كاوش در روان ( بخش اول)

[fakour 64]

كاوش در روان

عنوان روانپزشك ناخودآگاه يك تخت كه بيمار بر آن دراز كشيده و از كودكي خود براي پزشك تعريف مي كند به ذهن مي آورد. اين شيوه در اصطلاح روان درماني ناميده مي شود.

نظريات متعددي در روان درماني ارائه گرديده است كه بين آنها تفاوت هايي از لحاظ اين كه چه اعتقادي نسبت به شخصيت، ماهيت انسان و مفهوم اضطراب و بيماري رواني دارند، ديده مي شود و براساس اين مفاهيم بنيادي در فرآيند روان درماني، شيوه ها، اصول و تكنيك هاي مختلفي نيز ارائه مي كنند. يكي از شيوه هاي مرسوم روان درماني، روانكاوي است.

روانكاوي چيست؟

روانكاوي شيوه اي جهت بررسي فرآيندهاي رواني است كه به وسيله ساير روش ها امكان پذير نمي باشد. اين نظريه درماني مبتني بر ديدگاه است. در روانكاوي، منظور شناخت سطح رواني نيست؛ بلكه هدف آن است كه انگيزه هاي دروني و عمقي رفتار و اختلالات رواني را شناسايي كنيم و پس از تجزيه و تحليل، مراجع را در غلبه بر آنها ياري دهيم. از طرفي در روانكاوي سعي بر اين است كه اميال واپس زده شده را رديابي نوع كشمكش ها را مشخص كرده و سپس به بيمار ياري داد تا بر آنها غلبه كند.

روانكاوي، شخصيت انسان را از 3 دسته خصوصيات اصلي مي داند كه آنها را در زبان فارسي نهاد، خود و فراخود ناميده اند. نهاد عبارت است از منشا و منبع تمام انرژي هاي غريزي به عبارت ديگر تمام تمايلات خام، كنترل نشده، غيراجتماعي بدون جهت و اوليه انسان را نهاد مي نامند. همزمان با رشد تدريجي كودك و فهميدن اين مطلب كه قادر به ارضاي تمام تمايلات خود نيست، قسمت دوم شخصيت كه خود مي باشد، براي كنترل خواسته هاي نهاد به وجود مي آيد.

اگرچه، خود، در حقيقت از نهاد جدا مي شود و از آن نيرو مي گيرد؛ ولي در واقع بر اثر تجارب كودك از محيطش شكل مي گيرد. هدف خود، اين است كه به نهاد جهت دهد، آن را كنترل و ارضا كند. فراخود، تقريبا شبيه آن چيزي است كه در اصطلاح متعارف، وجدان ناميده مي شود. فراخود در اثر درون فكني معيارهاي اجتماعي ايجاد مي شود كه پس از مدتي خود خرد را براي انجام اعمال دروني راهنمايي مي كند. رابطه ميان اين 3 دسته از عوامل شخصيت انسان را مي سازد. نهاد، هدف لذت طلبي دارد، فراخود هدف منع كننده و خود، هدف واقع بيني تعامل دهنده.

پيشرفت روانكاوي

اگرچه فرويد، سردمدار روانكاوي محسوب مي شود؛ اما مي توان گفت كه در حال حاضر يك مكتب روانكاوي وجود ندارد؛ بلكه از زمان فرويد، مكاتب مختلفي در اين زمينه ايجاد شده است. حتي فرويد نيز در زمان حياتش بسياري از نظريات اوليه خود را تغيير داد. همكاران فرويد در ساختمان و روش هاي آناليز، تغييرات محسوسي ايجاد كرده و در حقيقت مكاتب جديد ارائه داده اند. هرچند كشف داروهاي آرامبخش و ضدافسردگي انقلابي در درمان بيماري هاي رواني ايجاد كرد و با همه حملاتي كه در دهه 80 و 90 به روانكاوي شد، نه تنها فرويد و روانكاوي نمرده است؛ بلكه هنوز هم در تمامي دانشگاه هاي جهان و مراكز معتبر و پيشرفته روانپزشكي و روانشناسي باليني، جايگاهي برجسته و در بسياري موارد بي رقيب دارد.