سرطان تخمدان از تشخیص تا درمان

[RAPUNZEL 10430]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

 

ترجمه: دکتر زهرا عباسپور/آشنايي با سرطاني که در 75 درصد موارد دير به تشخيص مي‌رسد

سرطان تخمدان از تشخيص تا درمان

سرطان تخمدان در 75 درصد موارد دير تشخيص داده مي‌شود يعني پس از اينکه سرطان به سراسر شکم گسترش يافته است. در اين هنگام،‌ احتمال زنده ماندن 5 ساله بيمار به کمتر از 30 درصد مي‌رسد. در 25 درصد مواردي که بيماري زود تشخيص داده مي‌شود، چشم‌انداز بسيار متفاوت است: در اين موارد احتمال زنده ماندن 5 سال بيمار بيش از 90 درصد است...

اين تفاوت بزرگ ميان ميزان زنده ماندن بيمار در صورت تشخيص زودرس بيماري، اين امکان را فراهم مي‌کند که با بهبود تشخيص زودرس بيماري ميزان مرگ و مير ناشي از آن را کاهش داد. اگر بتوان سرطان تخمدان را در مراحل اوليه تشخيص داد با درمان‌هاي در دسترس فعلي مي‌توان بسياري از زنان مبتلا را علاج کرد.

 

 

تشخيص زودرس سرطان تخمدان به دلايل بسيار مشکل است. تومورهاي تخمداني که در مراحل اوليه قرار دارند،‌ به ندرت در معاينه لگني معمول به وسيله پزشک کشف مي‌شوند چرا که تخمدان‌ها در عمق بدن قرار دارند و لمس کردن حين معاينه مشکل است. به علاوه در سرطان تخمدان ضايعه پيش‌سرطاني‌ وجود ندارد (برخلاف سرطان روده بزرگ که ممکن است در ابتدا به صورت يک ضايعه پيش‌سرطاني به نام پوليپ ظاهر شود که با آندوسکوپي مي‌توان آن را ديد و برداشت.)

 

سرطان تخمدان رشته‌اي از «شاخص‌هاي زيستي»- را توليد مي‌کند‌ يعني موادي قابل کشف در خون يا ادرار که احتمال وجود سرطان را مطرح مي‌کنند اما تا به حال شاخص زيستي اختصاصي براي سرطان تخمدان کشف نشده است. شاخص زيستي به نام CA-125 که شايد نام آن را شنيده‌ باشيد، براي کشف زودرس سرطان تخمدان تحت بررسي بوده اما هنوز کارايي آن ثابت نشده است. البته يک بررسي بزرگ براي استفاده از آن به عنوان غربالگري سرطان در حال انجام است ‌و ممکن است وضعيت آن تغيير کند. همچنين هنوز نمي‌دانيم که ساير شاخص‌‌هاي زيستي شناخته شده و ارتباط داده شده با سرطان تخمدان که اکنون در مراحل انتهايي بيماري شناسايي مي‌شوند،‌ در مرحله اول بيماري هم فعال هستند يا نه.

 

يک راهبرد ديگر براي تشخيص زودرس سرطان تخمدان، سونوگرافي از راه واژن است که در آن مولد امواج صوتي درون واژن فرستاده مي‌شود تا تصاوير سونوگرافي از تخمدان به دست آيد. اين تکنيک مي‌تواند تومورها را مکان‌يابي کند اما اغلب تومورهاي تخمداني سرطاني نيستند و تنها راه براي تشخيص تومورهاي سرطاني و خوش‌خيم جراحي است. بنابراين بيماريابي از طريق سونوگرافي از راه واژن به تنهايي باعث مي‌شود،‌ به ازاي هر مورد تشخيص سرطان تخمدان تعداد زيادي جراحي‌هاي غيرضروري انجام شود. در مقابل استفاده غربالگري براي سرطان روده بزرگ و سرطان گردن رحم (به ترتيب از طريق کولونوسکوپي و پاپ اسمير) مي‌تواند بدون انجام جراحي عمده سرطان‌ها را تشخيص دهد.

 

به هر حال هيچ آزمايشي کامل نيست و هر روشي که استفاده شود برخي از زناني که سرطان تخمدان ندارند کارشان به جراحي خواهد کشيد. البته حدي براي اين قضيه وجود دارد و حد قابل‌قبول براي يک آزمايش غربالگري براي سرطان تخمدان اين است که به ازاي هر 10 جراحي دست کم يک مورد سرطان کشف شود. اما تا به حال هيچ کدام از آزمايش‌هاي غربالگري موجود به طور منفرد حتي به نزديکي اين حد هم نرسيده‌اند.

 

استفاده از علايم باليني براي تشخيص زودرس

گرچه تصور عمومي اين است که علائم سرطان تخمدان بسيار دير ظاهر مي‌شوند اما بسياري از زنان که مبتلا به اين بيماري‌ بوده‌اند با اين نظر موافق نيستند و مي‌گويند مدت‌ها پيش از اينکه سرطان تخمدان در آنها تشخيص داده شود، درد شکمي مشخص و مشکلات گوارشي داشته‌اند، که پزشکان آنها را ناديده گرفته بودند.

 

يک بررسي در سال 2007 به وسيله پژوهشگران در دانشگاه واشنگتن مجموعه‌اي از علائم جسمي را يافت که اغلب در زنان مبتلا به سرطان تخمدان رخ مي‌دهد. پژوهشگران با توجه به اين نتايج، يک «شاخص علائم» تعريف کرده‌اند كه بيانگر علائمي است که ممکن است هشداردهنده اوليه سرطان تخمدان باشند؛ اين علائم شامل آروغ زدن و نفخ شکمي، احساس فشار و درد در لگن، اشکال در خوردن و به سرعت احساس پري کردن و نياز به ادرار کردن مکرر يا فوري است البته برخي از کارشناسان در مورد استفاده از اين شاخص علائم مردد هستند. به نظر آنها اين علائم خيلي غيراختصاصي و مبهم هستند و با بسياري از بيماري‌ها مانند نشانگان روده تحريک‌پذير، مشکلات قاعدگي و عفونت‌هاي مثانه هم همراه هستند. در يک بررسي مشخص شد که از هر 100 زني که اين علائم را تجربه مي‌کنند، تنها يکي از آنها واقعا سرطان تخمدان در مراحل اوليه دارد. با اين وجود بسياري از متخصصان توافق دارند که توجه به اين علائم بهترين کاري است که در حال حاضر مي‌توان انجام داد و زناني که علائم لگني جديد و غيرقابل‌توضيح پيدا کرده‌‌اند که دست کم براي يک ماه طول کشيده است، بايد به پزشکشان مراجعه کنند.

 

تحولات جديد در تشخيص سرطان تخمدان

براي مدت درازي تصور بر اين بود که اغلب سرطان‌هاي تخمدان از سطح (اپي‌تليوم) تخمدان منشا مي‌گيرند، اما پژوهش‌ به وسيله آسيب‌شناسان اين برداشت را تغيير داده است. اکنون به نظر مي‌رسد که برخي از سرطان‌هاي تخمدان در انتهاي لوله‌هاي رحمي (لوله‌هاي فالوپ) از فيمبريا يا مژک‌هاي اين لوله‌ها- زائده‌هاي انگشت‌مانندي که تخمدان‌ها را جارو و تخمک آزاد شده را وارد رحم مي‌کنند، منشا مي‌گيرند.

 

اين کشف دانشمندان را به اين فرض رسانده که سرطان تخمدان در مراحل اوليه و سرطان تخمدان در مراحل پيشرفته، در واقوع دو بيماري مجزا هستند. دکتر مايکل‌ جي‌بير، متخصص سرطان‌شناسي زنان در بيمارستان عمومي ماساچوست اعتقاد دارد که سرطان‌هاي تخمدان که از مژک‌هاي لوله‌هاي فالوپ منشا مي‌گيرند، ممکن است 75 درصد سرطان‌هاي تخمدان را که به مرگ بيمار منجر مي‌شوند، ‌تشکيل دهند. به گفته او اين نوع سرطان تخمدان چون در لوله‌هاي فالوپ که آزاد و آويزان هستند، ‌قرار دارد، سلول‌هاي جداشده سرطاني مي‌توانند روي تخمدان کاشته شوند و از همه مهم‌تر در همان مراحل ابتدايي به سراسر شکم منتشر شوند. در مقابل سرطان‌هاي تخمدان «خوش‌خيم»، ممکن است از کيست‌هاي درون تخمدان منشا بگيرند. به گفته او اين سرطان‌هاي «خوش‌خيم» به صورت تومورهايي درمي‌آيند که مدت طولاني مخفي باقي مي‌مانند و به رشد خود ادامه مي‌دهند و مي‌توان در معاينه لگني آنها را احساس کرد و با جراحي خارج کرد.

 

البته همه دانشمندان با اين نظريه موافق نيستند،‌ اما اگر ثابت شود که برخي از تومورهاي تخمداني به علل ژنتيکي نسبت به ساير تومورها تهاجمي‌تر هستند، ممکن است بتوان با استفاده از تکنيک‌هاي ژنوميکي هدف‌هايي را در اين سلول‌ها براي ايجاد درمان‌هاي جديد و موثرتر تعيين کرد.

منبع: Harvard Women’s Health Watch