معرفی شهر سیرجان

[Mohammad Aref 120,438]

تاریخچه شهر

 

سابقه پیدایش این شهر به روایتی به زمان خسرو فرزند بلاش اشکانی و به روایتی به زمان هارون الرشید می رسد. سیرجان یا سیرگان یا شهریجان ابتدا در محل قلعه سنگ در 9 کیلومتری جنوب شرق محل فعلی سیرجان بنا گردیده و چنان چه مورخان ثبت کرده اند دارای حصار محکم و هشت دروازه بوده است . که این خود اهمیت و وسعت شهر را در روزگار گذشته نشان می دهد. این شهر تا قرن چهارم هجری یعنی زمان حکومت خلفا مرکز ولایت کرمان بوده است. در روایات تاریخی آمده است مردم آن غنی ، ثروتمند و اکثرا تاجر بوده اند. و از جمله محصولات آن نیز غله ، پنبه و خرما بوده است. شهر قدیم سیرجان در اواخر قرن هشتم هجری (796) ایدکو ویران شد و مردم آن به باغ میمند انتقال یافتند که این محل نیز در حمله افغان ها ویران گشت. و از 210 سال پسش مردم در محل فعلی سیرجان سکونت گزیدند . این محل که به واسطه احداث قناتی توسط میرزا سعید کلانتر ، سعید آباد نام گرفته بود ، به تدریج توسعه و گستزش یافت.

[Mohammad Aref 120,438]

سنگ نگاره های شاه افروز

 

 

قدمت شهر سیرجان براساس شواهد و مستندات تاریخی به قبل از تاریخ می رسد. نگاره هایی که بر سینه سنگهای تپه تاریخی شاه فیروز مشاهده می شود ، نشان دهنده این است که انسان های شکارگر حدود 8000 سال پیش تصویر حیواناتی را که شکار می کردند برای ارتباط با آیندگان 1 بر روی صخره ها نقاشی می کردند. این تصاویر در قسمت غربی این تپه دیده می شود و مربوط به عصر حجر می باشند. بنا بر نوشته مورخان عصر حجر8000 سال قبل پایان می یابد. تپة شاه فیروز در فاصلة 14 کیلومتری جنوب شرقی سیرجان قرار دارد.در روزگاران کهن که مردم فلات ایران در آغوش طبیعت زندگی می کردند با حک تصاویر مختلف بر روی سطح صخره ها و شاید همراه با اعمال اعتقادی ، روابط خود با طبیعت را بیان می کردند. به نظر می رسد که نقوش متعدد بزکوهی بر روی سطح صخره ها در تپه شاه فیروز سیرجان حکایت از رابطه فراوانی است که مردمان عصر یادوره با این حیوان داشته اند.بی شک نقش کنده های تپه شاه فیروز ارتباطی تنگاتنگ با آثار، ابنیه و محوطه های تاریخی پیرامون خود دارد.کنده کاری های صخره ای مذکور را می توان به دوره های محتلف تاریخی نسبت داد. بیش از 200 مورد نقوش مختلف بر پیکره سنگ های تپه شاه فیروز اجرا شده است که می توان آنها را به نقوش حیوانی ، گیاهی ، انسانی و نقوش نامشخص تقسیم نمود. بیشترین نقوش مربوط به نقوش حیوانی بخصوص نقش بزکوهی است. حیوانات شکاری نظیر پلنگ ، روباه و گرگ نیز دیده می شود. نقوش گیاهی را می توان نقوش استیلیزه سرد یا خوشه گندمی نام نهاد. همچنین بعضی نقوش نظیر دایره ، نیم دایره ویا اشکال هندسی است که بدرستی نمی توان منظور نقاش حکاک را فهمید و آن را تفسیر کرد

[Mohammad Aref 120,438]

منبر سنگی

 

 

پلکان سنگی معروف به منبر سنگی در بخش شمالی قلعه سنگ و در میان خرابه های مسجد به جای مانده است . نوشته ای به خط نسخ روی منبر سنگی، زمان ساخت مسجد و شاید این منبر را به عهد سلطان احمد مظفری و به سال 789 ه.ق می داند. "العادل المظفر من السما بالنصر والعز والفتح العیین عمادالحق والدین الواثق بالملک الصمد بالخیرات (؟) السلطان احمد خلد الله السلطانه اقل معالیک سلطانی فی سنه تسع و ثمانین و سبعانه" روبروی این پلکان سنگی و به فاصله ی 4 متری آن پایه ی ستون سنگی مربع شکلی قرار دارد.

[Mohammad Aref 120,438]

قلعه سنگ

 

 

قلعه سنگ سیرجان قلعه ای است بزرگ از سنگ و همچون دژی تسخیر نا پذ یر و حوادث بی شمار تاریخی را از سر گذرانده است. قلعه سنگ به همراه منبر زیبای سنگی و هنرمندانه اش که در سال 789 ه. ق. در سنگی یک پارچه شکل گرفته است که بسیار جالب و دیدنی است. در حقیقت ارگ نظامی شهر بوده و منبر سنگی آن متعلق به دوره سلطان احمد مظفری که از امرای آل مظفر بوده. این منبر از سنگ تراشیده و حدود 2 تن وزن دارد .در این قلعه آثار ساختمانی زیادی وجود دارد که از جمله انبار مخروبه و پلکان های سنگی و منبر سنگی زیبای آن را می توان نام برد.

[Mohammad Aref 120,438]

باغ سنگی

 

 

باغ سنگی اثر هنری منحصر به فردی است که حاصل تلاش و اعتراض درویش خان اسفندیار پور از زمین داران بزرگ ایل بچاقچی است . او که در پاسخ به از دست دادن زمین هایش در اصلاحات ارضی سال 1342 ، در بلورد سیرجان و در باقیمانده املاکش میاندوآب که بعدها به باغ سنگی معروف شد، باغی می سازد با تنه های خشکیده ی درختان و برگ ها و میوه های سنگی ، سنگ های درشت که خود از کوه می آورد با سیم ها و مفتول های داخل لاستیک های فرسوده به هم می آویخت و آنچه را که می پسندید به آن ها اضافه می کرد. جمجمه ی گرگ ها و گوسفندان ، لاک های لاکپشت ها، سر و شاخ قوچ ها ، جمجمه های عقاب و انواع اشیاء آذينی .

[Mohammad Aref 120,438]

تپه شاه فیروز

 

 

تپه ی شاه فیروز در 12 کیلومتری سیرجان فعلی و 3 کیلومتری قلعه سنگ جای دارد . چنانچه پیشتر اشاره شد كهن ترین کنده کاری های این تپه به هشت هزار سال پیش می رسد. بنا به بررسی های آقای محمد ناصری فرد این کنده کاری ها به بیش از 200 مورد می رسد که می توان آنها را به نقش های گوناگون جانوری، گیاهی، انسانی و نقوش نامشخص ، بخش بندی کرد. بی گمان نقش کنده های تپه ی شاه فیروز ، پيوند تنگاتنگی با آثار و ابنیه و محوطه ی تاریخی پیرامون خود دارد.

[Mohammad Aref 120,438]

بادگیر چپقی

 

 

بادگیر چپقی از بادگیرهای منحصر به فرد معماری ایرانی است که برای خانه سید علی اصغر رضوی ساخته شده است. معمار آن، سید محمد شجاعی ، این بادگیر را در زمان پهلوی اول با الهام از هواکش های کشتی ساخته است. این بادگیر شش دهانه ی اصلی دارد که از هر طرف باد بوزد آن را از مسیر دهلیزهایش به پايین هدایت می کند. نمای آجرهای شش گوشه آن با سايیدن و تیشه ای کردن ساخته شده است. بادگیر چپقی با شبکه ی هندسی منظمی که در زیر آن است بر روی فضای مستطیل شکل شمال شرقی خانه واقع شده است.

[Mohammad Aref 120,438]

یخچال های حاج رشید

يخچالهای حاج رشيد سيرجان (دو يخچال) در نزديكي بلوار شيخ فضل الله نوری شهر سيرجان واقع شده اند . تاريخ ساخت آنها سال 1271 هجری قمری است و مصالح به كار رفته در ساختمان آنها شامل لاشه سنگ ، قلوه سنگ و خشت می باشد . اين دو يخچال و ديوار آنها توسط سازمان ميراث فرهنگی مرمت شده و فعلاً كاربردی ندارد .

 

پیر چهل تن

نزديکي روستاي کرکوئيه و چهار کيلومتري جنوب سد خاکي تنگوئيه روي يکي از تپه ماهورها اطاقکي با ديوارهاي کوتاه وبدون سقف وجود دارد که مردم به آن پير چهل تن مي گويند. پير چهل تن از دو چهار ديواري تشکيل شده که سنگ هاي ديوارها بدون ملاط و يا با ملاطي بسيار سست روي هم چيده شده اند.درميان يکي از چهار ديواري ها صورت قبري از گچ ساخته شده و مردم آنرا زيارت مي کنند. چهار ديواري دوم از قبر خالي است و فقط مخصوص اداي نماز و دعا نذر و نياز است. بدليل سستي پيه ها و ديوارها امکان احداث سقف و پوشش روي قبر وجود ندارد به همين دليل مردمان محلي معتقدند پير سقف قبول نمي کند و دوست دارد قبرش درفضاي باز و نور مستقيم خورشيد باشد. به احتمال زياد تپه ي که آرامگاه پير چهل تن روي آن قرار دارد قبرستاني مربوط به عشاير منطقه بوده و در سالهاي بسيار دور تدفين هائي در آن صورت گرفته است.