معرفی شهر شیراز

[Mohammad Aref 120,438]

موزه تاریخ طبیعی دانشگاه شیراز

موزه تاريخ طبيعي در اسفند 1353 تأسيس شد ، و در اسفند 1359به ساختمان كنوني انتقال يافت.در بخش جانورشناسي موزه 2500 نمونه از بي مهرگان و در قسمت مهره داران، دوزيستان و خزندگان و پرندگان، انواع گوناگون آنها جمع آوري شده است. در بخش گياهان زينتي و دارويي بيش از 60 گونه گياه دارويي، در بخش زمين شناسي فسيل ماهي با عمر70 ميليون سال ، كاني هاي زينتي، انواع سنگ ها و فسيل ها قرار دارد. اين موزه همچنين داراي بخش آناتومي، تكنولوژي، هنر، كارگاه فني و تاكسيدرمي و بخش سمعي و بصري و كتابخانه است.

 

موزه هخامنشی

موزه هخامنشی موزه‌ای در مجموعه تخت جمشید است. ساختمان موزه تخت جمشید قدیمی ترین بنای ایران است که بازسازی شده و به موزه اختصاص یافته‌است. این بنا یکی از مجموعه کاخ‌های تخت جمشید است که حدود ۲۵۰۰ سال پیش توسط سلسله هخامنشی بنا شد. قسمت‌هایی از این بنا که فعلاً به عنوان موزه مورد استفاده‌است، شامل یک ایوان، دو گالری و یک تالار است. در ایوان موزه که در سمت شمال ساختمان واقع شده و ورودی موزه در آن قرار دارد، دو جرز (دیوار اطاق و ایوان، پایهٔ ساختمان که از سنگ و آجر سازند) سنگی عظیم یک پارچه به ارتفاع تقریبی هشت متر و عرض ۲۰/۱ متر به وزن حدود ۸۰ تن در جلو و طرفین قرار دارد. هر یک از این دو جرز بزرگ ترین سنگ یک پارچه‌ای است که در تخت جمشید به کار رفته‌است. سقف ایوان را هشت ستون چوبی با سر ستون‌های گاو دو سرنگه می‌دارد. پایه این ستون‌ها اصلی و به شکل زیبا و بسیار جالب از سنگ خاکستری حجاری شده‌است.مهره‌های دوره هخامنشی: در سال ۱۳۳۷ هشت مهره چشم ساده به رنگ‌های زرد، سیاه، قهوه‌ای روشن و قهوه‌ای تیره در اندازه‌های مختلف (به قطر ۳، ۴، ۵، ۶ سانتی متر) در تخت جمشید به دست آمد. گل نبشته‌های تخت جمشید: در سال ۱۳۱۳ تعداد ۳۰ هزار گل نبشته در اتاقی از هخامنشیان که درِ آن تیغه شده بود، یافت شد که اسناد خزانه تخت جمشید و بیشتر در اندازه ۸×۴×۲ سانتی متر است. بر این گل نبشته‌ها با خط ایلامی، اسناد را نوشته‌اند.چشم گاو و گوش گاو سنگی، پنجه و سر شیر از سنگ لاجورد، مگس پران، خنجر، شمشیر، سرنیزه، پیکان، قرقره بالا بر فلزی، بشقاب، سینی، لیوان، گلدان و هاون سنگی، قسمتی از پرده‌های سوخته تخت جمشید، گل میخ طلا، کتیبه حرم خشایار شاه با ترجمه به زبان فارسی و انگلیسی، کُرنا (شیپور)، مِجمر (آتشدان) فلزی، خشت لاجوردی پیدا شده در سال ۱۳۳۴، زینت آلات طلا و نقره و... از دیگر اشیای تالار هخامنشی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: پیکره شکسته سنگی دو گاو، مجسمه نیمه تمام سگی که نشسته در سال ۱۳۳۲در تخت جمشید کشف شد، پنجه عقاب، جای پاشنه در، ته ستون، شال زیر ستون با کتیبه‌ای در سه خط، سه ستون هخامنشی، سرستون گاو، مجسمه سنگی کوچک نیمه تمام، خمره‌های بزرگ سفالی، نقش یک نفر که زنبه (زنبق) ای را حمل می‌کند و...موزه تخت جمشید در روز ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۱، ( مصادف با ۱۸ ماه مه ۲۰۰۲، روز جهانی موزه) افتتاح شد.

 

 

موزه خانه فروغ الملک

این بنا که مربوط به اواخر دوران قاجار است در بافت قدیمی شیراز ، در محله سنگ سیاه و در پشت امامزاده بی بی دختران واقع می باشد . مساحت کلی بنا حدود1100 متر مربع ، که در سه طبقه و شامل زیر زمین طبقه همکف و طبقه اول است . خانه فروغ الملک که دارای دو بخش بیرونی و اندرونی با دو حیاط جداگانه، عمارت شاه نشین ، حوضخانه ، حمام ، آشپزخانه و ... است . از سال 1329 تا اواسط دهه 50 با نام دبستان فروغ الملک مورد مورد استفاده آموزش وپرورش قرار گرفته است . این بنا از سال 1381 پس از مرمت و بازسازی در اختیار آقای حسن مشکین فام قرار گرفت و کاربری آن به موزه هنر معاصر فارس تغییر یافت ، اشیاء موجود در موزه شامل صدها قطعه از هنری است که طی بیش از نیم قرن توسط ایشان تهیه و گردآوری شد و شامل دو بخش عمده آثار هنری خانواده مشکین فام و آثار هنرمندان معاصر فارس می باشد که بر حسب نوع اثرهنری و یا تکنیک و دوره آفرینش در قالب بخش هایی با آثار حجاری و نقش برجسته ، خوشنویسی ، نقاشی ، عکاسی ، هنرهای تجسمی و ... تقسیم بندی گردید و به نمایش گذاشته شده است .

[Mohammad Aref 120,438]

چاه مرتاض علی

چاه مرتاض علی یکی از آثار تاریخی و دیدنی شهر شیراز می‌باشد. این بنا در شمال شهر و در «کوه هفت‌تن» واقع شده‌است. در پیرامون چاه مرتاض علی یک عمارت چنداتاقه وجود دارد که برای عبادت عارفان در نظر گرفته شده‌است. عمق این چاه سه متر می‌باشد و دو آب‌انبار در اطراف آن به‌چشم می‌خورند.

 

قصرابونصر

در 6 كيلومتري شرق شيراز بر بالاي يك تپه بقاياي بناها و يك حصار سنگي ديوارهاي آجري ساختمانهاي خشتي وآستانه هاي سنگي فرو افتاده ديده مي شود. بر اساس كاوشهاي انجام شده دراين محل نمونه هاي سفال وقطعات ظروف سنگي عهد هخامنشي را با سكه ها و آثاري ديگر از عهد سلوكي , اشكاني و ساساني كشف كرده اند. بر پايه اين كشفيات معلوم شد كه در عهد اشكانيان بنايي محكم و محصور در آنجا احداث شده و در زمان ساسانيان هم مورد استفاده كامل بوده است .

 

 

قبرمادرنادرشاه

در ضلع شرقي قلعه اژدها پيكر و بر يك سطح مرتفع مشرف به شهر ,بقايايي از قلعه اي تاريخي به جا مانده كه به قبر مادر نادر شاه مشهور است. ديوارهاي خارجي ساختمان مربع شكل و به ابعاد 5/4×5/4 متر است .ارتفاع اين ساختمان 9 متر مي باشد .

[Mohammad Aref 120,438]

عمارت باغ نشاط

اين بنا در ضلع شمالي پل عباسي و در ميان فضايي سبز و گسترده قرار گرفته و مقر حكومت لار پس از دوران صفويه بوده است . مساحت قصر اين باغ 35×135 متر است . اين بنا كه از ساختمانهاي زيبا و بسيار ديدني عصر صفويه است و هم اكنون از نظر حفظ و نگهداري در وضعي نامطلوب قرار دارد.

 

عمارت باغ ایلخانی

باغ ايلخاني از بناهاي محمد قلي خان , ايلخان قشقايي است كه در محله ميدان شاه واقع شده است. اين باغ يكي از فضاهاي سبز دوره قاجاريه است كه ساختمان كهنسال وعمارت قديمي و ديدني دارد . در محوطه اين باغ يك عمارت كلاه فرنگي وجود دارد.

 

عمارت كلاه فرنگي باغ نظر

ين باغ با انبوه درختان سر به فلك كشيده سرو و نارنج در سال هاي پيش از سلطنت كريمخان زند احداث شده است. كريمخان عمارت كلاه فرنگي, ارگ, دبوانخانه و بعضي از ساختمانهاي ديگر را در آن محوطه بنا كرد. در دوره قاجار نيز حسين علي ميرزاي فرمانفرما عمارتي در نزديكي عمارت خورشيد احداث كرد. در وسط باغ نظر كه به باغ موزه نيز مشهور است عمارت هشت ضلعي بسيار زيبايي ساخته شده كه به كلاه فرنگي مشهور است .

 

عمارت دیوانخانه

در نزديكي ارگ كريمخاني‌, عمارتي وجود دارد كه در گذشته عمارت ديوانخانه كريمخان زند بود و هم اكنون تنها عمارت سابق آن در قسمت شمالي باقي مانده است. اين عمارت شامل يك تالار وسيع با سقفي بلند است كه در گذشته دو ستون مرمر در جلو آن قرار داشت, اما آغا محمد خان قاجار آن دو ستون را به تهدان برد و به جاي آنها دو ستون چوبي نصب كرد.

[Mohammad Aref 120,438]

مدرسه خان

بناي تاريخي مدرسه خان در شهر شيراز قرار گرفته است . اين بناي تاريخي مدرسه اي وسيع و دلباز است كه در دوران سلطنت شاه عباس كبير به وسيله الله ورديخان والي فارس و فرزند او امامقلي خان ساخته شده است .

 

مدرسه آقا باباخان

اين بنا از بناهاي دوره قاجاريه است كه در محله درب شاهزاده در جنب بازار وكيل و مسجد جامع قرار دارد و شالوده آن از كريمخان زند است . آغاز بناي مدرسه توسط مرحوم حاجي محمد حسين خان صدر اعظم اصفهاني صورت گرفته و مرحوم آقا باباخان حسين در حدود سال 1240 بناي مدرسه را تمام كرده است .

 

 

باغ چهل تن

در مساحتي كوتاه از شمال حافظيه , محوطه اي مشجر وبا صفا وجود دارد كه داراي چهل سنگ مزار هم اندازه است .قدمت اين باغ به عهد كريم خان زند مي رسد و گورهاي داخل محوطه باغ نيز به نيمه دوه قرن 13 هجري مربوط اسـت.

[Mohammad Aref 120,438]

باغ هفت تن

كمي بالاتر از باغ چهل تن, محوطه پر درخت ديگري به نام هفت تن با ايوان و بناي زيبايي وجود دارد. آرامگاه شاه شجاع شهريار آل مظفر , ممدوح و خواجه حافظ و متوفي به سال 776 هجري در اين باغ قرار دارد.

 

ارگ کریمخانی

ارگ كريمخاني در حقيقت اندروني و قصر سلطنتي سلسله زنديه در شهر شيراز بود . اين ارگ به شكل قلعه آجري با ديواره هاي بلند ساخته شده كه در هر چهار گوشه آن برجي بزرگ بر پا است .ساختمان شهر باني در مقابل اين ارگ ساخته شده و از خود ارگ از سال 1350-1315 به عنوان زندان شهرباني استفاده مي شد. بخشي از تالارها و اتاقهاي مرمت شده آن نمونه اي زيبا از سبك معماري دوران زنديه را نشان مي دهند .

 

 

قلعه اژدها پيكر

اين قلعه روي يك سطح مرتفع در غرب شهر شيراز قرار گرفته است و طول و عرض آن به تر تيب 700 متر و 170 متر است .قلعه از سه بخش ديوار سنگي , حاطي , قلعه بالايي و مياني تشكيل شده است و قدمت آن با توجه به يافته هاي موجود به دوره پيش از اسلام ميرسد. قلعه تا يك قرن پيش مسكوني بوده است و در زمان سلطنت رضا شاه بمباران شد.

[Mohammad Aref 120,438]

حمام باغ نشاط

درضلع شمالي باغ نشاط , حمام قصر كه احتمالا“ همزمان با آن بنا شده است قرار دارد.نقاشي هاي ديوارهاي آن با ظرافتي خاص ترسيم شده اند و اينك نيازمند باز سازي و مرمت مي باشند .

 

حمام وکیل

درجنب مسجد وكيل , حمام وكيل قرارگرفته است كه بر اثر تغيير وصع حمام هاي عمومي تا حدي از صورت اصلي خارج شده است. حمام وكيل مانند بازار و مسجد وكيل به دوره زنديه مربوط است .

 

 

آتشکده صمیکان

اين آتشگاه در 140 كيلومتري جنوب شيراز و در مسير جاده اي متعلق به عهد ساسانيان قرار داشته و متعلق به همان دوره است.

[Mohammad Aref 120,438]

مسجد وکیل

اين مسجد به نام مسجد سلطاني وكيل معروف است و از آثار پر ارزش دوره زنديه به شمار مي رود. اين مسجد هم اكنون محل برگذاري نماز جمعه شيراز است. علاوه بر بزرگي از ارزش واهميت تاريخي نيز بر خوردار است . كاشي كاري زيبا ,‌حجاري ستون هاي 48 گانه و منبر يكپارچه مرمرين آن از شاهكارهاي دوره زنديه به حساب ميايد.

 

مسجد جامع عتیق

مسجد جامع عتيق از كهن ترين مساجد استان فارس است .اين مسجد پس از لشكر كشي عمرو ليث صفاري در سال 276 هجري قمري به شيراز به شكرانه پيروزي و تصرف اين شهر بنا شد. كار ساخت اين بنا, در سال 281 هجري قمري خاتمه يافت

 

 

مسجد نو شهدا

نام اين مسجد كه پس از مسجد جامع عتيق ,‌كهن ترين مسجد شيراز است ‌در قدين مسجد اتابك بود.ساخت بناي اوليه اين مسجد در سال 598 هق توسط اتابك سعدبن زنگي آغاز شد و در سال 615 ه ق به اتمام رسيد.

 

دروازه قرآن

در شيراز، در نزديكي تنگ الله اكبر و در ميان كوه هاي باباكوهي و چهل مقام واقع شده است. وجه تسميه اين دروازه وجود قرآني بر بالاي طاقي مرتفع است. اين دروازه شامل يك طاق مرتفع از نوع طاق كجاوه اي در وسط دور طاق با ارتفاع كم در طرفين است. اين طاق در زمان حكومت عضدالدوله ديلمي در فارس، ساخته شد و قرآني نيز در آن جاي داده شد تا مسافرين به بركت عبور از زير آن سفر را به سلامت به پايان برند و در موقع سفر از زير قرآن بگذرند. به مرور زمان طاق شكسته و تخريب شد.

[Mohammad Aref 120,438]

تخت جمشید

تخت جمشيد را همان گونه كه داريوش در كتيبه اي به آن اشاره كرده است، مي توان نوعي دژ يا ارگ حكومتي دانست كه جايگاهي براي اداره كشور و برگزاري مراسم رسمي و مذهبي و پذيرايي هاي مهم و باشكوه و تجمع هاي حكومتي و اقامتگاه پادشاه و نزديكان او بود. چنين دژ يا فضايي مانند دژهاي دوران اسلامي كه از برخي از آنها اطلاعات بيشتري در دست است، عرصه هاي گوناگون، اما كمابيش معين و مشخصي داشت.

 

مسجد نصیرالملک

از مساجد شيراز است كه در محله گودعربان و خيابان لطفعليخان زند واقع شده است. اين مسجد كه از بناهاي دوران قاجار است در سال 1293 تا 1305 توسط حسنعلي نصيرالمك ساخته شد. و اندكي تأثير پذيرفته از معماري عثماني است. در ورودي آن رو به شمال مسجد قرار گرفته و در طاق نمايي بزرگ واقع شده است. از راه طاق نما و اطراف آن، از سنگ گندمك است و در سقف طاق نيز مقرنس كاري به وسيله كاشي هاي هفت رنگ انجام شده است. در ورودي آن دو لنگه بزرگ چوبي است و بر سردر آن نيز كتيبه اي به خط نستعليق بر روي سنگ مرمر نگاشته شده است.

 

 

سرای مشیر

یکی از بناهای زیبای دوره قاجاریه سرای مشیر می باشد . این کاروانسرا در کنار درب جنوبی بازار وکیل توسط میرزا ابوالحسن خان مشیر الملک شیرازی ساخته شد. مشیر الملک این کاروانسرای بزرگ را وقف خامس آل عبا کرد . از این شخص بناهای زیبا و با ارزش دیگری در فارس موجود می باشد . هم اکنون بالای سر درب ورودی سرای مشیر یا سرای گلشن سنگی نصب شده است که متن وقف نامه را بر روی آن نوشته اند و تاریخ آن رمضان سال 1288 هجری قمری را نشان می دهد . سر درب ورودی سرا با مقرنس و کاشی تزئین یافته است . و در سقف دالان هشتی آن نیز مقداری کاشی معرق به کار رفته است . در محوطه سرای مشیر در چهار ضلع، حجره هایی در دو طبقه ساخته شده است .

[Mohammad Aref 120,438]

مسجد سیاوشان

مسجد سیاوشان در محله سنگ سیاه و در بافت قدیمی شیراز واقع شده و در بازارچه معروف به حاج زینل قراردارد . مسجد سیاوشان دارای یک حیاط مرکزی است که در چهار طرف آن آثار ساختمانی مشاهده می شود . در ضلع شمالی که ورودی و سر در زیبای مسجد در آن قرار دارد ، رواق یا شبستان تابستانی احداث شده و نمای بیرونی رواق شمالی با تزئینات ترکیبی آجر و کاشی مزین شده است . همچنین در این ضلع سردا به مانندی وجود دارد که به واسطه تعویض پوشش کف حیاط مسدود شده و فقط قسمتی از پنجره آن قابل مشاهده است . اظهار نظر در خصوص کاربردی این قسمت نیاز به کاوش و بررسی بیشتر دارد . سر در ورودی مسجد دارای کاشیکاری و مقرنس های آجری بسیار زیبایی است . وجود 2 کتیبه در سر در حاوی آیات قرآنی است که در آن به تعمیر مساجد و اقامه نماز توصیه شده و کتیبه دیگر ساخت بنا و تعمیرات و الحاق بعدی را شرح داده و تاریخ آن ربیع الاول 1339 می باشد . ضلع شرقی همانند ضلع شمالی دارای یک رواق ساده می باشد . شبستان زمستانی و اصلی مسجد در ضلع جنوبی واقع شده سقف و عرقچین های این شبستان به وسیله چهار ستون سنگی ساده نگهداری می شود ، گوشواره های طاق و چشمه شبستان جنوبی با آجر و کاشی به شکل طرح های هندسی تزیین شده است . محراب زیبای کاشیکاری شده زینت بخش شبستان جنوبی حاوی طرح های هندسی و گیاهی است که کتیبه های آیات قرآنی را در بر می گیرد ماده تاریخ ساخت محراب ، نام سازنده محراب ، معمار بنا و چند بیت اشعار فارسی از دیگر نوشته های موجود در محراب است . کاشی محراب مسجد سیاوشان همانند اکثر کاشی های موجود در بناهای قاجاری شیراز ساخت کارخانه یا کارگاه میرزا عبدالرزاق در تاریخ 1339 و معمار بنا استاد ابوطالب می باشد . در ضلع غربی ، شبستان ساده که فاقد تزئینات معماری است وجود دارد

 

مسجد حاجی غنی

مسجد حاج غنی که بین سال های 1300 تا 1303 هـ . ق به جای مسجد قدیمی تری ساخته شده است، در انتهای شمالی بازار وکیل واقع است. سر در ورودی این مسجد در سمت خاوری رو به روی مدخل ورودی بازار وکیل واقع شده و دارای تزیینات زیبای کاشی کاری است. بر سر در این مسجد کتیبه ای به خط نستعلیق و بر روی سنگ مرمر وجود دارد که نام بانی و سال ساخت و اتمام بنا نوشته شده است. بنای این مسجد شامل یک رشته رواق در خاور و یک رشته رواق در باختر و دو شبستان کوچک در شمال و یک شبستان در جنوب می باشد. رواق خاوری و باختری در هر سمت شامل 5 طاق نما است که در دوره اخیر با نصب درهای آهنی مسدود شده اند. در سمت شمال، درب شبستان در پهنای مسجد قرار گرفته است. شبستان شمال خاوری وسیع تر و دارای چهار ستون سنگی می باشد و شبستان شمال باختری تنها دو ستون سنگی دارد. پوشش هر دو شبستان متشکل از گنبدهای ساده و کوچکی می باشد که به کمک طاق هایی بر روی ستون ها و جرزهای اطراف قرار گرفته است. ستون ها ساده بوده و به صورت مدور از سنگ های یکپارچه حجاری شده اند. در ضمن ازاره مسجد از نوعی سنگ سرخ فام می باشد.

 

 

مسجد بردی

بنای مسجد بردی قصرالدشت که بر اساس کتیبه تاریخی موجود در سال 875 هـ . ق ساخته شده، در روستای قصر الدشت در حدود 6 کیلومتری شمال باختری شیراز واقع شده است. این کتیبه بر سنگی به ابعاد 80×85 سانتی متر به خط ثلث نگاشته شده است.

 

مسجد شیرالملک

مسجد حاج نظری از آثار دوره صفوی است و در شهرستان سروستان در استان فارس واقع است. بر سر در مسجد کتیبه ای است که بر آن تاریخ 112 هـ . ق زمان شاه سلیمان صفوی ثبت شده است. در سروستان مسجد دیگری با شبستانی ستون دار و ستون های حجیم و لوحه فرمانی مورخ 1253 هـ . ق می باشد که بر دیوار مدخل نصب شده است.

[Mohammad Aref 120,438]

مسجد حاج نظری

مسجد حاج نظری از آثار دوره صفوی است و در شهرستان سروستان در استان فارس واقع است. بر سر در مسجد کتیبه ای است که بر آن تاریخ 112 هـ . ق زمان شاه سلیمان صفوی ثبت شده است. در سروستان مسجد دیگری با شبستانی ستون دار و ستون های حجیم و لوحه فرمانی مورخ 1253 هـ . ق می باشد که بر دیوار مدخل نصب شده است.

 

مسجد حاج میرزا کریم صرا ف

این بنا از آثار اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه محسوب می شود و در محله اسحاق بیک، 200 متری نصیر الملک در بافت قدیمی شیراز واقع گردیده است. شبستان اصلی مسجد در ضلع شمالی قرار دارد که در طی سال های اخیر سه دهانه آن فروریخته و بقایای تزیینات ساده کاشی کاری و آجرکاری در آن مشهود است. به استناد نوشته ای که بر سر در ورودی مسجد نصب شده، این مسجد در دوره قاجاریه تعمیر شده است.

 

 

گهواره دیو

گهواره ديو يا گهواره ديد بر بالاي نوک باختري كوه چهل مقام، مشرف به تنگه الله اكبر به شکل يک چهار تاقي با چهار ستون ساخته شده است كه در بعضي از كتاب ها «گنبد عضد» ناميده شده است. از قرار معلوم گهواره ديو تحريف «گهواره ديد» است. گهواره ديد نام محل ديده بانان و قراولاني است كه براي حفظ و حراست راه تنگ الله اكبر مستقر مي شدند. اين مكان هم اكنون از گردشگاه هاي ديدني شيراز است كه از سمت شمال به پارک ملي بمو مرتبط مي شود.

[Mohammad Aref 120,438]

آب انبار حاجی آقاجانی

این بنا مجاورمجموعه بازار تاریخی شیراز واقع شده و ظاهراً به همراه تیمچه ( محل داد و ستد ) حاجی آقاجانی- واقع در سمت شرقی اردو بازار- توسط"حاجی آقاجان" در دوره قاجار ساخته شده است. بنا به ابعاد 65/5×50/12 متر و متشکل از یک راه پله و مخزن مستطیل شکل با پوشش طاقی است. دیواره های اضلاع طولی بنا دارای جَرز( دیوار اطاق و ایوان ، پایه ی ساختمان که از سنگ و آجر سازند) هایی است که مابین آنها و در قسمت بالا، روزنه های مستطیل شکلی به ارتفاع 50 و عرض 70 سانتیمتر تعبیه کرده اند.

 

آب انبار وکیل

این بنا در ضلع غربی مسجد وکیل شیراز واقع شده و هم زمان با مسجد در حدود سال 1180 ه. ق توسط کریم خان زند ساخته شد. بنای آب انبار به ابعاد 20×25 متر دارای راه پله ، مخزنی مربع مستطیل ، بادگیر و پوشش طاقی است و پله های ورودی از سنگ حجاری شده ، تهیه شده است. پوشش طاقی مخزن بنا ، در میانه بر روی چهار پایه مستطیل شکل قرار گرفته است. بادگیر بنا آجری است که نمای فوقانی آن با تزئینات آجری مزین شده است.

 

 

کاخ ساسانی سروستان

این شهر در ۸۴ کیلومتری شیراز قرار دارد و در فاصله ۹ کیلومتری آن ویرانه های سروستان از دوره ساسانی به چشم می خورد طرح کلی این بنا شبیه به کاخ فیروزآباد می باشد یعنی مرکب از یک ایوان اصلی ورودی که بر خلاف ایوان فیروزآباد عمق کمتری دارد ولی مانند فیروزآباد محور اصلی ورودی به بنا است که به تالار چهارگوش گنبد دار مضاعف راه پیدا می کند در پشت این تالار گنبد دار حیاطی قرار دارد که در اطراف آن بناهای اندرون ساخته شده قسمت مربوط به پذیرایی یا بیرونی این بنا مهم تر و مجلل تر از فیروزآباد است و معلوم می شود که طرحهای ساختمانی مدارجی را پشت سر گذاشته است و به همین علت تاریخ بنا را اقلاً دو قرن بعد از فیروزآباد می دانند گنبد این کاخ با آجر پخته ساخته شده در حالی که در فیروز آباد فقط با لاشه سنگ کار شده است. طرح معماری ساسانی استفاده از قلوه سنگ ها و یا آجر هایی بود که با اندود متصل شده بود،برفراز این ایوان ها سقفی به شکل طاق نیک دایره ای کار می گذاشتند که نمونه ی این معماری در کاخ های فیروز آباد و یاسروستان نمایان است. استفاده از قلوه سنگ های متصل به هم را دردوره ی هخامنشی نیز سراغ داریم ،اما آن چیز که هنر ساسانی را از هنر هخامنشی جدا می سازد ،پنل داخلی ساختمان است،چنانکه می بینیم در در طراحی داخلی ساسانی ترکیبی از اطاق های پذیرایی و اتاق های اختصاصی است ، اما در معماری هخامنشی این فضا به گونه ی جدا از هم ساخته می شده است. یکی دیگر از ویژگی های چشم گیر معماری ساسانی استفاده از گنبد های تونلی و یا گنبد هایی با بخش چلیپایی بود و اتاق مربع شکلی که گنبد در بالای آن قرار داشت، که از آفرینش های ساسانیان بود. اما بی نظیر ترین ویژگی های معماری ساسانی که در زیبا ترین نمونه هایش جلوه یافته بود،مفهوم جذاب و ضروری فضای آن بود.فضای مجزا به این معنا که دیوار ها آن را توجیه می کرد.نقش درونی نیروهایی که تعادل و توازن ایستا را ایجاد می کردند،پیوسته روشن ونمایان بود و در فضا گم نمی شد و یا به بیرون منتقل نمی شد.در این قلمرو،معماری ساسانی نقطه ی مقابل معماری رومی بود که در آن دستیابی به یک فضای فریبنده و پویا از لوازم اصلی به شمار می رفت.اما آراستگی ساختمان ساسانی نیز در جایگاه خود جالب توجه بود،دیوار ساختمان های ساسانی از تزئینات چشم گیر و دل انگیز پوشیده شده بود.از یافته های باستان شناسی هویدا می شود که ساسانیان به آراستگی گچ بری اهمیت بسیاری می دادند و آن را به صورت پیکره ای یا قالبی شکل می دادند.تکنیکی که ساسانیان در گچ بری خود به کار بردند،ریشه های کهن داشت و بیشتر گچ بری ها نقش های حیوان و یا گل بوته هایی بود.

[Mohammad Aref 120,438]

نقش پیروزی

اين نقش برجسته يادبود نبرد و پيروزي اردشير بنيان گذار سلسله ساساني(سده 2م) بر آخرين پادشاه اشكاني (اردوان 5) است كه بر فراز صخره‌اي در سمت راست رودخانه فيروزآباد حجاري شده است. اين اثر اولين نقش برجسته ساساني و بزرگترين نقش برجسته ايران است

 

نقش رستم

مجموعه نقش رستم در 5/2كيلومتري تخت جمشيد واقع شده و شامل آرامگاه‌هاي پادشاهي هخامنشي(خشايارشا، داريوش اول، داريوش دوم و اردشيراول)(سده 5ق.م) و نقش برجسته هاي دوره ساساني (سده6م) است. بناي مذهبي كعبه زرتشت كه احتمالاً آتشكده دوره هخامنشي مي باشد نیز در این محوطه وجود دارد.

 

 

پل کوار

این پل در یك كیلومتری كوار و در مسیر قدیمی شیراز- فیروزآباد كه به كناره خلیج فارس منتهی می شد، روی رودخانه " قره آقاج " بنا شده و ظاهراً بنای اولیه آن به دوره ساسانی تعلق دارد كه در دوره های بعد به ویژه دوره صفویه و قاجاریه بازسازی شده است. پل كوار 125 متر طول، 30/10 مترارتفاع و 80/3 متر عرض – با احتساب جان پناه ها – و شش دهانه به ابعاد مختلف داشت كه امروزه دو دهانه میانی آن فرو ریخته است. پایه ها در جهت بالا دست و پایین دست دارای موج شكن های نوك تیز است كه شكل های آنها با توجه به شالوده صخره ای و بازسازی های صورت گرفته ، متفاوت است. مصالح مورد استفاده ، قطعات سنگ های طبیعی به اشكال و ابعاد مختلف و ملات ساروج است. پایه های پل هر كدام جداگانه بر روی صخره های طبیعی بستر رودخانه قرار گرفته و به همین جهت، نقشه پل متناسب با موقعیت این صخره ها در بستر رودخانه شكل گرفته است. چنین ساختار و شالوده ای، سبب استحكام و ماندگاری زیاد پل كوار شده است. در قسمت انتهای جنوبی پل و میانه ی پایه ، متكی به صخره كناره رودخانه و نیز روی اولین پایه انتهای شمالی پل اتاقی قرار دارد كه دسترسی به آنها در مواقع كم آبی از روی صخره بستر رودخانه و توسط چند پله صورت می گیرد. این اتاق ها جهت اطراق و استراحت مسافران یا اقامت محافظان پل مورد استفاده بود.

[Mohammad Aref 120,438]

کاروانسرای احمدی

كاروانسرای احمدی در كنار بازار وكیل، متشكل از قسمت اندرونی و بیرونی با تعداد زیادی حجره در دو طبقه و ایوان هایی با ستون های یكپارچه سنگی ، تزئینات كاشی كاری، صحنی با حوض مدور و خوش نقش، درهای چوبی و قدیمی و یك سنگاب ( ظرفی بزرگ كه از سنگ سازند و در حیاط مساجد و تكایا جای دهند و در آن آب ریزند تا تشنگان از آب آن بنوشند) قدیمی است.

 

کاروانسرای روغنی

این كاروانسرا در كنار راسته اصلی بازار وكیل قرار دارد و از طریق دالانی با آن مرتبط است. این بنا دارای صحن در میانه و حجره هایی در اطراف آن، ازاره ( آن قسمت از دیوار اتاق و یا ایوان كه از كف طاقچه تا روی زمین بود) سنگی حجاری شده و تزئینات كاشی كاری است.

 

کاروانسرای فیل

این بنا بین بازار شمشیرگرها و تركش دوزها، در سمت غربی بازار وكیل قرار دارد و ورودی آن از طریق بازار شمشیرگرها است. طرح بنا مربع است و در هر ضلع آن هفت حجره و در هر زاویه ، یك حجره وجود دارد. درهای قدیمی و زیبای حجره ها اغلب برجاست.

 

 

کاروانسرای گمرک

این بنا بعد از كاروانسرای احمدی در بازار وكیل واقع شده و كاركرد اصلی آن در ارتباط با گمرك بود. پنجره های مشبك زیبا، ازاره سنگی ، حوضی با لبه و پاشویه سنگی سرخ از ویژگی های بناست.