طبقه بندی سموم کشاورزی(فسفره،معدنی،روغنی و...)

[masi eng 47044]

طبقه بندی سموم اولین گروه از سمومی که بشر از آن‌ها برای مبارزه با آفات استفاده کرد، سموم معدنی بود که بصورت گَرد مورد استفاده قرار می‌گرفتند. * سموم - سموم معدنی - روغن‌ها - هیدروکربن‌های کلره - حشره‌کش‌ها - سموم فسفره - کاربامات‌ها - کنه‌کش‌ها - حلزون‌کش‌ها - سموم گازی - سموم هورمونی سموم معدنی - گوگرد معدنی - ترکیبات آرسنیکی - ترکیبات فلوئوره از دیگر ترکیبات معدنی می‌توان به ترکیبات آرسنیکی و ترکیبات فلوئوره اشاره کرد که این ترکیبات بطور کلی در روی گیاهان ایجاد گیاه سوزی می‌کنند، و در حال حاضر کاربرد آن‌ها بسیار محدود می‌باشد. از جمله ترکیبات معدنی که هنوز هم به صورت کم و بیش و در رابطه با برخی از آفات و عوامل بیماریزا کاربرد دارد گوگرد است که برای مبارزه با قارچ‌ها استفاده می‌شود. ولی گوگرد، بر روی حشرات مفید، مخصوصاً بر روی کنه‌های شکارگر اثرات مخربی دارد و لذاکاربرد بسیار محدودی دارد. گوگرد معدنی ترکیبات آرسنیکی - گِل گوگرد - محلول در آب (آرسنیک سفید، ارسنیات سدیم، ارسنیت سدیم) - گوگرد آسیابی - غیر محلول در آب (سبز پاریس، ارسنیات کلسیم، ارسنیات سرب) - گوگرد قابل تعلیق در آب - گوگرد کلوئیدی - مخلوط پلی‌سولفور ترکیبات فلوئوره - فلوئورید سیدم - فلوئوروآلومینات سدیم - فلوئوروسیلیکات سدیم - فلوئوروسیلیکات باریوم روغن‌ها دومین گروه سموم روغن‌ها هستند. روغن‌ها به شکل‌های معدنی، حیوانی و گیاهی در مبارزه با آفات کاربرد دارند، ولی بیشترین کاربرد آن‌ها مربوط به روغن‌های نفتیاست. در گذشته ترکیبات روغنی که از نفت استخراج می‌شدند، برای مبارزه با آفات و مخصوصاً شپشک‌ها و کنه‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند که به شدت ایجاد گیاه سوزی می کردند. اما ترکیباتی که در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرند گیاه سوزی ندارند. درجه سلفوناسیون ترکیباتی که در تابستان برای مبارزه مورد استفاده قرار می گیرد.بین 90 تا 98 درصد و برای ترکیباتی که در زمستان مورد استفاده قرار می گیرد بین ۷۰ تا 90 درصد می گیرد. درجه سولفوناسیون مقدار درصد هیدروکربن‌های اشباع نشده، خارج شده از روغن (در مراحل تصفیه) می‌باشد. به این معنی که اگر روغنی دارای درجه سولفوناسیون 98 درصد می باشد. حدود 98 در صد از هیدرو کربن های اشباع نشده آن در طی مراحل تصفیه از روغن خارج شده اند. هیدروکربن‌های کلره گروه دیگری از سموم هیدروکربن‌های کلره هستند و از اولین سموم آلی مصنوعی هستند که توسط بشر برای مبارزه با آفات ساخته شده‌اند. علی‌رغم خدمات بسیار ارزنده‌ای که در طی جنگ جهانی به انسان کرده‌اند، بعد از مشخص شدن پایداری بسیار شدید آن‌ها در طبیعت، بسیار محدود شدند. این سموم بصورت انتخابی عمل نمی‌کنند و همه‌ی اجزاء طبیعت، اعم از انسان و سایر گروه‌های جانوری را تحت تاثیر قرار می‌دهند. بعلاوه در بافت‌های چربی نیز تجمع پیدا می‌کنند. ترکیبات کلره نیز به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شوند که عبارتند از: 1– ددت و آنالوگ‌های آن (دِدِت متوکسی کلر) ۲– هگزا آلکروسیلکوهگزان یا گامکسان (لیندین) ۳– سیکلودین‌ها (آلدرین، دی‌آلدرین، هپتاکر ، کلردان و آندوسولفان ) ۴– پلی کلروترپن ( توکسافن و استروبان) ددت - از جمله سمومی که برای مبارزه با آفات ساخته شده است ولی بعد از آن، آنالوگ‌های مختلفی از این سم در مبارزه با آفات مورد استفاده قرار گرفتند. گامکسان - یکی از سموم این گروه به نام لیندین برای مبارزه با آفات ریشه خوار مثل سوسک‌های ریشه خوار خانواده (Scabaeidae) مورد استفاده قرار می‌گیرد. پلی کلروترپن – از جمله این حشره‌کش‌ها توکسافن است که در گذشته کاربرد بسیار زیادی در مبارزه با آفات پنبه داشته ولی در حال حاضر سموم بهتری جایگزین آن شده است. حشره ‌کش‌ها گروه دیگر از حشره‌کش‌ها، حشره‌کش‌های گیاهی هستند. گیاهان از حدود ۴۰۰ میلیون سال قبل بر روی کره زمین زندگی می‌کردند و برای مقابله با آفات، ترکیبات مختلفی در آن‌ها تکامل پیدا کرده است. برخی گیاهان خواص ضد تغذیه دارند و برخی در مواردی منجر به مرگ حشرات می‌شوند. استفاده از حشره‌کش‌های گیاهی در حال حاضر بسیار محدود شده است. علی‌رغم اینکه در برخی از کشورهای آفریقایی در حال حاضر هم تعدادی از گیاهان را برای استحصال سم، کِشت می‌کنند. از مهم‌ترین حشره‌کش‌های گیاهی عبارتند از: الف) نیکوتین؛ که از ترکیبی از بعضی گیاهان مانند(Nicotina rustica) و (Nicotina tubacum)استخراج می‌شود و بر علیه شته‌ها و سایر حشرات مکنده مثل زنجرک‌ها، بسیار موثر است. ب) روتنون؛ که از گیاهانی مانند (Derris elliptica) استخراج می‌گردد و بر روی حشرات مکنده فوق‌العاده موثر است. این سم روی ماهی‌ها هم تاثیر می‌گذارد. ج) ریانودین؛ د) پیرترین؛ (Pyrethrins) که سابقه‌ی کار با آن‌ها بسیار قدیمی است و اولین بار در ایران و توسط ایرانی‌ها استفاده شده است، و از گیاهان کریزان‌تِموم (Chrysantemum) استخراج می‌شود. امروز ترکیبات متعددی بر اساس (Pyrethrins) ساخته شده است و بر علیه بسیاری از حشرات بکار گرفته می‌شوند مانند آلترین، دلتامترین، سپترامترین و تعداد دیگر که سموم تماسی و گوارشی هستند و اثر ضربه‌ای بسیار شدیدی دارند. سموم فسفره گروه دیگر از سموم، سموم فسفره هستند که بسیار متنوع و دارای گروه‌های متعددی می‌باشند و در مقایسه با سموم کلره دارای مزایا و معایبی می‌باشند. سموم فسفره عبارتند از: - مشتقات اسید فسفریک (تترااتیل پیروفسفات، هپتنوفوس، دیکرووس، فسفامیدون، دیکروتوفوس و مونوکروتوفوس و غیره)؛ - مشتقات اسید فسفر و تیوبیک (پاراتیون، متیل پاراتیون، اکسی دی متون متیل، فنیتروتیون، فنتیون، دیازینون، فوکسیم، پیریمفوس متیل، پروپتامفوس، تری ازوفوس)؛ مشتقات اسید فسفر و دی تیوئیک (مالاتیون، آزینفوس متیل، فوزالون، اتیون، فوسمت، متیرا تیون، فنتوات، فوریت، تیومتون، دیمتوات، فورموتیون)؛ - مشتقات اسید فسفریک (نظیر تری کلروفن)؛ - مشتقات فسفر و آمیدات (متامیدوفوس، آسفات). مزایای سموم فسفره 1- دارای تاثیر سریع هستند؛ 2- در طبیعت دوام زیادی ندارند؛ 3- اثر کنه‌کشی و حشره‌کشی آن‌ها از ترکیبات کلره شدیدتر است؛ 4- در بافت چربی و زنجیره‌های زیستی تجمع پیدا نمی‌کنند؛ 5- میزان مصرف آن‌ها در واحد سطح نسبت به ترکیبات کلره کمتر است.

[masi eng 47044]

معایب سموم فسفره1- بروز مقاومت در آفات بویژه آفات چند نسلی؛2- سمیت شدید برای انسان و جانوران خونگرم؛3- طیف تاثیر وسیع آن‌ها باعث ظهور آفات ثانوی می‌شود.کاربامات‌هاترکیبات کاربامات گروه دیگری از سموم هستند که نخستین آن‌ها سمی بنام(Physostigmine) است که از گیاهی با نام (Physostigma venenosum) که محل رویش آن درآفریقای جنوبی می‌باشد استخراج می‌شود.ترکیبات کاربامات سمومی هستند که هسته مرکزی آن‌ها اسید کاربامیک (COONH2) است وشامل دو گروه اصلی می‌باشند.ترکیبات کاربامات1- دی متیل کاربامات‌ها (پیرولان، ایزولان، دی متیلان، پریمیکارب). برای مبارزه بامگس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند اما امروزه کاربرد آن‌ها محدودتر شده است؛2- متیل کاربامات‌ها که دارای استفاده وسیعی هستند و به چندین گروه تقسیم می‌شوند:الف) نفتیل کاربامات‌ها (کاربایل)مهم‌ترین ترکیب این گروه کاربایل است که علیه حشرات، نرمتنان و کنه‌های دامی موثراست؛ب) متیل کاربامات‌های هتروسیکلیک (کاربوفوران، بندیوکارب)یکی از مهم‌ترین ترکیبات این گروه کاربوفوران است که دارای خاصیت سیستمیک بوده وعلیه آفات خاک‌زی، برگ‌خوار و ساقه‌خوار و نماتدها موثر است. کاربوفوران سمی بسیارقوی است که به دلیل اثر فوق‌العاده قوی بصورت گرانول ساخته می‌شود و در داخل خاکبرای مبارزه با آفات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سم سیستمیک بوده و از طریقریشه گیاهان جذب می شود و حشراتی را که در روی گیاهان جمع می‌شوند را از بین می‌بردج) فنیل کاربامات‌ها (مگزاکاربات، پروپوکسور، میتو کارب)پروپوکسور سمی با دو نوع فرمولاسیون می‌باشد که یک نوع آن برای مبارزه با حشراتخانگی (به صورت حشره‌کش) و نوع دیگر برای شته‌ها و کنه‌ها در گلخانه‌ها و مزارعاستفاده می‌شود؛میتوکارب دارای طیف وسیعی بوده و علیه گروه‌های مختلفی از حشرات، کنه‌ها و نرمتنانو حتی سخت بالپوشان، دوبالان، پروانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؛د) اُگزایم‌ها (آلدیکارب، متومیل و تیودیکارب)همه جزء سموم سیستمیک هستند و علیه طیف وسیعی از آفات در مزارع و گلخانه‌ها استفادهمی‌شوند.کنه‌کش‌هاگروه دیگری از آفت‌کش‌ها، کنه کش‌ها هستند که طیف وسیعی از سموم را شامل می‌شوند.کنه‌ها مخصوصاً کنه‌های خانواده (Tetranychidae) از جمله آفات بسیار مهم گیاهانزینتی و محصولات گلخانه‌ای به شمار می‌آیند. برای مبارزه با این آفات، تعدادی ازسموم فسفره، کلره و کاربامات مورد استفاده قرار می‌گیرند و در عین حال تعدادیکنه‌کش اختصاصی نیز وجود دارند.کنه‌کش‌ها- سموم گوگردی؛- گوگرد معدنی؛- سموم گوگرد آلی؛-سولفون‌ها (تترادیفون)؛- سولفونات‌ها (فنزون، کلرفنزون)؛- سولفیت‌ها (پروپارژیت)؛- سولفیدها (تتراسول، کلرفن سولفید).سموم گوگرد آلی دارای ساختمان شیمیایی شبیه به ساختمان شیمیایی (D.D.T) هستند امابا این تفاوت که به جای اتم کلر مرکزی، اتم گوگرد قرار گرفته است. این ترکیبات، همهمراحل مختلف سنی کنه‌ها، از جمله تخم آن‌ها را از بین می‌برند.گروه دیگر از کنه‌کش‌ها، آنالوگ‌های د .د .ت هستند- کلروفنتول - دیکلوفول -کلروپروپیلات - کلروبنزیلات - بروموبروپیلات .نیتروفنول‌ها گروه دیگر از کنه‌کش‌ها هستند.- دینوبوتون، بیناپاکریل؛- این ترکیبات علاوه بر خاصیت کنه‌کشی، خاصیت قارچ کشی نیز دارند.آخرین گروه کنه‌کش‌ها اُرگانوتین‌ها هستند.- سی هگزاتین، آزوسیکلوتین، فن بوتاتین اکساید؛- در ساختمان شیمیایی آن‌ها اتم قلع (Sn) وجود دارد؛- همه مراحل متحرک کنه‌ها را از بین می‌برند؛- بعضی از آن‌ها علاوه بر خاصیت کنه‌کشی، خاصیت دور کنندگی و ضد تغذیه‌ای نیزدارند. حلزون‌کش‌هاگروه دیگر از آفت‌کش‌ها حلزون‌کش‌ها هستند، حلزون‌ها گاهی اوقات و تحت شرایط خاصیبا عنوان آفات نسبتاً مهم محصولات گلخانه‌ای و گیاهان زینتی در می‌آیند.برای مبارزه با حلزون‌ها سمومی که مورد استفاده قرار می‌گیرند محدود هستند.- مهم‌ترین ترکیب مورد استفاده در مبارزه با نرمتنان متالدئید است؛- بعضی از حشره‌کش‌ها نظیر کاربایل، میتوکارب و مگزاکاربات خاصیت نرم‌تن‌کشی نیزدارند.متالدئید سمی تماسی و گوارشی است و همانند سایر سموم بصورت محلول‌پاش مورد استفادهقرار می‌گیرد. برای تولید یک طعمه‌ی مسموم برای حشرات، سبوس را با گرد متالدئیدمخلوط می‌کنیم و بتدریج مقداری آب به آن اضافه می‌کنیم، البته نباید آب به مقداریباشد که سبوس خمیر گردد. بعد از اضافه کردن آب طعمه را بصورت یکنواخت یا بصورت کپهدر محیط‌هایی که با نرمتنان مبارزه می‌کنیم قرار می‌دهیم.