معرفی معبد لوتوس (مادر معابد هند) با طراح ایرانی

[Atre Baroon 19,624]

لوتوس تمپل یا معبد نیلوفر آبی (Bahá'í Houses of Worship یا Lotus Temple) معبد آیین بهائی یا مشرق الاذکار بهائیان در شهر دهلی‌نو پایتخت هندوستان است که از معروفترین بناهای مدرن هند به‌شمار می‌آید و به عنوان مادر معابد شبه قاره هند شناخته شده‌است. به معماری این بنا که به شکل گل لوتوس است جوایز معتبر بین المللی بسیاری تعلق گرفته و مقالات بیشماری در نشریات معتبر جهانی در باره آن نوشته‌اند.

معمار این ساختمان یک ایرانی بهائی به نام فریبرز صهبا است که در طرح معماری این بنا از گل نیلوفر آبی الهام گرفته‌است. این گل زیبا در هندوستان نشانه پاکی و روحانیتی است که همواره با عبادت و دیانت توأم بوده‌است.

[Atre Baroon 19,624]

معماری مشرق‌الاذکار

 

این ساختمان شامل ۲۷ گلبرگ است که از بتُن سفید ساخته شده و با سنگ مرمر سفید پوشیده شده این سنگ‌ها از یونان خریداری و در ایتالیا برش داده شده‌اند. هر یک از نُه طرف ساختمان سه گلبرگ دارد و نُه در بزرگ به تالار مرکزی به‌ظرفیّت ۱۳۰۰ نفر باز می‌شود. ارتفاع بنا از کف تا بالای ساختمان ۲۷/۳۴ متر و قطر ساختمان ۷۰ متر است و در زمینی به‌مساحت ۶۴/۱۰ هکتار در نزدیکی کاخ ریاست جمهوری هندوستان نشسته‌است.

 

این بنای عظیم جدیدترین مشرق اُلاذکار بهائیان است که در جهان ساخته شده زمین آن در سال ۱۹۵۳ خریداری شده و ساخت آن در سال ۱۹۸۰ شروع و پس از ۶ سال، در ۲۴ دسامبر ۱۹۸۶ به‌اتمام رسیده‌است. در طی بیش از ۲۰ سالی که از عمر این بنا می‌گذرد بیش از ۵۰ میلیون نفر از آن دیدن کرده‌اند و گاه در هنگام تعطیلات مملکتی هند، تعداد بازدیدکنندگان به یکصد هزار نفر در یک روز بالغ شده‌است.

 

هندوستان با جمعیتی بین ۱٬۷ تا ۲٬۲ میلیون نفر بهایی بزرگترین جمعیت پیروان این آیین در جهان به‌شمار می‌آید. در این بنا به ندرت مناسکی ویژه بهائیان انجام می‌شود و همه می‌توانند با هر اعتقادی با سکوت به تفکر و مناجات بپردازند. انجام مراسم مذهبی و سخنرانی در سالن اصلی ممنوع است و اغلب مردم هندوستان از هر مذهب و طایفه‌ای آن‌را محترم می‌شمارند.

 

 

 

[moein.s 18,983]

واژه ی نیلوفرLOTOS، نیلوپر، نیلپَر، نیلوبرگ، از دو جز تشکیل شده. بخش نخست نیل/نیلو به چم: “نهر- آب- رود” میباشد(بیاد بیاورید رود نیل در مصر را). وجه نخست باز نسبت بارز این گل با آب را نشان میدهد. بخش دوم:فَر که به چم شکوه و بزرگی میباشد جنبه ای مقدس به این واژه میدهد. بنابراین نیلوفر را میتوان گل مقدس آبی یا گل مقدسی که در آب روییده معنی کرد. همچنین ما رنگ نیلی را برای آب بکار میبریم.

 

گل نیلوفر در باور آریایی(شامل ایرانیان و هندوان) نماد تجلی و ظهور میباشد و گلبرگ های آن نشان دهنده ی طبقات عالم است. گل نیلوفر در اندیشه و معماری ایرانی همواره جایگاهی مقدس دارد. در تخت جمشید نیز گل نیلوفر را در دست شاهنشاه هخامنشی و جانشینش میبینیم.همچنین در بیشتر دیواره ها و زیر پا و بالا سر سربازان گاردجاویدان هخامنشی شاهد این گل هستیم. گرچه نخستین بار مصریان گل نیلوفر را در معماری سدها سال پیش از هخامنشیان بکار بردند ولی اندیشه ایرانیان پیرامون نیلوفر به هیچ وجه متاثر از باور های مصری نمیباشد.

 

در فرهنگ دهخدا ذیل واژه “نیلوفر” آمده است: “…نیلوفر معمولی یا نیلوفر آبی، نزدیک به تیره آلاله‌هاست… این گیاه آبزی است و در مناطق گرم و معتدل می‌روید… برگهایش قلبی شکل و مسطح است… این گیاه را غالبا به عنوان یک گیاه زینتی در استخرها و حوضچه‌ها می‌کارند…”

نیلوفر با خورشید در ارتباط است: با طلوع خورشید باز و با غروب آن بسته می‌شود.

خورشید خود منبع الهی حیات است و از این رو گل نیلوفر مظهر تجدید حیات شمسی به شمار می‌رفت. پس مظهر همه روشنگری‌ها، آفرینش، باروری، تجدید حیات و بی‌مرگی است.

نیلوفر، نماد کمال است. زیرا برگ‌ها، گل‌ها و میوه‌اش دایره‌ای شکلند و دایره خود از این جهت که کامل‌ترین شکل است، نماد کمال به شمار می‌آید.

نیلوفر یعنی شکفتن معنوی. زیرا ریشه‌هایش در لجن است و با این حال به سمت بالا و آسمان می‌روید، از آب‌های تیره خارج می‌شود و گل‌هایش زیر نور خورشید و روشنایی آسمان رشد می‌کنند.

 

نیلوفر نماد زیبایی نیز به شمار می‌رود.

معبد لوتوس

لوتوس تمپل یا معبد نیلوفر آبی (Bahá'í Houses of Worship یا Lotus Temple) معبد آیین بهایی یا مشرق الاذکار بهائیان در شهر دهلی‌نو پایتخت هندوستان است و به عنوان مادر معابد شبه قاره هند شناخته شده‌است.

 

معمار این ساختمان یک ایرانی بهائی به نام فریبرز صهبا است که در طرح معماری این بنا از گل نیلوفر آبی الهام گرفته‌است. (فریبرز صهبا

متولد 1948 میلادی (1327 شمسی ) تهران

دارای مدرک فوق لیسانس معماری از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران)

 

این گل در هندوستان با عبادت و دیانت پیوند داشته است. این معبد که جوایز متعددی در زمینه معماری برده‌است در سال ۱۹۸۶ تکمیل شد.

 

معبد لوتوس که در شرق دهلی نو واقع گردیده و طبق گزارش خبرگزاري سي.ان.ان. با حدود 4 ميليون نفر بازديدكننده در سال (در مقابل مثلاً 2 ونیم ميليون نفر بازديدكنندهء تاج محل) پربازديدكننده‌ترين ساختمان جهان است، از دو جنبه داراي اهميت جهاني است:

يك جنبه ي اهميت آن از نظر هنر معماري است٬چرا كه از نظر هنر معماري جوايز بين‌المللي فراواني را به خود اختصاص داده است ، از جمله جايزه ي معماري مهندسي ساختمان و مهندسي طراحي نور و جايزه ي انجمن ساختمانهاي بتوني آمريكا در سال 1990 به عنوان ظريفترين ساختمان بتوني جهان.

اين معبد را سمبل معماري هند بعد از استقلال اين كشور مي‌دانند و روزنامه ي تايمز آن را «تاج محل قرن بيستم» ناميده است و دولت هند عكس آن را بر روي يك تمبر يادگاري در كنار سه بناي مهم ديگر هندوستان نقش كرده است.

 

وقتي طرح اين معبد در سال 1978 در مسابقه‌ ي بين‌المللي معبد لوتوس هند كه طراحان هندي و غيرهندي در آن شركت داشتند برنده شد، متخصصين آن را به علت پيچيدگي و ظرافت بيش از حد غيرقابل اجرا دانستند، بنابراين طراح آن، مهندس فريبرز صهبا كه ساكن انگلستان بود، تصميم گرفت خود نظارت آن را به عهده بگيرد و به اين منظور هشت سال در هندوستان اقامت نمود. اين ساختمان به شكل يك گل لوتوس (نيلوفرآبی)ساخته شده كه داراي 5 رديف 9تايي گلبرگ است. سه رديف از گلبرگها از بيرون ساختمان ديده مي‌شوند و دو رديف از داخل. ضخامت گلبرگها كه از جنس بتون سفيدند حداكثر 30 سانتيمتر و حداقل 5 سانتيمتر است كه معجزه‌اي در معماري به شمار مي‌رود، به طوري كه آرتور اريكسون كانادايي، از مشاهير معماري جهان، پس از بازديد از ساختمان گفت اين ساختمان نشانه‌ ي آن است كه هنوز در اين قرن امكان معجزه وجود دارد. (براي مقايسه مي‌توان به ساختمان اپراي شهر سيدني اشاره كرد كه ضخامت گلبرگهاي آن گاهي به دو مترهم مي‌رسد.) از همه مهمتر اين كه اين بنا بدون امكانات معماري مدرن ساخته شده است، زيرا به علت ممنوعيت واردات اجناس خارجي در دولت خانم گاندي، اين ساختمان با وسايل ابتدايي موجود در هند، حتي بدون بولدوزر يا مته برقي، ساخته شد. نورگيري اين بنا كه از لابلاي گلبرگهاي لوتوس انجام مي‌شود و تهويه ي آن كه با الهام از بادگيرهاي ايراني و به كمك 9 استخر آب در اطراف بنا انجام مي‌شود از ديگر موارد بسيار جالب آن است.

 

جنبه ي ديگر اهميت اين بنا نقش سمبليك آن در اتحاد بين اديان است، به طوري كه جايزه ي ممتاز كمال هنر معماري را از انجمن بين‌المذاهب در واشنگتن در سال 1987و جايزه ي گلوب آرت آكادمي اتريش را براي ترويج اتحاد و هماهنگي بين ملتها و اديان مختلف واز هر طبقه اجتماعي ٬در سال 2000 برده است. بازديدكنندگان اين معبد از همه ي اديان جهانند و همه كنار هم در آن به دعا مشغول مي‌شوند. از جمله مهمترين بازديدكنندگان آن مي‌توان از دالايي‌لاما و نمايندهء دولت واتيكان نام برد. شكل اين معبد، يعني گل لوتوس، به اين علت انتخاب شده است كه براي همه ي اديان شرقي مقدس است و پيروان همه ي اديان با آن احساس نزديكي مي‌كنند. به عقيده ي هندوها برهما در يك گل لوتوس به وجود آمد و بنابراين گل لوتوس خانه ي خدا به شمار مي‌رود. بوداييان در دعاي مشهور خود خداوند را چنين مي‌ستايند: اي جواهري كه در گل لوتوس خفته‌اي. بودا فرموده است كه انسانها بايد مانند لوتوس باشند كه در مرداب مي‌رويد اما در نهايت پاكي و پاكيزگي است؛ پس لوتوس سمبل آلوده نشدن به دنياست. در ديانت اسلام نيز گل لوتوس از طرحهاي محرابهاي مساجد است و گنبد تاج محل نيز به شكل غنچه ي لوتوس ساخته شده است. همچنين گل لوتوس يكي از نقشهاي متداول در قالي‌هاي ايراني است.

 

معبد لوتوس كه مشرق‌الاذكار ناميده مي‌شوند پيروان همه ي اديان را در خود مي‌پذيرند. در اين معابد 9 در به نشانه ي 9 دين بزرگ الهي جهان وجود دارد. درون آنها هيچ تزئيني كه يادآور دين خاصي باشد وجود ندارد و در نهايت سادگي است. هر فرد مي‌تواند به آن وارد شود و به آرامي، بدون هيچ سروصدا و مراسمي، هر دعايي كه مي‌خواهد براي خود بخواند. فقط چند بار در روز براي مدتي كوتاه آيات كتب مقدسه به صداي بلند براي عموم تلاوت مي‌شود. در اين معابد آثار الهي همه ي اديان تلاوت مي‌شود، زيرا يكي از مهمترين اصول اعتقادي بهائيان وحدت اساس اديان الهي است. تاكنون علاوه بر هندوستان، در كشورهاي آلمان، آمريكا، استراليا، اوگاندا، پاناما و ساموآ مشرق‌الاذكارهايي ساخته شده‌اند.

 

 

از نكات جالب ديگر يكي مربوط به خادمان معبد است :همه خوش لباس ،خوش چهره ،مودب و با لهجه ي كاملا انگليسي (چرا كه همه غير از چند دربان ،اروپايي هستند.) نكته بعدي مربوط به عبادت در معبد است كه بر خلاف همه ي مساجد و معابد در سكوت و آرامش حاكم بر معبد كه البته بيشتر شبيه يك تالار بزرگ و مرتفع و مفروش با سنگ مرمر ،انجام مي گيرد.قبل از ورود،راهنماي معبد به زبان انگليسي و بعد هندي همه را به خاموش كردن موبايل و دوربين و البته صداي بچه ها به هر وسليه ي ممكن دعوت مي كند و از همه مي خواهد دقايقي بر نيمكت هاي سنگي و خنك ( به دليل سيستم خنك كننده ي طبيعي يعني آب موجود در استخرهاي زير و اطراف معبد به شكل گلبرگ هاي نيلوفر ) بنشينند و بدون آنكه مزاحم تمركز و عبادت ديگران شوند به هر زبان ،هر چيزي كه دوست دارند اما در سكوت زمزمه كنند. نكته ي بعدي مربوط به موزه و نمايشگاه بزرگ مشرق الاذكار است كه در حين بازديد از معبد با يك كارت دعوت و بروشور معرفي موزه ، توريست ها را به بازديد ترغيب مي كنند . در موزه مخاطب با حجم انبوهي از عكس و پوسترهاي زيبا در معرفي تاريخچه ساخت معابد مشرق الاذكار و مرامنامه و خط و مشي سازندگان و بانيان معبد و دعوت به وحدت ادیان٬ روبرو مي شود.