یزد شهر بادگیرها

[Mehdi.Aref 26,774]

یَزد مرکز استان یزد و مرکز منطقه وسیع و باستانی و کویری ای با همین نام در کشور ایران است و در فاصله ۶۷۷ کیلومتری جنوب شرق تهران قرار دارد. جمعیت این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران برابر با ۴۲۳٬۰۰۶ نفر بوده‌است.

 

یزد به شهر بادگیرها معروف است. به «دارالعباده»، «شهر دوچرخه‌ها»، «شهر شیرینی»، «شهر قنات و قنوت و قناعت» و «شهر آتش و آفتاب» و ... نیز شهرت دارد.

 

میدان امیرچخماق، باغ دولت آباد، زندان اسکندر (مدرسه ضیاییه)، آتشکده زرتشتیان، ساعت مارکار، برج و باروی شهر، خانه‌های قدیمی چون خانه لاری‌ها و خانه عرب‌ها و خانه مرتاض و خانه رسولیان و خانه ملک التجار و خانه محمودی و ...، دخمه‌های زرتشتیان، حمام خان، بازارهای قدیمی چون بازار خان و بازار پنجه علی و ...، آب انبارهای فراوان چون آب انبار شش بادگیری و رستم گیو و ... و مسجد جامع یزد و بالاخره قلعه‌ها، کاروانسراها، تکیه‌ها، مساجد، پیرانگاه‌ها، قنات‌ها، کوچه‌ها، ساباط‌ها، حمام‌ها، و تمام سطح بافت تاریخی شهر یزد از اماکن دیدنی شهر است.

یزد نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی (پس از ونیز) در جهان است.

 

 

[Mehdi.Aref 26,774]

 

 

 

 

 

[Mehdi.Aref 26,774]

مهمترین اماکن تاریخی

 

مسجدجامع کبیر

 

درقرن 6.ق به دستور گردشاسب از نوادگان علاءالدوله کالنجار، ساخته شده وبنای اصلی مسجد کنونی از آثار «سیدرکن الدین محمدقاضی» است.هنر معماری بی نظیر ایرانی درگچ کاری، شبستان، صحن و مناره های برافراشته آن جلوه گر است. مسجد جامع یزد

 

بدون تردید مسجد جامع كبیر یزد یكی از شاهكارهای بدیع معماری مساجد ایران به شمار می آید كه تزئینات زیبا و منحصر به فرد آن جلوه ای ستودنی به آن داده است. این بنا مشتمل بر یك ایوان رفیع، گنبدخانه، دو شبستان تابستانه در طرفین آن دو گرم خانه در ضلع شرقی و غربی و یك صحن بزرگ مستطیل شكل و دو پایاب است.

 

مجموعه امیر چخماق

 

امیرجلال الدین چقماق شامی دردوره تیموریان، ازطرف شاهرخ به حکومت یزد منصوب گردید وباکمک همسرش دراین مکان میدان گاهی، خانقاه، مسجد و...، ازهمه مهمتر مسجدامیرچقماق (مسجدجامع نو) رابنا نهاد. مجموعه امیر چخماق که یکی از شاخص ترین مجموعه‌های تاریخی شهر یزد محسوب می‌شود تقریباً در وسط بافت قدیمی شهر واقع شده و یکی از نقاط پر رفت و آمد و مهم یزد محسوب می‌شود. مجموعه امیر چخماق که یکی از شاخص ترین مجموعه‌های تاریخی شهر یزد محسوب می‌شود تقریباً در وسط بافت قدیمی شهر واقع شده و یکی از نقاط سوق الجیشی و مهم یزد محسوب می‌شود. این مجموعه با ارزش که نقطه خیابان‌های اصلی شهر است شامل مسجد، تکیه، بقعه ستی فاطمه، بازارچه حاجی قنبر، آب انبار ستی فاطمه، نخل و آب انبار تکیه امیر چخماق می‌باشد. این مجموعه از آثار قرن نهم هجری است که امیر جلال‌الدین چخماق از سرداران و امرای شاهرخ تیموری هنگامی که به حکومیت یزد رسید با همکاری همسر خود ستی فاطمه خاتون برای آبادانی، شهر آن را بنیان نهاد.

 

 

دخمه زرتشتیان

 

در پانزده کیلومتری جنوب شرقی یزد، بربلندای کوهی رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه، دو عمارت سنگی گرد برج مانند با فضای میان تهی قرار دارد که به دخمه یا دادگاه زرتشتیان مشهور است. در دامنه گوشه شمالی این کوه، تعدادی عمارت خشت و گلی، آجری، سنگی و یا ترکیبی از هر سه، مجهز به امکانات رفاهی زمان خود- معروف به خیله- دیده می شود. قدیمی ترین آثار این محوطه، خیله ها و دخمه های ضلع غربی است که به دوران صفویه تعلق دارند. دخمه محلی است که زرتشتیان از دیر باز تا حدود چهل سال پیش، اموات خود را طبق اصول، فرهنگ و آداب و سنن مذهبی خود و طی انجام مراسم ویژه در آن می نهادند تا طعمه کرکس های کوه های اطراف شوند. وسط فضای میان تهی دخمه چاهی وجود دارد که به "استودان" معروف است و استخوان های به جای مانده از اجساد را داخل آن می ریختند. پس از مدتی و طی مراسمی خاص، محوطه داخل دخمه جارو و ضد عفونی می شد و بار دیگر دخمه یادشده مورد استفاده قرار می گرفت. در حقیقت محوطه داخلی دخمه ها مانند گورستانی بود که چندین بار از آن استفاده می شد. از دیگر دخمه های این استان می توان به دخمه چم (روستای چم، شهرستان تفت)، دخمه فیروزآباد (شهرستان یزد) و دخمه اردکان اشاره کرد.

 

آتشکده زرتشتیان

 

آتشی که درون این آتشکده می‌ سوزد بیش از ۱۵۰۰ سال است که روشن مانده‌است. این آتش فروزه‌ای است از آتش آتشکده کاریان در لارستان که به عقدای یزد آورده شد و نزدیک به ۷۰۰ سال در آنجا روشن نگه داشته شد و سپس در سال ۵۲۲ از عقدا به اردکان برده شد و نزدیک به ۳۰۰ سال نیز در اردکان یزد بود و در سال ۸۵۲ از اردکان به این شهر برده شد. نخست در محله‌ای به نام «خلف خان علی» در خانهٔ یکی از موبدان بزرگ به نام «موبد تیرانداز آذرگشسب» نگهداری می‌شد و در سال ۱۳۱۳ پس از ساخته شدن این آتشکده به درون آن برده شد.

 

ورود به این نیایشگاه همیشه برای نیایش‌کنندگان با آدابی همراه بوده‌است. از جمله پاکیزگی زنان و مردان. مردان باید برای ورود با کلاه سفید و زنان با روسری سفید و لباس رنگ روشن و بدون کفش وارد شوند. آتش مقدس درون مجمر بزرگی از جنس برنز است و شخصی به نام «هیربد» مسوول روشن نگه‌داشتن آن است. بازدیدکنندگان این آتشکده می‌توانند این آتش همیشه فروزان را از پشت دیوار شیشه‌ای ببینند.

[Mehdi.Aref 26,774]

خانه لاریها

 

باغ دولت آباد

 

 

 

[Mehdi.Aref 26,774]

زندان اسکندر

 

[Mehdi.Aref 26,774]

عکسهای دیگری از بافت تاریخی یزد

 

 

 

 

[Mehdi.Aref 26,774]

معماری قدیمی یزد

 

مشخص‌ترین وجهه شهر معماری خاص کویری آن است. بادگیرها، مناره‌ها و گنبدها مشخص‌ترین جنبه ظاهری معماری شهر است. در این معماری از بادگیر برای گرفتن جریان باد و خنک‌کردن فضای ساختمان به کار می‌رفته‌است.

 

بافت و ساخت معماری ویژهٔ منطقهٔ یزد از بارزترین نمونه‌های معماری خاص اقلیم‌های گرم و خشک در جهان است. تناسب آن با نیازها و شرایط اقلیمی- فرهنگی مردم منطقه، گذشته از زیبایی خاص این معماری، از ویژگی‌های آن است. در مرکز هر محله معمولاً حمام، بازارچه، آب انبار، مسجد، حسینیه، لرد، کارگاه‌های کوچک، جوی آب (برای دسترسی به قنات) قرار دارد که بسیاری از این امکانات هنوز پا برجا هستند.

بادگیر

 

خانه‌های قدیمی در جهت قبله ساخته شده‌اند. با این جهت گیری فضاهای تابستانی و اتاق‌های زمستانی به طرزی مفید پیرامون حیاط مرکزی قرار می‌گیرند.

 

حیاط مرکزی اصلی‌ترین فضای خانهٔ یزدی است. حوض آب در وسط حیاط قرار گرفته‌است و باغچه‌ها دور تا دور آن با درختانی که نیاز کمی به آب دارند همچون اَنار، اَنگور، اَنجیر و پسته که علاوه بر سبزی خانه و تامین سایه و خنکی هوا از خشکی هوا نیز می‌کاهد. در مکتب معماری یزد(حرمت) و ( حجاب) یک اصل تلقی می‌شود. حریم خانواده از تجاوز سمعی و بصری به دور است. هیچ خانه اصیل یزدی را نمی‌توان یافت که دید نامحرم به درون آن ممکن باشد. هشتی، کریاس، دالان و دیوارهای بلند، نحوه آرایش و سازماندهی فضاهای گوناگون دورادور حیاط به گونه‌ای است که مفهوم ( حجاب) را به کاملترین وجه نشان می‌دهد، به نحوی که ساکنان خانه به دور از چشم اغیار در آرامش، آسایش، امنیت و ایمنی زندگی می‌کنند. این شیوه طراحی، در عین حال، در تابستانهای گرم حداکثر سایه را در خانه فراهم می‌کند. اتخاذ روشهای ساختمانی مناسب، انتخاب مواد و مصالح سازگار با اقلیم، همچون نما سازی با ( سیم گل) و دم گیری گچی، زیبایی، آسایش، دوام و... به ارمغان می‌آورد. اتاق مهمانخانه در معماری مسکونی یزد سمبل احترام و بزرگداشت میهمان بوده‌است. در خانواده‌هایی که از تمکن مالی برخوردار بوده‌اند و یا به اقتضای شغل صاحبخانه، حیاط ویژه و مستقلی برای میهمان در نظر می‌گرفتند، این حیاطهای اختصاصی به ( بیرونی) معروفند که در مقایسه با ( اندرونی) به معنای فضای کاملا خصوصی اهل خانه تفکیک و تمی‌زند. خانه‌های تجاری و روحانیون رده بالا به لحاظ ضرورتهای شغلی دارای بیرونی و اندرونی بوده‌است. خانه ملک التجار، خانه شفیع پور ( میرزا شفیع)، خانه لاریها، خانه ایت الله صدوقی، خانه آسید هاشم آقا ( نجفی یزدی)، خانه مرتاض ( علی آقا شیرازی)از این نمونه‌است. از جمله نمونه‌های بارز معماری قرنهای گذشته محلهٔ فهادان یا یوزداران است که در گویش محلی جنگل یا محل یوزاران نامیده می‌شود. قدمگاه منسوب به امام رضا نیز در این گذر واقع شده‌است.

 

اقلیت‌های دینی نظیر یهودیان بیشتر در محله یهودی‌ها در سمت جنوب مسجد جامع ساکن هستند و کنیسه‌ای دارند. زرتشتیان نیز از جمله در محلّهٔ عیش آباد، محلّهٔ نعیم آباد، کوچهٔ بیوک، محلّه نرسی آباد، محلّهٔ اَهَرستان مریم آباد ساکن هستند.

[Mehdi.Aref 26,774]

سوغاتی های یزد از انواع مختلفی تشکیل شده اند که باعث شده که هرکس به این شهر بره با مشکل پیدا کردن سوغاتی مواجه نشه . اعم سوغاتی های یزد عبارتند از :

 

* شیرینی (قطاب، پشمک، باقلوا، کیک یزدی، لوزهای پنجگانه، حاجی بادام، سوهان و نان برنجی و ...)

* پارچه شعربافی ( ترمه یا انگشت بافت، زری، مخمل،، دارایی یا ایکات، شمد، چادرشب، روتختی، دستمال یزدی و ...)

* روانداز و زمین پوش ( قالی، قالیچه، گلیم، سجاده، زیلو، پتو، سفره، بقچه، روفرشی، لنگ، حصیر و ...)

* خاکینه ( سفال، سرامیک، کاشی و ...)

* سایر (انار، ارده، حلوا ارده، گیوه، سریشم، زیورآلات طلا و ...)

[Mehdi.Aref 26,774]

آب انبارهای یزد

 

 

[Mehdi.Aref 26,774]

 

 

[Mehdi.Aref 26,774]

ده بالا، روستایی است از توابع بخش زارچ شهرستان یزد در استان یزد ایران. و از مناطق بسیار زیبای ایران می باشد که در 50 کیلومتری یزد قرار دارد.

 

 

[Mehdi.Aref 26,774]

 

 

[Mehdi.Aref 26,774]