خیار داربستی

[spow 44,195]

خیار داربستی

 

خیار محصولی است که در مناطق معتدل در فصل گرم کاشته می شود و درجه حرارت مورد نیاز آن بین 18 الی 24 درجه سانتی گراد می باشد.

ارقام خیار متفاوت می باشند و آن هایی که به صورت کشت هوایی در ایران انجام می گیرد عبارتند از:خیار بیلانکو،خیار دولاب و خیار اصفهان[2] . البته ارقام اصلاح شده ای نیز از خارج وارد می گردد که در فضای باز و یا شرایط گلخانه ای کشت می شود.

خیار گیاهی است یک پایه و گل های نر و ماده روی یک بوته تشکیل می شوند ولی اخیرا ارقام هیبرید نیز که بیشتر گل ماده تولید می کند و برای تبدیل به میوه نیاز به گرره افشانی نمیباشد تولید شده است(بکرزا) ارزش بذور تولید شده این واریته ها بسیار بالا و چندین برابر ارقام غیر هیبرید می باشد که با توجه به کاشت آنها در شرایط گلخانهای به صورت داربستی عملکردی بالا داشه و از صرف اقتصادی خوبی برای تولید کننده برخوردار می باشد.

خیار داربستی جزء گیاهان یک ساله بوده و دارای برگهای پهن و بزرگ می باشد که که بطور متناوب روی ساقه قرار می گیرد. این گیاه از نظر خصوصیات ژنتیکی هیبرید بوده که احتمالا از تلاقی لاین های خالصی بدست میآید که توسط تولید کنندگان این بذرها شناخته شده اند. طول بوته خیار با توجه به هرسی که انجام می شود ممکن است به بیش از 6 متر برسد نکهداری بوته در گلخانه بوسیله پیچاندن آن به دو نخ های ضخیم و همچنین پیپیده شدن پیچک ها به دور نخ ها که نگهداری بوته را محکم تر می نماید امکان پذیر است.

در این نوع خیار نیازی به گرده افشانی نیست و میوه به صورت پارتنوکارپ (بدون نیاز به گرده افشانی) تشکیل می شود، لذا چنانچه حشراتی از بین گلخانه گرده گل بوته دیگر خیارهای هوایی را به روی گل ماده بوته خیار داخل گلخانه بنشانند خیار تولیدی از شکل طبیعی خود خارج شده و از کیفیت ظاهری پایین تر برخوردار خواهد شد.این نوع خیار بدلیل هرس شدن و داربست آن بوسیله نخ ضخیم و ارتفاع بلند آن به خیار درختی معروف شده است،در اینجا اصطلاح صحیح تر آن یعنی خیار داربستی به کاربرده می شود رشد رویشی ریشه این گیاه در مکقایسه با اندام های هوایی آن بسیار ضعیف ترمی باشد ولی در محل یقه و حتی قسمت هایی از ساقه که با خاک تماس حاصل می نماید ریشه های نابجا تولید می کند . همچنین ریشه ها بیشتر در قسمت های قابل تهویه سطح خاک رشد کرده و انتشار می یابند که در این رایطه ضرورت تهیه یک بستر تقریبا سبک از نظر بافت خاک و قابل تهویه معلوم می گردد.در بعضی از واریته های خیار داربستی طول میوه ممکن است تا 50 سانتی متر برسد که با توجه به ذائقه و بازار پسندی مصرف کنندگان ایرانی خم اکنون واریته هایی کشت می گردد که طول میوه آنها حداکثر به 30 سانتی متر برسد.

تلخی موجود در میوه های خیار در اثر ماده ای است بنام کوکور بتاسین که در ته آنها وجود دارد و در ریشه ساخته می شود اما در خیارهای هیبرید گلخانه ای دیده نشده و یا خیلی بندرت اتفاق افتاده است.برای انتخاب بذرخیار داربستی بهتر است از بذرهایی استفاده شود که بیش از 6 ماه بذر از تولید آنها گذشته باشد زیرا بذر خیار دوره خواب ک.تاهی دارد که در آن ایام ممکن است جوانه نزند، ضمن اینکه گذشت بیش از دو سال نیز از نظر قوه نامیه مناسب نمی باشد.

محل پیدایش میوه روی ساقه دو حالت دارد:1-خیارهایی که روی ساقه اصلی و ر زاویه برگ ها تولید می شوند.2-خیارهایی که روی ساقهای فرعی تولید می شوند که در این حالت ساقه های جانبی به هرسی منظم نیاز دارند.

[spow 44,195]

برتری های کشت خیار داربستی را می توان نسبت به سایر کشت های خیار هوای آزاد به قرار زیر نام برد.

1- از بین رفتن عامل تلخی خیار در همه قسمت های میوه.

2- عدم نیاز به گرده افشانی و رشد تمام میوه های تولیدی.

3- عملکرد بالا و استفاده از فضای گلخانه

4- وجود برخی ار قام پیش رس و یا دیر رس با توجه به اهدافی که در تولید می باشد.

5- مقاومت بعضی ارقام به برخی از قارچ ها و بیماری ها

6- . تولید میوه های صاف و خوشرنگ یک اندازه از نظر قطر

7- باردهی طولانی مدت آن که بیش از 4 ماه به طول می انجامد

8- با توجه به تامین شرایط کنترل شده داخل گلخانه در هر زمانی که امکانات فراهم گردد.

9- متراکم بودن حجم تولید و استفاده بهینه از نیروی کاذگری

10- امکان توسعه سیستم آبیاری تحت فشار و تراوایی در شرایط گلخانه

11- کیفیت مزه این گونه خیارها اگر چه در بغضی موارد پایین تر از سایر خیارها می باشد ولی با تامین عناصر ریز مغذی مورد نیاز و همچنین کودهای حیوانی مناسب می توان بر کیفیت مزه آن نیز افزود

12- با توجه به شکل میوه ها و بازار پسندی آنها قیمت فروش آن در هر زمان از خارهای مشابهه که به صورت معمولی کشت می گردد گران تر است.

 

سیستم های حراتی

یکی از مزیتهای گلخانه ها بالاخص گلخا نه های تونلی وجود سیستم های حرارتی و تهویه ای مجهز می باشد که با استفاده از آنها می توان زمان کشت محصول را به دلخواه تغییر داد،در این خصوص قبل از ارائه انواع سیستم های حرارتی توجه خوانندگان به رعایت موارد احتیاطی زیر جلب می گردد.

1-در استفاده از هر گونه سیستم حرارتی گلخانه باید دقت کامل نمود که از نفوذ دود و گاز منواکسید کربن به داخل گلخانه بطور جدی جلوگیری کرد در غیر این صورت کلیه بو ته ها آسیب جدی خواهند دید.

2- سعی شود موقع نصب ، واحد تولید حرارت نزدیک بو ته ها از بین خواهند رفت.

3- سوخت مشعل با ترکیب مناسب هوا تهیه و به طور کامل س.خته شود.

4- در صورت استفاده از گازوئیل ،مخزت سوخت در فضا ی آزاد نگاهداری نشود همچنین مسیر سوخت رسانی بداخل کلخانه به هیچ وجه نباید از روی سطح زمین و. در هوای آزاد عبور نماید زیرا که احتمال یخ زدگی سوخت وجود دارد و یک الی دو ساعت قطع کوره ممکن است تمام محصول گلخانه را دچار سرمازدگی یا یخ زدگی نماید و مزید بر آن اینکه عصرها هوای مرطوب به داخل مخزن سوخت نفوذ کرده و منجر به وارد شدن قطرات آب به داخل سوخت می شود که بتدریج روزانه میزان آن افزایش یافته و احتمال خرابی قطعات مشعل سوخت را نیز افزایش می دهد.

5-یکی از موارد فوق دقیق کاربرد سیستم های حرارتی و تهویه ای نصب ترموستات در فضای گلخانه می باشد تا اینکه کنترل دما و تهویه را مطابق با آنچه تنظیم می گردد انجام دهد، لذا باید از سالم بودن و کیفیت کارکرد آن مطمئن بود.

[spow 44,195]

هزینه های سیستم های حرارتی متفاوت می باشد و در این رابطه سیستم های قابل انتقال که براحتی بتوان آنها را جابحا نمود ارزان تر میباشد ولی سیستم هایی که دارای حرارت مرکزی می باشند مثل سیستم آب گرم و یا بخار داغ هزینه سرمایه گذاری آن 2 تا 3 برابر سیستم های موضعی مثل دمدنه ها می باشد که بنظر می رسد با شرایط اقتصادی تولید خیار داربستی در ایران فعلا صرفه اقتصادی نداشته باشد مگر اهدافی ذیگر با استفاده مشترک از سیستم حرلرت مرکزی در کار باشد برای آشنایی به روشهای تولید گرما در گلخانه ها که هم اکنون در بین تولید کنندگان رایج است به شرح چند نمونه از آنها می پردازیم.

الف)دمنده های حرارتی:

این نوع سیستم گرمایی معمولا تشکیل شده از محفظه دو جداره ای که جداره وسطه آنها بوسیله مشغل گازی و یا گازوئیل سوز به شدت گرم شده و دود از لوله خروجی آن به لیرون از گلخانه هدایت می شود. این کار باعث گرم شدن هوای موجود در جداره بیرونی و هوای اطراف جداره وسط می شود که بوسیله دمنده ای قوی(ونتیلاتور) هوای گرم شده در این جداره به شدت بوسیله لوله ای فلزی و یا تونل نایلونی به قطر 30 تا 40 سانتی متر از مسیر سوراخ هایی که در قسمت طرفین آن قرار دارد هوای گرم را به طور یک نواخت در گلخانه توزیع می نماید.

همچنین به منظور حداکثر استفاده از حرارت ایجاد شده همراه دود توصیه می گردد محفظه دو جداره ای مشابه محفظه قبلی نصب شود.آنگاه دود حاصل از جدار وسطی به بیرون از گلخانه هدایت شده و گرمای حاصله از گردش دود بوسیله دمنده مجددی از جدار بعدی به همان روش توزیع هوای گرم محفظه زیرین در داخل گلخانه توزیع گردد. خروجی هوای گرم دو محفظه را می توان مشترک نموده و هوای گرم را بوسیله یک تونل در سر تاسر گلخانه توزیع نمود .

در این روش ضروری است برای هر واحد حرارتی یک مشعل یدک در نظر گرفته شود تا در صورت خرابی مشعل اصلی در هر زمان بلافاصله جایگزین گردد و گاخانه از نظر هوای سرد در امان باشد.

این گونه دمنده های حرارتی نسبتا ارزان و دارای قدرت حرارتی خوبی می باشند، ضمن اینکه راه اندازی و سرویس آن ها به تکنیک بالایی نیاز ندارد و گلخانه داران به سهولت می توانند این سیستم ها را بکار بگیرند.

ب) سیستم آب گرم:

این روش با استفاده از دیگ بخار آب که معمولا چدنی و یا فولادی می باشد مانند شوفاژ عمل می کند.آب داخل آن بوسیله مشعل گرم شده و سپس بوسیله الکتروموتورهای مخصوص آب گرم به داخل گلخانه ها فرستاده می شود. آب گرم بوسیله چند رشته لوله های مارپیچ و یا ساده از جنس پلی اتیلن و یا گالوانیزه که در سطح بستر و بین ردیف ها و یا در ارتفاع 10 الی 20 سانتی متری آن نصب شده اند، در داخل و در طول گلخانه توزیع می شود . آمگاه آب سرد شده مجددا از طریق یک لوله اصلی به داخل دیگ حرارتی برگشت می کند. معمولا برای تسهیل در گردش آب در داخل گلخانه و دیگ حرارتی ، تجهیزات موتورخانه را در اتاقکی پایین تر از سطح گلخانه ها بنا می کنند

در این روش به علت اینکه لوله های آب گرم را در سطح زمین یا نزدیکی سطح زمین می توان نصب نمود معمولا سطح خاک تا حدودی گرم شده و هوای گرم آن به ملایمت به طرف بالا صعود می نماید در این شرایط فعالیت ریشه ها و رشد بوته ها افزایش یافته و از عملکرد بالاتری برخوردار می باشند همچنین به علت توزیع یکنواخت آبگرم در سطح گلخانه ها فضای آنها نیز به طور یکنواخت گرم می شود.

معمولا برای چند واحد گلخانه(تونل پلاستیکی) سیستم مرکزی نصب می نمایدند و لذا کنترل شرایط دمایی برای همه گلخانه به طور هماهنگ انجام می گردد. لازم به ذکر است که نصب و احداث این سیستم دو تا سه برابر گران تر از سیستم موضعی دمنده ها می باشد، البته در نواحی بسیار سرد که ممکن است دما به پایین تر از ده درجه زیر صفر کاهش یابد این سیستم کارائی مناسبی نخاهد داشت و تنها می توان با دو جداره نمودن گلخانه ویا تلفیقی از این روش با یک دمنده حرارتی ،دمای مورد نیاز گلخانه های این مناطق را تامین نمود. از محاسن دیگر این روش این است که به محض خرابی دستگاه دمای گلخانه به سرعت نزول نمی کند و تا حدی فرصت لازم برای تعمیر مجددا آن وجود دارد. سوخت مورد استفاده در این سیستم معمولا گازوئیل و یا گاز می باشد که باید توجه نمد محل نگهداری منبع سوخت و لوله های سوخت رسانی در فضای به دور از امکان خطر یخ زدگی نگهداری شود.

[spow 44,195]

ج)استفاده از گرمای زیر بستر:

گرمای زیر بستر به دو روش تامین می شود:

1- با استفاده از لوله های آب گرم مارپیچ و یا صاف که از منبع موتور خانه شوفاژ تغذیه می گردد.

2- استفاده از المنت های حرارتی برقی که با به کارگیری از یک واحد تر مواستاتیک درجه حرارت مورد نظر را تهیه و کنترل می نماید.

این سیستم حرارتی بیشتر برای رشد سریع ریشه ای استفاده می گرددو در صورتی که برای تولید خیار قرار است در گلخانه استفاده گردد بایستی مشترکا همراه با استفاده از سیستم حرارتی دمنده ها بکار گرفته شومد زیرا این یسیتم نمی تواند به تنهایی نیاز حرارتی فضای گلخانه را نیز تامین نماید، لذا توصیه می گردد بیشتر از این روش برای کشتهای گلدانی و تولید نشاء استفاده گردد. لازم به ذکر است که با بکارگیری این روش فعالیت ریشه ها و جذب مواد غذلیی بنحو موثری افزایش می سابد.

د)استفاده از بخاری های معمولی:

معمولا در گلخانه های سنتی، بسیاری از تولید کنندگان خیار داربستی از بخارهای معمولی که با سوخت نفت و یا مخلوط با گازوئیل کار می کند استفاده می کنند. این روش کارایی چندانی ندارد. ضمن اینکه احتمال نفوذ دود حاصله به داخل گلخلنه وجود دارد ، دیده شده اشت که بعضی تولید کنندگان اقدام به نصب بخاریهای غیر استاندارد و خود ساز می کنند که با ناقص سوختن آنها دود و یا منواکسید کربن(co) تولید شده منجر به از بین رفتن کل محصول گلخانه شده است. استفاده از گاز پیک نیک و یا نمونه های دیگر بخاری گازی که بد.ن دود کش هستند فقط برای مدت کوتاهی(چند ساعت) مناسب هستند و نمی توان در طولانی مدت از آنها استفاده کرد.

تهویه:

1- یکی از مهم ترین تجهیزات داخل گلخانه ها سیستم تهویه آن می باشد و چنانچه به این موضوع توجه نشود مسائل و مشکلاتی از قبیل گرمی بیش از حد داخل گلخانه ، افزایش رطوبت بیبش از حد ، شیوع قارچ ها و سایر آلودگی ها و نهایتا کمبود co2 در ساعات روز به وجود می آید . به همین دلیل تهویه یک از اساسی ترین اقدامات داخل گلخانه از زمان شروع رشد تا پایان تولید خواهد بود.

2- تهویه به منظور خنک کردن گلخانه:

در فصول بهار و پائیز بعضی از روزها ودر فصل تابستان تمام روزها هوای داخل گلخانه ها آنقدر گرم می شود که اگر به موقع تهویه نگردد. به واسطه افزایش دمای بیش از حد و تنش حرارتی رشد بوته های خیار کاهش یافته و در صورت ادامه تا نقطعه بحرانی با قطع رشد و تولید همراه خواهد شد. با طولانی شدن این افزایش دما بوته ها دیگر قادر به تنظیم رطوبتداخل خود نخاهد بود و لاجرم بتدریج پمرده شده و خواهد مرد.با این وصف متصدی گلخانه باید مواظب باشد دمای روزانه حداکثر از 35 درجه متجاوز ننماید .زیرا این افزایش دما نه تنها به رشد خود بوته لطمه وارد می کند بلکه رشد خود بوته لطمه وارد می کند بلکه رشد قارچ ها و بالاخص سفیدک دروغی (سرخی) و طغیان بعضی آفات را در گلخانه تشدید می نماید و محیطی برای ظهور آفاتی نظیر کنه ها نیز فراهم می گردد.

[spow 44,195]

3- تهویه برای تنظیم رطوبت نسبی فضای کلخانه:

 

در مواقعی که آبیاری بستر گلخانه به صورت غرقابی می باشد رطوبت آنقدر بالا می رود که فضای

گلخانه به حالت اشباع در می اید و گیاه در این شرایط با کاهش رشد مواجه می گردد. در این شرایط چه در دمای بالا و چه در خنکی هوا در هر دو صورت قارچ هایی به تناسب دمای موجود رشد و نمو میکنند.در این مواقع با اشباع رطوبت در فضای گلخانه قطرات زیادی از اب روی جداره داخلی گلخانه تشکیل و با کمترین تکان روی برگ بوته ها میریزد و منجر به تشدید الودگی بوته ها می گردد. با این وجود حفظ رطوبت مورد نیاز داخل گلخانه به میزان 70% مناسب می باشد که این تنظیم رطوبت را می توان با کاهش ابیاری و یا باز کردن در و پنجره ها و یا نهایتا روشن کردن و نتیلاتور ها انجام داد.

البته باید در نظر داشت در اثر تهویه زیاد و کاهش بیش از حد رطوبت داخل گلخانه به میزان قابل توجهی از تولید خیار کاسته می شود در این صورت بسیاری از خیارهای تولیدی به اشکال نامنظم درآمده و بازار پسندی خود را از دست می دهند

4-تهویه گلخانه برای تامین co2:

در فصل زمستان معمولا برای پیش رس کردن محصول سعی می گردد که گرمای داخل گلخانه تا حدود مورد نیاز حفظ گردد این عمل در روزهای سرد زمستان با مسدود نمودن درها و پنجره های گلخانه انجام می شود که در این مواقع ممکن است بوته ها با کمبود گاز co2 مواجه شوند، لذا برای حل این موضوع از چند روش استفاده می گردد:

1-در وسط روز در و پنجره های گلخانه باز گردد.

2-برای تامین co2 می توان از گپسول های حاوی این گاز نیز استفاده نموده و نازا خروجی آن را به کانال دمنده حرارتی وصل نمود تلco2 تولیدی به یک نسبت در طول گلخانه توزیع گردد. برای تعیین میزان تقریبیco2 مورد نیاز باید گفت که در حالت معمولی میزانco2 جو 33% درصد یا حدود 300 قسمت در میلیون می باشد که با توجه به کاهش آن در داخل گلخانه، میزان ان از این هم کمتر می شود. حال نیاز متعادل بوته ها به co2 تا سه برابر میزان موجود در جو می باشد، یعنی حدود هزار قسمت در میلیون 1% درصد گازهای موجود در فضای گلخانه ]10[ همچنین با افزایش co2 در فضای گلخانه ممکن است دمای آن 2 تا 3 درج سانتی گراد افزایش یابد که اگر به میزان مسمومیت برسد به بوته ها صدمه وارد می گردد.

تجهیزات تهویه:

ساده ترین تجهیزات مورد استفاده برای تهویه درها و پنجره های موجود در بدنه و سقف گلخانه می باشد.

در فصل بهار و تابستان که بیشتر نیاز به تهویه می باشد، برای کمک به تهویه از ونتیلاتورهایی با قدرت تخلیه هر دفعه هوای گلخانه به مدت 5 تا 7 دقیقه استفاده می شود . چنانچه در گلخانه پنجره های سرتاسری و ونتیلاتور نصب نشده باشد می توان از ایجاد فواصل بین نایلونهای پوشش داده شده روی گلخانه استفاده و روی آن را بوسیله گونی و یا تورهای مخصوص پوشش دهند. این تورها چنانچه روی پنچره ها و یا هر جای باز گلخانه نصب گردد مانع از ورود حشرات و آفات مضر به داخل گلخانه می شود.

از روشهای دیگر برای تهویه گلخانه که می تواند هم به خانگی گلخانه و هم تنظیم رطوبت کمک کند بکارگیری کولرهای آبی در گلخانه ها می باشد که بیشتر در اواخر بهار و فصل تابستان استفاده می شود. میزان قدرت لازم کولر برای تهویه را می توان از همان نسبت تخلیه هوا توسط ونتیلاتور محاسبه نمود.

[spow 44,195]

انواع بستر کاشت:

1- بستر خاکی

خاک مورد استفاده در گلخانه های کشت خیار بایستی دارای بافت سبک (sandy loam ) بوده و از نفوذ پذیری خوبی برخوردار باشد، این نوع خاک هر چه از نظر داشتن هوموس تقویت گردد کاشت خیار در ان دارای عملکرد بهتری خواهد بود.تقویت خاکهای سبک را می توان با کودهای حیوانی تامین نمود.

اگر خاک قابل استفاده کمی سنگین باشد می توان با اضافه کردن مقداری شن شسته عاری ازاملاح آهک و گچ به همراه کمپوست به طوری که از نظر مصرف میزان مورد نیاز جنبه اقتصادی داشته باشد آن را اصلاح نمود، همچنین در صورت نفوذ پذیری کمن آب یا زهدار بودن خاک می توان از لوله های مشبک پلی اتین و نصب در زیر پشته های خاک نیز استفاده نمود این روش می تواند زهکشی لازم را برای خاک تامین نماید . خاکهای نسبتا سنگین و یا خاکهایی که دارای نمک زیاد باشد اصلا مناسب نمی باشد زیرا تهویه، آبشویی و ضد عفونی اینگونه خاکها بسیار مشکل می باشد و مطمئنا به رشد ریشه نیز صدمه می زند.

تجربه خیارکری در خاکهای سبک بیابانی (سرخه) که املاح آهک و گچی در حداقل باشد و درصد شن آن بیش از 50% باشد نشان داده است که این گونه خاک ها بهترین بسترها بوده و در آن محصول خوبی تولید شده است . در انتخاب بسترهای خاکی چنانچه بستر زیرین ( بیش از عمق 25 سانتی متر ) آنها سخت و غیر قابل نفوذ باشد بایستی با استفاده از زیر شکن های مناسب این لایه شکسته شود و یا از کاشت خیار صرف نظر نمود .

PH مناسب بستر خاکی 5/6 الی 5/7 و EC کمتر از 300 میکروموز بر سانتی متر ( 3 دسی زیمنز بر متر) می باشد.

2- بستر های خاکی همراه با مواد دیگر

این گونه بسترها توده هایی از کاه و کلش و پیت، کمپوست و از این قبیل می باشد که روی پشته ها قرارمی گیرند و یا با خاک پشته ها مخلوط می گردند . در این بسترها ریشه ها به خوبی توسعه پیدا می کنند و گرمای محیط ریشه و CO2 لازم نیز به میزان کافی تولید می گردد از جمله این بستر ها کاه پوسیده روی پشته خاک است.

در این گونه بسترها هر ردیف آن به وسیله بسته کاه پرس شده پوشیده می شود بدین طریق که پهنای بسته ها روی زمین و عرض آنها در امتداد یکدیگر قرار گرفته باشند . در هر 1000 متر مربع حدود 10 تن کاه به تعداد 560 بسته کاه 18 کیلویی مصرف می گردد. برای آماده سازی اینگونه بسترها برای هر بسته حدود 30 لیتر آب مورد نیاز است کود های شیمیایی مورد نیاز برای هر کیلو کاه مجموعه ای از کودهای زیر می باشد که به طور یکنواخت روی توده کاه ها پخش می شوند.

7 گرم نیترات آمونیم 26% + 7 گرم آهک

7 گرم سوپر فسفات تریبل

7 گرم نیترات پتاسیم

5/4 گرم سولفات منیزیم

آنگاه در چند نوبت و به میزان 2 تا 3 لیتر برای هر بسته روی آنها به آهستگی آبیاری شود. در این زمان دمای گلخانه نبایستی از 15 درجه سانتی گراد پائین بیاید ، با این وصف بعد از مدتی دمای توده کاه به 38 درجه سانتی گراد می رسد و وقتی که این دما رو به کاهش نهاد یک تا در مقابل آبیاری های سنگین مقاومت نمایید . در این روش استفاده از کاه گندم برای واریته های خیار طولانی رشد و کاه جو برای خیارهای با طول رشد کوتاه استفاده می گردد.

[spow 44,195]

3- بستر های آبکشت

بستر هایی که صرفا" از محلول مواد غذایی کامل استفاده می شود و نیازی به خاک نمی باشد و فقط از نگهدارنده های واسطه ای مثل بسته های حاوی پشم سنگ و یا پیت خالص و یا از ماسه و شن شسته که روی بتن تعبیه شده اند می توان استفتده نمود در این سیستم ها هزینه های ضد عفونی قابل توجه نمی باشد ولی تامین انواع مواد غذایی مورد نیاز به طور مداوم نیاز به اصلاح و کنترل دارد ، ضمن اینکه نگهداری بوته ها در این گونه بستر های سست باعث افزایش هزینه می گردد در این روش ریشه ها به خوبی توسعه پیدا نمی کنند و گرمای لازم و CO2 مورد نیاز در محیط ریشه نیز به وجود نمی آید.

ضد عفونی خاک:

معمولا خاک های بستر گلخانه ها دارای بذر علف های هرز، گیاهان انگل مثل گل جالیز، نماتدها، انواع قارچ ها و باکتری های مضر و بعضی آفات می باشد لذا برای پیشگیری از خسارت این عوامل به بوته های خیار نیاز به ضد عفونی بستر خاکی حداقل به عمق 25 سانتی متر می باشد که این اقدام به روش های مختلفی قابل انجام است و در ذیل به تفکیک به آنها اشاره می گردد.

1- ضد عفونی به وسیله ی بخار آب:

در صورت وجود سیستم بخار دهنده در نزدیکی گلخانه بخار را می توان به دو روش وارد خاک نمود:

الف- با استفاده از جریان دادن بخار آب با فشار bar 3/0 در لوله های مشبک که زیر بستر خاکی تعبیه شده اند که لازم است سطح خاک را با نایلون پوشش داد.

ب- با ورقه های نایلونی پس از پوشش سطح خاک و با استفاده از لوله های پلی اتیلن مشبک بخار لازم را از سطح خاک تزریق نموده و این کار را آن قدر ادامه داده تا به صورت آب داغ در عمق 15 تا 20 سانتی متری خاک نفوذ کند در این روش برای رسیدن دمای خاک به 80 درجه سانتی گراد نیاز به بخاردهی به مدت 6-2 ساعت می باشد . یکی از روش های ضد عفونی بخار دهی همراه با هوای گرم با دمای پایین تر می باشد . ضد عفونی با این روش دارای محاسن بیشتری نسبت به بخار آب تنها می باشد از جمله:

الف- بخار آب با دمای کمتر ( حدود 70 درجه سانتی گراد) همراه با هوا باعث می شود به طور یکنواخت در خاک توزیع شود.

ب- تا حدودیساپروفیتهای طبیعی حفظ می گردند و این بهتر است تا اینکه در خاک 100% خلاء زیستی میکروارگانیسمها وجود داشته باشد زیرا با استرلیزاسیون کامل پاتوژنهای مضر بلافاصله رشد خواهد کرد.

ج- در ضد عفونی با بخار آب تنها و دمای نزدیک به 100 درجه سانتی گراد با آزاد شدن منگنز در خاک این عنصر به حالت سمی در می آید . ضمن اینکه باکتری های آمونیاکی در این دما نیز باقی می مانند.

به طور کلی ضد عفونی با بخار مخلوط با هوای گرم به جهت عدم مصرف هر گونه سمی در خاک بستر بلافاصله پس از ضد عفونی قابل کاشت می باشد و آثار سوء ناشی از باقیماندن سم در خاک وجود ندارد.

2- ضد عفونی به وسیله اشعه خورشیدی:

بستر خاکی را پس از پخش انواع کودهای حیوانی مورد نیاز شخم زده و پس از مخلوط شدن کامل خاک با کود آن را آبیاری غرقابی می نمایند . پس از فروکش کردن آب آبیاری روی سطح زمین با ورقه های نایلونی عریض پوشانده و لبه های نایلون به عمق 20 سانتی متر زیر خاک می شود به طوری که نایلون محکم نگهداری شود و در مقابل باد دوام داشته باشد. این عمل در ماههای گرم تابستان انجام و حداقل به مدت 6 هفته نگه داشته می شود. پیش بینی می گردد با توجه به افزایش دمای لایه سطح خاک بوسیله انرژی خورشیدی و همینطور بوسیله تخمیر کودهای حیوانی بخش اعظم قارچ های خاکزی و بذر علف های هرز در این روش از بین بروند ضمن اینکه پس از پایان کار بستر مناسبی برای کاشت بذور خیار آماده می گردد.

لازم به ذکر است که برای بسترهایی که نیاز به آبشویی دارند این نوع ضد عفونی حتما" پس از آبشویی باید انجام شود.

[spow 44,195]

3- ضد عفونی به وسیله سموم:

الف- ضد عفونی به وسیله متیل بروماید

برای ضر عفونی بستر خاکی با متیل بروماید بایستی سطح بستر صاف و بدون کلوخه بوده و میزان رطوبت مناسبی (گاوررو بودن) نیز داشته باشد.آنگاه نایلونی روی بستر پهن کرده و زیر آن بفواصل ده متر از یکدیگر بشقابهای پلاستیکی قرار می گیرد سپس یک سر لوله منشعب ازمخزن سیلندر گاز روی بشقابها نصب شده و اطراف نایلون کاملا با خاک پوشش داده می شود.

 

برای مبارزه با بذر علف های هرز و حشرات و نماتدها میزان مصرف متیل بروماید حدود50 گرم در متر مربع می باشد، ولی در صورت مبارزه با انواع قارچ های مضر و بالاخص بوته میری خیار میزان مصرف تا یکصد گرم در متر مربع افزایش داده می شود.س مدت ضد عفونی 24 ساعت می باشد که پس از آن می توان نایلون را جمع نموده و پس از دو تا سه هفته از زمان ضد عفونی اقدام به کشت خیار نموده احتیاطهای لازم چه در حین ضد عفونی و یا پس از برداشتن نایلون ضروری است زیرا به هیچ وجه گاز مربوطه نباید تنفس گردد و از نزدیک شدن افراد و یا حیوانات تا یکی دو ساعت پس از برداشتن نایلون به محل ضد عفونی نیز باید جلوگیری شود. با این همه توصیف می گردد در موقع ضد عفونی با مشارکت یک نفر کارشناس حفظ نباتات این کار انجام شود.

 

ب)ضد عفونی بوسیله متام سدیم

این سم برای عفونی بذور و جوانه علف های هرز، گیاهان انگل مثل گل جالیز، آفات و انواع قارچ های مضر خاکزی کاربرد دارد. با مصرف محلول این سم در خاک بتدریج به صورت گاز متصاعد شده و با نفوذ در ذرات خاک عمل ضد عفونی انجام می گیرد.

روش مصرف بدین طریق است که با توجه به مساحت بستر گلخانه به ازاء هر متر مربع یکصد تا یکصد و پنجاه سیسی از این سم را با پنج تا ده لیتر آب مخلوط نموده آنگاه بوسیله آب پاش و یا شیلنگ سمپاش در سطح بستر گلخانه که صاف و بدون کلوخه باشد پاشیده و سپس روی بستر یا بوسیله نایلون پوشش داده شود و یا با خیس نمودن سطح خاک آن را غلطک زده تا گاز حاصل در فضا آزاد نگردد.

ضد عفونی با توجه به گرمی و سردی هوا تنظیم می گردد و نباید دما از 6 درجه سانتی گراد کمتر باشد و فاصله زمانی آن بین یک تا پنج هفته خواهد بود.

احتیاط های لازم اینکه فرد سمپاشی کننده باید دارای ماسک مخصوص باشد از وارد کردن ابزار و ادوات کشاورزی و خاک ضد عفونی نشده در بستر ضد عفونی شده خودداری گردد.در زمان کاشت بستر لازم است برای اطمینان از خروج گاز مقداری از آن خاک را با خاک ضد عفونی نشده در دو ظرف جداگانه روی آنها بذر شاهی کاشت نمود تا در صورتی که بذر شاهی در خاک ضد عفونی شده نیز سبز گردید معلوم گردد که معمولا گاز آن خارج شده و قابل کاشت بذر خیار نیز می باشد.

ج) استفاده از مخلوط گرانول ریدومیل و بنومیل و یا قارچ کش های خاکی دیگر:

در صورتی عدم دسترسی به روشهای ضد عفونی فوق الذکر می توان برای هر 500 مربع 5 کیلوگرم ریدومیل را با یک کیلوگرم بنومیل مخلوط نمود و نسبت یکنواخت در سطح زمین پخش کرد آنگاه زمین را یک شخم و شیار سبک زده و سپس کاشت را انجام داد.

اگرچه طیف قاارچ کشی این روش کم می باشد ولی بدلیل ارزان بودن و عملیات سبک آن براحتی و با سهولت قابل انجام است.

[spow 44,195]

-کوددهی قبل از کاشت:

الف) کودهای حیوانی

هم اکنون در بسترهای خاکی ، گلخاانه داران از کودهای مرغی به میزان 5 الی 10 تن در 1000 متر مربع استفاده می کنند اگرچه استفاده از کودهای حیوانی گاوی و یا گوسفندی به میزان 3 تا 4 تن در 1000 متر مربع همراه با کود مرغی کمتر بسیار مناسب تر می باشد. توصیه می گردد کودهای مذکور قبل از استفاده با نیم درصد اوره و یا دو برابر آن با سولفات آمونیم مخلوط شده و در محلی به مدت یک تا دو ماه با رطوبت مناسب به صورت کپه یا سیلو نگهداری شود و سپس استفاده دگردد. ولی در صورتی که عمل ضد عفونی با استفاده از انرژی خورشیدی قرار است انجام شود این عمل تخمیر یا پوسیده شدن کود را به همراه کود اوره و یا سولفات آلمونیوم می توان به طور مشترک در خاک انجام داد.

ب) کودهای کمپوست

کمپوست مواد آلی به شرط که کاملا پوسیده باشد می تواند به تنهایی و یا همراه با کودهای حیوانی دیگر به میزان 40 تا 50 تن در هکتار استفاده گردد. این اقدام علاوه بر تامین بخشی از عناصر اصلی غذایی و ریز مغذی ها به سبک نمودن بافت خاک و تهویه مناسب بستر کمک موثری می نماید.

ج) کودهای شیمایی

از جمله کودهای شیمیایی قابل استفاده در بستر خاکی می توان کودهای فسقاته و سولات آمونیوم و سولفات پتاسیم و سولفات منیزیم و برخی عناصر کم مصرف را نام برد .هرچند که برای مصرف این کودها بهتر است بر اساس آنالیز خاک و مقایسه نتیجه آن با شاخص مورد نیاز کودی انجام شود با این حال توصیه کودی زیر در صورت عدم امکان دسترسی به آزمایش خاک و در شرایط ph بالای 7 می باشد.

با توجه به جدول تعیین حد بحرانی عناصر غذایی] 5[ در خیار که احتمالا مربوط به کشت هوای آزاد است ملاحظه می گردد که درصد عناصر تشکیل دهنده برگ های خیار به ترتیب اولویت ازت، پتاسیم، کلسیمو فسفرو منیزیم بیش از عناصر دیگر وجود دارد که طبعا بیشتر مورد نیاز می باشد و در بخش عناصر کم مصرف آهن، منگز و روی به ترتیب بیشتر از عناصر دیگر کم مصرف مورد نیاز می باشد. لذا با توجه به بررسی های نیاز کودی خیار و جدول تعیین حد بحرانی عناصر غذایی و در صورتی که دسترسی به آزمایش خاک نباشد مصرف ترکیب عناصر کودی ذیل برای هزار متر مربع همزمان با پخش کود حیوانی و یا کمپوست توصیه می گردد.

سولفات آمونیم 50 کیلوگرم و یا اوره 25 کیلوگرم

سولفات پتاسیم 50 کیلوگرم

فسفات آمونیم 20-10 کیلوگرم

گوگرد 100-50 کیلوگرم به اضافه دو تا سه بسته مایع تلقیح تیوباسیلوس

سولفات روی 5 کیلوگرم

سولفات منیزیم 20-10 کیلوگرم

سولفات مس2 کیلوگرم

سولفات منگنز 5 کیلو گرم

در صورتی که برای مصرف کننده امکان داشته باشد این کودها را با کود حیوانی و یا کمپوست کاملا مخلوط نموده و آنگاه در سطح زمین پخش و با خاک مخلوط نماید و نیز عملیات ضد عفونی خاک با اشعه خورشیدی را مطابق با دستور العمل پس از پخش کود انجام دهد، پیش بینی می گردد بهترین نتیجه را برای رشد بوته ها و جلوگیری از رشد علف های هرز و قارچ های خاکزی بدست آورد.