تخریب محیط زیست و اثرات آن

[sookut 13735]

خداوند تبارك و تعالي براي استقرار و ادامه حيات بشر و همه جانوران و گياهان، زمين (محيط زيست) را در نظر گرفته است كه مجموعه‌اي متشكل از هوا، آب و ذرات معلق مانند دوده، غبار و خاك است يا به زبان علمي، محيط زيست متشكل از نظام‌هاي اتمسفر Atmospher كه از هوا و ذرات معلق تشكيل شده، پدوسفرpethospher (زمين)، بيوسفر biospher (قشر زيست محيطي) و هيدروسفر hidrospher ( آب) مي‌باشد. مجموعه اين نظام‌ها به اضافه نيروي خورشيدي فضاي محيط زيست محيطي را آماده مي‌كنند.

از آغازي كه انسان پا به عرصه طبيعت گذاشته با شرايط محيط زيست خود تطابق داشته و پيدايش و ادامه حيات همه تمدن‌ها در صحنه محيطي بوده است.

[sookut 13735]

تخريب محيط زيست و اثرات آن

پژوهشگران جهاني بر اساس تحقيقات، مدعي تخريب و تهديد محيط زيست به دست انسان هستند و ادامه چنين وضعي را موجب پديدار شدن مصيبت مرگباري براي زمين و موجودات آن مي‌دانند.

عامل مهم تخريب محيط زيست، انسان‌ها هستند و در حال حاضر اثر نيروي انساني بر روي عوامل محيط زيست، جهاني شده است. رشد سريع جمعيت و مصرف انرژي فسيلي، روند طبيعي را دگرگون كرده و موجب تغييرات شگرفي شده و تركيب مادي عناصر را تغيير داده است.

افزايش دما نيز تغييرات و نوسان‌هاي شديدي ايجاد كرده كه پوشش گياهي را به شدت دچار دگرگوني خواهد كرد.

استفاده از صنايع تسليحاتي، گسترش هزاران نوع سموم و ورود آن‌ها به اكوسيستم، افزايش و توسعه گازهاي خطرناك در جو نظير گاز كربنيك و اكسيد ازت و بارش باران‌هاي اسيدي – كه ناشي از سوخت نفت چاه‌ها و جنگل‌هاست - همگي عوامل تخريب زيست محيطي هستند.

[sookut 13735]

توسعه اقتصادي يا تخريب محيط زيست

در مجمع عمومي سازمان ملل در 22 دسامبر 1989 قطعنامه‌اي تصويب شد كه در اجلاسي هم محيط زيست و هم توسعه مورد بررسي قرارگيرد. هدف مجمع، توسعه‌اي مبني بر حفظ محيط زيست در سطح جهاني و ملي بود، اما متأسفانه الگوهاي فعلي توسعه، عكس هدف مجمع عمومي سازمان ملل است؛ به اين معنا كه الگوهاي فعلي حاكم بر توسعه در عمل، عامل تخريب سازمان محيط زيست در جهان هستند.

كشورهاي در حال توسعه، كشورهاي صنعتي را متهم اصلي بر هم زدن توازن زيست محيطي مي‌دانند و كشورهاي صنعتي، كشورهاي رو به توسعه را متهم مي‌كنند كه افزايش جمعيت موجب شده كه بيش از ظرفيت زمين از منابع آن بهره برداري و آثار زيانباري براي زمين، آب و هوا يا محيط زيست فراهم كنند. واقعيت اين است كه كشورهاي صنعتي با هزاران پالايشگاه و صنايع متنوع و گسترده، سهم بزرگي در توليد گاز دي اكسيد كربن و گازهاي متصاعد شده مضر در جو دارند. ضمناً توليد دسته‌اي از مواد شيميايي و مصرف فراوان آن كه در نازك شدن لايه اوزن مؤثر است در كشورهاي صنعتي انجام مي‌گيرد.

به منظور حفاظت محيط زيست با شركت 1400 نماينده از 113 كشور تحت اين عنوان كه تنها يك زمين وجود دارد با سرپرستي سازمان ملل در شهر استكهلم پايتخت سوئد تشكيل شد. كه مقارن با تأسيس يونپ ( سازماني كه برنامه ريز محيط زيست درسازمان ملل متحد است) بود و سپس سالروز تأسيس سازمان يونپ به عنوان روز جهاني محيط زيست نامگذاري شد.

[sookut 13735]

راه حل نهايي بحران محيط زيست

هر تحول و دگرگوني در انديشه و تفكر نيازمند زمان است. در مسائل محيط زيست نيز بشر نياز به زمان دارد.

دانشمنداني در دهه 1960 نابودي نهايي منابع و خسارات فراواني را كه بر طبيعت وارد مي‌شود پيش بيني كرده بودند.

در آغاز دهه 1970 در كنفرانس‌هاي متعدد سازمان ملل، بسياري از متفكران، جهان را از توسعه بي رويه كشورهاي صنعتي و انفجار جمعيت در كشورهاي جنوب برحذر مي‌داشتند، اما اولين شوك‌ها زماني وارد آمد كه فاجعه‌هاي متعددي براي محيط زيست در دهه اخير، انفجاري در خود آگاهي و دگر گوني بشريت وارد آورد. اين‌كه بشريت به دست خود خطري آفريده و اين خطر آينده ي او را به بازي گرفته است و تهديد مي‌كند، زماني كشف شد كه گسترش حفره‌اي در ازن و ديگر اثرات فيزيكي براي كسي جاي ترديد باقي نگذاشت.

در كشورهاي صنعتي بايد شيوه‌هاي توليد و مصرف تغيير يابد، اما نه تنها شيوه‌هاي حاكم در توليد و مصرف امروز نگران كننده هستند، بلكه نگران كننده اصلي‌تر از آن‌ها مصرف بي مرز انرژي در جهان است.

بدون شك كشورهاي صنعتي مقصر اصلي تخريب و آلودگي محيط زيست هستند. كشورهاي صنعتي بايستي از تخريب جنگل‌هاي مناطق استوايي و پيشرفت كويرها جلوگيري كنند و اين امر زماني ممكن است كه به كشورهاي رو به توسعه چه در زمينه روابط آنها با محيط زيست و چه در زمينه‌هاي مشكلات اجتماعي و اقتصادي ياري برسانند. و سياست محيط زيست بايد به گونه‌اي در جهان اعمال شود كه فراتر از مرزهاي مصنوعي و سياسي و جغرافيايي و طبيعي كشورها باشد.

اعمال يك سياست جهاني محيط زيست هم بايد مسؤوليت پذيري‌ كل جهان را دربربگيرد و هم همه كشورها و آحاد مردم احساس تكليف و وظيفه كنند.

به منظور اعمال سياست جهاني براي محيط زيست بايد ضوابط و مقررات و قواعد اجرايي و حقوقي وجود داشته باشد. همكاري و هماهنگي‌هاي دو جانبه و چند جانبه بين كشورها مقدمه‌اي است براي برپايي و برقراري ضوابط پايدار جهت حفظ محيط زيست كه بر اساس حفظ منافع ملي و منطقه‌اي باشد.

به دلايل فوق، بشريت امروز نيازمند گسترش روابط شمال و جنوب است و شرايط حاكم كنوني بين شمال و جنوب بايد از پايه و اساس دگرگون شود.

[sookut 13735]

اسلام و محيط زيست

در دين مبين اسلام توجه زيادي به محيط زيست و حفاظت از آن و تأكيد زيادي بر آباد كردن زمين‌هاي باير، درختكاري، پاكيزه نگاه داشتن نهرها و آلوده نكردن آن‌ها شده است.

در احاديثي كه از حضرت رسول اكرم (ص) نقل شده است، آن حضرت سفارش به آباد كردن زمين‌هاي باير و درختكاري نموده اند.

زمين، زمين خداست وبندگان، بندگان خدا هستند، هر كه زمين مرده‌اي را آباد كند متعلق به او است.

در حديث ديگري پيامبر اكرم (ص) توصيه به درختكاري نموده اند و درخت را باقيات صالحات براي انسان دانسته اند كه هركس از ثمره آن درخت استفاده كند براي كسي كه درخت را كاشته است صدقه‌اي محسوب مي‌شود. در مورد اهميت درختكاري و گسترش فضاي سبز، رسول اكرم (ص) تا بدانجا سفارش نمودند كه اگر رستاخيز به پا شود و در دست ما نهالي باشد بايد اگر مي‌توانيم آن را بكاريم. اين فرمايش نشان دهنده اين مطلب است كه چقدر ما بايد به محيط زيست توجه داشته باشيم.