مقالات منظر شهری

[Mohammad Aref 120452]

منظر شهری و دغدغه افزایش ارتفاع و تراکم ساختمانی در بافت‌های تاریخی

 

از ابتدای مطرح شدن موضوع نوسازی و احیای بافت‌های تاریخی در شهر‌های ایران، همواره چالش بین حفظ هویت و ارزش‌های تاریخی این بافت‌ها از یک سو و نوسازی و ایجاد شرایط زندگی امروزین مانندتعریض معابر و افزایش تراکم ساختمانی مطرح بوده است. نگرش موزه ای برخی مدیران به بافت‌های تاریخی باعث شده تا با حکم محدودیت ارتفاع و حفظ کالبد فرسوده موجود، امکان افزایش تراکم ساختمانی و به تبع آن صرفه اقتصادی نوسازی برای مالکان و ساکنان از بین رفته و احیای بافت‌های تاریخی به محاق بیافتد.

 

نتیجه کاریست نادرست و غیر منطقی این نگرش، تخریب روزافزون این بافت‌ها و از دست رفتن هویت و منظر ارزشمند شهر‌های تاریخی بوده است. در برابر این رویکرد، خواست مردم ساکن این مناطق نوسازی ساختمان‌های فرسوده با تراکم مناسب جهت رفع نیاز مسکن به همراه معابر و دیگر زیر ساخت‌های امروزین است. این مقاله در پی معرفی راهکاری برای چالش حفظ هویت تاریخی و امکان افزایش تراکم بافت تاریخی با استفاده از تئوری منظر شهری و نگاه سیستماتیک به شهر و هویت شهری است، بگونه ای که ضمن ایجاد صرفه اقتصادی برای نوسازی و تداوم حیات کارکردی شهری و شرایط زندگی امروزین، بتوان ارزش‌ها و خاطرات تاریخی شهر را محافظت نمود. این موضوع همراه با معرفی نمونه موردی طراحی منظر شهری قسمتی از بافت قدیمی بندر بوشهر بطور ملموس و کاربردی ارائه میگردد.

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120452]

بررسي اغتشاشات بصري آلوده کننده‌ منظر شهري بلوارهاي شهر يزد

 

در طراحي و فرآيند بهبود كيفيت محيط، ارتقا كيفيت بصري عرصه‌هاي عمومي شهر، بمنظور ارتقاي کيفيت حضور مردم از جايگاه والايي برخوردار است، چراکه شكل و منظر شهرها درمعرض ديد مستمر مردم قرار دارد و بيش از هر چيز ديگر از طريق ديد بر روحية مردم تأثير مي‌گذارد. اين شكل مي‌تواند همانند هنر موسيقي، ادبيات و نقاشي كاملأ موزون و يا با اغتشاش همراه و ضمن ايجاد آلودگي بصري در منظر شهري، بر رفتارها، فعاليت ها و ارتباطات شهري تأثيري نامطلوب برجاي گذارد. لذا ارتقاي کيفيت محيط و منظر شهرها، نيازمند شناخت طبقه‌بندي شده اغتشاشات و آلودگي‌هاي بصري و ساماندهي آنهاست. آنچه كه در شهر يزد نيز بعنوان شهري تاريخي و با انبوهي از بناهاي خشتي و معماري اسلامي ضروري است. در اين راستا، سوال اصلي اين پژوهش چنين طرح شد: وضعيت آلودگي بصري بلوار جمهوري شهر يزد چگونه است؟ فرضية تحقيق نيز در پاسخ به سوال مذكور و مبتني بر مباني نظري موجود، چنين ارائه گرديد: بنظر مي‌رسد در شهرهاي فاقد مديريت شهري يكپارچه كه رشد شهري شديدي را خارج از برنامة مدون و طرح‌هاي مديريت منظر تجربه مي‌نمايند، اغتشاش بصري بلوارهاي شهري از حد متوسط پايين‌تر نباشد.

 

جهت آزمون فرضية مذكور، ابتدا، مفهوم ميزان اغتشاش بصري در قالب هفت شاخص و سي و پنج معرف تعريف عملياتي شد. سپس در قالب روش تحقيق توصيفي- تحليلي؛ داده‌هاي مورد نياز از طريق ابزار پرسشنامه گردآوري گرديد. از طريق روش‌هاي ميانگين و مجموع ساده و نيز آزمون آماري t تك‌نمونه‌اي، وضعيت آلودگي بصري بلوار مذکور تحليل شد. نتايج نيز ضمن تاييد فرضية تحقيق نشان داد كه اغتشاش بصري بلوار جمهوري يزد در شاخص مبلمان شهري در حد زياد و در ساير شاخص‌ها در حد متوسط مي‌باشد. شاخص تركيبي نيز نشان داد كه آلودگي بصري بلوار از حد متوسط پايين‌تر نيست.

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120452]

منظر شهری محله‌های شهر تهران (مبنای مدیریت محله محور)

 

يکي از مهم ترين رويکردهاي طرح جامع جديد کلانشهر تهران، تبديل شهرداري به يک نهاد اجتماعي است که بستر تحقق آن تعامل بيشتر بين شهروندان و شهرداري با محور قرار دادن محلات و فعال کردن نقش آنها در اداره شهر است. محله محوری و توجه به محله به عنوان واحد برنامه‌ریزی، با هدف تمرکززدایی در مدیریت شهر ایده تحسین برانگیزی است که مستلزم تدوین برنامه، تهیه طرح با الگو و رویکردی منطبق با اهداف محله محوری و تبیین فرایند تحقق اهداف مزبور است. در شرایطی که پس از تهيه سند طرح جامع به عنوان سطح اول از اسناد توسعه شهری کلانشهر تهران، موضوع محله محوری در تهيه سند طرح تفصيلي (سطح دوم از اسناد موصوف) بواسطه حضور کمرنگ لایه‌های مطالعاتی اجتماعی، تاریخی، اقتصادی و .... درمقیاس میانی مغفول ماند؛ رویکرد محله محوری مبنای تهيه اسناد راهبردي-ساختاري و عملياتي توسعه محلات مناطق 22 گانه کلان شهر تهران در سطح سوم از اسناد مزبور قرار گرفت.

 

این مقاله بر آن است که با درنظر گرفتن خلاء اسناد طرح تفصیلی در حیطه مطالعات منظر شهری از یک سو و انطباق رویکردهای الگوی محله محوری با مضامین، مبانی و مفهوم منظر شهری و مطالعات این حیطه از دانش، ضمن معرفی منظر شهری به عنوان مفهومی از شهر که توسط شهروندان و بر اساس تجربه آن‌ها از مکان پدید می‌آید، این دانش را به مثابه مبحثی پایه در سیاست گذاری تهیه اسناد مدیریت محله مطرح نماید.

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120452]

ارتقای منظر شهری و هویت شهر

 

منظر شهری از جمله عناصر بسیار بااهمیت هویت شهری و شاید رکن اصلی تاثیرگذار در سیمای شهرها می باشد. ما بسیاری از خیابان ها و شهرهای خاص دنیا را با شکل و ظاهر عمومی جداره های آنها می شناسیم. اکثر این بدنه های هویت بخش به دلیل قدمت شخصیت ویژه ای یافته اند. لیکن بدنه های شهری می توانند با برنامه و بوسیله ساختمان های جدید نیز تعریف شوند. شهرهای برخوردار از محیط بصری مطلوب قادرند تا با وسعت بخشیدن به تجربه زیباشناختی شهروندان، موجبات ارتقای تصویر ذهنی جامعه از خویش و تقویت حس تعلق آنان شده و با اعتلا بخشیدن به شخصیت شهر در سطح ملی و بین الملل، توان رقابتی شهر را برای جذب هر چه بیشتر سرمایه و اقشار خلاق تقویت نمایند. اگر چه در طول تاریخ، طراحی نوآورانه شهرها معمولاً در پی رشد اقتصادی شهرها رخ داده است، اینک در عصر جهانی شدن و رقابت میان شهرها ظاهراً روند دیگری به چشم می خورد. اهمیت جنبه بصری شهر از آن روست که امکان “قرائت” محیط را به مثابه یک “متن “فراهم می آورد در دنیای کنونی متولیان زیباسازی منظر شهری بایستی بر اساس داشته های موجود و افق طرح های کلان شهر، برنامه هایی را در جهت بالابردن کیفیت منظر شهری با توجه به کلیت منظر شهر و بر اساس نیاز واحدهای همسایگی و شهروندان به منظری یکپارچه و زیبا، به اجرا بگذارند.

 

معیارهای سنجش

در بحث منظر شهری باید چند عامل اساسی دخیل در آن را در نظر داشت. اول آنکه منظر شهری در چه مقیاسی مورد بررسی است و در کدام سطح نیاز به اصلاح و زیباسازی دارد. دوم آنکه عوامل گوناگون جغرافیایی- اقلیمی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی- تجاری چه تاثیری بر کالبد شهر و به تبع آن بر منظر شهری دارند. مکان های بسیاری که بر اثر نیازهای گوناگون جامعه شهری بوجود آمده اند هر یک می توانند نقشی متفاوت از دیگری داشته و فعالیتی مجزا را پذیرا باشند و از طریق محیط کالبدی که برای فعالیت شهروندان فراهم می آورند، نقش خود را در تاثیرگذاری بر ناخودآگاه شهروندان ایفا می کنند. گذشته از عواملی که بر منظر شهری موثر می باشند، کالبد شهر در ارتباط با محیط اطراف نیز قرار داشته و نیاز به هماهنگی در نمای ساختمان ها ضروری به نظر می رسد.

 

کیفیت فضا یکی از مهمترین دلمشغولی های دانش معماری منظر و طراحی شهری می باشد. در حدی که بسیاری از نظریه پردازان، “ارتقا کیفیت محیط و فضا” را مهمترین وظیفه فعالیت آن می دانند. متاسفانه در جامعه ما عوامل دخیل در ارتقا کیفیت را صرفا عوامل منطقی یا حساب شده می دانند و البته ارتقا کیفیت مترادف با رعایت برخی از استانداردها تلقی می گردد. کیفیت همزاد کمیت است و بدون تعریف دیگری ممکن نیست. اما متاسفانه تابحال در کشور ما، بحثی تئوریک در این رابطه صورت نپذیرفته است. اکثر مباحث موجود در حول و حوش کیفیت دور می زنند بدون آنکه به خود موضوع پرداخته و تعریفی روشن از آن ارائه دهند. بر این اساس می توان گفت فضای شهری پدیده ای است که خود را به صورت عینیتی قابل ادراک، به استفاده کنندگانش می نمایاند. اطلاعات ارسالی از فضای شهری فقط اطلاعات کالبدی و بصری نیستند. بلکه اطلاعاتی هستند که توسط کلیه حواس درک می شوند. لذا منظر یک فضای شهری کلیه اطلاعات موجود از فضا می باشد که توسط حواس قابل دریافت بوده و در فرآیند ادراک پردازش می گردند، اطلاعاتی از فرم، عملکرد و معنای فضا؛ از این رو یک منظر در سطوحی متعدد، از سطحی تا بنیادی خود را مطرح می سازد و تمامی آنها منشا احساس هایی هستند که در فرد ایجاد می گردد. منظر به عنوان فرستنده، اطلاعات متفاوتی را به انسان مخابره می کند که می توان به دو دسته عناصر فیزیکی/کالبدی و انسانی تقسیم نمود. منظور از عناصر فیزیکی/کالبدی، عناصر طبیعی و مصنوعی هستند که ظرف فضا را ساخته، و از بدنه، کف، مبلمان شهری و پوشش گیاهی و … تشکیل شده اند. در صورتی که منظور از عوامل انسانی، افراد و فعالیت های آنان در فضاست که با رفتارهای خود جزء لاینفک فضا می باشند. چگونگی عناصر و چگونگی رابطه بین عناصر (سازمان فضایی) یک فضا دارای کیفیت هایی هستند که می توان به طور خلاصه در گروه های ذیل دسته بندی نمود:

 

الف- کیفیت های فضایی: کیفیت هایی هستند که یک فضا به عنوان یک منظومه ارائه می دهد.

 

ب- کیفیت هایی ناشی از میزان سازگاری میان مولفه ها: نسبتی که بین روابط ادراکی و روابط عملکردی وجود دارد.

 

ج- کیفیت دید متوالی: برخی از این کیفیت ها ویژگی هایی از یک نقطه یا محدوده ای از فضا می باشند که نه فقط بر استفاده کننده تاثیر روانی خاصی گذاشته، بلکه وی را به انجام یا عدم انجام رفتاری ترغیب می نمایند.

عوامل سازنده منظر شهری

 

منظر شهری به عنوان چشم انداز اصلی جریان زندگی جمعی در شهر باید همواره سرزندگی خود را حفظ نماید و برای داشتن تنوع در وقایع شهری و در طول شبانه روز، انعطاف از ویژگی های اساسی آن به شمار می رود. این منظر باید با ایجاد فضایی خاطره انگیز و ایمن برای شهروندان همواره انگیزه های جدی جهت حضور، نظارت و نگهداری را برای آنها به وجود آورد. برخی از محققین بر این باورند که 5 عامل نقش اساسی را در کیفیت سیمای بصری شهر بازی می کنند که عبارتند از:

 

• نقشه (نقشه نظام آرایش، اندازه، تراکم و پراکندگی فضایی پدیده های شهری)
  
• مظاهر معماری و ساختمانی شهر( شیوه های ساخت و ساز، مصالح، سبک معماری، مقیاس و… )
  
• خصوصیات تحرکی شهر( تأثیر عامل زمان در مظاهر بصری شهر)
  
• فعالیت های شهری(انواع فعالیت هایی که در شهر رواج دارد)
  
• صدا و بو
  

 

کوین لینچ معتقد است در حوزه منظر شهری پنج عنصر اصلی وجود دارد که ارتقای منظر شهر توجه به تک تک این عناصر را می طلبد، این پنج عنصر عبارتند از: راه، گره، لبه، نشانه و حوزه یا محله. با نگاهی به اغتشاشات، آشفتگی ها و نابسامانی های بصری-کالبدی امروزی به نظر می رسد مدیریت بصری واقعی شهر، تنها زمانی محقق می شود که عوامل پایه ای تاثیر گذار بر این آشفتگی، مانند سیاست گذاری های نادرست از سطح ملی تا سطح محلی، شناسایی و بازبینی مجدد شوند. در این بین برقراری روشهای نظارت مداوم و کنترل در طراحی بناها و عرصه های عمومی شهری اهمیت بسیاری دارند. در برداشتی محدود از مفاهیم مدیریت بصری، آن را ایجاد هماهنگی به نمای ساختمان تعبیر می کنند، اما به واسطه فراوانی گسترده اجزا دخیل در ادراک شهروندان از فرم و منظر شهری، نمی توان مدیریت بصری شهر را تنها به سازماندهی نمای ساختمان ها محدود کرد، بلکه باید آن را کلیتی فراگیر و تاثیر گذار دانست که در برگیرنده همه ابعاد کالبدی، فضایی و فعالیتی، از مقیاس شهر تا مقیاس محلات شهری است . به نحوی که حتی عرضه دستورالعمل هایی که به طور مستقیم بر الگوهای رفتاری شهروندان مثلا الگوی تردد عابرین پیاده در فضاهای شهری موثر هستند در حوزه فعالیت مدیریت بصری شهری جای می گیرد.

 

تیپولوژی منظر شهری

در بررسی انواع منظر شهری باید به مسئله چشم اندازهای ثابت و چشم اندازهای در حال حرکت نیز توجه داشت. هر دو نوع این چشم اندازها قابلیت مشاهده از یک نقطه ثابت در منظر شهری را دارد و حتی چشم اندازهای متغیر در حال حرکت در یک مسیر نیز در مطلوبیت منظر شهری دخیل می باشد. این نقاط دید در منظر شهری بر اساس محل دید و فاصله ای که نسبت به کانون دید خواهد داشت در سه مقیاس طبقه بندی می شوند. ارزش شناخت مناظر شهری در این سه مقیاس از آنرو است که از این طریق می توان با شناسایی فواصل دید و منظره مورد نیاز اقدام موثری در جهت ایجاد منظر زیبای شهری با توجه به مخاطبان آن فضا انجام داد. این اقدام بر پایه شناخت کالبدی، اجتماعی و اقتصادی حالتی سرزنده را در فضاهای شهری پدید می آورد. بر پایه این دسته بندی می توان انواع منظر شهری را در سه مقیاس کلان، میانی و خرد مورد بررسی قرار داد که از این طریق تحلیل منظر شهری بر پایه اصول علم زیبایی شناسی میسر خواهد شد. بر این اساس مقیاس های منظر شهری عبارتند از:

 

الف) مقیاس کلان: در این مقیاس کل شهر یا پهنه وسیعی از شهر قابل رویت است. فرد مشاهده کننده (ناظر) در این حالت در موضع خاص قرار گرفته که سطح چشم ناظر(در درون یا برون شهر)بالاتر از سطح شهر یا پهنه های آن قرار دارد. هنگامی که کل شهر قابل مشاهده است، ناظر می باید خارج از محدوده شهر و در ارتفاع بالا (دید از آسمان یا عارضه ای بسیار بلند نسبت به سطح شهر)، قرار داشته باشد در مورد شهرهای بزرگ و کلان شهرها امکان دارد بجای کل شهر، قسمتهایی از شهر در وسعت منظر قرار گیرد. در این حالت بستر طبیعی بصورت حجم، پهنه شهری (شکل شهر) بصورت سطح دیده خواهد شد که این سطح خود متشکل از سطوح دیگر شامل مناطق مختلف شهری یا پهنه های خاص، وسیع و متمایز شهری می باشد شکل شهر در منظر کلان در صورت عدم وجود عوارض طبیعی بارز ویژگی سه بعدی در بستر طبیعی شهر ظاهر خواهد شد.

 

ب) مقیاس میانی: در مقیاس میانی دید به قسمتی وجود دارد که شامل یک راستای شهر یا چندین بلوک شهری می شود، در این حالت فرد مشاهده کننده در حدود سطح زمین(بستر زمین) و در مقیاس انسانی قرار گرفته و وسعت دید او با بدنه های ساختمان و یا عوارض طبیعی و مصنوع محدود شده است.

 

ج) مقیاس خرد: در مقیاس خرد موقعیت ناظر تغییر نکرده اما زاویه دید محدودتر شده است. منظر بر وسعت کوچکتر که شامل چندین ساختمان با عوارض طبیعی و مصنوع است متمرکز شده است. در این مقیاس زاویه دید فرد که در میان توده های ساختمانی قرار گرفته، یا بصورت محوری و با تاکید بر راستای امتداد قرار گیری توده هاست و یا بصورت غیر محوری و با تاکید بر وجوه توده هاست که هرچه از دید محوری خارج شده و به دید وجهی نزدیک می شود، خصوصیات دو بعدی منظر نیز بیشتر نمایان می شود. ویژگی های عناصر تشکیل دهنده منظر در این مقیاس سه بعدی است که از احجام ساختمانی، عوارض طبیعی و مصنوع مانند پوشش گیاهی بوجود آمده است.

 

نتیجه گیری

 

یکی از دلایل موجودیت شهرها و یا یکی از وظایف آنها غیر از ایجاد فضایی برای سکونت، پاسخگویی متقابل به نیازهای شهروندان و ارائه فضاهای حضور، درک و ارتباط گفتاری و دیداری است که زمینه ساز هر نوع ارتباط و تعامل اجتماعی دیگر است. تنها در آیینه محیط بصری و منظر شهری است که ابعاد نامملوس حیات مدنی، همچون فقر و غنا، سلطه نهادها و ارزش های معین، سلایق زیباشناختی خرده فرهنگ ها، عمق تاریخی شهر، میزان ایمنی و امنیت جامعه، چگونگی احترام جامعه به قراردادهای اجتماعی و غیره از طریق نظامی از “نشانه”ها امکان تجلی و بروز خارجی یافته و ارزیابی را میسر می سازد. بررسی کیفیت منظر شهری نشانگر نبود ساز و کار مناسب در جهت ایجاد فضاهای شهری مناسب و هویت بخش است. طی سال های گذشته اگرچه طرح های بسیاری برای این کلانشهر تهیه شده است، اما تهیه کنندگان این طرح ها به دلایل مختلف از ورود به حوزه منظر شهری اجتناب کرده و در بهترین حالت تنها به شناخت مصالح و ساخت عمومی مورد استفاده در سطح شهر اکتفا شده است. بازتعریف صحیح کالبد شهر – و در درجه اول پوسته شهر- و اجرای برنامه هایی در جهت ارتقای کیفیت منظر شهری ضروری به نظر می رسد.

 

از مطالب آمده می توان اینگونه نتیجه گرفت که عامل اصلی موفقیت در تهیه و اجرای طرح های زیباسازی منظر شهری حفظ ارتباط مداوم با شهروندان است. استفاده از نظرات و پیشنهادات ساکنین و استفاده کنندگان از محیط، لازمه ایجاد یک فضای شهری مناسب و مورد پسند برای همگان است. در جریان اصلاحات کالبدی شهر باید به پیش شرط هایی همچون موقعیت فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی و اقلیمی و جغرافیایی نیز توجه داشت. اصلاح شرح خدمات طرح های فرادست – مانند طرح جامع توسعه و عمران شهری و یا طرح تفصیلی- و یا افزودن بخش مجزایی به اصل آن با عنوان منظر شهری مسئله هویت و شخصیت کالبدی شهر را اهمیتی در خور شان بخشیده و بدین ترتیب راه را برای طرح های شهری در حوزه منظرسازی باز می کند و علاوه بر این هماهنگی ساختاری را بین همه آنها بوجود خواهد آورد.

منابع

(این نگاشته اقتباسی است از مقاله ای با همین عنوان، ارائه شده در دومین کنفرانس منظر شهری توسط نگارنده)

 

• تیبالدز، فرانسیس؛ ترجمه مروارید قاسمی اصفهانی، ساخت شهرهای مردم پسند، انتشارات روزنه، چاپ اول، 1387.
  
• لینچ، کوین؛ ترجمه منوچهر مزینی، تئوری شکل شهر، انتشارات دانشگاه تهران، 1381.
  
• پاکزاد، جهانشاه؛ مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، انتشارات شورایعالی شهرسازی و معماری، 1385.
  
• پاکزاد، جهانشاه؛ مقالاتی در باب مفاهیم معماری و طراحی شهری، انتشارات شهیدی، چاپ اول، 1386.
  
• توسلی، محمود؛ طراحی شهری در بخش مرکزی تهران، انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی، 1376.
  
• ذکاوت، کامران؛ چارچوب استراتژیک مدیریت بصری شهر؛ فصلنامه آبادی، سال شانزدهم، شماره 18، زمستان 1385.
  

 

منبع: پژوهشکده شهرسازی و معماری سپیدار

[Mohammad Aref 120452]

بررسی و ارزشیابی نرده و حصارها در نماهای منظر درون شهری

 

هدف از اين تحقيق، مطالعه حصارهاي موجود در سطح شهر تهران از ديدگاه شهروندان و معماران منظر مي باشد تا بدين طريق بتوان با مقايسه اصول موجود و نظر شهروندان به طرح ایده‌آل در اين زمينه دست يافت. در جهت رسيدن به مطلوب مورد نظر مي توان فضاهاي شهري را در چند دسته طبقه بندي نمود: ميدان‌ها (گره هاي اصلي شهر)، مسيرها (خيابان ها كه ميدان‌ها را به یکدیگر وصل مي نمايند)و فضاهاي عمومي شهري كه بيشتر فضاهاي مكث يا گردشي هستند (پارك ها، كتابخانه ها، موزه ها، فضاهاي تجاري و...). روش تحقيق در حوزه ادبيات نظري و پيشينه به صورت توصيفي- تحليلي و نمونه موردي بوده براي جمع آوري تطلاعات ازمطالعات ميدانی استفاده شده است. روش پيمايشي با ابزار گردآوري داده از طريق مشاهدات محلي و تكميل پرسشنامه و بهر ه گيري از اطلاعات کتابخانه‌های مي باشد كه تحليل داد ه ها به صورت كيفي- توصيفي صورت پذيرفته است.

در زمينه نمونه موردي، با توجه به طبقه‌بندی ذكر شده، داده‌های مورد نياز از پارك ساعي، جمشيديه، شفق و لاله (فضاي گردش)، موزه هنرهاي معاصر، گذر فرهنگ و هنر(گردش و مكث)، ميدان ونك، ميدان انقلاب، وليعصر (ميدان شهري) و بزرگ‌راه چمران، كردستان، جلال آل احمد، خيابان انقلاب (معبرشهری) جمع آوري گشته اند. نتايج پژوهش حاضر نشان می‌دهد، عدم رعايت رنگ و طرح و حتي ارتفاع لازم در حصارها و نرده‌های شهري، نه تنها بر حس زيبايي شناسي بينندگان، بلكه بر دريافت روان‌شناختی و حس ايمني آنان از فضا تأثير نامطلوبي مي گذارد و در مواقعي تنها به عنوان بايدهاي امنيتي در نزد عموم پذيرفته مي شود.

 

پیش از این مطلب زیر نیز درباره تأخیر مخرب حصارها و نماهای نرده ای روی منظر شهری آورده شده بود:

http://www.noandishaan.com/forums/thread124043.html

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120452]

چکیده:

اهمیت منظر شهری از آن روست که کلیت شهر را به مثابه یک "متن" آشکار ساخته و امکان "قرائت" و "خوانش" این متن را از طریق آسیب شناسی فراهم می‌آورد. همچنین واجد عناصری است که می‌توان وضوح بصری و خوانایی آن را مورد بررسی قرار داد، زیرا داشتن تصویری روشن از محیط، نقش مهمی را در ایجاد احساس امنیت، افزایش تجربه و توانایی بیشتر جابجایی در محیط دارد. هدف از این مقاله بررسی وضوح بصری یا خوانایی سیمای شهری منطقه آزاد ارس (یکی از مناطق توریستی) و پیوستگی اجزای محیطی آناست. برای دستیابی به این هدف با استفاده از تحقیق میدانی، ساختمان جسمی منطقه مورد مطالعه قرار گرفته و از روش swot برای ارائه راهکارها استفاده شده است. سپس برای بررسی دیدگاه های ساکنان روش پیمایشی مورد استفاده قرار گرفته است.

 

 

نتایج تحقیق نشان می‌دهد که علی رغم شکل تقریباً پیچیدۀ برخی از خیابان ها و کوچه ها، ساکنان آن درک روشنی از محیط دارند و سادگی شهر به گونه‌ای است که یکنواختی ملال آوری را در ذهن بیننده القاء کند. مطلب فوق نشانگر تعلق خاطر افراد به کیفیت‌های بصری محیط است و خوانایی نیز، مطلوبیت منظر شهر را در مسیرها و کل عرصه های عمومی شهر باعث شده است.

 

نویسندگان: ح.کلانتری خلیل آباد، س.اباذرلو

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120452]

نقش منظر شهری درارتقاء هویت فضاهای شهری

 

هویت شهری مفهومی است سهل و ممتنع، زیرا هرکس می پندارد،آن را می فهمد. اما آنچه که امروزه بسیاری از شهرهای معاصرما و به خصوص شهرهای جدید ما با آن روبه رو هستند، بی هویتی است. شهرهایی که بدون القای هیچ مفهوم و معنای خاصی تنها مکان هایی برای گذر و عبور شهروندان محسوب شده، بی آنکه هیچ کشش و جاذبه ای برای آنان ایجاد نمایند. در چنین شرایطی بی شک یکی از مهم‌ترین عواملی که منجربه ماندگاری شهرها برای شهروندان می شود،منظر شهری است. منظر شهری به واسطه نقش مهمی که در ادراک شهروندان دارد و این که نظرگاه شهری به عنوان عنصری که شهرها را برای شهروندانش معنادار می سازد، سبب ایجاد حس تعلق خاطر به فضا می شود، منظر مطلوب شهری زمینه ساز حضور پویا و فعال شهروندان در شهر را فراهم نموده و با دربرداشتن مولفه های سازنده هویت، حسی از غرور مدنی را خلق و تعلق خاطر به فضا را سبب می شود. از این رو منظر شهری از جمله عوامل کلیدی در خلق هویت مکان محسوب می شود.

 

نویسندگان: ح.رمضانی، م.حقیقی خمامی

 

منبع: سازمان زیباسازی شهر تهران

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120452]

تأثیر محور پاسخده بر درک منظر شهری (مطالعه موردی: محور بزرگمهر اصفهان)

 

احساس رضایت از زندگی در فضاهای عمومی شهر مبحث بسیار با اهمیتی است؛ رضایت مندی در فضای شهری عاملی است که باعث احساس لذت استفاده در آن می‌شود. در این زمان استفاده کنندگان زیبایی‌های بصری، فضا را با وجود اینکه از قبل نیز موجود بوده است درک می‌کنند. راهکار بدست آمدن رضایت‌مندی در فضا این است که تمامی سلسله مراتب نیازهای استفاده کنندگان برآورده شود. بنابراین بهتر است که این نیازها از فضا شناخته و شاخصه‌های پاسخده بودن یک فضای شهری ارزیابی گردد و پس از آن به محتوای محیط در جهت ارتقاء کمی و کیفی آن پرداخته شود.

 

مسئله قابل بحث این است که در قرن اخیر توجه خاصی بر منظر شهری نشده و بستر و کالبد شهر بی نظم و بدون برنامه‌ریزی شکل گرفته است؛ خوشبختانه در دهه‌های اخیر به اهمیت منظر و سیمای شهر در درک استفاده کنندگان از فضا پی برده‌اند و سعی بر شناخت هرچه بیشتر عناصر و محتوای موجود در فضاهای عمومی و تاثيرگذار بر مطلوبیت منظر شهری کرده‌اند. به همین منظور در این مقاله سعی بر این است که نیازهای مختلف استفاده کنندگان شناخته شود؛ شاخصه‌های موثر بر پاسخ دهندگی محیط بررسی و به عوامل تأثیرگذار در منظر شهری پرداخته، با تجزیه و تحلیل آن‌ها بر روی محور مورد نظر و تأثیر این عوامل بر روی درک و رضایت استفاده‌کنندگان از فضا؛ به رابطه میان درک منظر شهری و پاسخ‌دهنگی محیط پی برد. در این راستا به بررسی محور بزرگمهر اصفهان پرداخته می‌شود و با توجه به این مسئله که این محور قسمتی از حلقه دوم ترافیکی شهر اصفهان است و جایگاه ویژه‌ای را در استخوان بندی شهر دارد و عامل ارتباطی شمال به جنوب شهر نیز می‌باشد، به بررسی کیفیت‌های محیط پاسخده و میزان فعالیت‌های مختلف در محور مذکور پرداخته و در نتیجه به کشف رابطه میان این عوامل و درک منظر محور پرداخته خواهد شد.

 

نویسنده: گ.کوپایی

 

منبع: سازمان زیباسازی شهر تهران

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120452]

نقش واهمیت باغ های تاریخی در ساماندهی منظر شهری

 

باغ های تاریخی ایران علاوه بر منظر طبیعی و فرهنگی و معماری به دلیل عظمت و مظهر قدرت معنوی در جهان شهره اند. در فرهنگ ایرانی مفهوم مقدس گیاه که به نوعی باغ ها را تصویر بهشت بر زمین معرفی می‌نماید، باعث شکل‌گیری و ایجاد باغ های زیبایی در کشورمان شده که بسیاری از آنها یا از بین رفته اند که از جمله آنها می‌توان به باغ های تاریخی بهشهر اشاره نمود.

 

شهرستان بهشهر یکی از قدیمی ترین شهرهای استان مازندران است که به دستور شاه عباس صفوی در سال 1021 ه.ق ساخته شد. در این شهر بناهای با ارزشی از معماری اسلامی به شکل باغ‌هایی از دوره صفویه باقی مانده است که متجلی فرهنگ و هنر ایرانی است.در سا‌ل‌های اخیر به دلیل عدم نظارت در حفظ و نگهداری اینگونه باغ های تاریخی و تصرف آن به وسیله سازمان‌های دولتی متاسفانه موجب فرسایش و نابودی آنها شده است که در اثر این بی توجهی از اهمیت و نقش باغ های تاریخی در ساماندهی و هویت بخشی شهر کاسته و علاوه بر این منجر به گسستگی ساخت و آشفتگی سیمای شهری نیز گردیده است.

 

در این مقاله سعی شده است با بررسی نقش، اهمیت و جایگاه باغ‌های تاریخی در انتظام بخشی فضاهای پایدار شهری، با زنده سازی هویت و زیباسازی محیط کالبدی شهر، شناختی از اهمیت و نقش این باغ ها در ساماندهی منظر شهری بدست آید. باشد که زمینه ای برای توجه بیشتر در جهت حفظ و نگهداری از این باغ های زیبا و تاریخی فراهم گردد.

 

نویسندگان: ق.اسلامي راد،ی.قاسمی

 

منبع: سازمان زیباسازی شهر تهران

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120452]

خوانایی خیابان، رهنمودی به منظر شهری مطلوب

 

اولین تصویر ذهنی از یک شهر، از منظر خیابان‌های آن است که اساساً مبین سطح تماس "انسان" و "پدیده شهر" است و بخش قابل توجهی از دانش و عواطف محیطی شهروندان، را شکل می¬دهد. در این مقاله نخست با توجه به سیمای نامناسب و تأمل برانگیز اکثریت خیابان‌های شهری، ازطریق پژوهش اکتشافی به بررسی مباحث نظری مرتبط و تبیین اهمیت منظر شهری مطلوب و جایگاه خیابان شهری در آن و نقش خوانایی در تعامل انسان با آن پرداخته شده و سپس به منظور درک بهتر مسأله و شناسایی زوایاي نا¬شناخته، این کیفیت فضایی در خیابان قیام یزد- محور رسش به مرکز تاریخی شهر در میان شاهراه¬های منتهی به مرکز شهر- مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته و در نهایت با اذعان بر جایگاه منظر خیابان شهری در منظر عمومی شهر، نتایج حاصل از این بررسی، در چارچوب راهکارهای پیشنهادی جهت ارتقاء خوانایی در منظر خیابان¬های شهری ارائه شده است. اهم نتایج به دست آمده از این پژوهش بیانگر این امر است که خوانایی یک خیابان شهری، موجبات قابل درک شدن یک مکان، امکان جهت¬یابی و راهیابی آسان، مأخذ مراجعه¬ای وسیع برای حضور مردم را فراهم آورده و خصوصا اینکه سبب ایجاد تعلق خاطر و آرامش ناظرین نیز می¬شود و امکانی را برای تحقق سمبل¬ها و خاطرات مشترک و ارتباطات دسته جمعی آن¬ها فراهم می¬آ¬ورد. لذا سهولت درک محیط و داشتن تصویری روشن و خوانا از خیابان، در ایجاد تصویری نیکو و مطلوب از شهر نقش اساسی دارد و در واقع ابزاری خوانایی خیابان ایزاری می¬شود که به وسیله آن می¬توان شهر را به مثابه یک متن خاطره¬انگیز و مطلوب قرائت نمود.

 

نویسندگان: ف.دهقان،م.منتظری

 

منبع: سازمان زیباسازی شهر تهران

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120452]

منظر دو‌گانه شهری در روستا- شهرهای زلزله‌زده

 

امروزه نابسامانی و اغتشاش در سیما و منظر در روستا- شهرهای ایران، واقعیتی پذیرفته شده توسط مسئولین، صاحب نظران و عامه مردم است. بخشی از این نابسامانی ناشی از مداخله انسانی در سکونت‌گاه‌های جدید و بافت‌هایی است که در پیرامون بافت‌های موجود ایجاد می‌شوند. ایجاد سرپناه و سکونت‌گاه برای حادثه‌دیدگان سوانح طبیعی از جمله این گونه از مداخله‌های انسانی است. در این مواقع اسکان جمعیت و ایجاد و مقاوم‌سازی سکونت‌گاه در اولویت قرار می‌گیرد و بافت با منظری دو گانه (جدید و طراحی شده در مقابل قدیم و ارگانیک) شکل می‌گیرد. نمونه این بافت‌های دو گانه در شهرهای زلزله‌زده قابل مشاهده است. در این مطالعه یکی از.شهرهایی که در اثر زلزله منجیل دچار آسیب شده و مرکز پذیرش حادثه‌دیدگان روستاهای پیرامون بوده، انتخاب شد. بررسی میدانی نشان داد که منظر دوگانه‌ای در این شهر شکل گرفته است. سوال محوری این تحقیق این است که منظر دوگانه موجود چه ویژگی‌ها و مشکلاتی دارد؟ چگونه می‌توان از آسیب‌های این چنینی جلوگیری کرد؟ فرض تحقیق آن است که مداخله انسانی توسط کارشناسان و متخصصان ناآشنا به مباحث کیفی در معماری و شهرسازی در شرایط بحرانی موجد و عامل نابسامانی در منظر شهری است. با بررسی شهر مورد مطالعه ویژگی‌های متفاوت منظر شهری در دو نوع بافت شناسایی شد. عدم انسجام کالبدی، عدم هماهنگی در خط آسمان، فقدان محصوریت فضای شهری و ناهماهنگی با اقلیم و محیط در بافت جدید از جمله این آسیب‌هاست که در اثر تعجیل در اجرا و ایجاد سرپناه در شهر ایجاد شده است. در حالی که در بافت قدیم تنها ناپایداری به عنوان مسئله بافت قلمداد می‌شود. محقق پیشنهاد می‌کند برای جلوگیری از کاهش کیفیت منظر شهری در بافت‌های جدید در موارد مشابه، طراحان شهری و مدیران اجرایی قبلاً آموزش لازم را ببینند.

 

نویسندگان: م.بابامحمدی، ع.سلطانی، ع.شمس اسفند آبادی، ک.زیاری،ا.قاسمی

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120452]

پاورپوینت منظر شهری رو در 51 اسلاید از لینک زیر می تونید دانلود کنید. این پاورپوینت شامل دو بخش کلی هستش:

 

بخش اول: منظر شهری

اهمیت منظر شهری

سیر تکامل مفهوم و نقش منظر شهری

منظرشهری آرایشی / تزئینی

ویژگی های عمده منظرشهر کلاسیک

ویژگی های عمده منظرشهر رمانتیک

منظر شهری عملکرد گرا/ برنامه محور

منظرشهری ادارکی/ زمینه گرا

منظر شهری پایدار / هوشمند

نتیجه گیری

 

بخش دوم: ساختار زیبایی شناسی منظر (از دیدگاه سایمون بل)

چارچوب ساختار زیبایی شناسی منظر

نظریه سایمون بل

تکنیک سایمون بل

نقطه

خط

سطح

حجم

ترکیب عناصر

تعداد

وضعیت

جهت

سمت و سو

اندازه

شکل

فاصله و وقفه

بافت

تراکم

رنگ

زمان

نور

نیروی بصری

سنگینی (ثقل) بصری

اهداف طراحی

اصول سازماندهی

 

دانلود پاورپوینت

[مهناز رمضانی 10]

سلام دوستان شهر دوسدار کودک التراناتیو میخوام کمکم کنید

[Mohammad Aref 120452]

منظر ورودی شهر

 

بخش عمده شناخت ما از شهر در فضاهای باز شهری شکل می گیرد. این فضاها تصویر برجسته شهر را می سازند. ورودی شهرها به عنوان اولین نقاطی که اکثر مسافران با آن برمی خورند، بخش عمدهتصویر اولیه شهر را شکل می دهد. تصاوير و حال و هوا و قوت مكان آنها در شك لدهي ذهنيت مخاطبان در رابطه با شهري كه پيشرو خواهند داشت بسیار مؤثر است. به هم خوردن تسلسل مراتب در نظام كالبدي شهرها سبب شده تا ورودي شهرها که یکي از حلقه هاي اين اتصال است، عملکرد مناسبی نداشته باشد، نقش خود را به خوبی ایفا نکنند و حامل پیام، معما و یا تصویری از شهر نباشد. این مقاله به دنبال آن است که با شناسایی دلایل ناکارامدی ورودی شهرهای امروزی، اصول و پایه هایی جهت طراحی ورودی ها ارائه دهد. از همین رو جهت درک بهتر موضوع و نحوة تأثیرگذاری عوامل ذکر شده بر شکل و نقش ورودی، مراحل طراحی ورودی تهران از سمت آزاد راه تهران– شمال در بخش دوم مقاله ارائه شده است.

 

نویسنده: انسیه قوام پور

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120452]

بی مرزی در منظر شهری هندوستان

چکیده

هندوستان کشوری است که مهمترین ویژگی مردمان سرزمینش زیستن در فضایی بدون مرز است. فضاهای معماری با وجود مرزها شکل می گیرند. لکه‌های شهری را می‌توان در یک تقسیم بندی کلی دارای دو نوع مرز دانست. مرز فیزیکی و مرز ادراکی که توسط معماران و شهرسازان و مهمتر از آنان، مخاطب های آن شهر ایجاد و درک می شود. این مرزها می توانند تحت تاثیر فرهنگ، قوانین شهری و عوامل متعدد دیگر موجود در آن بستر شکل گرفته باشند. در منظر شهرهای هندوستان گویی این مرزها جا به جا شده اند و به گونه ای از بی مرزی رسیده ایم. این بی مرزی در فضاها بیش از آنکه متاثر از کالبد باشد از فعالیتهای شهروندان تاثیر می گیرند. این وارونگی برای ساکنین آن شهرها قابل لمس و احترام است و نه تنها به رفتارهای روزمره آنان جهت می دهد بلکه ناشی از باورها و رفتارهای محیطی آنان است. به نظر می رسد مفهوم مرز در منظر شهری پدیده ای باشد که خوانش آن اندکی پیچیده و ناشی از تعاریف جدید عوامل محیطی و خصوصیات و روابط آنها باشد.

مقدمه

تعریف مرز از شناسایی جایگاهی به عنوان مکان، نشات می گیرد. شاید در نگاه اول فضا نیز مرزپذیر به نظر برسد، در حالی که این مکان است که می تواند توسط مرزها محدود شود. اما گاه در شهرها، شاهد این هستیم که پدیده های اجتماعی از مرزها عبور کرده و این مکان گزینی ها را دگرگون ساخته اند. شهرهای هندوستان نیز از جمله مکانهایی هستند که تحت تاثیر عوامل فیزیکی و اجتماعی مرزگریز شده و به سیالیتی رسیده اند که تنها می توان از مفهوم فضا در آنها سخن گفت.

تصویر ۱: سکانسهای پیوسته از فضای شهری دهلی

سابقه فضای بدون مرز در غرب را می توان به معماری مدرن رساند. ونتوری، جسورانه ترین پیام معماری مدرن را فضای روان آن می داند که برای دستیابی به پیوستگی فضای داخل و خارج تلاش می کند. (venture, 1967) در تجربه های نوین، تعاریف هندسی جدید امکان ایجاد سطوحی با خصوصیات ویژه را فراهم می کند که در آنها به واسطه رابطه های هندسی “مرز” میان درون و برون از بین می رود. “نوار موبیوس” با خصوصیات ویژه خود رابطه بین درون و بیرون را وارونه می کند. یعنی هر نقطه از یک سطح موبیوس در این حال که درون است، بیرون نیز هست. بنابراین در یک تغییر پیوسته، نوعی دگرگونی در ماهیت فضا صورت می گیرد که آنرا دارای خاصیتی دوگانه اما پیوسته می کند و در واقع نوعی “بی مرزی” در فضا به وجود می آورد. (آزاده شاهچراغی، ۸۵)

به نظر می رسد بی مرزی در شهرهای هند نه با قصد و آگاهی بلکه توسط عواملی درون زا و تدریجاً به شکلی ارگانیک از فعالیتها و آداب مذهبی – اجتماعی و توسعه ناهماهنگ فضاهای معماری در شهر به وجود آمده باشد. در ادامه یک دسته بندی صورت گرفته تا بتوان این مرزها را به تفکیک از هم توضیح داد.

مرز فیزیکی

در بیان کالبدی، هر محدوده توسط یک “مرز” تعیین می شود، اما یک مرز آن نیست که چیزی در آن متوقف شود، بلکه چنانکه یونانیان دریافتند، “مرز” آن است که چیزی از آن، هستی خود را آغاز می کند. (هایدگر) مرز فیزیکی توسط مخاطب های آن شهر ایجاد و ادراک می شود. این مرزها می تواند تحت تاثیر فرهنگ و قوانین شهری و عوامل متعدد دیگر موجود آن بستر باشند. در منظر شهری شهرهایی چون دهلی و آگرا گویی این مرزها جا به جا شده اند و به گونه ای از بی مرزی رسیده اند. نکته قابل توجه این است که شهروندان به راحتی می توانند در میان این آشوب ظاهری راه خود را پیدا کنند و بدون برخورد با یکدیگر به مسیر خود ادامه دهند. از دید یک مخاطب این نوعی بی نظمی به شمار می آید، اما به نظر می رسد تغییر همین بی نظمی نیز برای ساکنین این شهرها نوعی آشوب محسوب شود. نظم فیزیکی، تعادل یا نظم بصری، پدیده هایی هستند که عدم وجود آنها برای افراد ساکن این شهرها چندان مشهود نیست.

تصویر ۲: بی نظمی ظاهری در شهر

مرز رفتاری

جهانی که در آن به سر می بریم، تقارن و تداخل پدیده ها و از بین رفتن مرز میان آنهاست. (شایگان، ۱۳۸۰) جهانی که مهمترین ویژگی مردمان آن، زیستن در “فضای بدون مرز” است. (شاهچراغی) مرزهای رفتاری بیشتر متاثر از باورها و فرهنگ یک سرزمین هستند. مردمان هند عموماً مذهبی و قائل به زندگی اجتماعی هستند. در جای جای شهر می شد صحنه هایی از تداخل حریم شخصی و عمومی را دید که بازگو کننده عدم وجود مرز رفتاری در این شهرها بود. این مرزها با ورود به محله ها و دور شدن از اماکن توریستی هرچه بیشتر باهم امتزاج داشتند و دیگر حتی تشخیص محدوده خانه یک فرد نیز برای یک فرد خارجی مشکل می نمود.

تصویر ۳: استفاده آزادانه از فضاهای شهری در هند

 

تصویر ۴: تلفیق کارکرد فضای شهری از شخصی به عمومی

مرز اجتماعی 

مفهوم مرز یکی از مهمترین مفاهیمی است که فضای معماری بر مبنای آن شکل می گیرد و مسلماً پدیدار گشتن “بی مرزی” موجب ایجاد کیفیتهای خاص، هم در شکل کالبدی معماری و هم در شیوه استفاده از فضای آن می شود. (شاهچراغی) بی مرزی در معماری، پدیده ای است حاصل افزایش تعاملات اجتماعی جهان امروز که با محو کردن مرز بین فعالیتها و فضاها موجب ایجاد کیفیتهای خاص در فضا هم در شکل کالبدی و هم در شیوه استفاده از این فضاها می شود. از ابعاد و شاخص های قلمرو اجتماعی می توان به هویت اجتماعی، مشارکت مردمی، برقراری روابط اجتماعی و نظارت اجتماعی اشاره کرد. در جای جای فضاهای عمومی شهرهای هند این بی مرزی در رفتارهای اجتماعی مردم مشاهده می شد. بهره بردن از فضاهای جمعی بدون در نظر گرفتن هیچگونه حریم فردی و در عین حال انجام امور روزمره در کنار همدیگر حاکی از این مساله بود.

تصویر ۵: استفاده آزادانه از فضاهای شهری در هند

مرز طبیعی و مصنوع

فضای بدون “مرز” در بیان کالبدی فضاهای سبز و پیوستگی آن با پیرامونش، ظهور می یابد. در این بخش باید توجه داشت که این بار بر خلاف نمونه های پیشین که به آنها اشاره شد، بی مرزی در تمام فضاهای طبیعی و مصنوع شهرهای هند حاکم نیست و به علاوه در دل یک شهر نیز این مقوله دارای تنوع است. عموم فضاهای گردشگری به دلیل جذب جمعیت از نظم و مرز میان طبیعت و مصنوع بهره برده اند، در حالی که این مرز در فضاهای نزدیکتر به فرهنگ خود مردمان هند و با دور شدن از قالب ساختگی آن دگربار با زندگی و فرهنگ و کالبد مردم در می آمیزد. هندیها از مردمانی هستند که به تناسخ اعتقاد دارند، لذا احترام به گیاهان و طبیعت برای آنها امری واجب است و معمولاً به حریم طبیعت بیش از حریم انسانی خود بها می دهند. طبیعت هر آنگونه که خود به حیات خود ادامه می دهد، به همان گونه مقدس شمرده می شود و گاه همین سبزینگی در مسیرش شهرها را در خود می بلعد.

تصویر ۶: نظم در فضاهای سبز شهری

 

تصویر ۷: بی نظمی در فضاهای سبز شهری

نتیجه گیری

برخلاف تعریف “مرز” مابین فضاهای شهری، میان فعالیتهای این حیطه “بی مرزی” اتفاق می افتد و نباید فراموش کرد که این مسئله خود ناشی از نحوه مدیریت این فضاهاست. در شهرهای هندوستان، طرز تفکر، فرهنگ و باورهای مردم، اصلی ترین عامل در آزادی استفاده از فضاست. هنگامی که صحبت از حریمها و حفظ آنها می شود، واضح است که این کلمه معنای ثابتی نداشته و معانی گسترده تری را در بر می گیرد. در شبکه معابر بافت ارگانیک محلات قدیمی شهرهای هند نیز عدم وجود سلسله مراتب و تعریف آستانه ها و فضاهای مکث و بالاخص نبود مرز بین فضاهای خصوصی، نیمه خصوصی و عمومی و خوانا نبودن آنها حاکی از بی مرزی در این شهرها است. این بی مرزی از معابر و خرد فضاها آغاز شده و در کل شهر پخش می شود. بی مرزی در این شهرها صرفاً دلیلی بر بی نظمی موجود در آنها نیست و زندگی شهری مردم با نظمی که برای شهروندان خودشان قابل خوانش و ادراک است، پیوسته در جریان است.

منابع

• چرمایف، سرج؛ الکساندر، کریستوفر؛ ۱۳۷۵، عرصه های زندگی جمعی و زندگی خصوصی، به جانب یک معماری انسانی، ترجمه: منوچهر مزینی، موسسه انتشارات جهاد دانشگاهی (ماجد)، تهران
• توسلی، محمود؛ ۱۳۸۲، اصل ارتباط در طراحی شهری، مجله هنرهای زیبا، شماره ۱۴، صص ۳۹ – ۳۲
• شاهچراغی، آزاده؛ ۱۳۸۲، جهان بدون مرز، فصلنامه تخصصی معماری و شهرسازی، صص ۷۰-۷۱
• کسروی، رضا؛ ۲۰۰۸، بی مرزی، رویکرد فضاسازی در برلین امروز، نشریه اینترنتی معماری منظر، شماره ۲۵

نویسنده: مینا لطف اللهی یقین

منبع: معمار منظر

[Mohammad Aref 120452]

منظر شنیداری، نگاهی به زبان مشترک مخاطب سواره در هند

چکیده

هم اکنون شهرهای جهان مملو از علائم، نشانه ‌ها و عناصر اطلاع رسان است که برای به اجرا درآوردن قوانین و مقررات، ضروری محسوب می ‌شوند. این نشانه ‌ها و خصوصاً علائم راهنمایی و رانندگی نقش مهم و انکارناپذیری در راهنمایی، سهولت تردد و حمل و نقل شهری و اطلاع رسانی ایفاء می‌ کنند. اما در کشور هند شاهد نحوه متفاوتی از تعامل و اطلاع رسانی در هنگام رانندگی هستیم. طبق مشاهدات میدانی در شهرهای مهم این کشور همچون دهلی و جیپور، می ‌توان به فرهنگ و تعامل کاملاً متفاوت مردم هند پی برد. در این شهرها عناصر اطلاع رسان و علائم رانندگی نیستند که موجب تعامل مردم هند می شوند، بلکه این صدای بوقهای ممتد و شدید است که به عنوان راهی برای تعامل بین مردمان آنجا در حین رانندگی استفاده می‌ شود که می‌توان آن را نشات گرفته از بستر و لایه های منظر شهری در شهرهای هند دانست.
بنابراین در این مقاله به بررسی این پدیده و دلایل شکل گیری آن در شهرهای هند پرداخته می‌ شود.

اهمیت بستر و زمینه

معنای درست هر کلمه تنها در صورتی درک می ‌شود که آن واژه در متن قرار گیرد. وقتی کلمه، به تنهایی و خارج از متن بررسی شود، ممکن است بی معنی شده و یا مفهوم آن کاملاً در تضاد با معنای اصلی درک شود. این مثال نشان دهنده اهمیت متن و زمینه در درک معناها است. متن و زمینه در منظر و خصوصاً منظر شهری نیز اهمیت ویژه ای دارد. نشانه ها و عناصر منظر شهری تنها در صورتی به درستی درک می شوند که در رابطه با بستر آن شهر مورد بررسی قرار گیرند. نحوه تعامل مردم و کنش و واکنش ‌های آنان در فضاهای شهری نیز بخشی از منظر شهری است که ریشه در لایه های شکل دهنده شهر دارد. در واقع این رفتارها و تعامل مردم همچون زبان مشترکی بین آنهاست که واژگان آن در متن منظر شهر شکل گرفته است. بنابراین رفتارها در یک بستر، همچون پیامی هستند که برای مردم همان بستر معنا پیدا می‌ کنند و برای پیدا کردن این معانی باید به تحلیل ویژگیهای آن بستر پرداخت.

تعامل سواره در هند

خاستگاه فرهنگی مردم هند چنان قوی است که کلیه مظاهر زندگی شهری را بدون عبور از فیلتر فرهنگ بومی و «هندی» کردن آن نمی‌ پذیرند. به علاوه، تعامل اجتناب ناپذیر آنان با طبیعت، اکنون در زندگی شهری، به صورت ارتباط بی واسطه با زندگی خیابانی نمود پیدا کرده است که بخش مهمی از منظر و زندگی خیابانی آنان را وسائل حمل و نقل عمومی شکل می‌ دهند. وسائل نقلیه عمومی، که ریکشا مهمترین و معروفترین آنهاست، جزئی جدایی ناپذیر از منظر شهرهای هند هستند و با فرآیندهای بومی سازی که هندیان بر روی این وسائل انجام داده اند به عنصری منظرین در این شهرها تبدیل شده اند. اما سوال اینجاست که چگونگی تعامل مخاطب سواره که به وسیله شدت صدای بوق اتفاق می افتد، ریشه در چه عواملی دارد؟

درگیر شدن حواس در منظر شهری

کلیه عناصر و اجزای منظر شهری توسط حواس انسان قابل دریافت است و فرد با قدم گذاشتن در فضای شهری آنها را دریافت کرده و طی فرآیند ادراک، پردازش می‌ کند. ضرورت بکارگیری تمامی حواس انسان در ادراک فضای شهری اجتناب ناپذیر است اما با این حال در برخی شرایط، یکی از حواس بیشتر با محیط درگیر شده و ادراک محیطی را به آن حس خاص پیوند می ‌زند. یکی از مهمترین حواس در منظر شهری، پس از بینایی، حس شنوایی است.

حس شنوایی بر خلاف حس بینایی، معطوف به جهت نیست. مولکول‌ های هوا در هر جهتی، تعریفی از فضا را خواسته یا ناخواسته به ما منتقل می‌ کنند. ایده منظر شنیداری توسط ریموند شافر در دهه ۷۰ میلادی مطرح شد که معتقد است: «مکانها تنها قابل رویت نیستند بلکه شنیده نیز می ‌شوند.» صدا موجب ایجاد تسلسل زمانی می ‌شود و تصورات بصری ما را به یکدیگر می ‌دوزد، ابعاد فضا را اندازه می گیرد و مقیاس آن را قابل درک می کند. (قلی پور، ۱۳۹۳) بنابراین هنگامی که دید در فضای شهری محدود می ‌شود، حس شنوایی قبل از دیگر حواس برای درک محیط به کمک مخاطب می‌ آید.

تصویر ۱: محدودیت بصری وسایل نقلیه به دلایلی چون حمل بار یا فرم آن

وسائل نقلیه عمومی و خصوصاً ریکشاها با توجه به ساختاری که دارند، دید محدودی برای راننده ایجاد می‌ کنند. رانندگان ریکشا دید مناسبی به پشت سر خود ندارند و با توجه به کوچک بودن و فرم ماشین، محوطه اطراف را کاملاً در دیدرس خود ندارند. این محدودیت بصری موجب می‌شود که رانندگان به سراغ قوه شنوایی خود رفته و از دیگر رانندگان خواهش کنند که برای آگاه کردن آنها «بوق بزنند»! صدای بوق در واقع همان منظر شنیداری است که توسط شافر مطرح شده و ابعاد فضا و مقیاس و اجزای آن را برای راننده قابل درک می‌ کند.

نظم در بی نظمی

چنانچه پیشتر اشاره شد، ارتباط هندیان با طبیعت انکارناپذیر است. زندگی اجتماعی برون گرا و نمایان شهروندان هندی نیز ریشه در طبیعت گرایی آنان دارد. روح جهان بینی هندی، نگاهی تقدس آمیز به ارتباط انسان با طبیعت دارد. زندگی خیابانی واکنش مردم به شهرنشینی اجتناب ناپذیر است. در چنین فضایی، عرصه برخورد انواع مختلف فعالیتهای اجتماعی فراهم می ‌شود و اقتصاد غیررسمی و امرار معاش مردم تبدیل به عادی ترین اتفاقات در خیابانهای هند می شود. (رحمدل، ۱۳۹۳) این درجه از شدت حضور مردم در خیابان و زندگی برون گرا، با توجه به جمعیت زیاد در هند، محیطی به ظاهر بی نظم و ارگانیک و بی قانون شکل داده است. اما با دقت در این محیط به ظاهر بی نظم و آشفته، می توان نظمی پنهان را دریافت که خود مردم شکل دهنده آن هستند و بدان طریق با یکدیگر تعامل می کنند. در واقع این محیط که در ظاهر بی قانون است و کنترلی روی آن وجود ندارد، قوانینی قراردادی بین شهروندان و نظمی ارگانیک را در بر می ‌گیرد که از سوی شهروندان تعیین شده است.

تصویر ۲: زندگی اجتماعی شلوغ و برون گرای هندی، آمیخته ای از مردم، حیوانات و وسائل نقلیه

بوق زدن رانندگان یکی از همین قوانین و قراردادها است. این رفتار، با توجه به نبود علائم راهنمایی و رانندگی در اغلب شهرها، قانونی است که مردم آنرا در پاسخ به زندگی برون گرا، شلوغ و پر سر و صدا در خیابانهای شهرشان وضع کرده اند. در واقع این همان زبان مشترک بین مردم هند است که آن را در پاسخ به محیط خود خلق کرده و در بین انبوه صداهای ناشی از حضور جمعیت به دلیل امرار معاش، فعالیت اقتصادی و غیره، صدای بوق را به عنوان قراردادی برای آگاهی و اطلاع رسانی در نظر گرفته اند.

نتیجه گیری

علائم و نشانه های محیط شهری جزئی از هویت شهر محسوب شده و در ادراک زبان مشترک شهروندان که حاصل خوانش منظر شهری است، نقش دارند. منظر شهری، همچون مجموعه ای از نشانه ها است که پیامهای مختلفی را در زمینه های گوناگون منتقل می کند و امکان خوانش شهر و فهم معانی جاری در شهر را فراهم می کند. این معانی در واقع نشانه هایی هستند که برای مردم آن جامعه مفهوم پیدا می کنند. بنابراین هر نشانه در جامعه و بستر خود قابل درک است. به همین دلیل برای درک هر پدیده باید آنرا در زمینه و بستر خودش مطالعه کرد، چرا که همان پدیده در بستر دیگر می تواند معنای متفاوتی داشته باشد.
مردم هند، با فرهنگ خاص خود که به شدت متاثر از سنت و مذهب است، معانی خاصی در جامعه خود خلق کرده اند. تعامل مردم با یکدیگر تحت تاثیر زندگی برون گرای آنهاست که به ظاهر، شهری شلوغ و بی نظم و پر هیاهو برای آنان ایجاد کرده که صدای «بوق» ماشین همچون صدای زمینه برای آنان عمل می کند. بررسیها و مشاهدات میدانی نشانگر این است که هندیها با بکارگیری حس شنوایی در حین رانندگی به دلیل محدودیت دید و همچنین برای غلبه بر هیاهوی زندگی خیابانی و آگاهی و اطلاع رسانی، این صدا را به عنوان «قرارداد» بین خود وضع کرده و در دل بی قانونی به قانون رسیده اند. این همان نظم ارگانیک در زندگی هندیها است که تنها در همان بستر درک شده و نشانه نهایت تطبیق پذیری آنان با محیط زندگی شان است.

منابع

• رحمدل، سمانه؛ ۱۳۹۳، منظر حرکت: فرآیند بومی شدن وسائل نقلیه مکانیزه در شهرهای هند، فصلنامه هنر و تمدن شرق، سال دوم، شماره ششم، صص ۵۲ – ۶۲
• قلی پور گشنیانی، مصطفی؛ ۱۳۹۳، نقش حواس غیر دیداری در کیفیت فضای پیاده، مجله منظر، شماره ۲۷، صص ۲۰ – ۲۵

نویسنده: رویا مدنی

منبع: معمار منظر

[Mohammad Aref 120452]

تاثیر آشفتگی بر منظر شهری در شهرهای هند

چکیده

هندوستان سرزمین بسیار متفاوتی است و از همه جنبه ها از دیگر کشورها متمایز است؛ آنقدر متمایز که با سفر به آن انسان احساس می کند قدم در جهانی دیگر نهاده است.
زمانی که یک انسان غیر بومی وارد فضاهای شهری معمول شهرهای هند می شود، تعدد اطلاعات وارد شده به مغزش بسیار است و آنالیز و تحلیل کردن آنها در آن واحد کار ساده ای نیست. شاید اولین چیزی که به ذهن انسان خطور کند، برگرفته از همین تعدد اطلاعات زیاد است. از لحاظ بصری این تعدد را می توان آشفتگی بیان نمود. این آشفتگی در تمامی منظر شهری دیده می شود. برگرفته از نماهای آشفته، جمعیت فراوان در رفت و آمد ، ماشین های بسیار که در هم رانندگی می کنند ، وجود حیوانات متعدد به عنوان جزیی جدا نشدنی در شهر، تعدد رنگ، کثیفی و آشغال در سطح شهر و …، حتی بوهای متعدد و صداهای شدید و از این دست آلودگیهای صوتی علاوه بر حس بینایی دیگر احساسات را درگیر می کنند. به علاوه، زمانی که تعدد افراد زیاد است و با شما برخورد می کنند، آشفتگی را در فضای شهری با حس لامسه به انسان القاء می کنند.
در این مقاله تلاش بر بررسی آشفتگی در منظر شهری شهرهای هندوستان چون دهلی، آگرا، جیپور و بنارس است و سعی بر پاسخگویی این سوال است که آیا آشفتگی کالبدی باعث آشفتگی ذهنی شهروندان می شود یا خیر و در هندوستان این مسئله به چه شکل است؟

کلمات کلیدی: آشفتگی، منظر شهری، شهرهای هند

مقدمه

انسان از طریق حس های گوناگون خود محیط اطرافش را درک می کند. یکی از این حس ها ادراک بصری است که بر سلامت روانی انسان بسیار تاثیر دارد. ادراک بصری در فهم منظر شهری بسیار حائز اهمیت است. ادراک بصری در درک زیباشناسی نیز بسیار اهمیت دارد. هر چند که زیباشناسی امری نسبی است و به عوامل مختلف بسیاری چون تاریخ، فرهنگ، سلیقه و … بستگی دارد، اما فهم زیباشناسی از دریچه ادراک بصری انسان می گذرد.

در یک منظر شهری، وجود نظم یا عدم وجود آن یعنی آشفتگی که از طریق ادراک بصری درک می شود و زیر مجموعه تعریف گسترده ای چون زیباشناسی است و بر سلامت روان انسانها از جمله آشفتگی ذهنی، آرامش و رضایت، سر زندگی و تنشهای روانی چون استرس بسیار تاثیر می گذارد. اما اینکه این آشفتگی و درک آن برای تمام انسانها یکسان است یا خیر، خود سوالی است که سعی می کنیم در ادامه به آن بپردازیم.

فرضیه

آشفتگی در منظر شهری عاملی از زیر مجموعه زیباشناسی است که بستگی به زمینه و تاریخ دارد. آشفتگی در شهرهای هند برای مردم هندی امری بدیهی به نظر می رسد که موجب بهم ریختگی آنها نمی شود، در صورتی که ممکن است اشخاص غیر هندی را اذیت کند و موجب تشویش اعصاب شود.

ادراک بصری 

برای فهم ارتباط خود با فضا، ابتدا به کشف چگونگی آگاهی نسبت به آن نیاز داریم. به دلیل شدت تاثیر، در وهله اول ظاهر بصری فضا را می بینیم. پردازش حس های بصری و ادراک محیط اطراف، حاصل تعامل پیچیده چشم و مغز است. حس های بصری بر مجموعه بقیه ادراکات غالب هستند. (لاوسون، ۱۳۹۱ : ۴۵)

آنچه اغلب نادیده گرفته می شود، چگونگی تاثیر حس بینایی بر درک خوشایند یا ناخوشایند محیط است و آنچه اغلب به آن می پردازیم، اهمیت زیبایی و مطلوبیت محیط بصری در خلق محیط های با کیفیت است. دریافتهای بصری ما تا حدودی به دستگاه خاصی که در تمام انسانها به طور یکسان عمل می کند نیز بستگی دارد. یک طرح، ترکیبی از رنگها، شکلها، بافتها و اندازه ها است که ما برای بیان منظور خود آنها را به کار می گیریم و معنای آن برای استفاده کنندگان بستگی به عواملی مانند حالات روانی، فرهنگ، عقاید، عادتهای بصری، سن و جنس و … دارد. اما دیدن مرحله ای است مستقل که برای همه عادی و یکسان است. به عبارت دیگر چشمی که ما با آن به دنیا نگاه می کنیم ساختار همان چشمی را دارد که همه مردم دنیا با آن به دنیا نگاه می کنند و به احتمال قریب به یقین تغییری در طول تاریخ نکرده است. (پاکزاد، ۱۳۹۵ : ۷۰)

تجارب ادراکی مبتنی بر تجربه ها با پژوهشهایی تایید شده اند که نشان می دهند بسیاری از خطاهای بصری مربوط به فرهنگ هستند، یعنی مردم با خطاهایی مشتمل بر اشکال و ویژگیهای معماری دچار اشتباه شده اند که به خاطر تجربه روزانه آنها امری آشنا به نظر می رسد. (مک اندرو، ۱۳۸۷ : ۳۷) انس و آشنایی با محیط به مردم کمک می کند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشند. وقتی فردی به یک کلانشهر ناآشنا که در آمار بالای جرم و جنایت مشهور است، وارد می شود، اطمینان خاطر دادن دیگران به او مبنی بر اینکه “این شهر در حقیقت یک محل امن است” معمولاً تاثیری بر او ندارد. انس و آشنایی با محیط بلافاصله به دست نمی آید، بلکه در فرآیندی تدریجی در افراد پدیدار می شود. بخشی از این فرآیند با افزایش تجربه افراد در یک محیط به دست می آید. (کاپلان و دیگران، ۱۳۹۰ : ۴۰) به علاوه تخریب جلوه های محیطی بیشتر در مکانهایی رخ می دهد که تحت کنترل کسی نباشند. مکانهای زشت و بی روح بیشتر از مکانهای جذاب مورد تخریب قرار می گیرند. (مک اندرو، ۱۳۸۷ : ۴۰۲) چندین روش برای مطالعه کیفیت بصری مناظر وجود دارد. در این راستا می توان به رویکرد عینی و رویکرد ذهنی اشاره کرد. زیرمجموعه رویکرد ذهنی مدلهای اثبات گرا (پوزیتیویست) و پدیدارشناسی (فنامنالوژیکال) است. در مدلهای پدیدارشناسی تمرکز بر تجربیات شخصی افراد، به عنوان شیوه ای برای درک مفاهیم اصلی در تعامل انسان – محیط است. رویکردهای اثبات گرایی و پدیدارشناختی معمولاً می پذیرند که کیفیت منظر به صورت توام از خود چشم انداز و همچنین مشاهده کننده آن ناشی می گردد. (مک اندرو، ۱۳۸۷ : ۵۱)

آسایش بصری

امروزه آسایش بصری از مولفه های مهم و اساسی محیط های انسان ساخت، به ویژه در فضاهای شهری بشمار می رود و همانطور که محیط داخلی زندگی انسان بایستی از زیبایی برخوردار باشد، محیط بیرونی (شهر) نیز باید زیبا و دارای کیفیت بصری مناسب باشد. بنابراین اهمیت بررسی موضوع آسایش بصری و نقش کیفیتهای محیطی در ارتقاء و بهبود منظر شهری آشکار می گردد. (دویران و دیگران، ۱۳۹۱) پدیده آلودگی بصری امروزه اهمیت زیادی در مطالعات محیطی و طراحی شهری پیدا کرده است. زیرا پژوهشهای فراوان نشان می دهد که نقش موثری در کیفیت و جاذبه محیط شهری، رضایت شهروندان و تنشهای روانی دارد. (دبیری، ۱۳۸۸ : ۶۴)

تفاوت تنوع بصری و آشفتگی

نیاز به کثرت و تنوع از بسیار قدیم در تاریخ بشر ایجاد شده است. همینطور یک چشم انداز تک رنگ برای سلولهای شبکیه چشم خسته کننده هستند. آنها برای اینکه عملکرد خوبی داشنه باشند، به تنوع نیاز دارند. (بل، ۱۳۸۶ : ۱۳۵) در هر طرحی، تنوع بصری باید در مقابل نیاز به وحدت در تعادل قرار گیرد. شرایط متعددی وجود دارند که ممکن است با افزایش تنوع ظاهر شوند. در منظر یا ترکیب یکنواخت، می توان با معرفی عناصر یا متغیرهای جدید به جذابیت افزود. با پیشرفت این فرآیند، عناصر اضافه شده و متنوع شروع به تعامل بیشتر می کنند و سازماندهی بیشتری در ترکیب نیاز دارند تا بتوانند وحدت را حفظ کنند. در نهایت تنوع ممکن است از کنترل خارج شود و آشوب بصری ایجاد کند. (بل، ۱۳۸۶: ص ۱۳)

آشفتگی در منظر چیست؟

آشفتگی به عدم تناسب بین زمینه و پیوستگی (تجانس) اشاره می کند. آشفتگی زیاد معمولاً در مکانهایی که دارای پیوستگی هستند، اتفاق می افتد. فرضیه Biophilia کفر و ویفسون، بیان می کند که برقراری ارتباط بین نیازهای بیولوژیکی انسان با طبیعت و بازخورد آشفتگیها و تاثیر آن روی رفاه انسان ضروری است.
شاخصهای آشفتگی می تواند به بخشهای زیر تقسیم شود:

1. حضور اجزای آزار دهنده (خصوصیاتی که تحت عنوان آشفتگی طبقه بندی می شوند.)
2. اثرات بصری آشفتگی (محدوده ای که از نظر بصری تحت تاثیر آشفتگی است.) (سعیدی و دیگران، ۱۳۹۶)

هارمونی و هماهنگی در یک منظر دست نخورده، آرامشی ناشی از توازن و نظمی هارمونیک و به هم پیوسته در تمامی ابعاد؛ ساختارهای زمین شناختی، آب و هوا، رشد و دیگر نیروهای طبیعی به چشم می خورد، اما آنان به عنوان عامل مخل این نظم و توازن، بر آن تاثیر می گذارند. آنگاه که فعالیتهای انسانی مناسب روابط و شرایط بستر باشد، با افزایش سازماندهی محیط مواجهیم و آن هنگام که فعالیتهای انسانی غیرمنطقی و آشفته هستند، شاهد بر هم زدن سازماندهی محیط هستیم. (دبیری، ۱۳۸۸ : ۱۲۲)

از مفاهیم متضاد با هم، پیوستگی و آشفتگی هستند، به گونه ای که عدم وجود آشفتگی به عنوان شاخصی از پیوستگی مطرح است. کاپلانها تعامل بین پیوستگی و پیچیدگی را بیان کردند به این صورت که سیمای سرزمین بیش از حد پیچیده می تواند آشفته یا فاقد انسجام به نظر برسد. طبق نظر کاپلانها، رابطه بین دو مفهوم کاملاً متضاد نیست، طوری که یک منظر می تواند به طور همزمان پیچیده و پیوسته نیز هم باشد و از این نظر سازمان یافته باشد. مقیاس بصری مفهومی است که شاخصهای مختلفی از قبیل آشفتگی (منطقه ای که آشفته به نظر می رسد) و تصورپذیری ( تراکم نقاط دید( را تحت تاثیر قرار می دهد. (سعیدی و دیگران، ۱۳۹۶)

با توجه به مفهوم ادراک بصری و آشفتگی اشاره شده به بررسی این مفاهیم در منظر شهرهای هند می پردازیم.

آشفتگی در شهرهای هند

وقتی به بررسی تاریخ، فرهنگ و زندگی روزمره مردم هند می پردازیم، در هر مجموعه تعدد جزئیات به چشم می خورد. به عنوان مثال در نقوش، اشکال و رنگ پارچه لباسها تنوع به خوبی دیده می شود. حتی در غذاها و استفاده از انواع ادویه ها این تعدد به چشم می خورد. به نظر می رسد مردم هند مردمی علاقه مند به افراط در جزئیات هستند.
آنچه در شهرهای هند به لحاظ بصری درک می شود، تعدد و تنوع بسیار است. این تنوع در بسیاری از نقاط این شهرها از تعادل خارج شده و موجب شکل گیری آشفتگی شده اند. اما آنچه به نظر جالب می رسد این است که ساکنین مشکلی با این آشفتگیها ندارند. از سویی می توان گفت این راحتی با آشفتگی در مردم هندوستان ریشه در تاریخ و فرهنگ آنها و پرداختن به جزئیات در هنر و زندگی روزمره شان دارد. از سوی دیگر می توان به مسئله عادت کردن انسان به محیط زندگی اشاره نمود. این آشفتگی جزئی از سلیقه و فرهنگ این مردم و درک آنها از زیبایی شناسی شده است.

بازار دهلی

در مکانهایی که مردم مشغول زندگی روزمره هستند؛ مانند بازار، این آشفتگی در نمای مغازه ها به روشنی دیده می شود. این آشفتگی تنها شامل مناظر بصری نیست، بلکه شامل آلودگی صوتی نیز می شود. شهرهایی که قدیمی و شامل فضاهای تاریخی هستند؛ همچون دهلی، آگرا، جیپور و واراناسی، از لحاظ بصری دارای آشفتگی بیشتر هستند. شاید بتوان این مسئله را در تاریخی بودن، قدیمی بودن و فرهنگ مرتبط با این شاخه ها دانست.

نتیجه گیری

هند کشوری است که می توان گفت در بیشتر جنبه ها با دیگر کشورهای دنیا تفاوت دارد و این خود باعث ایجاد تفاوت در درک بصری، فهم زیبایی شناسی و تعاریفی چون نظم و آشفتگی می شود. به علاوه حضور متمادی در یک فضا و درک بصری یک منظر شهری با کیفیتی نامطلوب باعث ایجاد بالا رفتن تحمل آن و عادت کردن به فضا و تغییر مفهوم زیباشناسی یا به عبارتی سلیقه مخاطبان آن فضا می شود. آنچه در مردم این شهرها با منظرهای آشفته دیده می شد، عدم اهمیت به این آشفتگیها و آرامش آنها یا حتی می توان گفت بی اهمیتی برایشان بود.

پس می توان گفت آشفتگی در مناظر شهرهای هند که مردم غیر بومی را مشوش می سازد، برای مردم این کشور عنصری پذیرفته شده و شاید بتوان گفت غیرمخرب در سلامت روانی آنها است.

بنارس کنار رود گنگ

منابع

• پاکزاد، جهانشاه؛ بزرگ، حمید؛ ۱۳۹۵، الفبای روانشناسی محیط برای طراحان، تهران، آرمانشهر
• کاپلان، راشل؛ کاپلان، استفن؛ ریان، روبرت؛ ۱۳۹۰، طراحی و مدیریت منظر در طبیعت پیرامون از نگاه مردم، ترجمه: علی شرقی، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی
• بل، سایمون؛ ۱۳۸۶، عناصر طراحی بصری در منظر، ترجمه: محمدرضا مثنوی، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
• مک اندرو، فرانسیس تی؛ ۱۳۸۷، روان‌ شناسی محیطی، ترجمه: غلامرضا محمودی، چاپ چهارم، تهران، زرباف اصل
• دویران، اسماعیل؛ خدایی، داوود؛ غلامی، سعید؛ دانش دوست، مهرداد؛ ۱۳۹۱، سنجش مولفه های آسایش بصری در منظر شهری (با تاکید بر محله حسینیه اعظم زنجان)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، شماره ۳
• دبیری، مریم؛ ۱۳۸۸، صنعت همنوا با منظر (ارزیابی کیفیت منظر صنعتی)، پایان‌ نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی
• سعیدی، سپیده؛ سعیدی، سحر؛ ۱۳۹۶، ثبت ویژگیهای بصری سیمای سرزمین با استفاده از شاخصها؛ بر اساس نظریه زیبایی شناختی سیمای سرزمین، فصلنامه انسان و محیط زیست، شماره ۴۱، صص ۷۱-۹۱
• لاوسون، برایان؛ ۱۳۹۱، زبان فضا، ترجمه: علیرضا عینی ‌فر و فواد کریمیان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران

نویسنده: یاسمن حسینی

منبع: معمار منظر

[Mohammad Aref 120452]

مقاله مفهوم منظر شهری نوشته کوروش گلکار که در شماره پنجاه و سوم مجله آبادی منتشر شده است را به صورت PDF از پیوست می تونید دانلود کنید.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Mohammad Aref 120452]

مقاله طراحی منظر شهر در گذر تاریخ نوشته فرح حبیب که در شماره پنجاه و سوم مجله آبادی منتشر شده است را به صورت PDF از پیوست می تونید دانلود کنید.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام