غمی که با زمستان می‌آید

[samyar 3407]

به نظر می‌رسد تیره و تاری زمستان به درون برخی افراد راه می‌‌یابد، تیرگی که خلق و خوی آنها محزون می‌کند.

انجمن روانپزشکی آمریکا در اواخر دهه ۱۹۹۰ افسردگی زمستانی را با عنوان اختلال خلقی فصلی (SAD) شناسایی کرد، اکنون این نام مخفف یعنی SAD بیشتر در ذهن‌‌ها مانده است. نوردرمانی، که شامل نشستن در جلوی نور مصنوعی درخشان برای نیم‌ساعت یا بیشتر در هر روز، خلق و خوی برخی از افراد مبتلا به این عارضه را بهبود می‌بخشد. اما داروهای ضدافسردگی هم ممکن است همین تاثیر مفید را داشته باشند. همچنین شواهدی وجود دارد، هر چند شواهد موردی، وجود دارد که افراد مبتلا به SAD اگر مدت بیشتری را در بیرون از خانه باشند، پرده‌های جلوی پنجره‌ها را کنار بکشند، روشن‌تر کردن فضای درون خانه- یا به طور خلاصه انجام دادن اقداماتی برای افزایش قرارگیری در مقابل نور خورشید- احساس بهتری پیدا می‌کنند.

همین امر در مورد بسیاری از ما که معیارهای تشخیص SAD را نداریم، اما هنوز در حین روزهای کوتاه زمستان احساس افسردگی می‌کنیم، صدق می‌کند.

حالتی مانند خواب زمستانی؟

افرادی که دچار افسردگی هستند، معمولا خلق اندوهگین‌شان را به صورت بروز دوره‌های متناوب تجربه می‌کنند. از این لحاظ مبتلایان به افسردگی زمستانی تنها این تفاوت را با مبتلایان به افسردگی معمول دارند، که نوسان‌های خلق‌شان بر اساس فصل‌هاست، و معمولا افسردگی‌شان در پاییز شروع می‌شود و تا بهار ادامه پیدا می‌‌کند. البته گونه‌ای از افسردگی تابستانی هم وجود دارد، که تعداد افراد کمتری را مبتلا می‌کند.

مبتلایان به SAD در زمان‌های دیگر سال هم افسرده می‌شوند، اما تعریف انجمن روانپزشکی آمریکا ایجاب می‌کند که دوره‌های افسردگی فصلی در افرادی که این تشخیص در آنها داده می‌شود، “به طور قابل‌ توجهی بیشتر” از دوره‌های افسردگی غیرفصلی باشد.

و اگر دقیق‌تر سخن بگوییم، تشخیص SAD نیاز به آن دارد که دو سال متوالی افسردگی غیرفصلی نداشته باشید. روانپزشکان همچنین با کار سخت افتراق دادن افسردگی ناشی از رویدادهای زندگی که معمولا در پاییز و ابتدای زمستان رخ می‌دهند- مانند آغاز مدرسه، بیکاری فصلی- از افسردگی ناشی از خود فصل پاییز و زمستان روبرو هستند.

اغلب ما نسبتا بدون احساس عدم تعادل زمستان را می‌گذرانیم، زیرا قرارگیری به نور‌های مصنوعی درون خانه به ما کمک می‌کند که با این فقدان نور طبیعی تطبیق کنیم. اما نور درون خانه ممکن است برای مبتلایان به SAD بیش از حد ضعیف باشد.

اینکه دقیقا کمبود نور چگونه بر خلق و خوی این افراد اثر می‌گذارد، هنوز باید پاسخ داده شود.

البته نور محرکی برای بینایی است: نور سلول‌هایی را در شبکیه در عقب چشم تحریک می‌کند که پیام‌هایی را به نواحی از مغز که ادراک دیداری را خلق و پردازش می‌کنند، می‌فرستند. اما راه‌های عصبی دیگری از شبکیه به سایر بخش‌های مغز هم وجود دارد، از جمله هسته فوق کیاسمایی، بخشی از هیپوتالاموس که به تنظیم بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیکی بدن ما (مانند خوابیدن، تنظیم درجه حرارت بدن) با یک چرخه شبانه‌روزی یا ۲۴ ساعته کمک می‌‌کند.

بنابراین بر اساس یک نظریه ساعت زیستی در مبتلایان به SAD دچار اختلال می‌شوند: ساعت‌درونی‌ بدن‌‌شان که بوسیله هسته فوق‌کیاسمایی در مغز هدایت می‌شود، به جای اینکه فرمان بیدار و فعال بودن را به آنها بدهد، آنها را خواب‌آلود می‌کند.

نوردرمانی زمان می‌گیرد و مشکلاتی هم دارد، فرد باید مدت زیادی در روز را در مقابل آن چراغ‌ها بگذراند. کاربرد داروهای ضدافسردگی آسان‌تر است. در حال حاضر در سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از داروی بوپروپیون با نام تجاری Wellbutrin برای مبتلایان به SAD تایید کرده است. این تایید بر مبنای چندین بررسی بوده‌اند که نشان داده‌اند مصرف این دارو در صورتی که در پاییز پیش از بروز علائم شروع شود، می‌تواند از علائم SAD پیشگیری کند.

همچنین بررسی‌های دیگر نشان‌داده‌اند که داروهای فلوکستین (Prozac)، سرترالین (Zoloft) و سایر داروهای ضدافسردگی گروه “مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) ممکن است به این بیماران کمک کنند.

در حاضر افراد برای برطرف شدن علائم جت‌زدگی (به هم ریختن چرخه و خواب و بیداری در سفرهای هوایی طولانی) از قرص‌‌های ملاتونین استفاده می‌کنند، اما این قرص‌ها ممکن است برای SADهم مفید باشند. یک بررسی نشان داده است که مصرف قرص‌های ملاتونین در بعدازظهرها به برخی از مبتلایان به SAD کمک می‌کند تا ساعت‌های زیستی‌شان را تنظیم شود.