در همانجا مدفون شده است.