طرح بختياري

[Cinderella 9,897]

• اهداف
  
• تاریخچه و سوابق
  
• موقعیت و جانمایی
  
• مشخصات رودخانه
  
• مشخصات حوضه آبریز
  
• موقعیت سد
  
• ویژگی‌ها
  
• اثرات جانبی
  

 

اهداف

 

 

• تولید انرژی برق‌آبی
  
• جلوگیری از ورود رسوبات رودخانه بختیاری به مخزن سد دز و در نتیجه افزایش عمر سد و نیروگاه دز
  
• کنترل سیلاب و جلوگیری از تخریب سالیانه آن و بهبود شرایط
  
• ایمنی در پایین دست سد
  

 

 

 

تاریخچه و سوابق

 

 

 

مطالعات مرحله اول طرح بختیاری در اسفند ماه 1375 ، به مدت 33 ماه به مهندسین مشاور مهاب قدس واگذار و گزارش‌های مربوط به مرحله اول طرح در اسفند ماه 1379 ، تحویل کارفرمای طرح (شرکت آب و نیرو) شده است.

پس از انتخاب مجری طرح در سال 1383 وانتقال پروژه از معاونت طرح‌های توسعه شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، مذاکرات مربوط به انتخاب مشاور مرحله دوم طرح ادامه یافت و نهایتا در تاریخ 28/3/1384، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران انجام خدمات مهندسی مشاوره شامل بازنگری و تکمیل مطالعات مرحله اول، انجام مطالعات مرحله دوم و تهیه اسناد مناقصه برای سد و نیروگاه بختیاری را به مشارکت مشاورین مطالعات طرح بختیاری که از :

 

• شرکت خدمات مهندسی برق مشانیر
  
• شرکت مهندسی مشاور دزآب
  
• شرکت الکترووات- اکونو (سوئیس)/پویری
  
• شرکت مهندسی اشتوکی پارس
  

 

با مسئولیت مشترکاً، منفرداً و متضامناً تشکیل شده است، واگذار نمود.

 

 

موقعیت و جانمایی

 

 

ساختگاه سد و نیروگاه بختیاری در بخش سفلای رودخانه بختیاری در استان لرستان و در بخش جنوب غربی ایران در دامنه‌های جنوب غربی کوه‌های زاگرس چین خورده و در ناحیه‌ای به طول شرقی 48 درجه و 46 دقیقه و 50 ثانیه و عرض شمالی 32 درجه و 57 دقیقه و 41 ثانیه و در شمال غرب ایستگاه تنگ پنج (هشتمین ایستگاه حد فاصل اندیمشک- درود) در مسیر راه آهن تهران - اهواز ، بر روی رودخانه بختیاری واقع شده است.

همچنین ساختگاه سد بختیاری به فاصله مستقیم حدود 50 کیلومتری بالادست سد دز و پنج کیلومتر بالادست تقاطع رودخانه‌های سزار- بختیاری قرار گرفته است.

 

 

 

مشخصات رودخانه

 

 

رودخانه بختیاری یکی از دو سرشاخه اصلی رودخانه دز می‌باشد که از ارتفاعات جنوبی اشترانکوه سرچشمه می‌گیرد و در نزدیکی ایستگاه تنگ پنج به رودخانه سزار می‌پیوندد و رود دز را تشکیل می دهد.

 

 

 

مشخصات حوضه آبریز

 

 

مساحت حوضه آبریز در محل ساختگاه سد در حدود 6388 کیلومترمربع و میانگین ارتفاع حوضه از سطح دریا 2212 متر می‌باشد. دبی متوسط سالانه رودخانه بختیاری در محل سد (بر اساس یک دوره آماری 60 ساله) معادل 144.6 مترمکعب بر ثانیه و متوسط بارش سالانه در حدود 1117 میلی‌متر می‌باشد. شیب متوسط رودخانه بختیاری طی مسیر حدود 35 درجه است.

 

 

 

موقعیت سد

 

 

 

همانطور که در شکل موقعیت طرح نسبت به حوضه آبریز کارون و بختیاری نمایش داده شده است، سد بختیاری در بالا دست سد و در فاصله 50 کیلوتری آن بنا خواهد شد.

 

 

 

ویژگی‌ها

 

 

 

• بلندترین سد دو قوسی بتنی جهان با ارتفاع 315 متر
  
• بزرگترین مخزن مصنوعی ذخیره آب کشور پس از کرخه با حجمی معادل 4.8 میلیارد متر مکعب در تراز نرمال
  
• عدم نیاز به جابجایی ساکنین در محدوده مخزن ( با توجه به صعب العبور بودن منطقه، با احداث و آبگیری این سد اراضی کشاورزی زیادی غرقاب نخواهد شد و هیچ روستای دائمی به زیر آب نخواهد رفت)
  
• ظرفیت نیروگاه در ضریب کارکرد 20 درصد، 1500 مگاوات و انرژی تولیدی سالانه آن نزدیک به 3000 گیگاوات ساعت می‌باشد.
  
• نقش قابل توجه ذخیره سازی و تنظیم آب این سد با توجه به حجم زیاد مخزن
  
• بالا بودن شاخص‌های اقتصادی طرح در مقایسه با شاخص‌های اقتصادی سایر طرح‌های عمرانی از جمله طرح‌های برق‌آبی.
  
• کنترل سیلاب‌های فصلی و بهبود شرایط ایمنی در پایین دست سد
  
• جلوگیری از ورود رسوبات رودخانه بختیاری به مخزن سد دز و در نتیجه افزایش عمر مفید سد و نیروگاه دز
  
• افزایش قابل ملاحظه ظرفیت ذخیره آب در حوضه رودخانه دز به‌منظور امکان مدیریت بهتر منابع آب و افزایش حجم آب قابل تنظیم و در نتیجه افزایش سطح زیر کشت اراضی در پائین دست
  
• امکان تولید بهینه انرژی در زمان‌های پیک مصرف روزانه و سالیانه
  

 

 

 

اثرات جانبی

 

 

طرح سد و نیروگاه بختیاری در زمان اجرا با بکارگیری نیروهای بومی، تاثیر مهمی در اشتغال‌زایی منطقه خواهد داشت. بهبود شرائط اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در منطقه طرح، ایجاد امکان توسعه و سرمایه گذاری در محدوده طرح ، بهبود سطح رفاهی زندگی اهالی، ارتقاء سطح آموزش و بهداشت و افزایش درآمد سرانه بواسطه ایجاد اشتغال در منطقه طرح، استفاده بهتر از قابلیت‌های گردشگری منطقه ، افزایش سهم منطقه در توسعه کشور، بهبود ارتباطات و حمل و نقل زمینی از طریق ایجاد جاده های دسترسی، افزایش ارزش افزوده خدمات درمنطقه طرح؛ از جمله اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اجرای این طرح ملی خواهد بود.

 

منبع: شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران