«زاغ بور» تنها پرنده انحصاری ایران در بیابان لوت

[قاصدکــــــــ 20162]

با ثبت بیابان لوت در فهرست میراث جهانی سرپرست پایگاه بیابان لوت از وجود زاغ بور به عنوان تنها پرنده بومی انحصاری (اندمیک) ایران در این بیابان خبر داد.

خبرگزاری میزان: زهرا رضایی ملکوتی زاغ بور یا زاغ کویری را پرنده‌ای از خانواده کلاغیان اعلام کرد و گفت: این پرنده تفاوت‌های زیادی با دیگر خویشاوندانش یعنی کلاغ‌ها و زاغ‌ها دارد که از آن جمله می توان به زمین زی بودن آن اشاره کرد به‌طوری‌که حتی در هنگام احساس خطر نیز دویدن را به پرواز ترجیح می‌دهد. داشتن صدای خوش و رنگ نخودی مایل به قهوه‌ای نیز از دیگر ویژگی های آن است.

به گفته وی زاغ بور پرنده ای است كه خود را كاملاً با وضعيت بيابان وفق داده‌ است؛ به‌طوري كه به‌جز مناطق بياباني در جاي ديگري ديده نمي‌شود. پرنده شناسان آن را گونه ای بومی و آندمیک به شمار آورده و لقب "پرنده ملی ایران" را به آن نسبت داده اند.

این پاهاي بلند و قوي اين پرنده براي دويدن تند و چابک ميان ناهمواریها و بوته‌زارها و نوک بلند و خميده‌ي آن براي کندن و کاويدن زمين مناسب است. با آن‌كه اين پرنده مي‌تواند پرواز کند اما کم‌پرواز است و بيش‌تر ترجيح مي‌دهد روي زمين بدود.

این پرنده با ۲۴ سانتیمتر طول دارای پاهاي بلند و قوي براي دويدن تند و چابک ميان ناهمواریها و بوته‌زارها و نوک بلند و خميده‌ي آن براي کندن و کاويدن زمين است. با آن‌كه اين پرنده مي‌تواند پرواز کند اما کم‌پرواز است و بيش‌تر ترجيح مي‌دهد روي زمين بدود.

این پرنده حشره خوار و دانه خوار وابستگی زیادی به گیاه ِ بوته‌ای ِ قیچ دارد و لانه ی خود را بر روی قیچ می‌سازد. زاغ بور قلمروطلب است و به ذخیره‌سازی غذا در زیر خاک اقدام می‌کند. معمولأ ترس زیادی از انسان ندارد ولی فاصله ی ایمنی را رعایت می‌کند.

[قاصدکــــــــ 20162]

رفتار زاغ بور به راستی غریب است. بیشتر وقت در حال دویدن است. بعضی از آنها با دیدن انسان یا خودرو فرار می ­کنند و در صورت احساس خطر بیشتر ممکن است پروازی کوتاه و سریع را نیز دستمایه قرار دهند. برخی دیگر ترس چندانی از انسان ندارند، البته این گروه فاصله ایمنی را رعایت می­ کنند و به فعالیت­ های روزمره خود می­ پردازند، اما زیرچشمی مراقب تمام رفتارهای انسان های پیرامون خود هستند.

 

 

زاغ بور مرتب روی زمین راه می­ رود و با نوک قوی خود دانه­ هایی را از روی زمین جمع می­ کند، بعضی را می­ خورد و بعضی دیگر را با خود حمل می کند، چند گام را به سرعت برمی دارد، در سایه قیچی آرام می­ گیرد و اطراف را وارسی می­ کند. سپس با کمال احتیاط از نوک خود بهره می­گیرد و در زمین چاله­ ای کوچک حفر می­ کند. دانه را در چاله قرار می­ دهد و روی آن را می پوشاند. جالب اینکه همه دانه­ ها را یک جا دفن نمی­ کند، بلکه هر دانه را با فواصل نامعین در یک چاله قرار می­ دهد. این فعالیت از صبح تا غروب چندین بار تکرار می شود.

 

 

هنگام ظهر، اندکی به استراحت می­ پردازد و دوباره تلاش خود را از سرمی­ گیرد. این رفتار زاغ بور بشدت شبیه رفتار سایر اعضای خانواده کلاغ هاست، اما برخلاف آنها که اشیای براق را مخفی می­ کنند همانند مورچه­ ها به ذخیره سازی غذا می­ پردازد.

 

 

زاغ بور جانوری قلمرو طلب است. وقتی در محدوده­ای یک جفت از این پرندگان مشاهده شد باید مطمئن بود که به شعاع 500 متری نمی­ توان زاغ سومی را دید.

 

 

وجه تمایز این پرنده با اعضای دیگر خانواده­ اش، برخورداری از صدایی دلنشین است. زاغ بور صدایی دلنشین و آهنگین دارد که این ویژگی بر جذابیتش افزوده است. این پرنده زیبای بیابان های ایران در اردیبهشت ماه جوجه آوری می­ کند و نر و ماده در پرورش و بزرگ کردن جوجه­ ها همکاری می­ کنند.

 

 

زاغ بور می­ تواند به عنوان یکی از مهم ترین مظاهر طبیعت ایران زمین بیش از پیش به جهانیان معرفی شود و مشتاقان بسیاری را به سوی کویر مرکزی ایران گسیل دارد، اما کارشناسان معدودی این پرنده و ویژگی های آن را مورد بررسی قرار داده­ اند.

[قاصدکــــــــ 20162]

تالاب کجی نمکزار نهبندان خراسان جنوبی زیستگاه زاغ بور منحصربفردترین و پرنده آندمیک ایران به شمار می­ آید.

 

 

زاغ بور از دانه­ های گیاهی بیابانی و حشرات تغذیه می­ کند و با تغذیه از حشرات به تعادل جمعیت آنها در طبیعت یاری می­ رساند. به علاوه با خوردن دانه­ های گیاهی و دفع آن در مناطق دورتر به پراکنش بذر این گیاهان کمک می­ کند.

 

 

تالاب کجی نهبندان یکی از جاذبه ­های گردشگری استان خراسان جنوبی به شمار می­ آید که با دارا بودن چشم اندازی بسیار زیبا در 755 کیلومتری نهبندان و در حاشیه ی جاده ی بیرجند قرار گرفته است.

 

 

این تالاب 22 هزار هکتار و 765 مترمربعی به رغم تداوم خشکسالی چند سال اخیر هم چنان زنده و پایدار مانده است.

 

 

تالاب شوره زاری وسیع است که بخاطر پائین بودن سطح ارتفاع آن نسبت به مناطق اطراف و با توجه به شوری زیاد خاک به دریاچه­ ای پوشیده از نمک به رنگ سفید تبدیل شده و از آنجا که در فصل­ های پائیز و زمستان این تالاب دارای آب است به محل امنی برای پرندگان آبزی تبدیل شده و هرسال پذیرای 5000 پرنده مهاجر و بعضاً از نوع نایاب است.

 

 

 

 

زاغ بور منحصربه فردترین و پرنده آندمیک ایران به شمار می­ آید و تالاب کجی نمکزار نهبندان زیستگاه این پرنده زیبا است و جزو آن دسته از پرندگانی است که فقط در ایران و آن هم در استان های سمنان، یزد و به ویژه در خراسان جنوبی و شهرستان نهبندان زندگی می­ کند.

 

از زاغ بور به عنوان جواهر کمیاب و نادر کویر یاد می­ کنند و هم چنین این پرنده با زیبایی خاص خود یکی از قابلیت­ های گردشگری طبیعت منطقه محسوب می­ شود.