76 درصد مساحت کشور درگير خشکسالي

[sookut 13,735]

بررسي روند خشکسالي در ايران

76 درصد مساحت کشور درگير خشکسالي :jawdrop:

ايرن: روند خشکسالي در کشور در حال حاضر به مرحله هشدار رسيده است و اين روزها با درگير بودن نزديک به 76 درصد کشور با معضل خشکسالي بايد تمهيدات ويژه براي مديريت اين بحران از سوي مسئولان انديشيده شود.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

به گزارش خبرنگار مهر، خشکسالي پديده اي است که همواره براي تداوم حيات خطري جدي به حساب آمده است. پديده اي که در بسياري از کشورهاي جهان از جمله کشورمان ايران به واسطه داشتن شرايط خاص اقليمي موضوعي اجتناب ناپذير بوده و همواره رد پاي اين پديده طبيعي بر روي ارکان اقتصادي و زيست محيطي اين سرزمين قابل مشاهده بوده است.

ايران سرزميني است که بيش از 90 درصد آن را اقليم خشک و نيمه خشک در برگرفته و متوسط بارش کشور در حدود 200 تا 250 ميلي متر در سال است در حاليکه متوسط بارش دنيا 800 تا 850 ميلي متر است.

بروز خشکسالي هاي مکرر در ايران

بنابراين ايران به طور طبيعي تنها بخش محدودي از ريزش هاي جوي را دريافت کرده و اين نشان دهنده اقليم خشک سرزمين ايران است. شرايط اقليمي ايران به گونه اي است که نسبت به موضوعاتي همچون خشکسالي بسيار آسيب پذير بوده و اگر مسائلي همچون تغييرات اقليمي و عدم برنامه ريزي صحيح در حوزه منابع آبي در اين سرزمين رخ دهد، آسيب هاي احتمالي افزايش يافته و بدون شک بر توان اقتصادي کشور تاثير منفي خواهد گذاشت.

خشکسالي کرمان

پديده خشکسالي از ديدگاه هاي گوناگوني همچون اقليمي، کشاورزي، هيدرولوژي و اقتصادي-اجتماعي تعاريف متفاوتي دارد که علت هر کدامشان مي تواند از سوي کارشناسان و محققان کشور مورد ارزيابي قرار بگيرد.

در طول ساليان گذشته بروز خشکسالي هاي مکرر در ايران فشارهاي سنگيني را بر کشور وارد کرده و در اين بين جوامع روستايي و عشايري بواسطه نحوه معاش متکي بر کشاورزي و دامداري در معرض بيشترين آسيب ها قرار داشته اند.

واکاوي يک پژوهش؛ خشکسالي بر 76 درصد مساحت ايران حاکم است

بر اساس تازه ترين بررسي‌هاي انجام گرفته در پايگاه مديريت خشکسالي کشاورزي مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي استان اصفهان که در آخرين ماه از فصل بهار منتشر شده و در نتيجه تجزيه و تحليل نقشه‌هاي خشکسالي از ابتداي سال آبي ??-?? تا کنون نشان مي دهد که ايران در شرايطي نامطلوبي از لحاظ بارندگي قرار گرفته و پس از سپري شدن ? ماه از سال آبي جاري کماکان شاهد غلبه خشکسالي بر بخش عظيمي از کشور مي باشيم، به طوريکه در حدود ?? درصد از مساحت کشور خشکسالي حاکم است.

وضعيت خشکسالي در ايران

بر اساس نقشه هاي اقليمي منتشر شده از سوي اين مرکز تحقيقاتي مساحتي در حدود 13.7 درصد از مساحت کشور در اشغال خشکسالي بسيار شديد بوده در نقشه به صورت دو لکه نمايش داده شده است.

نخستين لکه از ناحيه شرقي نايين شروع مي شود و پس از دربرگرفتن بافق، خور و رباط پشت بادام به طبس مي رسد. لکه ديگر در بخش جنوب غربي کشور در استان خوزستان و نيز به صورت يک ناحيه باريک در منطقه چابهار و جاسک ديده مي شود.

اين در حالي است مساحتي برابر 20.6 درصد از مساحت کشور که به صورت نواري از نواحي شرقي کشور (جنوب استان خراسان رضوي و شمال استان خراسان جنوبي) و بخش هايي از استان سمنان به سمت مرکز و سپس جنوب غرب کشور امتداد يافته که در کلاس خشکسالي شديد قرار مي گيرند.

همچنين شاخه ديگر اين کلاس خشکسالي نيز از ناحيه غرب در امتداد کرانه هاي درياي عمان و خليج فارس به نواحي جنوبي استان سيستان و بلوچستان ختم مي شود.

بر همين اساس در کلاس خشکسالي متوسط مساحتي در حدود 19.6 درصد به صورت دو نوار که خشکسالي شديد و بسيار شديد را در بر گرفته ديده مي شود. يکي از نوارها از سمت غرب به شمال- شمال شرقي کشيده شده و نوار ديگر از جنوبي ترين ناحيه شروع گرديده و بخش اعظم استان فارس را در برگرفته و به شرق کشور (جنوب خراسان جنوبي) مي رسد.

مرکز استان لرستان در کلاس خشکسالي خفيف

اين در حالي است که کلاس خشکسالي خفيف با در بر گرفتن بالاترين مساحت يعني 22.1 درصد چندين ناحيه از کشور را در برگرفته است. يکي از اين نواحي از غرب کشور شروع شده و با گذر از خرم آباد، اليگودرز و استان قم به شمال کشور و به استان گيلان مي رسد.

همچنين اين خشکسالي به صورت يک نوار از استان اردبيل (اردبيل و خلخال)، به سمت استان آذربايجان شرقي (ميانه، اهر و مراغه) به سمت غرب کشور ادامه مي يابد. همچنين در بخش هايي از شمال شرق کشور از جمله شمال استانهاي خراسان رضوي و شمالي ديده مي شود و نيز به صورت نواري باريک در امتداد خشکسالي متوسط از شهرستان نهبندان به سمت استان هاي کرمان، فارس، هرمزگان کشيده شده است.

لاصه وضعيت خشکسالي ايران: آذربايجان غربي پرباران ترين؛ يزد کم باران ترين

بر اساس آمار منتشر شده از سوي پايگاههاي هواشناسي کشور، مجموع بارندگي ايران تا پايان خرداد ماه در سال آبي جاري 180.52 ميلي متر بوده است و اين در حالي است که ميانگين بارندگي دراز مدت ايران در اين دوره 225.22 ميلي متر است و به همين دليل درصد کاهش بارندگي نسبت به دوره آماري بلند مدت بيش از 19 درصد برآورد شده است.

وضعيت بارشها در استانهاي مختلف کشور

در اين بين بالاترين درصد خشکسالي مربوط به ايستگاههاي چابهار و جاسک با حدود 81 درصد کاهش بارندگي در دراز مدت و بالاترين درصد ترسالي مربوط به ايستگاه زاهدان با 59 درصد افزايش بارندگي به ثبت است.

بر همين اساس پر باران ترين منطقه کشور استان آذربايجان غربي و کم باران ترين ناحيه کشور استان يزد معرفي شده است.

شرايط بحراني و خطرات جدي خشکسالي در ناحيه مرکزي ايران

يکي از کارشناسان و فعالان حوزه منابع طبيعي و محيط زيست کشور در اين رابطه در گفتگو با خبرنگار با تحليل وضعيت بارشها در مناطق مختلف کشور اظهار داشت: ادامه روند وقوع بارش هاي مناسب در قسمت هاي جنوب و جنوب شرقي کشور به مانند چند ماه گذشته سبب شده است که اين نواحي همچنان وضعيت ترسالي خود را حفظ کنند به طوريکه در مجموع در کل ايران شاهد ?? درصد ترسالي هستيم که 15.5 درصد به ترسالي خفيف، 6.2 درصد به ترسالي متوسط و 2.3 درصد به ترسالي شديد اختصاص يافته است.

هومان خاکپور ادامه داد: مطابق بررسيها وضعيت ترسالي بيشتر در مناطق جنوب شرق استانهاي سيستان و بلوچستان و کرمان و بخش هاي محدودي از شمال غرب کشور از جمله قسمتهايي از آذربايجان غربي و شرقي ديده مي شود.

وي تصريح کرد: مطالعات تغييرات بارندگي تجمعي نشان مي دهد که در کل ايران از مهر تا آذرماه مقدار بارش به تدريج کاهش يافته و در آذر تا اسفندماه با شيب زيادي روند بارش افزايش يافته و با وجود کاهشي که در فروردين ماه در مقدار بارندگي مشاهده مي شود، در ارديبهشت ماه مقدار بارش روند افزايشي را نشان مي دهد و در خرداد همان روند ارديبهشت ماه استمرار يافته است.

اين فعال محيط زيست افزود: اگرچه بر شدت و وسعت ترسالي در گوشه شمال غربي و در ناحيه جنوب شرقي نسبت به ارديبهشت ماه افزوده شده است، ولي متاسفانه وسعت و شدت خشکسالي در ديگر نقاط ايران بخصوص در بخش مرکزي کشور در مقايسه با ماه گذشته فزوني يافته است.

خاکپور معتقد است که حدود ?? درصد خشکسالي در گستره ايران شرايط بحراني و خطرات جدي را به ويژه در ناحيه مرکزي هشدار مي دهد، يادآور شد: ادامه يافتن چنين شرايطي در ماههاي گرم تابستان مي تواند تاثيرات غير قابل جبراني را در کل ايران به جاي گذارد.

وي تصريح کرد: با اين اوصاف توجه مسئولين امر در چنين شرايط بحراني که بر ايران حاکم شده، در جهت جلوگيري از اثرات غير قابل جبران خشکسالي خصوصا بر بخشهاي مختلف کشاورزي لازم و مثمر ثمر مي باشد.

کاهش بحراني سطح آب سفره هاي زيرزميني

اين کارشناس محيط زيست در ادامه سخنان خود به کاهش سطح آب سفره هاي زيرزميني اشاره کرد و گفت: هر چند واقعيتهاي خشکسالي و فرآيندهاي تغيير اقليم و جهان گرمايي را نمي توان ناديده گرفت، اما صرف نظر از اين رخدادهاي طبيعي غير قابل کتمان، افت کمي منابع آبي و ميزان چشمگير پائين رفتن سطح آب سفره هاي زير زميني دلايل مهم ديگري هم دارد.

خشکسالي کرمان

خاکپور ادامه داد: روند شتابناک افزايش مصرف آب در بخش کشاورزي که متاثر از رشد جمعيت و عدم توسعه يافتگي صنعت کشاورزي در کشور است يکي از دلايل در اين زمينه است.

وي يادآور شد: همچنين حفر چاههاي مجاز و غير مجاز، برقي شدن چاه ها بدون نظارت بر ميزان برداشت مجاز آن چاه ها، تخريب جنگل ها و پوشش گياهي و افزايش سطح اراضي کشاورزي بوسيله تجاوز و تغيير کاربري هاي غيراصولي اراضي جنگلي و مرتعي، استفاده از روش‌هاي نادرست و پرمصرف آبياري و يا انتخاب نوع کشت‌هاي نامتناسب با محدوديت‌هاي اکولوژيکي حاکم بر منطقه از جمله ديگر دلايل پائين رفتن سطح آب سفره هاي زير زميني است.

اين کارشناس و فعال محيط زيست و منابع طبيعي تصريح کرد: همچنين از سوي ديگر عدم برخورداري اولويت هاي محيط زيستي از وزن لازم در حوزه برنامه ريزي استانها و کم توجهي به فعاليت هاي آبخيزداري و آبخوان داري براي مهار و نگهداري آب در زير زمين از دگر عوامل موثر در اين زمينه است.

و اما يک سئوال اساسي!

خاکپور حرفهاي خود را با يک سئوال قابل تامل پايان مي دهد: اگر باور داريم که قسمت اعظم آب مصرفي در کشور از محل منابع آبي زيرزميني مان استحصال مي شود و در وضعيت بحراني پيش رو با افت کمي و کاهش چشمگير سطح آب سفره هاي زير زميني مواجه شده ايم و تنها راه برون رفت از اين بحران توجه به اقدامات آبخيزداري و آبخوان داري براي کنترل و نفوذ آب به زير زمين است؛ پس چرا فعاليت هاي ارزان قيمت آبخيزداري از وزن لازم در سبد اولويت هاي بودجه ريزي مان برخوردار نبوده و همچنان پروژه هاي انتقال آب بين حوضه اي و سدسازي بيشتر مورد توجه قرار مي گيرد؟

جهان هر روز گرم تر مي شود...

به هر روي کره زمين در سالهاي اخير دچار تغييرات آب و هوايي بسيار متفاوتي شده است که با نگاهي به آمارهاي موجود، مي توان متوجه شد که محيط زيست کره زمين از لحاظ پارامترهاي هواشناسي نسبت به 50 سال گذشته بسيار تغيير کرده و اين براي تداوم حيات چالشي جدي به حساب مي آيد.

خشکسالي يزد

بر اساس ديدگاه کارشناسان حوزه هواشناسي و تغييرات آب و هوايي گرم شدن زمين موضوعي است که در اکثر کشورهاي جهان نسبت به سال هاي گذشته با افزايشي تاثيرگذار روبرو شده که همين امر سبب افزايش شدت تبخير و به تبع آن ميزان نياز محصولات کشاورزي به آب افزايش يافته است.

از طرفي با تداوم خشکسالي ها مقدار آب در دسترس براي مصارف کشاورزي کم شده و در نتيجه امنيت غذايي به خطر مي افتد. خشکسالي سبب مهاجرت روستاييان به شهرها، افزايش حاشيه نشيني، رواج شغل هاي کاذب و افزايش ناهنجاري هاي اجتماعي مي شود.

آبهاي زيرزميني در خطرند!

يکي از نتايج تداوم خشکسالي، استفاده بي رويه از آب هاي زيرزميني است که استفاده بي رويه از ذخيره آبي در هر سرزميني مي تواند به کاهش پايداري هاي آن سرزمين منجر شود که يکي از تبعات اين امر مسئله نشست زمين خواهد بود.

موضوع نشست زمين يکي از مسائلي است که باعث از بين رفتن منابع ملي و کاهش راندمان کشاورزي خواهد شد. اين در حاليست که در سالهاي اخير در اکثر استانهاي کشور شاهد نشست زمين بوده ايم که به نظر مي رسد با توجه به روند شتابناک استفاده از منابع آبي زيرزميني بروز چنين حوادثي در آينده دور از انتظار نيست.

تغييرات اقليمي و خشکسالي؛ موضوعي که بايد جدي گرفته شود

به هر روي سرزمين ما ايران با توجه به اقليم خاصي که دارد و کمبود منابع آبي که در اکثر مناطق کشور حاکم است، يکي از آسيب پذيرترين کشورهاي جهان در موضوع تغييرات اقليمي است.

خشکسالي نخلستانهاي بوشهر

چالش تغييرات اقليمي يک موضوع جهاني است که نياز به يک عزم جهاني دارد اما لازمه اين عزم جهاني برنامه ريزي تمامي کشورهاي جهان در ارتباط با استفاده صحيح از منابع آبي و چشم انداز بلند مدت در زمينه حفظ پايداري هاي سرزمين است.

در حال حاضر کشورمان ايران داراي تمامي مشخصه هاي مربوط به تغييرات اقليمي و به تبع آن موضوع خشکسالي است در حاليکه اقتصاد ايران به شدت وابسته به نفت و کشاورزي مي باشد و به همين دليل ايران جزء کشورهاي آسيب پذير در اين زمينه قرار دارد.

ضرورت مديريت اصولي در بحران خشکسالي

بنابراين گزارش ما امروز مي توانيم با داشتن نگاهي متفاوت به داشته هاي سرزمينمان استفاده صحيح از منابع آبي را در دستور کار قرار دهيم و به واسطه داشتن نگاهي بلند مدت، پايداري هاي اين سرزمين را نيز حفظ کنيم.

به هر روي به نظر مي رسد زمان آن فرا رسيده که با اتخاذ راهکارهايي مناسب براي مقابله با خشکسالي در زمينه هاي مديريتي، زيست محيطي، اقتصادي، اجتماعي و آموزشي با استفاده از کارشناسان مجرب زمينه مقابله با آسيب هاي جدي خشکسالي را فراهم کنيم وگرنه اين تهديد به راحتي با جولان دادن در کشور خسارات جبران ناپذيري را به جاي خواهد گذاشت.